حج تمتع
حج تمتع عبارت از دو عبادت است
مسأله 147 نام عبادت اول عمره، ونام عبادت دوم حج است وگاهى عبادت دوم را حج تمتع مى گويند و واجب است (عمره را) در حج تمتع پيش از حج بجا آورند.
اعمال عمره تمتع
مسأله 148 _ در عمره تمتع پنج چيز واجب است:
اول احرام از يكى از ميقاتها، وتفصيل آنها را خواهيد دانست.
دوم طواف دور خانه خدا.
سوم خواندن دو ركعت نماز طواف.
چهارم سعى (رفت وآمد) بين صفا ومروه كه نام دو جاى معين در جنب مسجد الحرام است.
پنجم تقصير يعنى گرفتن مقدارى از مو يا ناخن و هنگامى كه شخص اين اعمال پنج گانه را بجا آورد ازاحرام بيرون رفته وچيزهائى كه به جهت احرام بر او حرام شده بود، حلال مى شود.
مسأله 149 _ بر مكلف واجب است با نزديك شدن روز نهم ذى الحجه خود را براى اعمال حج آماده ومهيا نمايد.
اعمال حج تمتع
در حج تمتع سيزده چيز واجب است:
اول بستن احرام از مكه به تفصيل وشرحى كه خواهد آمد.
دوم وقوف (بودن) در عرفات از يك ساعت بعد ازظهر روز نهم ذى الحجه (روز عرفه) يا از اول ظهر تا مغرب، وعرفات نام جائى است در چهار فرسخى مكه.
سوم بودن در مزدلفه (مشعر كه بين عرفات ومكه است) ازطلوع فجر روز عيد قربان (دهم ذى الحجة) تا طلوع آفتاب.
چهارم رمى جمره عقبه (زدن سنگ ريزه) در منى روز عيد قربان (ومنى تقريبا يك فرسخ تا مكه فاصله دارد).
پنجم قربانى كردن در روز عيد.
ششم تراشيدن سر يا گرفتن مقدارى از مو يا ناخن در منى وبه اين عمل آنچه به سبب احرام بر وى حرام شده بود، حلال مى شود مگر زن وبوى خوش حتى شكار بنابر اظهر.
هفتم طواف دور خانه خدا به عنوان زيارت پس ازبازگشت به مكه.
هشتم بجا آوردن دو ركعت نماز طواف.
نهم سعى (رفت وآمد) بين صفا و مروه و با اين عمل بوى خوش
نيز حلال مى شود. دهم طواف نساء
يازدهم بجا آوردن نماز طواف نساء وبه اين عمل زننيز حلال مى شود.
دوازدهم بيتوته (ماندن شب) در منى شب يازدهم و شب دوازدهم، بلكه شب سيزدهم در بعضى از صور كه بيانش مى آيد.
سيزدهم رمى سه جمره (اولى ووسطى وعقبه) درروز يازدهم ودوازدهم بلكه در روز سيزدهم نيز بنابر احتياط در صورتى كه شب سيزدهم را در منى مانده باشد.
در شرائط حج تمتع
مسأله 150 _ در حج تمتع چند چيز شرط است:
اول نيت كه قصدش اين باشد كه حج تمتع را بجا مى آورد پس اگر نيت حج ديگرى نمود يا در نيت تردد داشت، حجش صحيح نيست.
دوم آن كه عمره وحج هر دو باهم در ماههاى حج (شوال، ذى القعدة، ذى الحجة) باشد پس اگر يك جزء ازعمره را قبل از ماه شوال بجا آورده باشد عمره اش عمرهتمتع نيست، بلى چنانچه كسى عمره مفرده در اشهر حج بجا آورد وماند در مكه تا روز نهم ذى الحجه مى تواند عدولكند از عمره مفرده به تمتع وحج تمتع بجا آورد.
سوم آن كه عمره وحج در يك سال بجا آورده شوند بنابر احتياط، پس اگر عمره را بجا آورد وحج را به سال بعدتأخير نمود، تمتع صحيح نخواهد بود بنابر احتياط وفرقىنيست در اين حكم بين اين كه تا سال بعد در مكه بماند يا آن كه به وطن خود مراجعت نموده ودوباره به مكه بيايد همچنان كه فرقى نيست بين اين كه بعد از عمره به تقصير ازاحرام بيرون آيد يا تا سال آينده در احرام خود باقى بماند، وبعيد نيست كه در صورت بودن در مكه وخارج نشدن ازاحرام
جائز بوده تأخير حج تمتع تا سال دوم.
چهارم ابتدا احرام حج از مكه باشد پس چنانچه ازغير مكه محرم شود صحيح نيست، بلى اگر فراموش كند احرام از مكه را ودر عرفات يا بعد از آن متوجه شود ازهمان جا احرام مى بندد وحجش صحيح است وهمچنيناگر جاهل به حكم باشد.
پنجم آن كه هر دو عمل عمره وحج را يك نفر انجام دهد واز شخص واحد هم باشد بنابر احتياط پس اگر دو نفرنائب شوند از يك نفر يكى عمره را بجا آورد وديگرى حج را يا آن كه يك نفر نائب شود از دو نفر عمره را براى يكى وحج را براى ديگرى صحيح نيست بنابر احتياط.
مسأله 151 _ كسى كه عمره تمتع را بجا آورد جائزنيست از مكه مكرمه خارج شود مگر با محرم شدن بهاحرام حج واز اين حكم دو دسته خارجند يعنى براى آنها جائز است خروج از مكه:
دسته اول كسانى كه خارج شوند به نزديكيهاى مكه مثل طائف بر اينها جائز است بدون احرام خارج شدن ازمكه، ولى مكروه است.
دسته دوم كسانى كه حاجتى وادارشان كرده است كهخارج شوند اينها جائز است خارج شوند از مكه با احرام به مقدارى كه وقوف در عرفات از اينها فوت نشود.
مسأله 152 _ كسى كه بعد از عمره تمتع وقبل ازاحرام حج از مكه خارج شود، چنانچه در همان ماهى كه خارج شده برگردد واجب نيست اعاده عمره بنمايد، واگربعد از گذشتن آن ماه است بايد عمره را اعاده نمايد، وعمره تمتع دومى است.
مسأله 153 _ كسى كه بعد از عمره خارج شده است وبعد از گذشتن يك ماه بدون احرام به عمره
داخلمكه شود معصيت كرده است، ولى چنانچه حج تمتع را بجاآورد، حجش صحيح است.
مسأله 154 _ كسى كه بعد از عمره خارج شده است ودر همان ماه داخل مكه شود نمى تواند احرام حج را از ميقات ببندد بلكه بايد از مكه باشد.
مسأله 155 _ كسى كه وظيفه اش حج تمتع است چنانچه وقت ضيق باشد واگر بخواهد اعمال عمره را انجام دهد وقوف به عرفات را قبل از غروب آفتاب روز نهم ذى الحجه درك نمى كند بايد حج اِفراد بجا آورد وپس ازتمام شدن حج، عمره مفرده را بجا آورد وحجش صحيحاست.
مسأله 156 _ اگر زنى كه وظيفه اش حج تمتع است حائض شود يا نفساء واگر بخواهد صبر كند تا پاك شود وطواف عمره را انجام دهد وقوف به عرفات را قبل از غروب روز نهم ذى الحجه درك نمى كند حجش مبدل به افراد مى گردد وپس از اتيان به حج افراد، بايد عمره را بعد از پاكشدن بجا آورد.
مسأله 157 _ كسى كه وظيفه او حج تمتع است چنانچه پيش از شروع به عمره بداند كه وقتش گنجايشاعمال عمره ودرك حج را ندارد، مى تواند از اول به حج افراديا قران عدول نمايد وحج را تا سال آينده تأخير نياندازد.
مسأله 158 _ هرگاه در سعه وقت براى عمره تمتع احرام بست، طواف وسعى خود را عمدا تا زمانى كه نتواند آنها را بجا آورده وحج را درك نمايد به تأخير انداخت،نمى تواند _ بنابر اظهر _ به حج افرادعدول نمايد، بلكه بايدعمره را تمام كند وحج را در سال بعد بجا آورد.
حج افراد
در گذشته بيان شد كه حج افراد وظيفه
كسانى استكه فاصله ميان منزل آنها ومكه كمتر از شانزده فرسخ باشد، در اِنحا كيفيت حج افراد را بيان مى كنيم، در حج افرادچندچيز واجب است:
1 _ احرام كه در مبحث مواقيت بيان خواهدشد.
2 _ بودن در عرفات از ظهر روز نهم ذى الحجه تا غروب.
3 _ بودن در مزدلفه روز عيد قربان از طلوع فجر تاطلوع آفتاب.
4 _ رمى جمره در منى.
5 _ سر تراشيدن يا از موى يا از ناخن گرفتن در منى.
6 _ طواف كعبه پس از مراجعت به مكه.
7 _ نماز طواف.
8 _ سعى ميان صفا ومروه.
9 _ طواف نساء.
10 _ دو ركعت نماز طواف.
11 _ بودن در منى در شب يازدهم وشب دوازدهم بلكه در شب سيزدهم در بعضى صور كه خواهد آمد.
و حج افراد واجب مستقلى است وارتباط به عمره ندارد به خلاف حج تمتع، واگر كسانى كه حج افراد بر آنها واجب است از عمره هم متمكن باشند عمره مفرده هم برآنها واجب خواهد شد.
ودر حج افراد چند چيز معتبر است:
1 _ نيت كه در حج تمتع گذشت.
2 _ اتيان به حج در اشهر حج.
3 _ احرام بستن از ميقات يا از منزلش اگر منزلش پائين تر از ميقات است به تفصيلى كه خواهد آمد.
مسأله 159 _ حج افراد را بايد قبل از عمره مفرده بجا آورد برخلاف حج تمتع كه بايد بعد از عمره تمتع بجا آورده شود.
حج قران
اين عمل از تمام جهات با حج افراد شركت دارد بهغير از دو جهت، يكى آن كه در وقت احرام محرم بايدقربانى همراه بردارد ودر اثر اين كار قربانى بر او واجب مى شود، دومى آن كه كسى حج
افرادبجا مى آورد مثلكسى كه حج تمتع انجام مى دهد احرامش با تلبيه به نحوىكه بيان خواهد شد بايد باشد، ولى قارن مى تواند با تلبيه احرام ببندد و مى تواند با اشعار وتقليد احرام ببندد به تفصيلى كه بيان خواهد شد.
مسأله 160 _ در حج افرادو قران مانعى ندارد كه طواف خانه را مقدم بر رفتن به عرفات قرار داد ودر حج تمتع نمى شود چنين كارى كرد بنابر احتياط لزومى، مگر براىكسانى كه بيان خواهد شد.
عمره مفرده
عمره مفرده از لحاظ عمل با عمره تمتع اشتراك دارد ولى از چند جهت افتراق دارند.
1 _ در عمره مفرده طواف نساء واجب است ودرعمره تمتع واجب نيست.
2 _ وقت اداء عمره تمتع از اول ماه شوال تا روز نهم ماه ذى الحجه است، ووقت عمره مفرده تمام سال است ووقت مخصوصى ندارد بلى در ماه رجب افضل است.
3 _ براى بيرون آمدن از احرام در عمره تمتع بايدتقصير نمود ودر عمره مفرده مكلف مخير است بين تقصير و سر تراشيدن.
4 _ عمره تمتع بايد قبل از حج واقع شود ولى عمره مفرده بر كسى كه حج افراد بر او واجب است و مى خواهد عمره مفرده بجاى آورد يا او هم برايش واجب است بايد بعد از حج باشد.
5 _ ميقات عمره تمتع يكى از مواضعى است كه خواهد آمد ولى ميقات عمره مفرده اگر بعد از حج افراد باشد غير از آنها است به تفصيلى كه بيان خواهد شد دربحث مواقيت.
6 _ عمره تمتع بايد با عمل حج در يك سال واقع شود ولى در عمره مفرده لازم نيست كه در يك سال با حج
افراد واقع شود ولو هر دو براى او واجب باشد پس اگرمكلف يكى از آنها را در يك سال وديگرى را در سال ديگر انجام دهد، صحيح است.
مسأله 161 _ عمره مفرده همانند حج اگر واجب شود وجوبش فورى است بنابر احتياط يعنى اگر از سال اول تأخير شود معصيت كرده است.
مسأله 162 _ عمره مفرده بر كسانى كه از اهل مكه يا از اطراف آن تا شانزده فرسخ باشند در صورت استطاعتواجب مى شود و بر كسانى كه بيش از شانزده فرسخ دور افتاده اند واجب نمى شود ولو استطاعت داشته باشند.
جاهايى كه احرام عمره تمتع از آنجاها بسته مى شود
از براى بستن احرام حج يا عمره در شرع اول جاهاى مخصوصى تعيين شده است كه بايد از آنجاها احرام بسته شود واز اينها تعبير مى شود به ميقاتها (ميقاتهائى كه ممكن است از آنجاها احرام عمره تمتع بسته شود 9 تاست) 1 _ وادى عقيق واين ميقات كسانى است كه از راه عراق ونجد عازم مكه مكرمه باشند، وادى عقيق به سه قسمت منقسم مى شود، قسمت اول آن را مسلخ مى نامند،وقسمت وسط را غمرة و قسمت آخر را ذات عرق، مكلف مخير است در بستن احرام از هر كدام از اين سه قسمت بخواهد احرام ببندد پس جائز است اختيارا تأخير بياندازد احرام بستن را تا به ذات عرق برسد واز آنجا احرام ببندد اگر چه احتياط غير لزومى آن است كه در صورتى كه مكلف مريض نباشد ودر تقيه هم نباشد پيش از رسيدن به ذاتعرق احرام ببندد.
2 _ مسجد شجره كه مسجد معروفى است درنزديكى مدينه منوره واين مسجد ميقات
كسانى است كه از راه مدينه عزيمت به حج مى نمايند، وجائز نيست تأخيراحرام براى آنها از اين مسجد مگر كسانى كه به واسطه مرض يا ضعف دشوار باشد برايشان احرام بستن از مسجد پس جائز است اين چنين افرادى تأخير بياندازند احرام را تا جحفه كه سومين ميقات است.
مسأله 164 _ در صورتى كه زن حائض از مدينه بهحج برود ونتواند غسل كند چنانچه ممكن است بدون مكث در مسجد داخل مسجد شجره شود داخل شدهواحرام ببندد، وچنانچه ممكن نيست اگر از خون حيضپاك شده است تيمم كند يا براى نماز يا براى بودن درمسجد وداخل مسجد شود واحرام ببندد، واگر پاك نشده ونمى تواند تأخير بياندازد تا پاك شود بنابر احتياط احرامببندد از خارج مسجد وتلبيه بگويد وتجديد احرام نمايد از جحفه.
مسأله 165 _ شخص جنب كه نمى تواند غسلبكند بايد تيمم كند براى نماز يا بودن در مسجد واز داخل مسجد احرام ببندد.
3 _ جحفه واين ميقات براى كسانى است كه از راه شام يا مصر يا مغرب عازم مكه مكرمه مى گردند،وگذشت كسانى كه از راه مدينه عزيمت حج مى نمايند ومريض يا ضعيف الحالند ودشوار است براى آنان احرام بستن از مسجد شجره مى توانند از اين ميقات احرام ببندند.
4 _ يلملم وآن نام وادى يا كوهى است بين مكه ويمن ومحل معروفى است ودر آنجا واقع است مسجد معاذبن جبل واين ميقات براى كسى است كه از راه يمن عزيمت به حج بنمايد.
5 _ قرن المنازل وآن نام كوهى است بين طائف ومكه واين ميقات كسى است كه از راه طائف عازم مكه باشد.
6 _ خارج از حرم اول
محل حل كه از او تعبير مى كنندبه ادنى الحل واين ميقات اهل مكه است اگر بخواهند عمرهتمتع بجا آورند.
7 _ منزل كسى كه منزلش نسبت به مكه نزديكتر ازيكى از مواضع پنجگانه گذشته است اين ميقات اهالى آن منازل است.
8 _ مقابل مسجد شجره وآن ميقات كسى است كه بههيچ يك از ميقاتهاى پنج گانه مسجد شجره، وادى عقيق،جحفه، قرن المنازل، يلملم) تصادف ننمايد ومنزلش هم دورتر از اينها باشد به شرطى كه آن محلى كه از آن احراممى بندد، فاصله اش با مسجد شجره حدود يك فرسخ باشد نه خيلى نزديك باشد نه خيلى دور.
9 _ فخ وآن نام چاهى است يك فرسخى مكه واينميقات مختص به غير بالغين است كه براى آنها جائز است تأخير احرام تا آن محل.
ميقات حج تمتع
ميقات حج تمتع مكه معظمه است ومكلف مختاراست از هر محلى از جاهاى مكه احرام ببندد، بلى افضلمسجد است، وافضل مواضع مسجد مقام يا حجر است.
مسأله 166 _ اگر مكلف از روى فراموشى يا از روى ندانستن مسأله از غير مكه احرام حج را بست، چنانچهممكن است بايد برگردد به مكه واز آن جا احرام ببندد واگرممكن نيست ولو به واسطه ضيق وقت از همان محلى كه متوجه شده است، احرام ببندد.
ميقاتهاى حج افراد وقران
جاهائى كه ممكن است از آنها براى حج افراد يا قران احرام بسته شود همان جاهائى است كه مى شود براى عمره تمتع احرام بسته شود فقط يك فرق دارند وآن اين كه اهل مكه اگر بخواهند عمره تمتع بجا آورند بايد از حرم خارج شوند محرم شوند همان نحو كه گذشت، ولى در حج افراد و قران
مى توانند از خود مكه محرم شوند، ومى توانند برگردند به يكى از ميقاتها واز آن جا احرام ببندند
ميقات عمره مفرده
ميقات عمره مفرده با ميقات عمره تمتع يكى است يعنى از همان جائى كه در عمره تمتع احرام مى بندد مكلف،ممكن است براى عمره مفرده هم از همان جاها احرام ببنددولى اين دو عمل از حيث ميقات يك فرق دارند وآن اين كه در صورتى كه اعمال حج افراد را بجا آورده وبخواهد عمره مفرده را بجا آورد مى تواند از حرم خارج شود واز همان جا احرام ببندد وبرگشتن به يكى از مواقيت گذشته لازم نيست.
مسأله 167 _ مكلف در صورتى مى تواند احرام ببندد كه يقين به رسيدن به يكى از ميقاتهاى گذشته يااطمينان يا حجت شرعى كه از افرادآن قول اهل خبره است داشته باشد، ودر صورت شك در رسيدن به ميقات، بستن احرام جائز نيست، بلى مى تواند احتياط كند به اين نحو كه اول محلى كه احتمال مى دهد ميقات باشد احرام مى بندد احتياطا وتلبيه مى گويد احتياطا ودر هر محلى كه بعد از آن احتمال بدهد كه ميقات است احتياطا تجديد تلبيه نمايديعنى تكرار كند تلبيه را.
مسأله 168 _ آنچه در اصل ميقات بيان شد در آن نيز جارى است به اضافه آن كه ظن به مقابل ميقات بودن كفايت مى كند.
احرام از محلى غير از ميقات.
مسأله 169 _ احرام قبل از ميقات جائز نيست يعنىصحيح نيست واحرام منعقد نمى شود واز اين حكم دومورد خارج است.
1 _ آن كه به وسيله نذر شرعى احرام را بر ميقات مقدم بدارد به اين نحو كه مكلف نذر نمايد از
منزل خود يا از جاى ديگر قبل از رسيدن به ميقات احرام ببندد در اينصورت احرام از ماقبل ميقات صحيح است.
مسأله 170 _ در نذر احرام قبل از ميقات بايد مكان معينى را تعيين نمايد پس اگر نذر نمايد كه احرام ببندد قبل از ميقات يا آن كه نذر كند احرام از خانه اش يا مسجد را،نذرش صحيح نيست.
مسأله 171 _ در صحّت نذر احرام قبل از ميقاتفرقى ميان عمره تمتع و عمره مفرده وحج افراد نيست.
مسأله 172 _ كسى كه نذر كند احرام قبل از ميقات را واحرام ببندد واجب نيست تجديد احرام از ميقات بنمايد، ونيز واجب نيست مرور بر ميقات.
مسأله 173 _ كسى كه از راهى كه به مكه مى رود كه به هيچ يك از ميقاتها تصادف نمى نمايد مانند جدّه چنانچه نذر نكرده است بايد از راهى كه به يكى از ميقاتها تصادفنمايد برود مثلاً برود به مدينه واز مسجد شجره احرام ببندد يا برود از راهى كه به جحفه مى رسد از آنجا احرام ببندد ولى مى تواند نذر نمايد احرام از جده را واز آنجامحرم بشود وحجش هم صحيح است واگر رعايت احتياط را نموده ومرور به يكى از ميقاتها بنمايد وتجديد احرام ازآنجا بنمايد بهتر است.
مسأله 174 _ كسى كه نذر كرده است احرام از غيراز ميقات ببندد اگر مخالفت كرد واز ميقات احرام بستاحرام وحجش صحيح است، ولى معصيت كرده وكفاره حنث نذر نيز بر او واجب است.
2 _ كسى كه مى خواهد عمره رجبيه بجا آورد ووقت ضيق است به نحوى كه اگر بخواهد از ميقات ببندد، درماه شعبان واقع خواهد شد مى تواند احرام
را در ماه رجب از غير ميقات ببندد.
تأخير احرام از ميقات
مسأله 175 _ جائز نيست تأخير احرام از ميقاتبراى كسانى كه قصد اتيان به مناسك دارند يا مى خواهندداخل مكه مكرمه شوند مگر سه دسته:
اول كسانى كه براى قتال وجنگ داخل مكهمى شوند.
دوم كسانى كه كارشان طورى است كه بايد مكررداخل وخارج شوند مانند هيزم كش.
سوم كسانى كه مريضند ونمى توانند احرام جامع جميع قيود وواجبات را ببندند.
مسأله 176 _ اگر مكلف با دانستن واز روى تعمد احرام از ميقات يا مقابل آن نبندد واز ميقات بگذرد چنانچه برگشتن به ميقات يا مقابل آن ممكن باشد بايد برگردد چهآن كه داخل حرم شده يا نشده باشد واز ميقات يا مقابل آن احرام ببندد وحجش صحيح است.
وچنانچه ممكن نيست مراجعت به ميقات يا محاذى آن ولى مراجعت به خارج حرم ممكن است بايد برگردد بهخارج واز آنجا احرام ببندد وحجش هم صحيح است.وچنانچه مراجعت به خارج حرم ممكن نيست بايداز همان محل خودش احرام ببندد ودر دو صورت اخيره چون بيشتر فقهاء حكم به فساد عمره نموده اند بنابر احتياط غير لزومى حج را در سال ديگر اعاده نمايد اگر حج وجوبى است.
واين حكم كه در دو صورت اخيره بيان كرديم مختص به عمره تمتع وحج است وشامل عمره مفرده نمى شود پس در عمره مفرده اگر نتوانست به ميقات برگردد عمره او فاسد است.
ودر صورتى كه مكلف در تمام صور گذشته به وظيفهخود عمل ننمود واعمال را بدون احرام بجا آورد حج او بلا اشكال فاسد خواهد بود.
مسأله 177 _ اگر مكلف به سبب فراموشى يا بيهوشى، يا جهل به حكم يا جهل به ميقات
احرام از ميقات نبندد در صورتى كه تمكن از مراجعت به ميقات داشتهباشد، بايد برگردد واز آنجا احرام ببندد.
ودر صورتى كه تمكن از مراجعت به ميقات ندارد اگرداخل حرم نشده چنانچه ميقات ديگرى در پيش است مثلآن كه از مسجد شجره گذشته وبه جحفه نرسيده احرام راتأخير بياندازد تا آن ميقات و احرام از آن جا ببندد وچنانچه ميقات ديگرى در پيش نيست واز همان جاى خود احرام ببندد.
ودر صورتى كه تمكن از مراجعت ندارد وداخل حرم هم شده است چنانچه ممكن است بايد برگردد به خارجحرم واز آنجا احرام ببندد واحتياط غير لزومى آن است كههر قدر كه بتواند بيشتر دور شود تا نزديكتر به ميقات باشد.
ودر صورتى كه مراجعت به خارج حرم هم امكان ندارد از همان جاى خود احرام ببندد اگر چه داخل مكه هم شده باشد ودر همه اين صور حج او صحيح است.
مسأله 178 _ اگر مكلف در موقع رسيدن به ميقات بيهوش باشد يك نفر از همراهان او را محرم نموده واز طرف او تلبيه بگويد واز محرمات احرام او را دور كند، ودر اينصورت بعد از به هوش آمدن مراجعت به ميقات براى اولازم نيست، ولى چنانچه كسى اين عمل را انجام نداد بعد ازبه هوش آمدن حكم مسأله سابقه در حق او جارى است.
مسأله 179 _ زن حائض كه از روى جهل به حكم احرام خود را از ميقات نبسته در حكم مساوى با سائرمكلفين است.
مسأله 180 _ مكلف اگر عمدا اعمال عمره را بدوناحرام بجا آورد احرام او فاسد است وچنانچه بعد براى اعاده عمره از ميقات ويا خارج حرم ويا از محل خودش بهتفصيلى كه
گذشت دارد، اعاده نموده وحجش صحيح است، واگر اعاده ننموده، حج او باطل است.
واگر از روى جهل ونسيان اعمال عمره را بدوناحرام بجا آورد وپس از تمام شدن اعمال متذكر يا عالم شود عمره او صحيح است ولى در صورتى كه اعاده عمره متمكن باشد به همان گونه كه بيان شد احوط اعاده آن است.
مسأله 181 _ اگر مكلف از روى جهل يا فراموشى احرام حج تمتع را از مكه نبست در صورتى كه در عرفات عالم يا متذكر شد از همان جا احرام ببندد چه آن كه متمكن ازبرگشتن به مكه باشد يا نباشد.
ودر صورتى كه در مشعر يا بعد از افاضه از آن متذكر يا عالم شد در همانجا احرام ببندد ودر صورتى كه بعد ازتمام شدن اعمال حج متذكر يا عالم شد حج او صحيحاست.
احرام وواجبات آن
در گذشته بيان شد كه احرام اولين عمل عمره وحج است واظهر در معناى احرام اين است كه مكلف در نفس خود بنا بگذارد وملتزم شود به ترك محرمات احرام.
واجبات احرام سه چيز است: نيت، تلبيه، پوشيدن لباس احرام.
اول نيت، يعنى قصد بجا آوردن آنچه در حج وعمرهواجب شده قربة الى الله تعالى. وچنان چه اعمال واجب را به طور تفصيل نداند واجب است قصد بجا آوردن را به طوراجمال بنمايد، ودر اين هنگام لازم است تدريجا آنچه بر او واجب مى شود از روى مناسك ياد گرفته، يا از كسى كه مورد وثوقش باشد، بپرسد پس هرگاه بدون قصد، احرام بست احرامش باطل خواهد بود.
و در نيت چند چيز معتبر است:
1 _ قصد قربت (نزديكى به خدا) مانند عبادات ديگرغير از احرام.
2 _ همزمان بودن با
شروع در احرام.
3 _ تعيين احرام كه براى عمره است يا براى حج، وتعيين حج كه تمتع است يا قران يا افراد، وتعيين اين كه براى خود است يا براى ديگرى، وتعيين اين كه حجش حجة الاسلام است (كه براى اولين بار استطاعت بر او واجب شده) يا حجى است كه به سبب فاسد بودن حج قبل بر او واجب شده، يا حج نيابى يا حج مستحبى است.
خلاصه هر يك از اينها كه باشد بايد در نيت مشخص شود پس اگر بدون تعيين نيت احرام نمود احرامش باطلخواهد بود.
مسأله 182 _ در صحت نيت گفتن به زبان و گذراندن از ذهن معتبر نيست (يعنى لازم نيست را به زبان آورد يا از ذهن خود بگذراند) بلكه داعى بر آن كفايتمى كند مانند عبادتهاى ديگر كه در آنها داعى كافى است.
تلبيه وواجبات آن دوم از واجبات احرام تلبيه است وهرگاه تلبيه نگويد اگر چه احرام او منعقد مى شود به نيت، ولى محرمات احرام قبل از گفتن تلبيه حرام نيست، وكفاره هم با ارتكاب يكى ازآنها واجب نمى شود، مگر در احرام حج قران در صورتى كه اشعار يا تقليد نموده باشد، ومعنى اشعار وتقليد چون فعلا مورد ابتلاء نيست بيانش موكول به محل ديگرى است.
مسأله 183 _ وقت تلبيه بنابر اظهر از اول احرام است وجائز نيست تأخير مگر در چند مورد:
1 _ در فرضى كه مكلف از راه مدينه عازم مكه باشد در اين فرض جائز است تأخير تلبيه تا بيداء (بيداء اسم زمين مخصوصى است بين مكه و مدينه يك ميل گذشته از دى الحُليفه كه ميقات است) بلكه افضل تأخير تلبيه است تا
آنجا، ولى جائزنيست تأخير انداختن از بيداء.
2 _ در فرضى كه مكلف از طريق عراق عازم مكه باشد در اين فرض جائز است تأخير تلبيه تا چند قدمى دور شود از ميقات، ولى احتياط به عدم تأخير در اين فرضخوب است ترك نشود.
3 _ در صورت احرام از مكه در اين صورت جائز است تغيير احرام تا رقطاء كه نام زمينى است خارج مكه و چون محل آن زمين معلوم نيست، نبايد تأخير شود احرام از مكه.
مسأله 184 _ يك مرتبه تلبيه گفتن واجب وزياده بر آن واجب نيست.
صورت تلبيه
مسأله 185 _ صورت تلبيه بنابراظهر از اين قراراست:
لبيك اللهم لبيك لبيك، لا شريك لك لبيك.
و بنابر احتياط غير لزومى اضافه نمايد اين جمله را:
ان الحمد والنعمة لك والملك لا شريك لك لبيك.
مسأله 186 _ بر مكلف واجب است كلمات تلبيه را درست و به طور صحيح اداء نمايد واگر نتواند صحيح اداءكند واجب است ياد بگيرد وجائز است شخص ديگرى اين كلمات را به او تلقين نمايد.
ودر صورتى كه اين جمله را ياد نگيرد وتلقين هم ميسر نباشد، واجب است نائب بگيرد ونائب از طرف اوتلبيه بگويد، وبنابر احتياط غير واجب خودش هم اگرمى تواند اين كلمات را به نحو غلط اداء نمايد بگويد والا ترجمه او را بگويد.
مسأله 187 _ بنابرا حتياط كلمه (ان الحمد) دو نحوخوانده شود با زير همزه وزبر آن.
لباس احرام و شرايط آن
سوم از واجبات احرام پوشيدن دو جامه است يكى از آنها را ازار وديگرى را رداءمى نامند البته شرط صحت احرام نيست ولى خود يكى از واجبات است، وازار بايستى از ناف تا زانو، ورداء بايستى دو شانه و مقدارى پائين تر را بپوشاند ودر صورتى كه اين دو جامه از حد مزبور بيشتر باشد، اشكال ندارد ونيز اشكال ندارد پوشيدن زيادتر از دو جامه مثلاً دو ازار بپوشد.
مسأله 188 _ وجوب پوشيدن ازار ورداء مختص به مرد است وبراى زن جائز است احرام در لباسهاى عادى خود.
مسأله 189 _ گره زدن رداء جائز نيست بنابر اظهر،و نيز گره زدن ازار به گردن جائز نيست و به كمر جائز است.
مسأله 190 _ واجب است پوشيدن دو جامه تا آخراحرام ولى كندن آنها در حال خواب ودر حال اغتسال مانعى ندارد،
و نيز جائز است تبديل نمودن آن دو جامه به دو جامه ديگر به شرط آن كه پس از دخول مكه همان دو جامه اى كه اول احرام پوشيده بوده است بپوشد.
مسأله 191 _ دو جامه احرام شرائطى دارد:
1 _ پاك بودن، پس جائز نيست احرام در دو جامه نجس.
2 _ غصبى نبودن، پس احرام در ثوب غصبى جائز نيست.
3 _ حرير خالص نبوده باشد.
4 _ بنابر احتياط از اجزاء غير مأكول اللحم نباشد.
5 _ بنابر احتياط لزومى بايد رنگ جامه ها سياه نباشد.
6 _ بنابر احتياط، جنس دو جامه از قبيل پوست ونمد نباشد.
مسأله 192 _ پوشيدن حرير براى زن در غير حال احرام جائز است، ولى در حال احرام غير از آن كه معتبر است، جامه هاى احرام از حرير خالص نباشد، بايد بقيه لباسهايش نيز از حرير خالص نبوده باشد.
مسأله 193 _ اگر كسى فاقد يكى از دو جامه احرامكه نام آن رداء است، شد جائز است در عوض آن قبا يا پيراهن بپوشد، بلكه بايد بپوشد، واگر فاقد آن جامه ديگركه نام آن ازار است شد، بايد شلوار بپوشد، كيفيت پوشيدن قبا به اين نحو بايد باشد كه قبا را پشت رو كرده پائين قبا را به روى شانه ها بياندازد، ودر حال اضطرار هم جائز است به همين نحو قبا بپوشد.
كارهائى كه ترك آن بر محرم لازم است
كارهائى كه ترك آن بر محرم لازم است
در گذشته بيان شد كه محرم پس از احرام بستن اگر تلبيه بگويد عده اى از امور براى او حرام خواهد شد وكفاره هم بر اتيان عده اى از آنها ثابت مى شود وآنها 23چيز است:
1 _ شكار حيوان صحرائى.
2 _ نزديكى با زن.
3 _ بوسيدن زن.
4 _ دست
زدن به زن.
5 _ نگاه كردن به زن.
6 _ استمناء.
7 _ عقد نكاح نمودن.
8 _ استعمال بوى خوش.
9 _ پوشيدن لباس دوخته براى مرد.
10 _ سرمه كشيدن.
11 _ نگاه كردن در آئينه.
12 _ پوشيدن چكمه وجوراب.
13 _ دروغ گفتن، دشنام دادن، ومفاخرات.
14 _ جدال نمودن.
15 _ كشتن جانوران بدن.
16 _ زينت نمودن.
17 _ ماليدن روغن به بدن.
18 _ جدا نمودن موى از بدن.
19 _ پوشانيدن سر از براى مردان.
20 _ نقاب زدن براى زنان.
21 _ سايه قرار دادن براى مردان.
22 _ ناخن گرفتن.
23 _ سلاح برداشتن وتفصيل اين امور در ضمن مسائلى بيان خواهد شد.