وقف
احكام وقف
٢٦٧٦ اگر كسی چيزی را وقف كند، از ملك او خارج می شود و خود او و ديگران نمی توانند آن را ببخشند يا بفروشند و كسی هم از آن ملك ارث نمی برد، ولی در بعضی از موارد كه در مساله و گفته شد، فروختن آن اشكال ندارد.
٢٦٧٧ لازم نيست صيغه وقف را به عربی بخوانند بلكه اگر مثلا بگويد خانه خود را وقف كردم، وقف صحيح است و محتاج به قبول هم نيست، حتی در وقف خاص.
٢٦٧٨ اگر ملكی را برای وقف معين كند و پيش از خواندن صيغه وقف پشيمان شود يا بميرد، وقف درست نيست.
٢٦٧٩ كسی كه مالی را وقف می كند بايد برای هميشه وقف كند پس اگر مثلا بگويد اين مال تا ده سال وقف باشد و بعد نباشد و يا بگويد اين مال تا ده سال وقف باشد و بعد تا پنج سال وقف نباشد و بعد دوباره وقف باشد باطل است، وبه احتياط واجب بايد وقف از موقع خواندن صيغه باشد، پس اگر مثلا بگويد اين مال بعد از مردن من وقف باشد، چون از موقع خواندن صيغه تا مردنش وقف نبوده اشكال دارد.
٢٦٨٠ وقف در صورتی صحيح است كه مال وقف را به تصرف كسی كه برای او وقف شده يا وكيل، يا ولی او بدهند ولی اگر چيزی را بر اولاد صغير خود وقف كند و به قصد اين كه آن چيز ملك آنان شود از طرف آنان نگهداری نمايد، وقف صحيح است.
٢٦٨١ اگر مسجدی را وقف كنند بعد از آن كه واقف به قصد واگذار كردن، اجازه دهد كه در آن مسجد نماز بخوانند همين كه يك نفر در آن مسجد نماز خواند وقف درست می شود.
٢٦٨٢ وقف كننده بايد مكلف و عاقل و با قصد و اختيار باشد و شرعا بتواند در مال خود تصرف كند. بنابر اين سفيهی كه در حال بالغ بودن سفيه بوده يا حاكم شرع او را از تصرف در اموالش جلوگيری كرده، چون حق ندارد در مال خود تصرف نمايد، اگر چيزی را وقف كند صحيح نيست.
٢٦٨٣ اگر مالی را برای كسانی كه به دنيا نيامده اند وقف كند، درست نيست، ولی وقف برای اشخاصی كه بعضی از آنها به دنيا آمده اند صحيح و آنها كه به دنيا نيامده اند بعد از آمدن به دنيا با ديگران شريك می شوند.
٢٦٨٤ اگر چيزی را بر خودش وقف كند مثل آن كه دكانی را وقف كند كه عايدی آن را بعد از مرگ او خرج مقبره اش نمايند صحيح نيست، ولی اگر مثلا مالی را بر فقرا وقف كند و خودش فقير شود می تواند از منافع وقف استفاده نمايد.
٢٦٨٥ اگر برای چيزی كه وقف كرده متولی معين كند، بايد مطابق قرار داد او رفتار نمايند و اگر معين نكند، چنانچه بر افراد مخصوصی مثلا بر اولاد خود وقف كرده باشد، راجع به چيزهايی كه مربوط به مصلحت وقف است كه در نفع بردن طبقات بعد نيز دخالت دارد اختيار با حاكم شرع است، و راجع به چيزهايی كه مربوط به نفع بردن طبقه موجود است اگر آنها بالغ باشند اختيار با خود آنان است و اگر بالغ نباشند اختيار با ولی ايشان است، و برای استفاده از وقف اجازه حاكم شرع لازم نيست.
٢٦٨٦ اگر ملكی را مثلا بر فقرا يا سادات وقف كند، يا وقف كند كه منافع آن به مصرف خيرات برسد در صورتی كه برای آن ملك متولی معين نكرده باشد، اختيار آن با حاكم شرع است.
٢٦٨٧ اگر ملكی را بر افراد مخصوصی مثلا بر اولاد خود وقف كند كه هر طبقه ای بعداز طبقه ديگر از آن استفاده كنند چنانچه متولی ملك آن را اجاره دهد و بميرد در صورتی كه مراعات مصلحت وقف يا مصلحت طبقه بعد را كرده باشد، اجاره باطل نمی شود. ولی اگر متولی نداشته باشد، و يك طبقه از كسانی كه ملك بر آنها وقف شده آن را اجاره دهند و در بين مدت اجاره بميرند، در صورتی كه طبقه بعد اجازه نكنند اجاره باطل می شود و در صورتی كه مستاجر مال الاجاره تمام مدت را داده باشد مال الاجاره از زمان مردنشان تا آخر مدت اجاره را از مال آنان می گيرد.
٢٦٨٨ اگر ملك وقف خراب شود، از وقف بودن بيرون نمی رود.
٢٦٨٩ ملكی كه مقداری از آن وقف است و مقداری از آن وقف نيست اگر تقسيم نشده باشد، حاكم شرع يا متولی وقف می تواند با نظر خبره سهم وقف را جدا كند.
٢٦٩٠ اگر متولی وقف خيانت كند و عايدات آن را به مصرفی كه معين شده نرساند، چنانچه برای عموم وقف نشده باشد، در صورت امكان حاكم شرع بايد به جای او متولی امينی معين نمايد.
٢٦٩١ فرشی را كه برای حسينيه وقف كرده اند نمی شود برای نماز به مسجد ببرنداگرچه آن مسجد نزديك حسينيه باشد.
٢٦٩٢ اگر ملكی را برای تعمير مسجدی وقف نمايند چنانچه آن مسجد احتياج به تعمير ندارد و احتمال هم نمی رود كه تا مدتی احتياج به تعمير پيدا كند در صورتی كه غير از تعمير احتياج ديگری نداشته باشد و عايداتش در معرض تلف و نگهداری آن لغو و بيهوده باشد، می توانند عايدات آن ملك را به مصرف مسجدی كه احتياج به تعمير دارد برسانند.
٢٦٩٣ اگر ملكی را وقف كند كه عايدی آن را خرج تعمير مسجد نمايند و به امام جماعت و به كسی كه در آن مسجد اذان می گويد بدهند، در صورتی كه بدانند كه برای هر يك چه مقدار معين كرده، بايد همان طور مصرف كنند، و اگر يقين نداشته باشند، بايد اول مسجد را تعمير كنند و اگر چيزی زياد آمد بين امام جماعت و كسی كه اذان ميگويد به طور مساوی قسمت نمايند و بهتر آن است كه اين دو نفر در تقسيم با يكديگر صلح كنند.