احکام حجّ
مسأله 2051 - حجّ: زیارت خانه خدا و انجام اعمالی است که دستور داده اند در آنجا بجا آورده شود و در تمام عمر بر کسی که این شرائط را دارا باشد، یک مرتبه واجب می شود؛ اوّل: بالغ باشد؛ دوم: عاقل و آزاد باشد؛ سوم: به واسطه رفتن به حجّ مجبور نشود که کار حرامی را که مهم تر از حجّ است انجام دهد، یا عمل واجبی را که اهمیّت بیشتر از حجّ دارد ترک نماید، پس اگر مثلاً مجبور باشد از راه غصبی برود و راه دیگری هم نباشد در صورتی که اهمیّت بیشتر دارد، نباید حجّ برود؛ چهارم: مستطیع باشد، و مستطیع بودن به چند چیز است؛ اوّل: توشه راه و مرکب سواری یا مالی که بتواند آنها را تهیّه کند داشته باشد؛ دوم: سلامت مزاج و توانایی آن را داشته باشد که بتواند مکّه رود و حجّ را بجا آورد؛ سوم: در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد یا انسان بترسد که در راه، جان یا عرض او از بین برود یا مال او را ببرند، حجّ بر او واجب نیست ولی اگر از راه دیگری بتواند برود، اگرچه دورتر باشد، باید از آن راه برود؛ چهارم: به قدر بجا آوردن اعمال حجّ وقت داشته باشد؛ پنجم: مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است مثل زن و بچه و مخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم می دانند داشته باشد؛ ششم: بعد از برگشتن، کسب یا زراعت یا عایدی ملک یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگی کند.
مسأله 2052 - کسی که بدون خانه ملکی رفع احتیاجش نمی شود، وقتی حجّ بر او واجب است که پول خانه را هم داشته باشد.
مسأله 2053 - زنی که عرفاً می تواند مکّه برود، اگر بعد از برگشتن از خودش مالی نداشته باشد و شوهرش هم مثلاً فقیر باشد و خرجی او را ندهد و ناچار شود که به سختی زندگی کند، حجّ بر او واجب نیست.
مسأله 2054 - اگر کسی توشه راه و مرکب سواری نداشته باشد و دیگری به او بگوید حجّ برو من خرج تو و خانواده تو را در هنگامی که در سفر حجّ هستی می دهم، در صورتی که اطمینان داشته باشد که خرج او را می دهد، حجّ بر او واجب می شود.
مسأله 2055 - اگر خرجی رفتن و برگشتن و خرجی خانواده کسی را در مدّتی که مکّه می رود و برمی گردد، به او ببخشند و با او شرط کنند که حجّ کند بنابر احتیاط واجب باید قبول نماید و حجّ بر او واجب می شود، اگرچه قرض داشته باشد و در موقع برگشتن هم مالی که بتواند با آن زندگی کند نداشته باشد.
مسأله 2056 - اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج خانواده کسی را در مدّتی که مکّه می رود و برمی گردد به او بدهند و بگویند حجّ برو ولی ملک او نکنند، در صورتی که اطمینان داشته باشد که از او پس نمی گیرد، حجّ بر او واجب می شود.
مسأله 2057 - اگر مقداری مال که برای حجّ کافی است، به کسی بدهند و با او شرط کنند که در راه مکّه خدمت کسی که مال را داده بنماید، حجّ بر او واجب نمی شود.
مسأله 2058 - اگر مقداری مال به کسی بدهند و حجّ بر او واجب شود، چنانچه حجّ نماید، هرچند بعدا مالی از خود پیدا کند، دیگر حجّ بر او واجب نیست.
مسأله 2059 - اگر برای تجارت مثلاً تا جدّه برود و مالی به دست آورد که اگر بخواهد از آنجا به مکّه رود مستطیع می باشد، باید حجّ کند و در صورتی که حجّ نماید اگرچه بعدا مالی پیدا کند که بتواند از وطن خود به مکّه رود، دیگر حجّ بر او واجب نیست.
مسأله 2060 - اگر انسان اجیر شود که از طرف کس دیگر حجّ کند، چنانچه خودش نتواند برود و بخواهد دیگری را از طرف خودش بفرستد، باید از کسی که او را اجیر کرده اجازه بگیرد مگر به صورت مطلق اجیر شده باشد.
مسأله 2061 - اگر کسی مستطیع شود و مکّه نرود و فقیر شود باید اگرچه به زحمت باشد بعدا حجّ کند، و اگر به هیچ قسم نتواند حجّ برود، چنانچه کسی او را برای حجّ اجیر کند، باید به مکّه رود و حجّ کسی را که برای او اجیر شده بجا آورد و تا سال بعد در مکّه بماند و برای خود حجّ نماید، ولی اگر ممکن باشد که اجیر شود و اجرت را نقد بگیرد و کسی که او را اجیر کرده راضی شود که حجّ او در سال بعد بجا آورده شود، باید سال اوّل برای خود و سال بعد برای کسی که اجیر شده حجّ نماید.
مسأله 2062 - اگر در سال اوّلی که مستطیع شده به مکّه رود و در حرکت با قافله که مقدور بوده تقصیر نکرده و در وقت معیّنی که دستور داده اند به عرفات و مشعر الحرام نرسد، چنانچه در سال های بعد مستطیع نباشد، حجّ بر او واجب نیست ولی اگر از سال های پیش مستطیع بوده و نرفته، اگرچه به زحمت باشد باید حجّ کند.
مسأله 2063 - اگر در سال اوّلی که مستطیع شده حجّ نکند و بعد به واسطه پیری یا مرض و ناتوانی نتواند حجّ نماید و ناامید باشد از این که بعدا خودش حجّ کند، باید دیگری را از طرف خود بفرستد، بلکه اگر در سال اوّلی که به قدر رفتن حجّ مال پیدا کرده، به واسطه پیری یا مرض یا ناتوانی که در همان سال عارض شده نتواند حجّ کند، احتیاط واجب آن است کسی را از طرف خود بفرستد که حجّ نماید.
مسأله 2064 - کسی که از طرف دیگری برای حجّ اجیر شود، باید طواف نساء را از طرف او بجا آورد و اگر بجا نیاورد، زن بر آن اجیر حرام می شود.
مسأله 2065 - اگر طواف نساء را درست بجا نیاورد یا فراموش کند چنانچه بعد از چند روز یادش بیاید و از بین راه برگردد و بجا آورد، صحیح است یا اگر برای او مشقّت زیاد دارد نایب برای انجام آن بگیرد، اشکال ندارد.