احكام وقف
مسأله 2669 - اگر كسى چيزى را وقف كند ، از ملک او خارج مى شود وخود او را وديگران نمى توانند آن را ببخشند ، يا بفروشند وكسى هم از آن ملك ارث نمى برد ، ولى در بعضى از موارد كه در مسأله 2093 و 2094 بيان شد ، فروختن آن اشكال ندارد
مسأله 2670 - لازم نيست صيغه وقف را به عربى بخوانند ، بلكه اگر مثلا بگويد خانه خود را وقف كردم صحيح است وقبل در هيچ قسم از اقسام وقف معتبر نيست ، چه وقف بر افراد مخصوص باشد ، وچه در موقوفات عامه مثل مسجد ومدرسه ، وچه چيزى كه براى عموم وقف كنند مثلا بر فقراء وسادات وقف نمايند . در تمام اين اقسام وقف محقق مى شود وصحيح است بدون قبول كردن كسى .
مسأله 2671 - ارگر ملكى را براى وقف معين كند وپيش از خواندن صيغه وقف پشيمان شود ، يا بميرد ، وقف درست نيست .
مسأله 2672 - كسى كه مالى را وقف مى كند ، لازم نيست قصد قربت داشته باشد ، ونيز لازم نيست از موقع خواندن صيغه ، مال را براى هميشه وقف كند مثلا اگر بگويد اين مال بعد از مردن من وقف باشد ، گر چه از موقع خواندن صيغه تا مردنش وقف ننموده ولى وقف صحيح است ، ونيز اگر بگويد تا ده سال وقف باشد وبعد از آن نباشد ، يا بگويد تا ده سال وقف باشد ، بعد پنج سال وقف نباشد ودو باره وقف باشد ، وقف صحيح است .
مسأله 2673 - وقف در صورتى صحيح ولازم است كه مال وقف را به تصرف كسى كه براى او وقف شده يا وكل ، يا ولى او بدهند ، ولى اگر چيزى را بر اولاد صغير خود وقف كند وبه قصد اينكه آن چيز ملك آنان شود ، از طرف آنان نگهدارى نمايد ، وقف صحيح ولازم است .
مسأله 2674 - اظهر آن است كه در اوقاف عامه از قبيل مدارس ومساجد وامثال آنها قبض معتبر نباشد ورد وقفيت آنها مجرد وقف نمودن كافى است .
مسأله 2675 - كسى كه مال خود را وقف مى كند بايد مكلف وعاقل باشد وشرعا بتواند در مال خود تصرف كند ، بنابر اين سفيهى كه مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف مى كند 7 چون حق ندارد در مال خود تصرف نمايد اگر چيزى را وقف كند صحيح نيست .
مسأله 2676 - اگر مالى را براى زندگانى وبعد از آن براى كسانى كه بعدا بدنيا مى آيند وقف نمايد ، مثلا چيزى را بر اولاد خود وقف كند كه بعد از آنان وقف نوه هاى او باشد وهر دسته اى بعد از دسته ديگر از وقف استفاده كنند صحيح است ، وبعيد نيست وقف ابتداءا براى كسانى كه بعد بدنيا مى آيند نيز صحيح باشد .
مسأله 2677 - اگر چيزى را بر خودش وقف كند مثل آنكه دكانى را وقف كند كه عايدى آن را بعد از مرگ او خرج مقبره اش نمايند صحيح نيست . ولى اگر مثلا مالى را بر فقراء وقف كند وخودش فقير شود ، مى تواند از منافع وقف استفاده نمايد .
مسأله 2678 - اگر براى چيزى كه وقف كرده متولى معين كند ، بايد مطابق قرار داد او رفتار نمايد ، واگر معين نكند ، چنانچه بر افراد مخصوصى مثلا بر اولاد خود وقف كرده باشد وآنها بالغ ، اختيار با خود آنان ، واگر بالغ نباشند اختيار با ولى ايشان است وبراى استفاده از وقف اجازه حاكم شرع لازم نيست .
مسأله 2679 - اگر ملكى را مثلا بر فقراء يا سادات وقف كند ، يا وقف كند كه منافع آن به مصرف خيرات برسد ، در صورتى كه براى آن ملك متوالى معين نگرده باشد ، اختيار آن با حاكم شرع است .
مسأله 2680 - اگر ملكى را بر افراد مخصوصى مثلا بر اولاد خود وقف كند كه هر طبقه اى بعد از طبقه ديگر از آن استفاده كنند ، چنانچه متولى آن را اجاره دهد وبميرد اجاره باطل نمى شود . ولى اگر متولى نداشته باشد و يك طبقه از كسانى كه ملك بر آنها وقف شده ، آن را اجاره دهند ودر بين مدت اجاره بميرند ، اجاره باطل مى شود ودر صورتى كه مستأجر مال الاجاره تمام مدت را داده باشد ، مال الاجاره از زمان مردنشان تا آخر مدت اجاره را از مال آنان بر مى داردند . اگر ملك وقف خراب شود ، از وقف بودن بيرون نمى رود .
مسأله 2682 - ملكى كه مقدارى از آن وقف است ومقدارى از آن وقف نيست اگر تقسيم نشده باشد ، حاكم شرع يا متولى مى تواند با نظر خبره سهم وقف را جدا كند .
مسأله 2683 - اگر متولى وقف خيانت كند وعايدات آن را به مصرفى كه معين شده نرساند ، حاكم شرع مى تواند بجاى او متولى امينى معين نمايد .
مسأله 2684 - فرشى را كه براى حسينيه وقف كرده اند ، نمى شود براى نماز به مسجد ببرند ، اگر چه آن مسجد نزديك حسينيه باشد .
مسأله 2685 - اگر ملكى را براى نعمير مسجدى وقف نمايند ، چنانچه آن مسجد احتياج به تعمير ندارد وانتظار هم نمى رود كه تا مدتى احتياج به تعمير پيدا كند مى توانند عايدات آن ملك را بر مصرف مسجدى كه احتياج به تعمير دارد بر سانند .
مسأله 2686 - اگر ملگى را وقف كند كه عايدى آن را خرج تعمير مسجد نمايند ، وبه امام جماعت وبه كسى كه در آن مسجد اذان مى گويد بدهند ، در صورتى كه بدانند يا اطمينان داشته باشند كه براى هر يك چه مقدار معين كرده ، بايد همانطور مصرف كنند . واگر يقين يا اطمينان نداشته باشند ، چنانچه آنچه ذكر شده از باب مصرف باشد بايد اول مسجد را تعمير كنند واگر چيزى زياد آمد بين امام جماعت وكسى كه اذان مى گويد به طور مساوى قسمت نمايند وبهتر آن است كه اين دو نفر در تقسيم با يكديگر صلح كنند .