ارکان نماز
پنج ركن نماز
اول نيت
دوم تكبيرة الاحرام
سوم قيام در موقع گفتن تكبيرة الاحرام ، وقيام متصل به ركوع ، يعنى ايستادن پيش از ركوع
چهارم ركوع
پنجم دو سجده از يك ركعت
مسأله 951 - انسان بايد نماز را به نيت قربت ، يعنى براى انجام فرمان خداوند عالم بجا آورد ولازم نيست نيت را از قلب خود بگذراند يا مثلا به زبان بگويد كه چهار ركعت نماز ظهر مى خوانم قربة الى الله
مسأله 952 - اگر در نماز ظهر يا در نماز عصر نيت كند كه چهار ركعت نماز مى خوانم ومعين نكند ، ظهر است يا عصر ، نماز او باطل است ، ونيز كسى كه مثلا قضاى نماز ظهر بر او واجب است ، اگر در وقت نماز ظهر بخواهد آن نماز قضاى يا نماز ظهر را بخواند ، بايد نمازى را كه مى خواند ، در نيت معين كند
مسأله 953 - انسان بايد از اول تا آخر نماز به نيت خود باقى باشد ، پس اگر در بين نماز بطورى غافل شود كه اگر بپرسند چه مى كنى ؟ نداند چه بگويد نمازش باطل است
مسأله 954 - انسان بايد فقط براى انجام امر خداوند عالم نماز بخواند ، پس كسى كه ريا كند يعنى براى نشان دادن به مردم نماز بخواند ، نمازش باطل است خواه فقط براى مردم باشد ، يا خدا ومردم هر دو را در نظر بگيرد
مسأله 955 - اگر قسمتى از نماز را هم براى غير خدا بجا آورد ، نماز باطل است چه آن قسمت ، واجب باشد مثل حمد ، چه مستحب باشد مانند قنوت ، بلكه اگر تمام نماز را براى خدا بجا آورد ولى براى نشان دادن به مردم در جاى مخصوصى مثل مسجد ، يا در وقت مخصوصى مثل اول وقت ، يا بطرز مخصوصى ، مثلا با جماعت نماز بخواند ، نمازش باطل است
تكبيرة الاحرام
مسأله 956 - گفتن الله اكبر در اول نماز واجب وركن است وزيادى آن سهوا مبطل نيست وبايد حروف الله وحروف اكبر ودو كلمه الله واكبر را پشت سر هم بگويد ، ونيز بايد اين دو كلمه به عربى صحيح گفته شود ، واگر به عربى غلط بگويد يا مثلا ترجمه آن را به فارسى بگويد صحيح نيست
مسأله 957 - احتياط واجب آن است كه تكبيرة الاحرام نماز را به چيزى كه پيش از آن مى خواند ، مثلا به اقامه يا به دعايى كه پيش از تكبير مى خواند نچسباند
مسأله 958 - احتياط واجب آن است كه انسان الله اكبر را به چيزى كه بعد از آن مى خواند ، مثلا به بسم الله الرحمن الرحيم نچسباند
مسأله 959 - موقع گفتن تكبيرة الاحرام بايد بدن آرام باشد واگر عمدا در حالى كه بدنش حركت دارد ، تكبيرة الاحرام را بگويد باطل است
مسأله 960 - تكبير وحمد وسوره وذكر ودعا را بايد طورى بخواند كه خودش بشنود واگر به واسطه سنگينى يا كرى گوش يا سر صداى زياد نمى شنود ، بايد طورى بگويد كه اگر مانعى نباشد بشنود
مسأله 961 - كسى كه لال است يا زبان او مرضى دارد كه نمى تواند الله اكبر را درست بگويد ، بايد به هر طور كه مى تواند بگويد واگر هيچ نمى تواند بگويد ، بايد در قلب خود بگذراند وبراى تكبير با انگشت اشاره كند وزبانش را هم اگر مى تواند حركت دهد
مسأله 962 - مستحب است بعد از تكبير ششم بگويد : يا محسن قد اتاك المسئ وقد امرت المحسن ان يتجاوز عن المسئ انت المحسن وانا المسئ بحق محمد وآل محمد صلى على محمد وآل محمد و تجاوز عن قبيح ما تعلم منى يعنى اى خدايى كه به بندگان احسان مى كنى ، بنده گنه كار به در خانه تو آمده وتو امر كرده اى كه نيكوكار از گناهكار بگذرد ، تو نيكوكارى ومن گناهكار ، به حق محمد وآل محمد صلى الله عليه وآله رحمت خود را بر محمد وآل محمد بفرست واز بديهايى كه مى دانى از من سر زده بگذر
مسأله 963 - مستحب است موقع گفتن تكبير اول نماز وتكبيرهاى ???نماز دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد
مسأله 964 - اگر شك كند كه تكبيرة الاحرام را گفته يا نه ، چنانچه مشغول خواندن چيزى شده ، به شك خود اعتنا نكند واگر چيزى نخوانده ، بايد تكبير را بگويد
مسأله 965 - اگر بعد از گفتن تكبيرة الاحرام شك كند كه آن را صحيح گفته يا نه ، چه مشغول خواندن چيزى شده باشد وچه آنكه چيزى نخوانده باشد لازم نيست تكبير را بگويد ونمازش صحيح است
قيام ( ايستادن )
مسأله 966 - قيام در موقع گفتن تكبيرة الاحرام ركن است وهمچنين قيام پيش از ركوع كه آن را قيام متصل به ركوع مى گويند ركن است ، ولى قيام در موقع / صفحة خواندن حمد وسوره وقيام بعد از ركوع ركن نيست واگر كسى آن را از روى فراموشى ترك كند ، نمازش صحيح است
مسأله 967 - واجب است پيش از گفتن تكبير وبعد از آن مقدارى بايستد تا يقين كند كه در حال ايستادن تكبير گفته است
مسأله 968 - اگر ركوع را فراموش كند وبعد از حمد وسوره بنشيند ويادش بيايد كه ركوع نكرده ، بايد بايستد وبه ركوع رود واگر بدون اينكه بايستد بحال خميدگى به ركوع برگردد ، چون قيام متصل به ركوع را بجا نياورده ، نماز او باطل است
مسأله 969 - موقعى كه براى تكبيرة الاحرام يا قرائت ايستاده است ، بايد بدن را حركت ندهد وبه طرفى خم نشود وبنا بر احتياط به جايى تكيه نكند واگر از روى ناچارى باشد ، اشكال ندارد
مسأله 970 - اگر موقعى كه ايستاده ، از روى فراموشى بدن را حركت دهد ، يا به طرفى خم شود ، يا به جايى تكيه كند اشكال ندارد
مسأله 971 - لازم نيست كه در موقع ايستادن هر دو پا روى زمين باشد واگر يك پا روى زمين وپاى ديگر را بالا نگهدارد اشكال ندارد ، ونيز لازم نيست سنگينى بدن روى هر دو پا باشد واگر روى يك پا هم باشد نماز صحيح است ، وهمچنين لازم نيست تمام كف پا روى زمين باشد واگر با سر انگشتان پا بايستد اشكال ندارد
مسأله 972 - كسى كه مى تواند درست بايستد ، اگر پاها را خيلى گشاد بگذارد كه صدق قيام بر آن نكند نمازش باطل است
مسأله 973 - موقعى كه انسان در نماز مشغول خواندن چيزى از اذكار واجب است بايد بدنش آرام باشد ودر موقعى كه مى خواهد كمى جلو يا عقب رود ، يا كمى بدن را به طرف راست يا چپ حركت دهد ، بايد چيزى نگويد وبحول الله
مسأله 974 - اگر در حال حركت بدن ذكر مستحبى بگويد مثلا موقع سر برداشتن از ركوع سمع الله لمن حمده بگويد نمازش صحيح است واما بحول الله وقوته اقوم واقعد را بايد در حال برخاستن بگويد
مسأله 975 - حركت دادن دست وانگشتان در موقع خواندن حمد ، اشكال ندارد
مسأله 976 - اگر موقع خواندن حمد ، يا خواندن تسبيحات بى اختيار بقدرى حركت كند كه از حال آرام بودن بدن خارج شود ، احتياط واجب آن است كه بعد از آرام گرفتن بدن ، آنچه را در حال حركت خوانده دوباره بخواند
مسأله 977 - اگر در بين نماز از ايستادن عاجز شود ، بايد بنشيند واگر از نشستن هم عاجز شود ، بايد بخوابد ، ولى تا بدنش آرام نگرفته بايد چيزى نخواند
مسأله 978 - تا انسان مى تواند ايستاده نماز بخواند ، نبايد بنشيند مثلا كسى كه در موقع ايستادن ، بدنش حركت مى كند ، يا مجبور است پاها را بيشتر از معمول گشاد بگذارد ولى صدق قيام بكند يا مجبور است به چيزى تكيه دهد يا بدنش را كج كند يا خم شود بايد ايستاده نماز بخواند واگر به هيچ قسم حتى مثل ركوع هم نتواند بايستد ، بايد راست بنشيند ونشسته نماز بخواند
مسأله 979 - تا انسان مى تواند بنشيند نبايد خوابيده نماز بخواند واگر نتواند راست بنشيند ، بايد هر طور كه مى تواند بنشيند واگر به هيچ قسم نمى تواند بنشيند ، به پهلوى چپ واگر آن هم ممكن نيست به پشت بخوابد ، بطورى كه كف پاهاى او رو به قبله باشد
مسأله 980 - كسى كه نشسته نماز مى خواند ، اگر بعد از خواندن حمد و سوره بتواند بايستد ، وركوع را ايستاده بجا آورد ، بايد بايستد واز حال ايستاده به ركوع رود واگر نتواند ، بايد ركوع را هم نشسته بجا آورد
مسأله 981 - كسى كه خوابيده نماز مى خواند ، اگر در بين نماز بتواند بنشيند ، بايد مقدارى را كه مى تواند نشسته بخواند ونيز اگر مى تواند بايستد ، بايد مقدارى را كه مى تواند ، ايستاده بخواند ولى تا بدنش آرام نگرفته بايد چيزى نخواند
مسأله 982 - كسى كه نشسته نماز مى خواند اگر در بين نماز بتواند بايستد ، بايد مقدارى را كه مى تواند ايستاده بخواند ولى تا بدنش آرام نگرفته بايد چيزى نخواند
مسأله 983 - كسى كه مى تواند بايستد اگر بترسد كه به واسطه ايستادن ، مريض شود يا ضررى به او برسد ، مى تواند نشسته نماز بخواند واگر از نشستن هم بترسد ، مى تواند خوابيده نماز بخواند
مسأله 984 - اگر انسان بداند كه تا آخر وقت مى تواند ايستاده نماز بخواند ، بايد نماز را تأخير بيندازد پس اگر نتوانست بايستد ، در آخر وقت مطابق وظيفه اش نماز را بجا آورد
مسأله 985 - مستحب است در حال ايستادن ، بدن را راست نگهدارد ، شانه ها را پايين بيندازد ، دستها را روى رانها بگذارد ، انگشتها را بهم بچسباند ، جاى سجده را نگاه كند ، سنگينى بدن را بطور مساوى روى دو پا بيندازد ، با خضوع وخشوع باشد ، پاها را پس وپيش نگذارد ، اگر مرد است پاها را از سه انگشت باز تا يك وجب فاصله دهد ، واگر زن است پاها را بهم بچسباند
قرائت
مسأله 986 - در ركعت اول ودوم نمازهاى واجب يوميه ، انسان بايد اول حمد وبعد از آن بنا بر احتياط يك سوره تمام يا بعض آن را بخواند وقول به عدم وجوب سوره است
مسأله 987 - اگر وقت نماز تنگ باشد ، يا انسان ناچار شود كه سوره را نخواند مثلا بترسد كه اگر سوره را بخواند ، دزد يا درنده يا چيز ديگرى به او صدمه بزند ، نبايد سوره را بخواند
مسأله 988 - اگر عمدا سوره را پيش از حمد بخواند نمازش باطل است واگر اشتباها سوره را پيش از حمد بخواند ودر بين آن يادش بيايد ، بايد سوره را رها كند وحمد بخواند وآن سوره زيادى است
مسأله 989 - اگر حمد وسوره يا يكى از آنها را فراموش كند وبعد از رسيدن به ركوع بفهمد ، نمازش صحيح است
مسأله 990 - اگر پيش از آنكه براى ركوع خم شود بفهمد كه حمد را نخوانده ، بايد بخواند ، واگر بفهمد سوره را نخوانده ، احتياطا سوره را بخواند و اگر بفهمد حمد تنها را نخوانده بايد اول حمد وبعد از آن دوباره احتياطا سوره را بخواند ونيز اگر خم شود وپيش از آنكه به ركوع برسد ، بفهمد حمد وسوره ، يا حمد تنها را نخوانده بايد بايستد وبه همين دستور عمل نمايد
مسأله 991 - اگر اشتباها مشغول خواندن سوره اى را كه سجده واجب دارد بشود چنانچه پيش از رسيدن به آيه سجده بفهمد ، بايد آن سوره را رها كند و سوره ديگر لازم نيست بخواند واگر بعد از خواندن آيه سجده بفهمد ، مى تواند سوره را تمام كند ومى تواند بقيه را نخواند ودر حال نماز اشاره به سجده نمايد
مسأله 992 - اگر در نماز آيه سجده را بشنود ، نمازش صحيح است وبايد در حال نماز اشاره به سجده بنمايد
مسأله 993 - در نماز مستحبى خواندن سوره لازم نيست ، اگر چه آن نماز به واسطه نذر كردن واجب شده باشد ، ولى در بعضى از نمازهاى مستحبى مثل نماز وحشت كه سوره مخصوصى دارد ، اگر بخواهد به دستور آن نماز رفتار كرده باشد ، بايد همان سوره را بخواند
مسأله 994 - در نماز جمعه ودر نماز ظهر روز جمعه مستحب است در ركعت اول بعد از حمد سوره جمعه ودر ركعت دوم بعد از حمد ، سوره منافقين بخواند واگر مشغول يكى از اينها شود ، بنا بر احتياط واجب نمى تواند آن را رها كند وسوره ديگر بخواند
مسأله 995 - اگر بعد از حمد مشغول خواندن سوره قل هو الله احد يا سوره قل يا ايها الكافرون شود ، نمى تواند آن را رها كند وسوره ديگر بخواند ، ولى در نماز جمعه ونماز ظهر روز جمعه اگر از روى فراموشى به جاى سوره جمعه ومنافقين ، يكى از اين دو سوره را بخواند ، تا به نصف نرسيده ، ميتواند آن را رها كند وسوره جمعه ومنافقين را بخواند
مسأله 996 - اگر در نماز جمعه يا نماز ظهر روز جمعه عمدا سوره قل هو الله احد يا سوره قل يا ايها الكافرون بخواند ، اگر چه به دو سوم رسيده باشد ، جايز است رها كردن وسوره جمعه ومنافقين خواندن
مسأله 997 - اگر در نماز ، غير سوره قل هو الله احد وقل يا ايها الكافرون ، سوره ديگرى بخواند ، تا به دو سوم نرسيده مى تواند رها كند وسوره ديگر بخواند
مسأله 998 - اگر مقدارى از سوره را فراموش كند ، يا از روى ناچارى ، مثلا به واسطه تنگى وقت يا جهت ديگر نشود آن را تمام نمايد ، مى تواند آن سوره را رها كند وبه ركوع رود ويا سوره ديگرى بخواند ، اگر چه نصف گذشته باشد يا سوره اى را كه مى خوانده قل هو الله احد ، يا قل يا ايها الكافرون باشد
مسأله 999 - بر مرد واجب است حمد وسوره نماز صبح ومغرب وعشا را بلند بخواند وبر مرد وزن واجب است حمد وسوره نماز ظهر وعصر را آهسته بخوانند
مسأله 1000 - مرد بايد در نماز صبح ومغرب وعشا مواظب باشد كه تمام كلمات حمد وسوره حتى حرف آخر آنها را بلند بخواند
مسأله 1001 - زن مى تواند حمد وسوره نماز صبح ومغرب وعشا را بلند يا آهسته بخواند
مسأله 1002 - اگر در جايى كه بايد نماز را بلند بخواند ، عمدا آهسته بخواند ، يا در جايى كه بايد آهسته بخواند ، عمدا بلند بخواند ، نمازش باطل است ، ولى اگر از روى فراموشى يا ندانستن مسأله باشد صحيح است واگر در بين خواندن حمد وسوره هم بفهمد اشتباه كرده ، لازم نيست مقدارى را كه خوانده دوباره بخواند
مسأله 1003 - اگر كسى در خواندن حمد وسوره بيشتر از معمول صدايش را بلند كند ، مثل آنكه آنها را با فرياد بخواند ، نمازش باطل است
مسأله 1004 - انسان بايد نماز را ياد بگيرد كه غلط نخواند وكسى كه به هيچ قسم نمى تواند صحيح آن را ياد بگيرد ، بايد هر طور كه مى تواند بخواند ، وبهتر آن است كه نماز را به جماعت بجا آورد
مسأله 1005 - كسى كه حمد وسوره وچيزهاى ديگر نماز را بخوبى نمى داند ومى تواند ياد بگيرد وچنانچه وقت نماز وسعت دارد ، بايد ياد بگيرد واگر وقت تنگ است در صورتى كه ممكن باشد ، بايد نمازش را به جماعت بخواند
مسأله 1006 - مزد گرفتن براى ياد دادن واجبات نماز جايز است ، وهمچنين براى مستحبات آن اشكال ندارد
مسأله 1007 - اگر يكى از كلمات حمد يا سوره را نداند ، يا عمدا آن را نگويد يا بجاى حرفى ديگر بگويد مثلا بجاى ( ض ) ( ظ ) بگويد ، يا جايى كه بايد بدون زير وزبر خوانده شود ، زير وزبر بدهد يا تشديد را نگويد نماز او باطل است
مسأله 1008 - اگر انسان كلمه اى را صحيح بداند ودر نماز همانطور بخواند وبعد بفهمد غلط خوانده لازم نيست دوباره نماز را بخواند ويا اگر وقت گذشته قضاء نمايد
مسأله 1009 - اگر زير وزبر كلمه اى را نداند ويا نداند مثلا كمله اى به ( س ) است يا به ( ص ) بايد ياد بگيرد وچنانچه دو جور يا بيشتر بخواند ، مثل آنكه در اهدنا الصراط المستقيم مستقيم را يك مرتبه با سين ويك مرتبه با صاد بخواند ، نمازش باطل است مگر آنكه آن كلمه بر هر دو تقدير از اذكار باشد
مسأله 1010 - اگر در كلمه اى ( واو ) باشد وحرف قبل از واو در آن كلمه پيش داشته باشد وحرف بعد از واو در آن كلمه همزه ( ء ) باشد مثل كلمه سوء ، واجب نيست آن واو را مد بدهد يعنى آن را بكشد ، وهمچنين اگر در كلمه اى ( الف ) باشد وحرف قبل از الف در آن كلمه زير داشته باشد وحرف بعد از الف در آن كلمه همزه باشد مثل جاء لازم نيست الف آن را بكشد ونيز اگر در كلمه اى ( ى ) باشد وحرف پيش از ( ى ) در آن كلمه زير داشته باشد وحرف بعد از ( ى ) در آن كلمه همزه داشته باشد مثل ( جئ ) لازم نيست ( ى ) را با مد بخواند ، ولى اگر بعد از اين واو والف وى بجاى همزه ( ء ) حرفى باشد كه ساكن است يعنى زير وزبر وپيش ندارد وادغام در حرف ديگر شده باشد بايد اين سه حرف را با مد بخواند ، مثلا در ولا الضالين كه بعد از الف ، حرف لام ساكن است ولام ساكن ادغام در لام ديگر شده بايد الف آن را با مد بخواند
مسأله 1011 - در نماز ، وقف به حركت ووصل به سكون اشكال ندارد ، ومعنى وقف به حركت آن است كه زير يا زبر يا پيش آخر كلمه اى را بگويد وبين آن كلمه وكلمه بعدش فاصله دهد ، مثلا بگويد : الرحمن الرحيم وميم الرحيم را زير بدهد وبعد قدرى فاصله دهد وبگويد مالك يوم الدين ومعنى وصل به سكون آن است كه زير يا زبر يا پيش كلمه اى را نگويد وآن كلمه به كلمه بعد بچسباند مثل آنكه بگويد الرحمن الرحيم وميم الرحيم را زير ندهد وفورا مالك يوم الدين را بگويد
مسأله 1012 - در ركعت سوم وچهارم نماز مى تواند فقط يك حمد بخواند ، يا يك مرتبه تسبيحات اربعه بگويد يعنى يك مرتبه بگويد : سبحان الله والحمد لله ولا اله الا الله والله اكبر ومى تواند در يك ركعت حمد ودر ركعت ديگر تسبيحات بگويد ، وبهتر است مأموم در هر دو ركعت تسبيحات بخواند ، وبراى امام خواندن يك حمد بهتر است وبراى منفرد هر دو مساويند
مسأله 1013 - در تنگى وقت بايد تسبيحات اربعه را يك مرتبه بگويد
مسأله 1014 - بر مرد وزن واجب است كه در ركعت سوم وچهارم نماز ، حمد يا تسبيحات را آهسته بخوانند
مسأله 1015 - اگر در ركعت سوم وچهارم حمد بخواند ، مى تواند بسم الله آن را بلند بگويد بلكه مستحب است
مسأله 1016 - كسى كه نمى تواند تسبيحات را ياد بگيرد ، يا درست بخواند ، بايد در ركعت سوم وچهارم حمد بخواند
مسأله 1017 - اگر در دو ركعت اول نماز بخيال اينكه دو ركعت آخر است تسبيحات بگويد ، چنانچه پيش از ركوع بفهمد ، بايد حمد واحتياطا سوره بخواند واگر در ركوع يا بعد از ركوع بفهمد ، نمازش صحيح است
مسأله 1018 - اگر در دو ركعت آخر نماز بخيال اينكه در دو ركعت اول است حمد بخواند ، يا در دو ركعت اول نماز با اينكه گمان مى كرده در دو ركعت آخر است حمد بخواند ، چه پيش از ركوع بفهمد چه بعد از آن نمازش صحيح است
مسأله 1019 - اگر در ركعت سوم يا چهارم مى خواست حمد بخواند تسبيحات به زبانش آمد ، يا مى خواست تسبيحات بخواند حمد به زبانش آمد به نحوى كه بدون قصد خوانده باشد بايد آن را رها كند ودوباره حمد يا تسبيحات را بخواند ولى اگر عادتش خواندن چيزى بوده كه به زبانش آمده ، مى تواند همان را تمام كند ونمازش صحيح است
مسأله 1020 - كسى كه عادت دارد ، در ركعت سوم وچهارم تسبيحات بخواند ، اگر بدون قصد مشغول خواندن حمد شود ، بايد آن را رها كند ودوباره حمد يا تسبيحات را بخواند
مسأله 1021 - در ركعت سوم وچهارم مستحب است بعد از تسبيحات استغفار كند ، مثلا بگويد : استغفر الله ربى واتوب اليه يا بگويد : اللهم اغفر لى وكسى كه مشغول گفتن استغفار است ، اگر شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه چنانچه استغفار به قصد جزئيت مى گويد ، بايد به شك خود اعتنا ننمايد واگر به قصد ذكر مطلق مى گويد بايد حمد يا تسبيحات را بخواند ونيز اگر نمازگزار پيش از خم شدن براى ركوع در حالى كه مشغول گفتن استغفار نيست ، شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بايد حمد يا تسبيحات را بخواند
مسأله 1022 - اگر در ركوع ركعت سوم يا چهارم شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بايد به شك خود اعتنا نكند
مسأله 1023 - هر گاه شك كند كه آيه يا كلمه اى را درست گفته يا نه ، چه به چيزى كه بعد از آن است مشغول نشده باشد يا مشغول شده ، چه آن چيز ركن باشد مثل آنكه در ركوع شك كند كه فلان كلمه از سوره درست گفته يانه ، وچه ركن نباشد ، مثلا موقع گفتن الله الصمد شك كند كه قل هو الله احد را درست گفته يا نه ، به شك خود اعتنا نكند ودر صورت اول واخير اگر احتياطا آن آيه يا كلمه را بطور صحيح بگويد اشكال ندارد ، واگر چند مرتبه هم شك كند ، مى تواند چند بار بگويد اما اگر به وسواس برسد وباز هم بگويد ، بنا بر احتياط نمازش را دوباره بخواند
مسأله 1024 - مستحب است در ركعت اول ، پيش از خواندن حمد بگويد اعوذ بالله من الشيطان الرجيم ، ودر ركعت اول ودوم نماز ظهر وعصر ، بسم الله را بلند بگويد وحمد وسوره را شمرده بخواند ، ودر آخر هر آيه وقف كند ، يعنى آن را به آيه بعد نچسباند ، ودر حال خواندن حمد وسوره به معناى آيه توجه داشته باشد ، واگر نماز را به جماعت مى خواند ، بعد از تمام شدن حمد امام واگر فرادى مى خواند ، بعد از آنكه حمد خودش تمام شد ، بگويد : الحمد لله رب العالمين ، بعد از خواندن سوره قل هو الله احد ، يك ، يا دو ، يا سه مرتبه كذالك الله ربى يا سه مرتبه كذالك الله ربنا بگويد ، بعد از خواندن سوره كمى صبر كند ، بعد تكبير پيش از ركوع را بگويد ، يا قنوت را بخواند
مسأله 1025 - مستحب است در تمام نمازها در ركعت اول سوره انا انزلناه و در ركعت دوم ، سوره قل هو الله احد را بخواند
مسأله 1026 - مكروه است انسان در تمام نمازهاى يك شبانه روز سوره قل هو الله احد را نخواند
مسأله 1027 - خواندن سوره قل هو الله احد به يك نفس مكروه است
مسأله 1028 - سوره اى را كه در ركعت اول خوانده مكروه است در ركعت دوم بخواند ، ولى اگر سوره قل هو الله احد را در هر دو ركعت بخواند مكروه نيست
ركوع
مسأله 1029 - در هر ركعت بعد از قرائت بايد به اندازه اى خم شود كه بتواند دست را به زانو بگذارد واين عمل را ركوع مى گويند
مسأله 1030 - اگر به اندازه ركوع خم شود ، ولى دستها را به زانو نگذارد اشكال ندارد
مسأله 1031 - هرگاه ركوع را بطور غير معمول بجا آورد ، مثلا به چپ يا راست خم شود ، اگر چه دستهاى او به زانو برسد ، صحيح نيست
مسأله 1032 - خم شدن بايد به قصد ركوع باشد ، پس اگر به قصد كار ديگر مثلا براى كشتن جانور خم شود ، نمى تواند آن را ركوع حساب كند ، بلكه بايد بايستد ودوباره براى ركوع خم شود ، وبه واسطه اين عمل ، ركن زياد نشده ونماز باطل نمى شود
مسأله 1033 - كسى كه دست يا زانوى او با دست وزانوى ديگران فرق دارد ، مثلا دستش خيلى بلند است كه اگر كمى خم شود به زانو مى رسد ، يا زانوى او پايين تر از مردم ديگر است كه بايد خيلى خم شود تا دستش به زانو برسد ، بايد به اندازه معمول خم شود
مسأله 1034 - كسى كه نشسته ركوع مى كند ، بايد بقدرى خم شود كه صورتش مقابل زانوها برسد وبهتر است بقدرى خم شود كه صورت ، نزديك جاى سجده برسد
مسأله 1035 - بهتر است در ركوع سه مرتبه سبحان الله يا يك مرتبه سبحان ربى العظيم وبحمده بگويد وظاهر آن است كه گفتن ذكر ديگر مانند الحمد لله كه به اين مقدار باشد كفايت مى كند ولى در تنگى وقت ودر حال ناچارى گفتن يك سبحان الله كافى است
مسأله 1036 - ذكر ركوع بايد دنبال هم وبه عربى صحيح گفته شود ، و مستحب است آن را سه يا پنج يا هفت مرتبه بلكه بيشتر بگويند
مسأله 1037 - در ركوع بايد به مقدار ذكر واجب ، بدن آرام باشد ودر ذكر مستحب آرام بودن بدن لازم نيست
مسأله 1038 - اگر موقعى كه ذكر واجب ركوع را مى گويد ، بى اختيار بقدرى حركت كند كه از حال آرام بودن خارج شود ، لازم نيست بعد از آرام گرفتن بدن ، دوباره ذكر را بگويد ولى بهتر است واگر كمى حركت كند كه از حال آرام بودن بدن خارج نشود يا انگشتان را حركت دهد هيچ اشكال ندارد
مسأله 1039 - اگر پيش از آنكه به مقدار ركوع خم شود وبدن آرام گيرد عمدا ذكر ركوع را بگويد ، نمازش باطل است
مسأله 1040 - اگر پيش از تمام شدن ذكر واجب ، عمدا سر از ركوع بردارد نمازش باطل است واگر سهوا سر بردارد ، چنانچه پيش از آنكه از حال ركوع خارج شود يادش بيايد كه ذكر ركوع را تمام نكرده بايد در حال آرامى بدن دوباره ذكر را بگويد واگر بعد از آنكه از حال ركوع خارج شد ، يادش بيايد نماز او صحيح است
مسأله 1041 - اگر نتواند بمقدار ذكر در ركوع بماند ، احتياط واجب آن است كه بقيه آن را در حال برخاستن بگويد يا آنكه قبل از رسيدن به ركوع شروع كند ودر ركوع تمام نمايد
مسأله 1042 - اگر به واسطه مرض ومانند آن در ركوع آرام نگيرد ، نماز صبح است ولى بايد پيش از آنكه از حال ركوع خارج شود ، ذكر واجب را بگويد
مسأله 1043 - هر گاه نتواند به اندازه ركوع خم شود ، بايد به چيزى تكيه دهد وركوع كند واگر موقعى هم كه تكيه داده ، نتواند بطور معمول ركوع كند ، بايد يا ركوع نشسته بنمايد يا ايستاده با سر اشاره كند ولازم نيست به هر اندازه مى تواند خم شود وهمچنين اگر هيچ نتواند خم شود ، بايد موقع ركوع بنشيند ونشسته ركوع كند ياايستاده با سر اشاره نمايد به ركوع
مسأله 1044 - كسى كه مى تواند ايستاده نماز بخواند ، اگر در حال ايستاده يا نشسته نتواند ركوع كند ، بايد ايستاده نماز بخواند وبراى ركوع با سر اشاره كند واگر نتواند اشاره كند بايد به نيت ركوع چشمها را هم بگذارد وذكر آن را بگويد وبه نيت برخاستن از ركوع ، چشمها را باز كند واگر از اين هم عاجز است بايد در قلب ، نيت ركوع كند وذكر آن را بگويد
مسأله 1045 - كسى كه نمى تواند ايستاده يا نشسته ركوع كند وبراى ركوع فقط مى تواند در حالى كه نشسته است كمى خم شود ، يا در حالى كه ايستاده است با سر اشاره كند ، بايد ايستاده نماز بخواند وبراى ركوع با سر اشاره نمايد
مسأله 1046 - اگر بعد از رسيدن به حد ركوع وآرام گرفتن بدن ، سر بردارد ودو مرتبه به اندازه ركوع خم شود نمازش باطل است ، وهمچنين اگر بعد از آنكه به اندازه ركوع خم شد وبدنش آرام گرفت ، بقدرى خم شود كه از اندازه ركوع بگذرد ودوباره به ركوع برگردد نمازش باطل است
مسأله 1047 - بعد از تمام شدن ذكر ركوع ، بايد راست بايستد وبنابر احتياط بعد از آنكه بدن آرام گرفت به سجده رود واگر عمدا پيش از ايستادن ، يا پيش از آرام گرفتن بدن به سجده رود نمازش باطل است
مسأله 1048 - اگر ركوع را فراموش كند وپيش از آنكه به سجده برسد ، يادش بيايد بايد بايستد بعد به ركوع رود وچنانچه به حالت خميدگى به ركوع برگردد نمازش باطل است
مسأله 1049 - اگر بعد از آنكه پيشانى به زمين رسيد ، يادش بيايد كه ركوع نكرده چنانچه در سجده اولى باشد بايد برگردد وركوع را بياورد بعد دو سجده كند ، نمازش صحيح است واگر در سجده دوم باشد نمازش باطل است
مسأله 1050 - بنابر احتياط واجب پيش از رفتن به ركوع در حالى كه راست ايستاده تكبير بگويد ، ومستحب است در ركوع زانوها را به عقب دهد وپشت را صاف نگهدارد وگردن را بكشد ومساوى پشت نگهدارد وبين دو قدم را نگاه كند وپيش از ذكر يا بعد از صلوات بفرستد ، وبعد از آنكه از ركوع برخاست وراست ايستاده ، در حال آرامى بدن اگر امام يا منفرد است بگويد سمع الله لمن حمده واگر مأموم است بگويد ربنا لك الحمد يا الحمد لله رب العالمين
مسأله 1051 - مستحب است در ركوع زنها دست را از زانو بالاتر بگذارند وزانوها را به عقب ندهند
سجود
مسأله 1052 - نمازگزار بايد در هر ركعت از نمازهاى واجب ومستحب ، بعد از ركوع دو سجده كند وسجده آن است كه پيشانى وكف دو دست وسر دو زانو وسر دو انگشت بزرگ پاها را بر زمين بگذارد
مسأله 1053 - دو سجده روى هم يك ركن است كه اگر كسى در نماز واجب عمدا يا از روى فراموشى هر دو را ترك كند ، يا دو سجده ديگر به آنها اضافه نمايد ، نمازش باطل است
مسأله 1054 - اگر عمدا يك سجده كم يا زياد كند ، نماز باطل مى شود ، واگر سهوا يك سجده كم كند حكم آن بعدا گفته خواهد شد
مسأله 1055 - اگر پيشانى را عمدا يا سهوا به زمين نگذارد ، سجده نكرده است اگر چه جاهاى ديگر به زمين برسد ، ولى اگر پيشانى را به زمين بگذارد وسهوا جاهاى ديگر را به زمين نرساند ، يا سهوا ذكر نگويد سجده صحيح است
مسأله 1056 - واجب است كه در سجده سه مرتبه سبحان الله يا يك مرتبه سبحان ربى الاعلى وبحمده يا ذكر ديگر مانند الحمد لله به مقدار سه سبحان الله بگويد ، وبايد اين كلمات دنبال هم وبه عربى صحيح گفته شود و مستحب است سبحان ربى الاعلى وبحمده را سه يا پنج يا هفت مرتبه بگويد
مسأله 1057 - در سجود بايد به مقدار ذكر واجب ، بدن آرام باشد وموقع گفتن ذكر مستحب آرام بودن بدن لازم نيست
مسأله 1058 - اگر پيش از آنكه پيشانى به زمين برسد وبدن آرام بگيرد عمدا ذكر سجده را بگويد ، يا پيش از تمام شدن ذكر عمدا سر از سجده بردارد ، نماز باطل است
مسأله 1059 - اگر پيش از آنكه پيشانى به زمين برسد وبدن آرام گيرد ، سهوا ذكر سجده را بگويد وپيش از آنكه سر از سجده بردارد ، بفهمد اشتباه كرده است ، بايد دوباره در حال آرام بدون ، ذكر را بگويد
مسأله 1060 - اگر بعد از آنكه سر از سجده برداشت ، بفهمد كه پيش از آرام گرفتن بدن ذكر را گفته ، يا پيش از آنكه ذكر سجده تمام شود سر برداشته ، نمازش صحيح است
مسأله 1061 - اگر موقعى كه ذكر سجده را مى گويد ، يكى از هفت عضو را عمدا از زمين بردارد ، نماز باطل مى شود ولى موقعى كه مشغول گفتن ذكر نيست ، اگر غير پيشانى جاهاى ديگر را از زمين بردارد ودوباره بگذارد اشكال ندارد
مسأله 1062 - اگر پيش از تمام شدن ذكر سجده سهوا پيشانى را از زمين بر دارد نمى تواند دوباره به زمين بگذارد وبايد آن را يك سجده حساب كند ولى اگر جاهاى ديگر را سهوا از زمين بردارد ، بايد دو مرتبه به زمين بگذارد وذكر را بگويد
مسأله 1063 - بعد از تمام شدن ذكر سجده اول ، بايد بنشيند تا بدن آرام گيرد ودوباره به سجده رود
مسأله 1064 - جاى پيشانى نمازگزار بايد از جاى زانوها وسر انگشتان پاى او بلندتر از چهار انگشت بسته نباشد ، ونيز واجب است كه جاى پيشانى او از جاى انگشتان وسر زانوهايش پست تر از چهار انگشت بسته نباشد
مسأله 1065 - در زمين سراشيب كه سراشيبى آن درست معلوم نيست ، اگر جاى پيشانى نمازگزار از جاى انگشتهاى پا وسر زانوهاى او مختصرى بيش از چهار انگشت بسته بلندتر يا پست تر باشد خالى از اشكال نيست
مسأله 1066 - اگر پيشانى را به چيزى بگذارد كه از جاى انگشتهاى پا وسر زانوهاى او بلندتر از چهار انگشت بسته است ، جايز است سر را بردارد و به چيزى كه بلندى آن به اندازه چهار انگشت بسته يا كمتر است بگذارد ولى بهتر آن است كه پيشانى را از روى آن به روى چيزى كه بلندى آن به اندازه چهار انگشت بسته يا كمتر است بكشد
مسأله 1067 - بايد بين پيشانى وآنچه بر آن سجده مى كند ، چيزى نباشد پس اگر مهر بقدرى چرك باشد كه پيشانى به خود مهر نرسد ، سجده باطل است ولى اگر مثلا رنگ مهر تغيير كرده باشد اشكال ندارد
مسأله 1068 - در سجده بايد كف دست را بر زمين بگذارد ولى در حال ناچارى پشت دست مانعى ندارد واگر پشت دست ممكن نباشد بنابر احتياط مچ دست را بگذارد وچنانچه آن را هم نتواند ، بايد تا آرنج هر جا را كه مى تواند بر زمين بگذارد واگر آن هم ممكن نيست ، گذاشتن بازو كافى است
مسأله 1069 - در سجده بايد سر انگشت بزرگ پاها را يا روى او را يا پشت آن را به زمين بگذارد وبهتر است سر انگشت را بگذارد واگر انگشتهاى ديگر پا را به زمين بگذارد يا به واسطه بلند بودن ناخن ، شست به زمين نرسد نماز باطل است وكسى كه بواسطه ندانستن مسأله از روى تقصير نمازهاى خود را اينطور خوانده بايد دوباره بخواند
مسأله 1070 - كسى كه مقدارى از شست پايش بريده ، بايد بقيه آن را به زمين بگذارد واگر چيزى از آن نمانده يا اگر مانده خيلى كوتاه هست بايد بقيه انگشتان را بگذارد واگر هيچ انگشت ندارد ، بايد هر مقدارى از پا باقى مانده به زمين بگذارد
مسأله 1071 - اگر بطور غير معمول سجده كند ، مثلا سينه وشكم را به زمين بچسباند ، يا پاها را دراز كند ، اگر چه هفت عضوى كه گفته شد به زمين برسد ، بايد نماز را دوباره بخواند
مسأله 1072 - مهر يا چيز ديگرى كه بر آن سجده ميكند ، بايد پاك باشد ولى اگر مثلا مهر را روى فرش نجس بگذارد ، يا يك طرف مهر نجس باشد وپيشانى را به طرف پاك آن بگذارد ، اشكال ندارد
مسأله 1073 - اگر در پيشانى دمل ومانند آن باشد ، چنانچه ممكن است بايد با جاى سالم پيشانى سجده كند واگر ممكن نيست بايد زمين را گود كند ودمل را در گودال وجاى سالم را به مقدارى كه براى سجده كافى باشد بر زمين بگذارد
مسأله 1074 - اگر دمل يا زخم تمام پيشانى را گرفته باشد بايد به چانه سجده كند ، واگر بتواند جمع كند بين گذاشتن يكى از دو طرف پيشانى با چانه ولو در دو نماز باشد ، واگر به چانه هم ممكن نيست بايد با اشاره سجده نمايد واحتياط مستحب آن است كه به هر جاى از صورت كه ممكن است سجده كند واگر به هيچ جاى از صورت ممكن نيست با جلوى سر سجده نمايد
مسأله 1075 - كسى كه نمى تواند پيشانى را به زمين برساند ، بايد براى سجده اشاره نمايد
مسأله 1076 - كسى كه هيچ نمى تواند خم شود ، بايد براى سجده با سر اشاره كند واگر نتواند بايد با چشمها اشاره نمايد واگر با سر يا چشمها هم نمى تواند اشاره كند بهتر است در قلب نيت سجده كند وبا دست ومانند آن براى سجده اشاره نمايد
مسأله 1077 - كسى كه مى تواند بنشيند بهتر است بنشيند واگر نمى تواند بايد ايستاده نيت سجده كند وچنانچه مى تواند براى سجده با سر اشاره كند واگر نمى تواند با چشمها اشاره نمايد واگر اين را هم نمى تواند بهتر است در قلب نيت سجده كند
مسأله 1078 - اگر پيشانى بى اختيار از جاى سجده بلند شود ، چنانچه ممكن باشد بايد نگذارد دوباره به جاى سجده برسد ، واين يك سجده حساب مى شود ، چه ذكر سجده را گفته باشد يا ينه واگر نتواند سر را نگهدارد وبى اختيار دوباره به جاى سجده برسد ، رويهم دو سجده حساب مى شود وسجده دوم زيادى است ومبطل نيست واگر چه ذكر نگفته باشد نبايد ذكر بگويد
مسأله 1079 - جايى كه انسان بايد تقيه كند مى تواند بر فرش ومانند آن سجده نمايد ولازم نيست براى نماز بجاى ديگر برود ، ولى اگر بتواند بر حصير يا چيزى كه سجده بر آن صحيح مى باشد ، طورى سجده كند كه به زحمت نيفتد ، نبايد بر فرش ومانند آن سجده نمايد
مسأله 1080 - اگر روى تشك پر يا چيز ديگرى كه بدن روى آن آرام نمى گيرد ، سجده كند باطل است
مسأله 1081 - اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند ، چنانچه آلوده شدن بدن ولباس براى او مشقت ندارد ، بايد سجده وتشهد را بطور معمول بجا آورد واگر مشقت دارد ، در حالى كه ايستاده ، براى سجده با سر اشاره كند وتشهد را ايستاده بخواند واگر سجده وتشهد را بطور معمول بجا آورد ، نمازش محل اشكال است
مسأله 1082 - در ركعت اول وركعت سومى كه تشهد ندارد ، مثل ركعت سوم نماز ظهر وعصر وعشاء بهتر است بعد از سجده دوم قدرى بى حركت بنشيند وبعد برخيزد ولى لازم نيست ، اين عمل را جلسه استراحت مى نامند