كارهائى كه ترك آن بر محرم لازم است
كارهائى كه ترك آن بر محرم لازم است
در گذشته بيان شد كه محرم پس از احرام بستن اگر تلبيه بگويد عده اى از امور براى او حرام خواهد شد وكفاره هم بر اتيان عده اى از آنها ثابت مى شود وآنها 23چيز است:
1 _ شكار حيوان صحرائى.
2 _ نزديكى با زن.
3 _ بوسيدن زن.
4 _ دست
زدن به زن.
5 _ نگاه كردن به زن.
6 _ استمناء.
7 _ عقد نكاح نمودن.
8 _ استعمال بوى خوش.
9 _ پوشيدن لباس دوخته براى مرد.
10 _ سرمه كشيدن.
11 _ نگاه كردن در آئينه.
12 _ پوشيدن چكمه وجوراب.
13 _ دروغ گفتن، دشنام دادن، ومفاخرات.
14 _ جدال نمودن.
15 _ كشتن جانوران بدن.
16 _ زينت نمودن.
17 _ ماليدن روغن به بدن.
18 _ جدا نمودن موى از بدن.
19 _ پوشانيدن سر از براى مردان.
20 _ نقاب زدن براى زنان.
21 _ سايه قرار دادن براى مردان.
22 _ ناخن گرفتن.
23 _ سلاح برداشتن وتفصيل اين امور در ضمن مسائلى بيان خواهد شد.
1 _ شكار حيوان صحرائى
مسأله 194 _ شكار حيوان صحرائى بر محرم حرام اӘʠمگر در موردى كه ترس از آزار او داشته باشد مانند درندگان و مار كه در اين مورد از شكار آنها مانعى نيست.
مسأله 195 _ شكار ملخ هم حرام است ولى شكار زنبور وپشه ومورچه واشباه آنها مانعى ندارد.
مسأله 196 _ همان نحو كه شكار حيوان صحرائى حرام است، كمك نمودن در شكار ولو به راهنمائى يا اشارهيا بستن دربه روى شكار در صورتى كه شخص ديگرىدرصدد شكار است، واين كارها كمك به او مى كند در شكار حرام است.
مسأله 197 _ نگاه داشتن شكار نيز بر محرم حراماست ولو مالك او باشد مثل اين كه قبلا حيوانى را صيد نموده ودر جائى نگاه داشته باشد.
مسأله 198 _ حرام است از براى محرم خوردن گوشت شكار پس اگر محلى حيوانى را شكار نموده محرم نمى تواند از گوشت آن بخورد.
مسأله 199 _ اگر محرمى حيوان شكارى را صيد و يا ذبح نمود، حرام است خوردن گوشت او حتى بر شخص محل
وهمچنين اگر محلى آن حيوان را در حرم ذبح بنمايد.
مسأله 200 _ جوجه وتخم حيوان صحرائى حكم خود او را دارند واحكام گذشته نسبت به آن دو جارى است.
مسأله 201 _ شكار حيوان دريائى مانند ماهى و امثال آن وحيوان اهلى مثل گوسفند و شترمرغ خانگى وامثال آنها مانعى ندارد و مشمول احكام گذشته كه در حيوان صحرائى گفته شد، نيستند.
مسأله 202 _ اگر در حيوانى شك كند كه صحرائى است يا دريائى چنانچه در آب زندگى مى كند ويا تخم مى گذارد در آب، دريائى است اگر در صحرا زندگى مى كنديا تخم در آنجا مى گذارد، صحرائى است اگر از اين دو راه چيزى معلوم نشد، اظهر حرمت صيد آن است.
كفارات شكاربراى كشتن وشكار هر يك از حيوانات صحرائى در شريعت مطهره كفاره اى معين شده كه در مسائل ذيل بيان خواهد شد.
مسأله 203 _ در كشتن شترمرغ يك شتر ودر كشتن گاو وحشى يك گاو و در كشتن خر وحشى يك گاو، ودر كشتن آهو وخرگوش يك گوسفند وهمچنين در كشتن روباه يك گوسفند كفاره هست.
مسأله 204 _ كسى كه شكارى كرد چنانچه كفاره آن شتر باشد ويافت نشود بايد شصت مسكين را اطعام نمايد،براى هر مسكين يك مد (كه تقريبا ده سير است) واگر اين را هم نتواند بايد شصت روز روزه بگيرد واگر تمكن نداشت، بايد هيجده روز روزه بگيرد. واگر كفاره گاو باشد و دست نيايد يا مقدور نباشد بايد سى مسكين را اطعام نمايد واگر اين را هم نتواند نه روز روزه بگيرد. واگر كفاره گوسفند باشد و يافت نشود يا نتواند تهيه كند بايد ده مسكين را
اطعام نمايد و اگر متمكن نباشد، بايد سه روز روزه بگيرد.
مسأله 205 _ هرگاه محرم در خارج حرم كبوتر يا مانند آن را شكار نموده و بكشد يك گوسفند بايد كفاره بدهد وهرگاه محل (غير محرم) كبوتر ومانند آن را در حرم بكشد يك درهم و در جوجه آن نيم درهم ودر تخم آن ربع درهم كفاره بدهد، وهرگاه محرم در حرم آن را بكشد هر دو كفاره بر او واجب مى شود، وهمچنين است در كشتن جوجه و شكستن تخم، وتخم اگر جوجه در آن به حركت آمده حكم جوجه را دارد.
مسأله 206 _ كفاره شكار قطاة (مرغى است كه آن را به فارسى سنگ خوار نامند) و كبك و دراج ومانند آنها يك بره است كه از شير گرفته شده وعلفخوار باشد وكفاره شكار گنجشك و قبره كه نوعى از مرغان مى باشد كه به فارسى آن را چكاوك نامند و صعوه(مرغى است كوچك وبه فارسى آن را سنگانه نامند (ومانند آنها بنابر مشهور يك مد (كه تقريبا سه ربع كيلو) ده سير گندم يا جو يا نان ومانند اينها است، و احوط در اينها يك بره از شير گرفته شده است وكفاره كشتن يك ملخ يك دانه خرما و يا يك مشت گندم وكفاره بيشتر از يك ملخ يك مشت گندم ومانند آن ودر زياد آن يك گوسفند است.
مسأله 207 _ كشتن موش صحرائى وخارپشت وسوسمار ومانند اينها يك بزغاله كفاره دارد ويك نوع مالمولك (عظايه) يك مشت طعام كفاره دارد.
مسأله 208 _ كشتن عمدى زنبور مقدارى طعام كفاره دارد، ودر صورتى كه كشتن به جهت دفع اذيت باشد كفاره ندارد.
مسأله 209
_ در راهى كه ملخ زياد است بايستى محرم راه خود را كج كند كه آن را نكشند واگر نتواند اين كار را بكند كه خواه ناخواه ملخ پايمال مى شود، عيبى ندارد.
مسأله 210 _ اگر جماعتى در كشتن شكارى شركت كردند بر هر يك كفاره مستقلى هست.
مسأله 211 _ كفاره خوردن شكار مانند كفاره خود شكار است پس اگر محرم شكار كند وآن را بخورد دو كفاره بايد بدهد يكى براى شكار وديگرى براى خوردن آن واگرشكار ديگرى را بخورد يك گوسفند بايد بدهد.
مسأله 212 _ كسى كه شكارى همراه دارد و داخلحرم شود بايد او را رها كند وچنانچه رهايش نكرد تا مرد بايد كفاره بدهد.
مسأله 213 _ وجوب كفاره در كشتن شكاروخوردنش فرقى ندارد چه از روى عمد يا سهو يا نادانى باشد.
مسأله 214 _ در شكار مكرر كفاره نيز مكرر مى شود خواه شكار از روى نادانى يا فراموشى يا خطا باشد وهمچنين است در صورت عمد اگر شكار در حرم و شكاركننده محل باشد، يا شكار كننده محرم به احرامهاى متعدد باشد. واگر شكار عمدا از محرم به يك احرام مكرر شد،كفاره مكرر نخواهد شد.
2 _ نزديكى با زنان
مسأله 215 _ نزديكى با زنان (جماع) در اثناء عمره تمتع و عمره مفرده، و حج و بعد از آن پيش از بجا آوردن نماز طواف نساء بر محرم حرام است.
مسأله 216 _ هرگاه در عمره تمتع از روى علم وعمد با زنى از عقب يا جلو نزديكى نمايد چنان چه پس از فراغت از سعى باشد، عمره اش فاسد نمى شود و كفاره بر او واجب مى شود وكفاره اش براى كسانى كه مال
زياد دارند يك شتر براى متوسط الحال يك گاو و براى غير متمكن يك گوسفند است.
مسأله 217 _ اگر كسى در عمره تمتع قبل از فراغ از سعى از روى علم وعمد با زنى نزديكى كند براى او يك شتر كفاره لازم است ولى عمره او فاسد نمى شود.
مسأله 218 _ اگر كسى در عمره مفرده با زنى نزديكى كند از روى علم وعمد يك شتر كفاره بر او واجب است.
ودر صورتى كه اين عمل بعد از سعى واقع شود عمره او فاسد نمى شود ودر صورتى كه قبل از سعى واقع شود،عمره اش فاسد و لازم است آن را اعاده نمايد.
ومعتبر است عمره دوم بعد از كشتن ماهى كه عمره اول در آن ماه واقع شده است، انجام گيرد.
مسأله 219 _ كسى كه در احرام حج از روى علم و عمد با زنى نزديكى كند چنانچه اين عمل پيش از وقوف به عرفات يا بعد از آن و قبل از وقوف به مشعر باشد علاوه بر آن كه معصيت كرده است، پنج حكم دارد:
1 _ يك شتر كفاره بر او واجب است.
2 _ سال آينده بايد اعاده حج بنمايد.
3 _ اين حج را به اتمام برساند.
4 _ ميان آن زن ومرد از جاى وقوع اين عمل جدائى شود تا آن كه پس از وقوفين به آن محل برسند.
5 _ در حج سال آينده نيز چنان چه از آن راه بروند جدائى شود بين آن دو به همين نحو، و چنان چه نزديكى با زن بعد از وقوف به مشعر قبل از اتيان به نصف طواف نساءباشد يك شتر كفاره در صورت تمكن ويك گاو
يا يك گوسفند در صورت عدم تمكن از شتر واجب است واگر اين عمل بعد از گذشتن نصف طواف باشد كفاره هم واجب نيست.
مسأله 220 _ احكامى كه گذشت براى مقاربت با زن در لواط نيز جارى است.
مسأله 221 _ زن در صورتى كه به اختيار حاضر برمقاربت گردد حكم مرد را دارد ولى چنان چه زن مكرهه باشد حجش صحيح است وچيزى برايش واجب نمى شود مگر وجوب جدائى از مرد.
و بر مردى كه او را اكراه نموده دو شتر قربانى لازم است.
واگر مرد مكره باشد چيزى ثابت نخواهد شد و بر زنى كه او را اكراه كرده است غير از احكام گذشته چيزى نيست.
3 _ بوسيدن زن
مسأله 222 _ بر محرم حرام است زن خود را ببوسد چه از روى شهوت وچه از روى غير شهوت وبنابر احتياط لزومى نبايد زن هم شوهر خود را ببوسد.
ولى بوسيدن مادر و خواهر و امثال آنها مانعى ندارد.
مسأله 223 _ اگر كسى زن خود را از روى شهوت ببوسد يك شتر كفاره بر او واجب است اگر چه منى خارج نشود و اگر بوسه از روى شهوت نباشد، كفاره آن يك گوسفند است، و در بوسيدن زن مرد را ثبوت كفاره معلوم نيست، و نيز ثبوت كفاره در بوسيدن زن اجنبيه وغلام معلوم نيست ولو اين كه معصيت بزرگى انجام داده است.
4 _ لمس زن
مسأله 224 _ بر محرم حرام است از روى شهوت زن خود را لمس نمايد ولو از روى لباس وهمچنين استحكم در لمس زن اجنبيه وبنابر احتياط لزومى زن هم لمس نكند شوهر خود را از روى شهوت.
مسأله 225 _ اگر كسى زن خود را از روى شهوت لمس نمايد يك گوسفند كفاره بر او ثابت نيست ولو اين كه منى خارج شود، ودر لمس زن مرد را از روى شهوت كفاره ثابتنيست.
5 _ نگاه كردن به زن وملاعبه با او
مسأله 226 _ بر محرم حرام است نگاه كردن به زن خود يا به اجنبيه از روى شهوت ونگاه كردن به زن خود به غير شهوت مانعى ندارد.
مسأله 227 _ اگر كسى به زن اجنبيه نگاه كند با شهوت وبدون شهوت ومنى از او خارج شود كفاره او درصورت تمكن يك شتر، واگر متمكن نباشد يك گاو اگر از او هم متمكن نشد يك گوسفند است.
مسأله 228 _ اگر كسى به زن خود نگاه كند واتفاقاً منى خارج شود يا آن كه از روى شهوت نگاه كند ومنى خارج نشود چيزى بر او واجب نخواهد شد. ولى در صورتى كه از روى شهوت نگاه كند و منى خارج شود يك شتر كفاره لازم است.
مسأله 229 _ اگر كسى با زن خود ملاعبه نمود تا منى خارج شد يك شتر كفاره لازم است.
مسأله 230 _ استمتاعات ديگر غير از آنچه ذكر شد از زن براى محرم جائز است.
6 _ استمناء
مسأله 231 _ حرام است از براى مرد و زن كه با آلت خود بازى كنند تا منى خارج شود بلكه هر كارى در خارج انجام دهند كه به واسطه آن منى خارج شود و قصد خارج شدن منى داشته باشند حرام است و اين حرمت علاوه بر حرمتى است كه استمناء ولو در غير حال احرام دارد.
مسأله 232 _ هرگاه كسى با آلت خود بازى كند تا منى خارج شود كفاره آن يك شتر است، و بنابر اظهر اگر اين عمل پيش از وقوف به مزدلفه انجام شد حج او نيز فاسد است و بايد سال آينده حج به جا آورد، ودر صورتى كه استمناء از راه
ديگر باشد حج او فاسد نيست وفقط كفاره كه يك شتر است، لازم است وچنانچه استمناء با غير فعلخارجى باشد كفاره هم لازم نيست همان نحو كه گذشت.
7 _ عقد نكاح
مسأله 233 _ بر محرم حرام است در حال احرام تزويج كردن براى خود يا براى ديگرى، اعم از اين كه ديگرى محرم باشد، يا محل بالغ باشد يا غير بالغ اعم از اين كه عقد دائمى باشد يا انقطاعى.
و همچنين است حرام است شخص محل براى محرم تزويج نمايد بلكه اگر فضولة در آن وقت براى كسى عقد نمايد يا كسى براى او عقد كند و بعد از محل شدن اجازه نمايد، حرام است حتى اگر ولى در حال احرام وكيل كند شخصى را كه عقدى براى بچه غير بالغ او بخواند حرام است، ودر تمام اين صور عقد هم باطل مى شود.
مسأله 234 _ اگر كسى در حال احرام تزويج نمود و عالم به حرمت هم بود آن زن براى آن مرد محرم كه تزويج شده است، حرام ابدى مى گردد وديگر نمى تواند آن را بگيرد.
مسأله 235 _ احكامى كه بيان شد براى تزويج محرم، در زن محرمه كه عقد شود براى مردى يا عقد بنمايد نيز جارى است حتى حرمت ابديه بنابر احتياط لزومى.
مسأله 236 _ حرام است براى محرم حضورمجلس عقد وشاهد شدن بر آن، ولى اداء شهادت سابق حرام نيست.
مسأله 237 _ هرگاه محرم در حال احرام عقد نمايد يك شتر بر او كفاره واجب است، واگر شخص ديگرى براى او عقد كند و عاقد وزوج علم به حرمت داشته باشند بر هر كدام از عاقد و زوج يك شتر كفاره
واجب است و اگر زن در حال احرام باشد يا آن كه بداند مرد در حال احرام است بر او هم يك شتر كفاره واجب مى شود، بلى اگرزن در حال احرام باشد ومرد وعاقد محل باشند چيزى واجب نيست.
8 _ استعمال بوى خوش
مسأله 238 _ حرام است از براى مرد محرم وزن محرمه زعفران و عود و مشك و ورس و عنبر، وحرمت اينچيزها اعم است از بوئيدن، خوردن، ماليدن بر بدن ياپوشيدن لباسى كه در آن اثرى از بوى آنها باشد، واگر قبل ازاحرام بر بدن ماليده يا لباس قبلا بوى آنها پيدا نموده بايد براى احرام برطرف گردد، همچنين اگر در وسط احرام به غير اختيار بدن يا لباس ماليده شد، بايد فورا ازاله نمايد.
مسأله 239 _ حرام است بر محرم ريحان وآن عبارت است از هر نباتى كه گل او بوى خوب وساقه او هم بوى خوب دارد واز نباتات صحرائى باشد كه آدمى او راكاشته باشد.
مسأله 240 _ حرام است محرم يا محرمه روغن مالى نمايند بدن خود را روغن هاى خوش بو مانند روغنگل.
مسأله 241 _ بوئيدن بقيه چيزهائى كه بوى خوب دارد، مكروه است.
مسأله 242 _ از حرمت طيب سه مورد استثناء شده است:
1 _ بوئيدن خلوق كعبه كه طيبى است مركب از زعفران وغير آن.
2 _ شخص محرمى كه در وقت سعى بين صفا ومروه از بازار عطر فروشها مى گذرد.
3 _ در حال اضطرار.
مسأله 243 _ خوردن ميوه هاى خوشبو مانند سيب و به مانعى ندارد، ولى بهتر است در وقت خوردن دماغ خودرا بگيرد.
مسأله 244 _ بر محرم حرام است دماغ خود را بگيرد از بوى بد، ولى
براى فرار از آن راه رفتن تند مانعى ندارد.
مسأله 245 _ سرمه كشيدن به چيزى كه در او يكى از پنج قسم اقسام طيب كه گذشت باشد حرام است.
مسأله 246 _ حرام است بر محرم يا محرمه،خوردن طعامى كه در آن يكى از اقسام طيب است كه بيان شد، وهمچنين روغن مالى نمودن به چيزى كه در آن يكى ازآنها است وچنانچه خوردن، وروغن مالى نمودن به آن ازروى علم وعمد باشد، يك گوسفند كفاره بر او لازم است،واگر از روى جهل يا نسيان باشد چيزى بر او واجب نيست،ودر بقيه استعمالاتى كه حرام است كفاره ثابت نيست،واگر اقسام ديگر طيب را استعمال كند چيزى بر او واجب نيست، ولى خوب است به مقدار پول آن صدقه بدهد.
9 _ پوشيدن لباس دوخته براى مرد
مسأله 247 _ حرام است براى مرد محرم لباسدوخته بپوشد، ونيز حرام است بر او پوشيدن پيراهن، زير جامه، قبا وهر لباسى كه دستهاى انسان داخل آن گرددكه اين گونه لباس را درع مى گويند، وهر لباسى كه دگمه آن راببندند، ولو اين كه اينها دوخته نباشد مانند لباسهاى بافتنى و غيرذلك واز حكم اول سه چيز استثناء شده به شرطىكه دگمه هايش را بكنند:
1 _ طليسان (تالشان) لباسى است كه تمام بدن را مى پوشاند و بافتنى يك دست است.
2 _ هميان كه حاجى پول خود را در آن گذاشته وبهكمر خود مى بندد.
3 _ كمر بند اين سه چيز دوخته هم باشند مانعى ندارد پوشيدنشان.
مسأله 248 _ جائز نيست محرم لباس احرام را دگمه بزند واگر كمى دوخته گى هم داشته باشد، جائز نيست ولى همان گونه كه بيان شد، مانعى ندارد ازار را بهكمر
گره بزنند، ونيز جائز است به وسيله سوزن وچوب وامثال اينها بعضى را به بعضى متصل نمايند.
مسأله 249 _ جائز نيست محرم عمامه اش را به سينه ببندد وجمعى از فقها فرموده اند كه به كمرش هم نبندد، ولى اظهر جواز آن است.
مسأله 250 _ پوشيدن لباس دوخته از براى زنان جائز است ولى پوشيدن قفازين (كه در سابق زنهاى عرب به جاى دستكش امروزه مى پوشيدند به اين نحو كه پارچه اى را پر از پنبه نموده وبراى رفع سرما به دستهاى خود مى پوشاندند) بر زنان حرام است.
مسأله 251 _ پوشيدن لباسى كه بر محرم حرام است كفاره آن يك گوسفند است، ودر صورت اضطرارگرچه پوشيدن جائز است، ولى اظهر لزوم كفاره است، بلىچنانچه از روى جهل ونسيان بپوشد كفاره واجب نمى شود، مگر آن كه بعد از توجه وفهميدن فورا لباس را بيرون نياورد.
مسأله 252 _ اگر محرم چند صنف لباس كه هر كدام بر او حرام است، بپوشد بر هر صنفى يك گوسفند كفاره لازم است.
10 _ سرمه كشيدن
مسأله 253 _ حرام است از براى سرمه سياه كشيدن ولو به قصد زينت نباشد، ونيز حرام است سرمه كشيدن به چيزى كه يكى از اقسام طيب كه گذشت در آن باشد، ونيز حرام است سرمه كشيدن به چيزهاى ديگر درصورتى كه به قصد زينت باشد واگر به قصد زينت نباشد حرام نيست، و در مواردى كه سرمه كشيدن حرام است كفارهندارد.
11- نگاه كردن در آئينه
مسأله 254 _ نگاه كردن محرم در آئينه حرام است،نگاه كننده مرد باشد، يا زن نگاه كردن در آئينه، براى زينت باشد يا نه، وچنانچه نگاه كرد بنابر احتياط غير لزومى يكگوسفند كفاره بر او ثابت است و مستحب است تلبيه را اعاده نمايد.
اما نگاه كردن در اجسام ديگرى كه خاصيت آئينه رادارد مانند آب صاف، يا سنگ صاف، يا اجسام صيقلى ديگر هيچ مانعى ندارد.
12 _ پوشيدن موزه و جوراب
مسأله 255 _ پوشيدن خفّ (كه به معنى موزه است چهساق داشته باشد كه از او به تعبير چكمه مى شود وچه ساق نداشته باشد) و جوراب بر مرد حرام است دوخته باشند يا ندوخته وغيراين دو از چيزهائى كه پشت تمام پا را بپوشاند اگر دوخته باشد حرام والا حرام نيست.
مسأله 256 _ بر زنان حرام نيست پوشيدن خفّ و جوراب.
مسأله 257 _ پوشيدن نعلين براى مردان جائز است.
مسأله 258 _ در حال ضرورت جائز است پوشيدن خفّ وجوراب براى مردان ولى بايد ساقهاى جوراب راببرند.
مسأله 259 _ هرگاه كسى جوراب يا خف بپوشد بنابر احتياط غير لزومى يك گوسفند كفاره بر او ثابت است.
13 _ دروغ گفتن ودشنام دادن ومفاخرات
مسأله 260 _ يكى از محرمات در حال احرام به نصآيه شريفه و روايات فسوق است واظهر آن است كه سه چيز را فسوق مى نامند:
1 _ دروغ گفتن.
2 _ دشنام دادن.
3 _ افتخار نمودن شخصى به ديگرى از جهت نسب يا حسب ونحو آنها، پس هر سه اينها از محرمات است ودروغ گفتن ومفاخرات در غير حال احرام دربعضى مواردجائز مى شود ولى در حال احرام مطلقا حرام است.
مسأله 261 _ بنابر اظهر دروغ گفتن يا دشنام دادن يا افتخار نمودن در حال احرام كفاره ندارد يعنى واجب نيست بلى مستحب است يك گاو قربانى كند.
14 _ مجادله نمودن
مسأله 262 _ يكى از امورى كه حرام است از براى محرم، مجادله است ومراد از آن اين است كه براى امر دروغى وخلاف واقع، يك مرتبه قسم بخورد بخصوصكلمه لا والله يا بلى والله يا آن كه براى امر واقعى و راستى سه مرتبه به كلمه مخصوصه قسم بخورد وقسم خوردن به كلمات ديگر و به نحو ديگر حرام نيست.
مسأله 263 _ از حرمت مجادله دو مورد استثناء شده است:
1 _ اين كه قسم خوردن محرم براى اثبات حقى يا برداشتن باطلى باشد.
2 _ در جائى كه مقصد محرم فقط اظهار محبت وتعظيم شخصى باشد مانند اين كه بگويد لا والله زحمت نكشيد در اين دو مورد مجادله حرام نيست.
در صورتى كه جدال كننده در سخنخود راستگو باشد همان نحو كه گذشت يك ودو مرتبه قسم خوردن با صيغه مخصوصه حرام نيست كفاره هم ندارد.
واگر قسم از دو مرتبه تجاوز كند يك گوسفند كفاره براو واجب خواهد شد، اما در صورتى كه جدال دروغ باشد در مرتبه
اول يك گوسفند ودر مرتبه دوم فقها فرموده انديك گاو (بعيد نيست دو گوسفند كافى باشد) ودر مرتبه سوم يك شتر كفاره ثابت است، بعيد نيست يك گاو، در مرتبه سوم كفايت كند.
15 _ كشتن جانوران بدن
مسأله 265 _ كشتن شپش در صورتى كه اذيت نكند، محرم را حرام است ونيز حرام است انداختن آن از بدن ودر صورتى كه اذيت كند هم قتل آن جائز است هم انداختن.
واما پشه وكك در صورتى كه به محرم آزار ندهند احتياط در نكشتن آنها است، ولى انداختن آنها از بدن هيچاشكالى ندارد.
مسأله 266 _ كفاره كشتن شپش يا انداختن آن درصورتى كه حرام است بنابر احتياط يك كف از طعام به شخص فقير دادن است.
16 _ زينت نمودن
مسأله 267 _ زينت نمودن بر محرم حرام است،ولى انگشتر دست كردن ولو به قصد زينت باشد حرام نيست، بلكه اگر براى استحباب وبه قصد آن باشد، مستحب است.
مسأله 268 _ پوشيدن زيور براى زنان در صورتى كه براى زينت كردن براى مردان باشد حرام است والا حرام نيست.
مسأله 269 _ استعمال حناء براى محرم اعم از زن ومرد حرام نيست ولو به قصد زينت باشد، بلكه مكروه هم نيست مگر حناء بستن زن به قصد تزئين براى شوهر در اين صورت بخصوص مكروه است.
مسأله 270 _ پوشيدن عينك اگر زينت محسوب جائز نيست وگرنه اشكالى ندارد.
مسأله 271 _
بنابراظهر، در زينتهائى كه حرام است كفاره ثابت نسيت.
17 _ ماليدن روغن بر بدن
مسأله 272 _ بر محرم حرام است ماليدن روغن كه داراى بوى خوش مى باشد بر بدن خود، مگر در صورتى كهضرورت ومعالجه آن را ايجاب مى نمايد.
ودر صورتى كه اين عمل را محرم از روى علم وعمد انجام داد چنانچه آن روغن داراى مشك يا عنبر يا ورس يا عود يا زعفران باشد يك گوسفند كفاره لازم است، وچنانچه داراى يكى از آنها نباشد بنابر اظهر كفاره واجب نيست.
18 _ جدا نمودن مو از بدن
مسأله 273 _ بر محرم حرام است از روى تعمد مو را از سر يا بدن خود يا ديگرى اعم از اين كه او محرم باشد يا محل جدا نمايد واز اين حكم چند مورد استثناء شده است.
1 _ شپش زيادى در بدن محرم توليد شده باشد.
2 _ آن كه بودن مو موجب درد سر يا بيمارى ديگرى گشته يا ناراحت است از موى به واسطه گرمى هوا ياضرورت ديگرى ايجاب نمايد.
3 _ موئى كه داخل پلك چشم روئيده وباعث آزارچشم گردد.
4 _ موهائى كه هنگام غسل يا وضوء بدون قصد ازبدن جدا شود.
مسأله 274 _ فرقى نيست در حرمت جدا كردن مو بين آن كه به كندن مو باشد يا به تراشيدن، يا به نوره كشيدن، و يا با دست كشيدن وشانه كردن.
مسأله 275 _ هرگاه محرم موى از بدن خود جدا نمايد به تراشيدن ومانند آن اعم از اين كه موى سر باشد يا موى بدن واعم از اين كه خودش مباشر باشد يا كسى ديگر با توجه و رضايت او، كفاره آن مردد است بينچهار چيز.
1 _ يك گوسفند قربانى نمايد.
2 _ سه روز روزه بگيرد.
3 _ دوازده مد از طعام به
شش نفر مسكين هر كدام دومد بدهد.
4 _ ده مسكين را سير نمايد از طعام وبنابر احتياط در صورتى كه جدا شدن مو از روى ضرورت نباشد اختيارقربانى است بلكه اين احتياط ترك نشود.
مسأله 276 _ اگر محرم موى بدن يا سر محل يا محرم را جدا نمايد كفاره بر او واجب نيست.
وهمچنين كفاره بر محرم ثابت نيست اگر كسى ديگر بدون اذن وتوجه آن موى سر يا بدن او را جدا نمايد مانندآن كه محرم در خواب باشد كسى سر او را بدون اذن قبلى او بتراشد.
مسأله 277 _ در خصوص كندن محرم موى زير بغل خود را، چنانچه موى زير هر دو بغل را بكند يك گوسفندكفاره واجب مى شود، وچنانچه موى زير يك بغل را بكند سه مسكين اطعام نمايد، وحكم تراشيدن زير بغل يا نورهكشيدن يا كندن بعض از آن حكم جدا نمودن مو است از بدن يا سر كه در مسأله قبل بيان شد.
مسأله 278 _ اگر كسى در حال احرام باشد وبا دست كشيدن بر سر يا ريش خود موى آنها جدا شود چنانچه موى زياد جدا شود يك گوسفند كفاره لازم است،وچنانچه كم باشد يك كف از طعام، يا سويق، يا كعك به مسكين صدقه بدهد، يا يك درهم كه يك مثقال شرعى نقره است، خرما خريده وصدقه بدهد.
19 _ پوشاندن سر از براى مردان
مسأله 279 _ حرام است از براى مرد محرم پوشانيدن سر وگوشها يا قسمتى از سر را حتى در حال خوابيدن به پارچه ومانند آن، وبنابر احتياط نپوشاند سر را به چيزهائى كه متعارف نيست پوشاندن آنها مانند گل وكاغذ وحنا زنبيل وامثال آنها اگر چه بنابر اظهر مانعى
ندارد.
مسأله 280 _ از حرمت پوشاندن سر چند مورداستثناء شده:
1 _ پوشاندن سر به بعضى از بدن مانند دست.
2 _ بند خيك را به سر بگذارد.
3 _ دستمالى كه به جهت دردسر مى بندند.
4 _ پوشاندن سر در حال ضرورت.
مسأله 281 _ جائز است مرد محرم صورت خود رابپوشاند.
مسأله 282 _ حرام است از براى محرم فرو رفتن درآب ولى آب ريختن به سر براى غسل يا براى شستشو ياجهت ديگر مانعى ندارد، ونيز مانعى ندارد فرو رفتن در زيرمايع ديگرى غير آب.
مسأله 283 _ اگر محرم نسياناً سر خود را پوشانيد واجب است به مجرد توجه آن را بردارد از سر، و بنابر احتياط وجوبى تلبيه بگويد.
مسأله 284 _ هرگاه محرم از روى علم وعمد واختيار سر خود را پوشانيد به چيزى كه حرام است پوشاندن به آن كفاره آن يك گوسفند است، ودر پوشاندن سر به نحوى كه جائز است كفاره نيست.
20 _ پوشاندن رو از براى زن
مسأله 285 _ حرام است از براى زن پوشيدن، نقاب وبرقع ومانند اينها در حال احرام، ولى پوشانيدن روى خود را به نحو ديگرى مانعى ندارد، بلكه مقتضاىاحتياط آن است كه گوشه چيزى را كه به سر دارد، مانندچادر وغير آن تا محاذى بينى وچانه خود پائين بياندازدولازم نيست آن را بوسيله دست وچوب يا چيز ديگرى دور از صورت نگه دارد.
مسأله 286 _ در صورتى كه زن روى خود را با نقابيا برقع بپوشاند كفاره واجب نيست.
21 _ سايه قرار دادن بر خود براى مردان
مسأله 287 _ براى مرد محرم حرام است در حال راه پيمودن به سوى مكه در صورتى كه سواره باشد خود رادر زير سايه چيزى كه روى سر اوست، قرار دهد وپرده كجاوه وسقف ماشين وهواپيما ونحو اينها در اين حكممشترك هستند بلكه خود را در زير سايه چيزى نگاه داشتناگر چه آن چيز سايه انداز روى سر نباشد نيز حرام است.
مسأله 288 _ جائز است محرم در حال سير بادست خود سايه بر خود بيندازد.
مسأله 289 _ جائز است در حال توقف در بين راه زير سايه رفتن اعم از سقف خانه وخيمه وغير ذلك، ونيزجائز است در رفت وآمد به چتر ومانند آن سايه انداختن به خود.
مسأله 290 _ اگر مركب مختصر توقفى در بين راه پيمودن نمود جائز نيست زير سقف آن رفتن ولى اگر توقفطولانى شود جواز رفتن زير سايه بعيد نيست ولى احتياط مراعات شود.
مسأله 291 _ سايه انداختن براى زنان واطفال جائزاست.
مسأله 292 _ براى مردان نيز جائز است سايه انداختن به خود در صورت ضرورت، مانند آن كه گرما يا سرما او را اذيت بنمايد يا تحملش مشكل باشد.
مسأله 293
_ در حرمت زير سايه بان رفتن فرقىنيست بين روز وشب وبين روز آفتابى وروز ابرى، در جميع صور زير سايه انداز رفتن در حال راه پيمودن در صورتى كه سواره باشد، حرام است.
مسأله 294 _ اگر نذر نمايد احرام قبل از ميقات رامثل آن كه نذر كند احرام از فرودگاه هواپيما از شهر خودش وراه رفتن به مكه منحصر باشد به سوار شدن هواپيما وسقف آن را هم نمى شود برداشت نذر او منعقد وبايد احرام بسته وسوار هواپيما شود وزير سايه سقف آن قرار گرفتنچون در حال اضطرار است، مانعى ندارد وحرام هم نيست. فقط يك گوسفند كفاره آن است.
مسأله 295 _ حكمى كه نسبت به آفتاب گفته شددر باران نيز جارى است يعنى حرام است براى مرد محرم كه خود را به وسيله چتر يا مانند آن از باران بپوشاند ولى بهواسطه دست مانعى ندارد.
مسأله 296 _ كفاره سايه قرار دادن يك گوسفنداست واين حكم در صورت ضرورت نيز جارى است ودرصورتى كه اين عمل تكرار شود بيش از يك گوسفند واجبنمى شود، بلى چنانچه در احرام حج هم يك مرتبه يا چندمرتبه زير سايه برود براى آنهم يك گوسفند كفاره واجب است همان نحو كه براى زير سايه رفتن در احرام عمره يكگوسفند ثابت است.
22 _ ناخن گرفتن
مسأله 297 _ گرفتن تمام ناخن ها يا يك ناخن يابعضى از آن بر محرم حرام است، اعم از اينكه با مقراضگرفته شود يا با دندان يا با غير اين دو، مگر آن كه بودن آن موجب آزار واذيت باشد كه در اين صورت گرفتن ناخنجائز است.
مسأله 298 _ اگر محرم يك ناخن يا بعضى از
آن را يايك ناخن را در چند مرتبه بگيرد اعم از دست و پا يك مد ازطعام بايد كفاره بدهد و اين حكم جارى است در تمام ناخن ها تا به ده برسد، يعنى بر هر يك ناخن يك مد از طعام داده شود و اگر مجموع ناخن هاى دو دست يا دو پا گرفته شود يك گوسفند كفاره بايد قربانى كند ونيز چنانچهمجموع ناخن هاى دو دست ودو پا در يك مجلس گرفته شوديك گوسفند كافى است ولى اگر در دو مجلس باشد دوگوسفند لازم است.
مسأله 299 _ اگر پنج ناخن دست و پنج ناخن از پا گرفته شود گوسفند واجب نمى شود بلكه ده مد از طعام كفاره آن است.
مسأله 300 _ كسى كه يك انگشت زيادى داردچنانچه ناخن هاى ده انگشت را بگيرد ويكى باقى بماند ده مد طعام بدهد، گوسفند لازم نيست واگر كسى يك انگشتكم دارد ناخن هاى نه انگشت را كه بگيرد گوسفند لازم شود.
مسأله 301 _ در ثبوت گوسفند براى كفاره اگرناخن هاى تمام دست يا پا را بگيرد فرقى نيست بين اين كه هر ناخن كه مى گيرد يك مد طعام به فقير بدهد يا نه.
مسأله 302 _ اگر كسى از روى جهل يا نسيان يا اضطرار و يا اكراه ناخن بگيرد كفاره بر او نيست، بلى چنانچهاين مسأله را از ديگرى كه به نظر محرم صلاحيت بر فتوى دادن دارد بپرسد وآن كس كه از او پرسيده است بهجواز گرفتن ناخن فتوى داده وشخص سائل از روى جهلناخن بگيرد وبه غير اختيار خون هم بيايد فتوى دهنده يك گوسفند كفاره بايد بدهد.
23 _ سلاح برداشتن
مسأله 303 _ برداشتن
سلاح مانند شمشير ونيزه وهفت تير وغير اين امور كه به آنها سلاح گفته مى شود بر محرم حرام است، وجماعتى گفته اند كه فرقى نيست بيناين كه سلاح بر تن باشد يا نباشد همين قدر كه صدق كندسلاح با او است حرام است ولى بنابر اظهر خصوص سلاح بر تن محرم بودن حرام است پس اگر در ماشينى كه محرم با او راه مى پيمايد هفت تير همراه بردارد ظاهرا مانعى ندارد.
مسأله 304 _ حرمت برداشتن سلاح از براى محرم مخصوص به حال اختيار وعدم خوف است پس، چنانچه مضطر باشد واز حمله دشمن خائف، جائز است سلاحبردارد.
مسأله 305 _ بنابر اظهر سلاح برداشتن كفاره نداردواگر بخواهد محرم احتياط كند يك گوسفند كفاره آن است.