احكام غصب
احكام غصب
مسأله 2540 - غصب آن است كه انسان از روى ظلم بر مال ، يا حق كسى مسلط شود واين يكى از گناهان بزرگ بزرگ است كه اگر كسى انجام دهد ، در قيامت به عذاب سخت گرفتار مى شود . از حضرت پيغمبر اكرم صلى الله عيله وآله روايت شده است كه هر كس يك واجب زمين از ديگرى غصب كند در قيامت آن زمين را از هفت طبقه آن مثل طوق به گردن او مى اندازند .
مسأله 2541 - اگر انسان نگذارد مردم از مسجد ومدرسه وپل وجاهاى ديگر كه براى عموم ساخته شده استفاده كنند ، حق آنان را غصب نموده وهمچنين است اگر كسى در مسجد جايى براى خود بگيرد نگذارد كه از آنجا استفاده نمايد .
مسأله 2542 - چيزى را كه انسان پيش طلبكار گرو مى گذارد ، بايد پيش او بماند كه اگر طلب او را ندهد طلب خود را زاآن بدست آورد پس اگر پيش از آنكه طلب او را بدهد آن چيز را از او بگيرد ، حق اورا غصب كرده است .
مسأله 2543 - مالى را كه نزد كسى گرو گذاشته اند ، اگر ديگرى غصب كند صاحب مال وطلبكار مى تواند چيزى را كه غصب كرده از او مطالبه نمايند وچنانچه آن چيز را از او بگيرند ، باز هم در گرو است واگر ان چيز از بين برود وعوض آن را بگيرند ، آن عوض هم مثل خود آن چيز گرو مى باشد .
مسأله 2544 - اگر انسان چيزى را غصب كند ، بايد به صاحبش بر گرداند واگر آن چيز از بين برود ، بايد عوض آن را به او بدهد .
مسأله 2545 - اگر از چيزى كه غصب كرده منفعتى بدست آيد مثلا از گوسفندى كه غصب كرده بره اى پيدا شود ، مال صاحب مال است ونيز كسى كه مثلا خانه اى غصب كرده ، اگر در آن ننشيند بايد اجاره آن را بدهد .
مسأله 2546 - اگر از بچه يا ديوانه چيزى را غصب كند ، بايد آن را به ولى او بدهد واگر از بين رفته ، بايد عوض آن را بدهد .
مسأله 2547 - هر گاه دو نفر باهم چيزى را غصب كنند ، اگر چه هر يك به تنهايى مى توانسته آن را غصب نمايد ، هر كدام آنان ضامن نصف آن است .
مسأله 2548 - اگر چيزى را كه غصب كرده با چيز ديگرى مخلوط كند ، مثلا گندمى را كه غصب كرده با جو مخلوط نمايد ، چنانچه جدا كردن آنها ممكن است ، اگر چه زحمت داشته باشد بايد جدا كند وبه صاحبش بر گرداند .
مسأله 2549 - اگر ظرف طلا ونقره يا چيز ديگرى را كه ساختنش حرام است غصب كند وخراب نمايد ، لازم نيست مزد ساختن آن را به صاحبش بدهد ، ولى اگر مثلا گوشواره اى را كه غصب كرده خراب نمايد ، بايد آن را با مزد ساختش به صاحب آن بدهد وچنانچه براى اينكه مزد ندهد ، بگويد آن را مثل اولش مى سازم ، مالك مجبور نيست قبول نمايد . ونيز مالك نمى تواند او را مجبور كند كه آن را مثل اولش بسازد .
مسأله 2550 - اگر چيزى را كه غصب كرده به طورى تغيير دهد كه از اولش بهتر شود مثلا طلايى را كه غصب كرده گوشواره بسازد - چنانچه صاحب مال بگويد مال را به همين صورت بده ، بايد به او بدهد ونمى تواند براى زحمتى كه كشيده مزد بگيرد ، بلكه بدون اجازه مالك حق ندارد آن را بصورت اولش در آورد واگر بدون اجازه او آن چيز رامث اولش كند ، بايد مزد ساختن آن را هم به صاحبش بدهد .
مسأله 2551 - اگرچيزى را كه غصب كرده به طورى تغيير دهد كه از اولش بهتر شود ، وصاحب مال بگويد بايد آن را بصورت اول در اورى واجب است آن را بصورت اولش در آورد وچنانچه قيمت آن ره واسطه تغيير دادن اولش كمتر شود ، بايد تفاوت آن را به صاحبش بدهد ، پس طلايى را كه غصب كرده اگر گوشوارد بسازد وصاحب ان بگويد بايد بصورت اولش در آورى ، در صورتى كه بعد از آب كردن ، قيمت آن از پيش از گوشواره ساختن كمتر شود ، بايد تفاوت آن را بدهد .
مسأله 2552 - اگر در زمينى كه غصب كرد زراعت كند ، يا درخت بنشاند ، زراعت ودرخت وميوه آن مال خود اوست . وچنانچه صاحب زمين راضى نباشد كه زراعت ودرخت در زمين بماند ، كسى كه غصب كرده بايد فورا زراعت يا درخت خود را اگر چه ضرر نمايد از زمين بكند ، ونيز بايد اجاره زمين را در مدتى كه زراعت ودرخت در آن بوده به صاحب زمين بدهد ، وخرابيهايى را كه در زمين پيدا شده درست كند . مثلا جاى درختها را پر نمايد . واگر به واسطه اينها قيمت زمين از او لش كمتر شود ، بايد تفاوت آن را هم بدهد . ونمى تواند صاحب زمين را مجبور كند كه زمين را به او بفروشد ، يا اجاره دهد . ونيز صاحب زمين نمى تواند او را مجبور كند كه درخت زا زراعت را به او بفروشد .
مسأله 2553 - اگر صاحب زمين راضى شود كه زراعت ودرخت دز زمين او بماند ، كسى كه ان را غصب كرده ، لازم نيست درخت وزراعت را بكند ولى بايد اجاره آن زمين را از وقتى كه غصب كرده تا وقتى كه صاحب زمين راضى شده بدهد .
مسأله 2554 - اگر چيزى را كه غصب كرده از بين برود ، در صورتى كه مثل گاو وگوسفند باشد كه قيمت اجزاء ان باهم فرق دارد مثلا گوشت آن يك قيمت وپوست آن قيمت ديگر دارد ، بايد قيمت آن را بدهد وچنانچه قيمت بارزار آن فرق كرده باشد ، بايد قيمت وقتى را كه مى خواهد اداء كند بدهد .
مسأله 2555 - اگر چيزى را غصب كرده واز بين رفته ، مانند گندم وجو باشد كه قيمت اجزائش باهم فرق ندارد ، بايد مثل همان چيزى را كه غصب كرده بدهد ولى چيزى را كه مى دهد بايد خصوصياتش مثل چيزى باشد كه آن را غصب كرده واز بين رفته است
مسأله 2556 - اگر چيزى را كه مثل گوسفند قيمت اجزاء آن باهم فرق دارد غصب نمايد واز بين برود ، چنانچه قيمت بازار آن فرق نكرده باشد ولى در مدتى كه پيش او بوده مثلا چاق شده باشد ، بايد قيمت وقتى را كه چاق بوده بدهد .
مسأله 2557 - اگر چيزى را كه غصب كرده ديگرى از او غصب نمايد واز بين برود ، صاحب مال مى تواند عوض آن را از هر يك از آنان بگيرد ، يا از هر كدام آنان مقدارى از عوض آن را مطالبه نمايد وچنانچه عوض مال را از اولى بگيرد ، اولى مى تواند آنچه را داده از دومى بگيرد ولى اگر از دومى بگيرد ، او نمى تواند آنچه را داده از اولى مطالبه نمايد .
مسأله 2558 - اگر چيزى را كه مى فروشند يكى از شرطهاى معامله در آن نباشد مثلا چيزى را كه بايد با وزن خريد وفروش كنند بدون وزن معامله نمايند ، معامله باطل است ، وچنانچه فروشنده وخريدار باقطع نظر از معامله راضى باشند كه در مال يكديگر تصرف كنند اشكال ندارد وگرنه چيزى را كه از يكديگر گرفته اند مثل مال غصبى است وبايد آن را بهم بر گردانند . ودر صورتى كه مال هر يك در دست ديگرى تلف شود ، چه بداند معامله باطل است چه نداند ، بايد عوض آن را بدهد .
مسأله 2559 - هر گاه مالى را از فروشنده بگيرد كه آن را ببيند يا مدتى نزد خود نگهدارد تا اگر پسنديد بخرد ، در صورتى كه آن مال تلف شود ، لازم نيست عوض آن را به صاحبش بدهد .