دستور سجده سهو
مسأله 1257 - دستور سجده سهو اين است كه بعد از سلام نماز فورا نيت سجده سهو كند وپيشانى را به چيزى كه سجده بر آن صحيح است بگذارد و بگويد : بسم الله وبالله وصلى الله على محمد وآله ويا بگويد بسم الله وبالله اللهم صل على محمد وآل محمد ويك دفعه هم وآله عوض وآل محمد بگويد ويا بگويد بسم الله وبالله السلام عليك ايها النبى ورحمة الله وبركاته وبنابر احتياط كلمه السلام را دو نحو بگويد بدون واو وبا واو ، بعد بايد بنشيند ودوباره به سجده رود ويكى از ذكرهايى را كه گفته شد بگويد وبنشيند وبنا بر احتياط بعد از خواندن تشهد متعارف در نماز سلام دهد
قضاى سجده وتشهد فراموش شده
مسأله 1258 - سجده وتشهدى را كه انسان فراموش كرده وبعد از نماز ، قضاى آن را بجا مى آورد ، بايد تمام شرائط نماز مانند : پاك بودن بدن ولباس ورو به قبله بودن وشرطهاى ديگر را داشته باشد
مسأله 1259 - اگر سجده يا تشهد را چند دفعه فراموش كند ، مثلا يك سجده از ركعت اول ويك سجده از ركعت دوم فراموش نمايد ، بايد بعد از نماز ، قضاى هر دو را بجا آورد ولازم است معين كند كه قضاى كدام يك از آنها است
مسأله 1260 - اگر يك سجده وتشهد را فراموش كند ، واجب نيست كه هر كدام را اول فراموش كرده ، اول قضاء نمايد
مسأله 1261 - اگر به خيال اينكه اول سجده را فراموش كرده ، اول قضاى آن را بجا آورد وبعد از خواندن تشهد يادش بيايد كه اول تشهد را فراموش كرده ، واجب نيست كه دوباره سجده را قضا نمايد ، ونيز اگر به خيال اينكه اول تشهد را فراموش كرده ، اول قضاى آن را بجا آورد ، وبعد از سجده يادش بيايد كه اول سجده را فراموش كرده واجب نيست دوباره تشهد را بخواند
مسأله 1262 - اگر بين سلام ونماز وقضاى سجده يا تشهد كارى كند كه اگر عمدا يا سهوا در نماز اتفاق بيفتد نماز باطل مى شود ، مثلا پشت به قبله نمايد ، اشكال ندارد واعاده نماز لازم نيست
مسأله 1263 - اگر بعد از سلام نماز يادش بيايد كه يك سجده از ركعت آخر فراموش كرده ، چنانچه كارى كه عمدى وسهوى آن نماز را باطل مى كند مثل روگرداندن از قبله انجام نداده بايد سجده را به قصد اداء وبعد از آن تشهد وسلام را بجا آورد ، ونيز اگر يادش بيايد كه تشهد ركعت آخر را فراموش كرده ، بايد به قصد اداء تشهد را بخواند وبعد از آن ، سلام دهد
مسأله 1264 - اگر بين سلام نماز وقضاى تشهد كارى كند كه براى آن سجده سهو واجب مى شود ، مثل آنكه سهوا حرف بزند بايد تشهد را قضاء نمايد ودو سجده سهو بنمايد
مسأله 1265 - اگر نداند كه سجده را فراموش كرده يا تشهد را ، بايد هر دو را قضا نمايد ، وهر كدام را اول بجا اول آورد اشكال ندارد
مسأله 1266 - اگر شك دارد كه سجده يا تشهد را فراموش كرده يا نه ، واجب نيست قضاء نمايد
مسأله 1267 - اگر بداند سجده يا تشهد را فراموش كرده وشك كند كه پيش از ركوع ركعت بعد بجا آورده يا نه ، احتياط واجب آن است كه آن را قضاء نمايد
مسأله 1268 - كسى كه بايد سجده يا تشهد را قضاء نمايد ، اگر براى كار ديگرى هم سجده سهو بر او واجب شود ، لازم نيست بعد از نماز ، سجده يا تشهد را قضاء نمايد ، بعد سجده سهو را بجا آورد بلكه مى تواند اول سجده سهو را بجا آورد
مسأله 1269 - اگر شك دارد كه بعد از نماز قضاى سجده يا تشهد فراموش شده را بجا آورده يا نه ، چنانچه وقت نماز نگذشته ، بايد سجده يا تشهد را قضاء نمايد ، واگر وقت نماز گذشته ، قضاى آن مستحب است
كم ويا زياد كردن اجزاء وشرائط نماز
مسأله 1270 - هرگاه چيزى از واجبات نماز را عمدا كم يا زياد كند ، اگر چه يك حرف آن باشد ، نماز باطل است
مسأله 1271 - اگر به واسطه ندانستن مسأله از روى تقصير چيزى از واجبات نماز را كم يا زياد كند نماز باطل است ، ولى چنانچه به واسطه ندانستن مسأله حمد وسوره نماز صبح ومغرب وعشاء را آهسته بخواند ، يا حمد وسوره نماز ظهر وعصر را بلند بخواند ، يا در مسافرت نماز ظهر وعصر وعشاء را به واسطه جهل بوجوب قصر بر مسافر چهار ركعتى بخواند ، نمازش صحيح است
مسأله 1272 - اگر در بين نماز بفهمد وضوء يا غسلش باطل بوده ، يا بدون وضوء يا غسل مشغول نماز شده ، بايد نماز را بهم بزند ودوباره با وضوء يا غسل بخواند واگر بعد از نماز بفهمد ، بايد دوباره نماز را با وضوء يا غسل بج?آورد واگر وقت گذشته قضاء نمايد
مسأله 1273 - اگر بعد از رسيدن به ركوع يادش بيايد كه دو سجده از ركعت پيش فراموش كرده ، نمازش باطل است واگر پيش از رسيدن به ركوع يادش بيايد ، بايد برگردد ودو سجده را بجا آورد وبرخيزد وحمد وسوره يا تسبيحات را بخواند ونماز را تمام كند
مسأله 1274 - اگر پيش از گفتن السلام علينا والسلام عليكم يادش بيايد كه دو سجده ركعت آخر را بجا نياورده ، بايد دو سجده را بجا آورده ودوباره تشهد بخواند ونماز را سلام دهد
مسأله 1275 - اگر پيش از سلام نماز يادش بيايد كه يك ركعت يا بيشتر ، از آخر نماز نخوانده ، بايد مقدارى را كه فراموش كرده بجا آورد
مسأله 1276 - اگر بعد از سلام نماز يادش بيايد كه يك ركعت يا بيشتر ، از آخر نماز را نخوانده ، چنانچه كارى انجام داده كه اگر در نماز عمدا يا سهوا اتفاق بيفتد نماز را باطل مى كند ، مثلا پشت به قبله كرده ، نمازش باطل است ، واگر كارى كه عمدى وسهوى آن ، نماز را باطل مى كند انجام نداده ، بايد فورا مقدارى را كه فراموش كرده بجا آورد
مسأله 1277 - هرگاه بعد از سلام نماز عملى انجام داد كه اگر در نماز عمدا يا سهوا اتفاق بيفتد نماز را باطل مى كند ، مثلا پشت به قبله نمايد وبعد يادش بيايد كه دو سجده آخر را بجا نياورده ، نمازش باطل است واگر پيش از انجام كارى كه نماز را باطل مى كند ، يادش بيايد بايد دو سجده اى را كه فراموش كرده بجا آورد ودوباره تشهد را بخواند ونماز را سلام دهد ولازم نيست دو سجده سهو براى سلامى كه اول گفته است بنمايد
مسأله 1278 - اگر بفهمد نماز را پيش از وقت خوانده ، يا پشت به قبله يا به طرف راست يا به طرف چپ قبله بجا آورده بايد دوباره بخواند واگر وقت گذشته قضاء نمايد
نماز مسافر
مسافر بايد نماز ظهر وعصر وعشا را با هشت شرط ، شكسته بجا آورد يعنى دو ركعت بخواند
شرط اول - آنكه سفر او كمتر از هشت فرسخ شرعى نباشد وفرسخ شرعى تقريبا پنج كيلومتر ونيم است
مسأله 1279 - كسى كه رفتن وبرگشتن او هشت فرسخ است ، اگر بخواهد قبل از ماندن ده روز برگردد ، چنانچه رفتن وبرگشتن او هر كدام كمتر از چهار فرسخ نباشد ، بايد نماز را شكسته بخواند بنابر اين اگر رفتن سه فرسخ وبرگشتن پنج فرسخ باشد ، بايد نماز را تمام يعنى چهار ركعتى بخواند
مسأله 1280 - اگر رفتن وبرگشتن هشت فرسخ باشد اگر چه روزى كه مى رود ، همان روز يا شب آن برنگردد ، مثلا امروز برود وفردا برگردد بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1281 - اگر سفر مختصرى از هشت فرسخ كمتر باشد ، يا انسان نداند كه سفر او هشت فرسخ است يا نه نبايد نماز را شكسته بخواند وچنانچه شك كند كه سفر او هشت فرسخ است يا نه ، بايد نمازش را تمام بخواند ولازم نيست تحقيق كند
مسأله 1282 - اگر يك عادل خبر دهد كه سفر انسان هشت فرسخ است ، بايد نماز را شكسته بخواند وروزه نگيرد وقضاى آن را بجا آورد
مسأله 1283 - كسى كه يقين دارد سفر او هشت فرسخ است ، اگر نماز را شكسته بخواند وبعد بفهمد كه هشت فرسخ نبوده بايد آن را چهار ركعتى بجا آورد ، اگر وقت گذشته ، قضاء نمايد
مسأله 1284 - كسى كه يقين دارد سفرش هشت فرسخ نيست ، يا شك دارد كه هشت فرسخ هست يا نه ، چنانچه در بين راه بفهمد كه سفر او هشت فرسخ بوده ، اگر چه كمى از راه باقى باشد ، بايد نماز را شكسته بخواند واگر تمام خوانده دوباره شكسته بجا آورد
مسأله 1285 - اگر در بين دو محلى كه فاصله آنها كمتر از چهار فرسخ است ، چند مرتبه رفت وآمد كند ، اگر چه روى همرفته هشت فرسخ شود ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1286 - اگر محلى دو راه داشته باشد ، يك راه آن كمتر از هشت فرسخ و راه ديگر آن هشت فرسخ يا بيشتر باشد ، چنانچه انسان از راهى كه هشت فرسخ است به آنجا برود ، بايد نماز را شكسته بخواند واگر از راهى كه هشت فرسخ نيست برود ، بايد تمام بخواند
مسأله 1287 - اگر شهر ديوار دارد ، بايد ابتداى هشت فرسخ را از ديوار شهر حساب كند واگر ديوار ندارد بايد از خانه هاى آن شهر حساب نمايد
شرط دوم - آنكه از اول مسافرت قصد هشت فرسخ را داشته باشد ، پس اگر به جايى كه كمتر از هشت فرسخ است مسافرت كند وبعد از رسيدن به آنجا قصد كند جايى برود كه با مقدارى كه آمده هشت فرسخ شود ، چون از اول قصد هشت فرسخ را نداشته ، بايد نماز را تمام بخواند ولى اگر بخواهد از آنجا هشت فرسخ برود ، يا چهار فرسخ برود وقبل از ماندن ده روز به وطنش يا به جايى كه مى خواهد ده روز بماند ، برگردد بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1288 - كسى كه نمى داند سفرش چند فرسخ است ، مثلا براى پيدا كردن گمشده اى مسافرت مى كند ونمى داند كه چه مقدار بايد برود تا آن را پيدا كند ، بايد نماز را تمام بخواند ولى در برگشتن ، چنانچه تا وطنش يا جايى كه مى خواهد ده روز در آنجا بماند ، هشت فرسخ يا بيشتر باشد ، بايد نماز را شكسته بخواند ونيز اگر در بين رفتن قصد كند كه چهار فرسخ برود وبرگردد ، چنانچه رفتن وبرگشتن هشت فرسخ شود ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1289 - مسافر در صورتى بايد نماز را شكسته بخواند كه تصميم داشته باشد هشت فرسخ برود ، پس كسى كه از شهر بيرون مى رود ومثلا قصدش اين است كه اگر رفيق پيدا كند ، سفر هشت فرسخى برود ، چنانچه اطمينان دارد كه رفيق پيدا مى كند ، بايد نماز را شكسته بخواند واگر اطمينان ندارد ، بايد تمام بخواند
مسأله 1290 - كسى كه قصد هشت فرسخ دارد ، اگر چه در هر روز مقدار كمى راه برود ، وقتى به جايى برسد كه اهل آن شهر را نبيند واذان آن را نشنود ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1291 - كسى كه در سفر به اختيار ديگرى است ، مانند نوكرى كه با آقاى خود مسافرت مى كند ، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است ، بايد نماز را شكسته بخواند واگر نداند بنا بر احتياط واجب بايد از او بپرسد كه اگر سفر او هشت فرسخ باشد ، نماز را شكسته بجا آورد
مسأله 1292 - كسى كه در سفر به اختيار ديگرى است ، اگر بداند يا گمان داشته باشد كه پيش از رسيدن به چهار فرسخ از او جدا ميشود ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1293 - كسى كه در سفر به اختيار ديگريست ، اگر شك دارد كه پيش از رسيدن به چهار فرسخ از او جدا مى شود يا نه ، بايد نماز را تمام بخواند ، ولى اگر شك او از اين جهت است كه احتمال مى دهد مانعى براى سفر او پيش آيد ، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا نباشد ، بايد نماز را شكسته بخواند
شرط سوم - آنكه در بين راه از قصد خود بر نگردد ، پس اگر پيش از رسيدن به چهار فرسخ از قصد خود برگردد ، يا مردد شود ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1294 - اگر بعد از رسيدن به چهار فرسخ از مسافرت منصرف شود ، چنانچه تصميم داشته باشد كه همانجا بماند يا بعد از ده روز برگردد ، يا در برگشتن وماندن مردد باشد ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1295 - اگر بعد از رسيدن به چهار فرسخ از مسافرت منصرف شود و تصميم داشته باشد كه قبل از ماندن ده روز از آنجا برگردد ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1296 - اگر براى رفتن به محلى حركت كند وبعد از رفتن مقدارى از راه بخواهد جاى ديگرى برود ، چنانچه از محل اولى كه حركت كرده تا جايى كه مى خواهد برود ، هشت فرسخ باشد ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1297 - اگر پيش از آنكه به هشت فرسخ برسد ، مردد شود كه بقيه راه را برود يا نه ، ودر موقعى كه مردد است راه نرود وبعد تصميم بگيرد كه بقيه راه را برود بايد تا آخر مسافرت نماز را شكسته بخواند
مسأله 1298 - اگر پيش از آنكه به هشت فرسخ برسد ، مردد شود كه بقيه راه را برود يا نه ودر موقعى كه مردد است مقدارى راه برود وبعد تصميم بگيرد كه هشت فرسخ ديگر برود ، يا چهار فرسخ برود وقبل از ماندن ده روز برگردد ، تا آخر مسافرت بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1299 - اگر پيش از آنكه به هشت فرسخ برسد ، مردد شود كه بقيه راه را برود يا نه ، ودر موقعى كه مردد است مقدارى راه برود وبعد تصميم بگيرد كه بقيه راه را برود ، چنانچه آن مقدار كه قبل از مردد شدن سير كرده چهار فرسخ باشد و بنا داشته باشد كه قبل از ماندن ده روز برگردد بايد شكسته بخواند وهمچنين اگر راهى كه پيش از مردد شدن وراهى كه بعد از آن مى رود روى هم هشت فرسخ باشد يا چهار فرسخ ، بشرط آنكه بنا داشته باشد قبل از ماندن ده روز برگردد بايد شكسته بخواند والا بايد تمام بخواند
شرط چهارم - آنكه نخواهد پيش از رسيدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرد يا ده روز يا بيشتر در جايى بماند پس كسى كه مى خواهد پيش از رسيدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد يا ده روز در جايى بماند بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1300 - كسى كه نمى داند پيش از رسيدن به هشت فرسخ از وطنش مى گذرد يا نه ، يا ده روز در جايى مى ماند يا نه ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1301 - كسى كه مى خواهد پيش از رسيدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد يا ده روز در جايى بماند ، ونيز كسى كه مردد است كه از وطنش بگذرد ، يا ده روز در جايى بماند ، اگر از ماندن ده روز يا گذشتن از وطن منصرف شود ، باز هم بايد نماز را تمام بخواند ولى اگر باقيمانده راه هشت فرسخ باشد ، يا چهار فرسخ باشد وبخواهد برود قبل از ماندن ده روز برگردد ، بايد نماز را شكسته بخواند
شرط پنجم - آنكه براى كار حرام سفر نكند واگر براى كار حرامى مانند دزدى سفر كند ، بايد نماز را تمام بخواند ، وهمچنين است اگر خود سفر حرام باشد ، مثل آنكه براى او ضرر داشته باشد ، به نحوى كه ارتكاب آن حرام باشد يا زن بدون اجازه شوهر در صورتى كه ناشزه بر او صدق كند وفرزند با نهى پدر ومادر به شرطى كه موجب عقوقشان بشود سفرى بروند كه بر آنان واجب نباشد ، ولى اگر مثل سفر حج واجب باشد ، بايد نماز را شكسته بخوانند
مسأله 1302 - سفرى كه اسباب اذيت پدر ومادر باشد حرام است وانسان بايد در آن سفر نماز را تمام بخواند وروزه هم بگيرد
مسأله 1303 - كسى كه سفر او حرام نيست وبراى كار حرام سفر نمى كند ، اگر چه در سفر معصيتى انجام دهد ، مثلا غيبت كند يا شراب بخورد بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1304 - اگر براى آنكه كار واجبى را ترك كند ، مسافرت نمايد چه غرض ديگرى در سفر داشته باشد يا نه نمازش شكسته است ، پس كسى كه بدهكار است ، اگر بتواند بدهى خود را بدهد وطلبكار هم مطالبه كند ، چنانچه در سفر نتواند بدهى خود را بدهد وبراى فرار از دادن قرض مسافرت نمايد ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1305 - اگر سفر او سفر حرام نباشد ولى حيوان سوارى يا مركب ديگرى كه سوار است غصبى باشد ، يا در زمين غصبى مسافرت كند ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1306 - كسى با ظالم مسافرت مى كند اگر ناچار نباشد ومسافرت او كمك به ظالم باشد يا آنكه از اعوان او محسوب شود يا موجب زيادى شوكت او / صفحة 232 / شود بايد نماز را تمام بخواند واگر ناچار باشد يا مثلا براى نجات دادن مظلومى با او مسافرت كند ، نمازش شكسته است
مسأله 1307 - اگر به قصد تفريح وگردش مسافرت كند ، حرام نيست وبايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1308 - اگر براى لهو خوش گذرانى به شكار رود ، نمازش تمام است ، وچنانچه براى تهيه معاش به شكار رود ، نمازش شكسته است ، واگر براى كسب وزياد كردن مال برود ، احتياط واجب آن است كه نماز را هم شكسته وهم تمام بخواند ولى نبايد روزه بگيرد
مسأله 1309 - كسى كه براى معصيت سفر كرده ، موقعى كه از سفر برمى گردد اگر توبه كرده وبرگشتن جزء از سفر او حساب نشود عرفا بايد نماز را شكسته بخواند واگر توبه نكرده ورجوع جزء از سفر او محسوب شود بايد احتياط كند هم شكسته وهم تمام بخواند
مسأله 1310 - كسى كه سفر او سفر معصيت است ، اگر در بين راه از قصد معصيت برگردد ، چنانچه باقيمانده را هشت فرسخ باشد ، يا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود وقبل از ماندن ده روز برگردد ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1311 - كسى كه براى معصيت سفر نكرده ، اگر در بين راه قصد كند كه بقيه راه را براى معصيت برود ، بايد نماز را تمام بخواند ولى نمازهايى را كه شكسته خوانده صحيح است
شرط ششم - آنكه از صحرانشينهايى نباشد كه در بيابانها گردش مى كنند وهر جا آب وخوراك براى خود وحشمشان پيدا كنند مى مانند وبعد از چندى بجاى ديگر مى روند ، وصحرانشينها در اين مسافرتها بايد نماز را تمام بخوانند
مسأله 1312 - اگر يكى از صحرانشينها براى پيدا كردن منزل وچراگاه حيواناتشان سفر كند ، چنانچه سفر او هشت فرسخ باشد ، اگر بنه ودستگاهش همراهش باشد تمام بخواند ، والا شكسته بخواند
مسأله 1313 - اگر صحرانشين براى زيارت يا حج يا تجارت ومانند اينها مسافرت كند ، بايد نماز را شكسته بخواند
شرط هفتم - آنكه شغل او مسافرت نباشد ، بنابر اين هواپيمابر وراننده و چوبدار وكشتيبان ومانند اينها ، اگر چه براى بردن اثاثيه منزل خود مسافرت كنند ، بايد نماز را تمام بخوانند
مسأله 1314 - كسى كه شغلش مسافرت است اگر براى كار ديگرى مثلا براى زيارت يا حج مسافرت كند ، بايد نماز را شكسته بخواند ولى اگر مثلا شوفر اتومبيل خود را براى زيارت كرايه بدهد ودر ضمن خودش هم زيارت كند ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1315 - حمله دار يعنى كسى كه براى رساندن حاجيها به مكه مسافرت مى كند ، چنانچه شغلش مسافرت باشد ، بايد نماز را در آن سفر تمام بخواند واگر شغلش مسافرت نباشد ، مثلا در يك سال حمله دارى مى كند احتياط به جمع بين شكسته وتمام نبايد ترك شود
مسأله 1316 - كسى كه شغل او حمله داريست وحاجيها را از راه دور به مكه مى برد ، چنانچه تمام سال يا بيشتر سال را در راه باشد ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1317 - كسى كه در مقدارى از سال شغلش مسافرت است ، مثل شوفرى كه فقط در تابستان يا زمستان اتومبيل خود را كرايه مى دهد ، بايد در سفر نماز را تمام بخواند
مسأله 1318 - راننده ودوره گردى كه در دو - سه فرسخى شهر رفت وآمد مى كنند ، چنانچه اتفاقا سفر هشت فرسخى برود ، بايد نماز را شكسته بخوانند
مسأله 1319 - كسى كه شغلش مسافرت است اگر ده روز يا بيشتر در وطن خود بماند ، چه از اول قصد ماندن ده روز را داشته باشد ، چه بدون قصد بماند ، بايد در سفر اولى كه بعد از ده روز مى رود ، نماز را شكسته بخواند
مسأله 1320 - كسى كه شغلش مسافرت است ، اگر در غير وطن خود ده روز بماند در سفر اولى كه بعد از ده روز ميرود ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1321 - كسى كه شغلش مسافرت است ، اگر شك كند كه در وطن خود يا جاى ديگر ده روز مانده يا نه ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1322 - كسى كه در شهرها سياحت مى كند وبراى خود وطنى اختيار نكرده بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1323 - كسى كه شغلش مسافرت نيست ، اگر مثلا در شهرى يا در دهى جنسى دارد كه براى حمل آن مسافرتهاى پى در پى مى كند ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1324 - كسى كه از وطنش صرف نظر كرده ومى خواهد وطن ديگرى براى خود اختيار كند ، اگر شغلش مسافرت نباشد ، بايد در مسافرت نماز را شكسته بخواند
شرط هشتم - آنكه به حد ترخص برسد يعنى از وطنش يا جايى كه قصد كرده ده روز در آنجا بماند ، به قدرى دور شود كه اهل شهر را نبيند وصداى اذان آن را نشنود ولى بايد در هوا غبار يا چيز ديگرى نباشد كه از ديدن اهل وشنيدن اذان جلوگيرى كند ولازم نيست بقدرى دور شود كه مناره ها وگنبدها را نبيند ، يا ديوارها هيچ پيدا نباشد ، بلكه همينقدر كه اهالى كاملا معلوم نباشند ، كافى است
مسأله 1325 - كسى كه به سفر مى رود اگر به جايى برسد كه اذان را نشنود ولى اهل شهر را ببيند يا اهل را نبيند وصداى اذان را بشنود ، چنانچه بخواهد در آنجا نماز بخواند ، بنابر احتياط واجب بايد هم شكسته وهم تمام بخواند
مسأله 1326 - مسافرى كه به وطنش برمى گردد ، وقتى اهل وطن خود را ببيند وصداى اذان آن را بشنود ، بايد نماز را تمام بخواند ومسافرى كه مى خواهد ده روز در جايى بماند تا وقتى وارد آن محل نشده بايد نماز را شكسته بخواند ولو در جايى باشد كه اهل آنجا را ببيند وصداى اذانش را بشنود
مسأله 1327 - هرگاه شهر در بلندى باشد كه از دور اهالى ديده شوند ، يا بقدرى گود باشد كه اگر انسان كمى دور شود اهل آن را نبيند ، كسى كه از آن شهر مسافرت مى كند ، وقتى به اندازه اى دور شود كه اگر آن شهر در زمين هموار بود ، اهلش از آنجا ديده نمى شدند ، بايد نماز خود را شكسته بخواند ونيز اگر پستى وبلندى خانه ها بيشتر از معمول باشد ، بايد ملاحظه معمول را بنمايد
مسأله 1328 - اگر از محلى مسافرت كند كه اهل ندارد وقتى به جايى برسد كه اگر آن محل اهل داشت از آنجا ديده نمى شد ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1329 - اگر بقدرى دور شود كه نداند صدايى را كه مى شنود صداى اذان است يا صداى ديگر ، بايد نماز را شكسته بخواند ولى اگر بفهمد اذان مى گويند وكلمات آن را تشخيص ندهد ، بايد تمام بخواند
مسأله 1330 - اگر بقدرى دور شود كه اذان خانه ها را نشنود ولى اذان شهر را كه معمولا در جاى بلند مى گويند بشنود ، نماز را شكسته بخواند
مسأله 1331 - اگر به جايى برسد كه اذان شهر را كه معمولا در جاى بلند مى گويند نشنود ولى اذانى را كه در جاى خيلى بلند مى گويند بشنود ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1332 - اگر چشم يا گوش او يا صداى اذان غير معمولى باشد ، در جايى بايد نماز را شكسته بخواند كه چشم متوسط ، اهالى را نبيند وگوش متوسط ، صداى اذان معمولى را نشنود
مسأله 1333 - اگر موقعى كه سفر مى رود شك كند كه به حد ترخص يعنى جايى كه اذان را نشنود واهل را نبيند ، رسيده يا نه ، بايد نماز را تمام بخواند ودر موقع برگشتن ، اگر شك كند كه به حد ترخص رسيده يا نه ، بايد شكسته بخواند
مسأله 1334 - مسافرى كه درسفر از وطن خود عبور مى كند ، وقتى به جايى برسد كه اهل وطن خود را ببيند وصداى اذان آن را بشنود ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1335 - مسافرى كه در بين مسافرت به وطنش رسيده ، تا وقتى در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند ولى اگر بخواهد از آنجا هشت فرسخ برود ، يا چهار فرسخ برود وقبل از ماندن ده روز برگردد ، وقتى به جايى برسد كه اهل وطن را نبيند وصداى اذان آن را نشنود ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1336 - جايى را كه انسان براى اقامت وزندگى خود اختيار كرده وطن اوست ، چه در آنجا به دنيا آمده ووطن پدر ومادرش باشد ، يا خودش آنجا را براى زندگى اختيار كرده باشد
مسأله 1337 - اگر قصد دارد در جايى كه وطن اصليش نيست مدتى بماند و بعد به جاى ديگر رود ، آنجا وطن او حساب نمى شود
مسأله 1338 - جايى را كه انسان محل زندگى خود قرار داده ومثل كسى كه آنجا وطن اوست در آنجا زندگى مى كند مانند اكثر طلابى كه در حوزه هاى علميه ساكن مى باشند كه اگر مسافرتى براى او پيش آيد ، دوباره به همانجا برمى گردد ، اگر چه قصد نداشته باشد كه هميشه در آنجا بماند ، وطن او حساب مى شود يعنى در حكم وطن است
مسأله 1339 - كسى كه در دو محل زندگى مى كند ، مثلا شش ماه در شهرى وشش ماه در شهر ديگر مى ماند ، هر دو وطن اوست ، ونيز كسى كه بيشتر از دو محل را براى زندگى خود اختيار كرده باشد ، همه آنها وطن او حساب مى شود
مسأله 1340 - كسى كه در جايى ملك دارد ، ولو موقعى كه آن ملك را دارد شش ماه با قصد توطن در آنجا بماند حكم كسى است كه ملك ندارد تا وقتى كه از آن محل اعراض ننموده ، هر وقت در مسافرت به آنجا برسد بايد نماز را تمام بخواند واگر از آن محل اعراض نموده باشد بايد شكسته بخواند
مسأله 1341 - اگر به جايى برسد كه وطن او بوده واز آنجا صرف نظر كرده ، نبايد نماز را تمام بخواند ، اگر چه وطن ديگرى هم براى خود اختيار نكرده باشد
مسأله 1342 - مسافرى كه قصد دارد ، ده روز پشت سر هم در جايى بماند ، يا مى داند كه بدون اختيار ده روز در جايى مى ماند ، در آن محل بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1343 - مسافرى كه مى خواهد ده روز در جايى بماند ، لازم نيست قصد ماندن شب اول يا شب يازدهم را داشته باشد وهمين كه قصد كند از اول آفتاب روز اول تا غروب روز دهم بماند ، بايد نماز را تمام بخواند ، وهمچنين اگر مثلا قصدش اين باشد كه از ظهر روز اول تا ظهر روز يازدهم بماند ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1344 - مسافرى كه مى خواهد ده روز در جايى بماند ، در صورتى بايد نماز را تمام بخواند كه بخواهد تمام ده روز را در يكجا بماند پس اگر بخواهد مثلا ده روز در نجف وكوفه يا در تهران وشميران بماند ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1345 - مسافرى كه مى خواهد ده روز در محلى بماند ، اگر از اول قصد داشته باشد كه در بين ده روز به اطراف آنجا برود ، چنانچه جايى كه مى خواهد برود بقدرى دور باشد كه از آنجا صداى اذان آن محل را نشنود وديوار آن را نبيند ، اگر چه بخواهد همان روزى كه مى رود برگردد ، بايد در تمام ده روز نماز را شكسته بخواند واگر به اين مقدار دور نباشد بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1346 - مسافرى كه تصميم ندارد ده روز در جايى بماند مثلا قصدش اين است كه اگر رفيقش بيايد ، يا منزل خوبى پيدا كند ، ده روز بماند ، بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1347 - كسى كه تصميم دارد ، ده روز در جايى بماند ، اگر چه احتمال غير عقلايى بدهد كه براى ماندن او مانعى برسد ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1348 - اگر مسافر بداند كه مثلا ده روز يا بيشتر به آخر ماه مانده وقصد كند كه تا آخر ماه در جايى بماند ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1349 - اگر مسافر قصد كند ده روز در جايى بماند چنانچه پيش از خواندن يك نماز چهار ركعتى از ماندن منصرف شود ، يا مردد شود كه در آنجا بماند يا به جاى ديگر برود ، بايد نماز را شكسته بخواند ، واگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى از ماندن منصرف شود ، يا مردد شود ، تا وقتى در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1350 - مسافرى كه قصد كرده ده روز در جايى بماند ، اگر روزه بگيرد وبعد از ظهر از ماندن در آنجا منصرف شود ، چنانچه يك نماز چهار ركعتى خوانده باشد ، روزه اش صحيح است وتا وقتى در آنجا هست بايد نمازهاى خود را تمام بخواند واگر يك نماز چهار ركعتى نخوانده باشد ، روزه آن روزش صحيح است ، اما نمازهاى خود را بايد شكسته بخواند وروزهاى بعد هم نمى تواند روزه بگيرد
مسأله 1351 - مسافرى كه قصد كرده ده روز در جايى بماند ، اگر از ماندن منصرف شود وشك كند پيش از آنكه از قصد ماندن برگردد ، يك نماز چهار ركعتى خوانده يا نه ، بايد نمازهاى خود را شكسته بخواند
مسأله 1352 - اگر مسافر به نيت اينكه نماز را شكسته بخواند ، مشغول نماز شود ودر بين نماز تصميم بگيرد كه ده روز يا بيشتر بماند ، بايد نماز را چهار ركعتى تمام نمايد
مسأله 1353 - مسافرى كه قصد كرده ده روز در جايى بماند ، اگر در بين نماز چهار ركعتى از قصد خود برگردد ، چنانچه مشغول ركعت سوم نشده ، بايد نماز را دو ركعتى تمام نمايد وبقيه نمازهاى خود را شكسته بخواند واگر مشغول ركعت سوم شده وبه ركوع نرفته نمازش صحيح است وبايد بنشيند ونماز را دو ركعتى سلام دهد ، وتا وقتى در آنجا است ، بايد نماز را شكسته بخواند واگر به ركوع ركعت سوم رفته نمازش باطل است وتا در آنجا هست نمازهايش را بايد شكسته بجا آورد
مسأله 1354 - مسافرى كه قصد كرده ده روز در جايى بماند ، اگر بيشتر از ده روز در آنجا بماند ، تا وقتى مسافرت نكرده ، بايد نمازش را تمام بخواند ولازم نيست دوباره قصد ماندن ده روز كند
مسأله 1355 - مسافرى كه قصد كرده ده روز در جايى بماند ، بايد روزه واجب را بگيرد ومى تواند روزه مستحبى را هم بجا آورد ونماز جمعه ونافله ظهر وعصر وعشا را هم بخواند
مسأله 1356 - مسافرى كه قصد كرده ده روز در جايى بماند ، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى يا بعد از ماندن ده روز اگر چه نماز نخوانده باشد بخواهد به جايى كه كمتر از چهار فرسخ است برود وبرگردد ودوباره در جاى اول خود ده روز بماند يا كمتر ولى آنجا را مبدأ مسافرت خواهد قرار داد از وقتى كه مى رود تا برمى گردد وبعد از برگشتن بايد نماز را تمام بخواند ولى اگر نخواهد بعد از برگشتن ده روز بماند وبرگشتن به محل اقامت فقط از آن جهت است كه واقع در مسير مسافرت است در موقع رفتن به آنجايى كه كمتر از چهار فرسخ است ودر مدتى كه آنجا مى ماند ، تمام مى خواند ودر موقع برگشتن وبعد از آنكه برگشت بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1357 - مسافرى كه قصد كرده ده روز در جايى بماند ، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى بخواهد به جاى ديگرى كه كمتر از هشت فرسخ است برود وده روز در آنجا بماند ، بايد در رفتن ودر جايى كه قصد ماندن ده روز دارد ، نمازهاى خود را تمام بخواند ولى اگر جايى كه مى خواهد برود هشت فرسخ يا بيشتر باشد ونخواهد ده روز در آنجا بماند ، بايد موقع رفتن ومدتى كه در آنجا مى ماند نمازهاى خود را شكسته بخواند
مسأله 1358 - مسافرى كه قصد كرده ده روز در جايى بماند اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى بخواهد به جايى كه كمتر از چهار فرسخ است برود ، چنانچه مردد باشد كه به محل اولش برگردد يا نه ، يا به كلى از برگشتن به آنجا غافل باشد ، يا بخواهد برگردد ولى مردد باشد كه ده روز در آنجا بماند يا نه ، يا آنكه از ده روز ماندن در آنجا ومسافرت از آنجا غافل باشد ، بايد از وقتى كه مى رود تا برمى گردد وبعد از برگشتن ، نمازهاى خود را تمام بخواند
مسأله 1359 - اگر به خيال اينكه رفقايش مى خواهند ده روز در جايى بمانند ، قصد كند كه ده روز در آنجا بماند وقصدش هم مقيد به قصد رفقا نباشد وبعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى بفهمد كه آنها قصد نكرده اند ، اگر چه خودش هم از ماندن منصرف شود تا مدتى كه در آنجا هست ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1360 - اگر مسافر بعد از رسيدن به هشت فرسخ سى روز در جايى بماند ودر تمام سى روز در رفتن وماندن مردد باشد ، بعد از گذشتن سى روز اگر چه مقدار كمى در آنجا بماند ، بايد نماز را تمام بخواند واگر پيش از رسيدن به هشت فرسخ در رفتن بقيه راه مردد شود ، از وقتى كه مردد مى شود ، بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1361 - مسافرى كه مى خواهد نه روز يا كمتر در جايى بماند ، اگر بعد از آنكه نه روز يا كمتر در آنجا ماند ، بخواهد دوباره نه روز ديگر يا كمتر بماند وهمينطور تا سى روز ، روز سى ويكم بايد نماز را تمام بخواند
مسأله 1362 - مسافرى كه سى روز مردد بوده ، در صورتى بايد نماز را تمام بخواند كه سى روز را در يكجا بماند ، پس اگر مقدارى از آن را در جايى ومقدارى را در جاى ديگرى بماند ، بعد از سى روز هم بايد نماز را شكسته بخواند
مسائل متفرقه نماز
مسأله 1363 - مسافر مى تواند در مكه ومدينه ومسجد كوفه نمازش را تمام بخواند ونيز مسافر مى تواند در حائر حضرت سيد الشهداء عليه السلام نماز را تمام بخواند ومراد از حائر تمام حرم شريف است
مسأله 1364 - كسى كه مى داند مسافر است وبايد نماز را شكسته بخواند ، اگر در غير چهار مكانى كه در مسأله پيش گفته شد عمدا تمام بخواند ، نمازش باطل است وهمچنين است اگر فراموش كند كه نماز مسافر شكسته است وتمام بخواند ودر وقت متذرك شود ولى اگر خارج وقت يادش بيايد قضاء لازم نيست
مسأله 1365 - كسى كه مى داند مسافر است وبايد نماز را شكسته بخواند ، اگر فراموش كند وتمام بخواند نمازش باطل است
مسأله 1366 - مسافرى كه نمى داند بايد نماز را شكسته بخواند ، اگر تمام بخواند نمازش صحيح است
مسأله 1367 - مسافرى كه مى داند بايد نماز را شكسته بخواند اگر بعضى از خصوصيات آن را نداند ، مثلا نداند كه در سفر هشت فرسخى بايد شكسته بخواند چنانچه تمام بخواند نمازش باطل است
مسأله 1368 - مسافرى كه مى داند بايد نماز را شكسته بخواند ، اگر به گمان اينكه سفر او كمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند ، وقتى بفهمد كه سفرش هشت فرسخ بوده ، نمازى را كه تمام خوانده بايد دوباره شكسته بخواند واگر وقت گذشته قضاء نمايد
مسأله 1369 - اگر فراموش كند كه مسافر است ونماز را تمام بخواند ، چنانچه در وقت يادش بيايد ، بايد شكسته بجا آورد واگر بعد از وقت يادش بيايد ، قضاى آن نماز بر او واجب نيست
مسأله 1370 - كسى كه بايد نماز را تمام بخواند ، اگر شكسته بجا آورد در هر صورت نمازش باطل است مگر آنكه قصد اقامه ده روز نموده ونمى دانسته است كه مقيم بايد تمام بخواند در اين صورت نمازش صحيح است
مسأله 1371 - اگر مشغول نماز چهار ركعتى شود ودر بين نماز يادش بيايد كه مسافر است ، يا ملتفت شود كه سفر او هشت فرسخ است ، چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته بايد نماز را دو ركعتى تمام كند واگر به ركوع ركعت سوم رفته نمازش باطل است ، ودر صورتى كه به مقدار خواندن يك ركعت هم وقت داشته باشد ، بايد نماز را از سر شكسته بخواند
مسأله 1372 - اگر مسافر بعضى از خصوصيات نماز مسافر را نداند ، مثلا نداند كه اگر چهار فرسخ برود وهمان روز يا شب آن برگردد بايد شكسته بخواند چنانچه به نيت نماز چهار ركعتى مشغول نماز شود وپيش از ركوع ركعت سوم مسأله را بفهمد بايد نماز را دو ركعتى تمام كند واگر در ركوع ملتفت شود نمازش باطل است ودر صورتى كه به مقدار يك ركعت از وقت هم نمانده باشد بايد نماز را از سر شكسته بخواند
مسأله 1373 - مسافرى كه بايد نماز را تمام بخواند اگر به واسطه ندانستن مسأله به نيت نماز دو ركعتى مشغول نماز شود ودر بين نماز مسأله را بفهمد ، بايد نماز را چهار ركعتى تمام كند
مسأله 1374 - مسافرى كه نماز نخوانده ، اگر پيش از تمام شدن وقت به وطنش برسد يا به جايى برسد كه مى خواهد ده روز در آنجا بماند ، بايد نماز را تمام بخواند وكسى كه مسافر نيست ، اگر در اول وقت نماز نخواند ومسافرت كند ، در سفر بايد نماز را شكسته بخواند
مسأله 1375 - اگر از مسافرى كه بايد نماز را شكسته بخواند نماز ظهر يا عصر ، يا عشاء قضا شود ، بايد آن را دو ركعتى قضاء نمايد اگر چه در غير سفر بخواهد قضاى آن را بجا آورد ، واگر از كسى كه مسافر نيست يكى از اين سه نماز قضاء شود ، بايد چهار ركعتى قضاء نمايد اگر چه در سفر بخواهد آن را قضاء نمايد
مسأله 1376 - مستحب است مسافر بعد از هر نماز سى مرتبه بگويد : سبحان الله والحمد لله ولا اله الا الله والله اكبر ودر تعقيب نماز ظهر وعصر وعشاء بيشتر سفارش شده است بلكه بهتر است در تعقيب اين سه نماز شصت مرتبه بگويد
نماز قضاء
مسأله 1377 - كسى كه نماز واجب خود را در وقت آن نخوانده بايد قضاى آن را بجا آورد ، اگر چه در تمام وقت نماز خواب مانده وهمچنين اگر به واسطه مستى نماز نخوانده باشد در صورتى كه مستى در تمام وقت نباشد ويا به اختيار خود مست شده باشد اما اگر در تمام وقت بوده بغير اختيار ، قضاء لازم نيست وهمچنين نمازهاى يوميه اى را كه زن در حال حيض يا نفاس نخوانده قضاء ندارد ونيز قضاء لازم نيست اگر به واسطه بيهوشى در تمام وقت ولو به اختيار خود بيهوش شده باشد نماز نخوانده باشد
مسأله 1378 - اگر بعد از وقت نماز بفهمد نمازى را كه خوانده باطل بوده بايد قضاى آن را بخواند
مسأله 1379 - كسى كه نماز قضاء دارد مى تواند نماز مستحبى بخواند
مسأله 1380 - اگر انسان احتمال دهد كه نماز قضايى دارد يا نمازهايى را كه خوانده صحيح نبوده ، مستحب است احتياطا قضاى آنها را بجا آورد
مسأله 1381 - قضاى نمازهاى يوميه لازم نيست به ترتيب خوانده شود مثلا كسى كه يك روز نماز عصر وروز بعد نماز ظهر را نخوانده لازم نيست اول نماز عصر وبعد از آن نماز ظهر را قضاء نمايد ، بلى در خصوص نمازهايى كه ترتيب در اداء آنها معتبر است مثل ظهر وعصر يك روز در قضاء آنها هم ترتيب معتبر است
مسأله 1382 - اگر بخواهد قضاى چند نماز غير يوميه مانند نماز آيات را بخواند ، يا مثلا بخواهد قضاى يك نماز يوميه وچند نماز غير يوميه را بخواند ، لازم نيست آنها را به ترتيب بجا آورد
مسأله 1383 - كسى كه ميداند يك نماز چهار ركعتى نخوانده ولى نمى داند نماز ظهر است يا نماز عصر ، اگر يك نماز چهار ركعتى به نيت قضاى نمازى كه نخوانده بجا آورد كافيست
مسأله 1384 - كسى كه مثلا چند نماز صبح يا چند نماز ظهر را نخوانده وشماره آنها را نمى داند ، مثلا نمى داند كه سه يا چهار يا پنچ نماز بوده ، چنانچه مقدار كمتر را بخواند كافى است ، وهمچنين اگر شماره آنها را مى دانسته وفراموش كرده
مسأله 1385 - كسى كه فقط يك نماز قضاء از روزهاى پيش دارد ، لازم نيست اول آن را بخواند بعد مشغول آن روز شود ، ونيز اگر از روزهاى پيش نماز قضاء ندارد ولى يك نماز يا بيشتر از همان روز از او قضاء شده است ، لازم نيست نماز قضاى آن روز را پيش از نماز اداء بخواند
مسأله 1386 - اگر در بين نماز يادش بيايد كه يك نماز يا بيشتر از همان روز از او قضاء شده ، يا فقط يك نماز قضاء از روزهاى پيش دارد ، چنانچه وقت وسعت دارد وممكن است نيت را به نماز قضاء برگرداند ، مى تواند نيت نماز قضاء كند مثلا اگر در نماز ظهر پيش از تمام شدن ركعت دوم يادش بيايد كه نماز صبح آن روز قضاء شده در صورتى كه وقت نماز ظهر تنگ نباشد نيت را به نماز صبح برگرداند وآن را دو ركعتى تمام كند بعد نماز ظهر را بخواند ، ولى اگر وقت نتگ است يا نمى تواند نيت را به نماز قضاء برگرداند مثلا در ركوع ركعت سوم نماز ظهر يادش بيايد كه نماز صبح را نخوانده ، چون اگر بخواهد نيت نماز صبح كند يك ركوع كه ركن است زياد مى شود نبايد نيت را به قضاى صبح برگرداند
مسأله 1387 - اگر از روزهاى گذشته نمازهاى قضاء دارد ويك نما يا بيشتر هم از همان روز از او قضاء شده ، چنانچه براى قضاى تمام آنها وقت ندارد ، يا نمى خواهد همه را در آن روز بخواند ، مستحب است نماز قضاى آن روز را پيش از نماز اداء بخواند
مسأله 1388 - تا انسان زنده است اگر چه از خواندن نماز قضاى خود عاجز باشد ديگرى نمى تواند نمازهاى او را قضاء نمايد
مسأله 1389 - نماز قضاء را با جماعت مى شود خواند ، چه نماز امام جماعت اداء باشد يا قضاء ولازم نيست هر دو يك نماز را بخوانند مثلا اگر نماز قضاى صبح را با نماز ظهر يا عصر امام بخواند اشكال ندارد
مسأله 1390 - مستحب است بچه مميز را يعنى بچه اى كه خوب وبد را مى فهمد به نماز خواندن وعبادتهاى ديگر عادت دهند بلكه مستحب است او را به قضاى نمازها هم وادار نمايند
نماز قضاى پدر ومادر كه بر پسر بزرگتر واجب است
مسأله 1391 - اگر پدر ومادر نماز وروزه خود رد بجا نياورده باشند بر پسر بزرگتر واجب است كه بعد از مرگشان بجا آورد يا براى آنان اجير بگيرد ، وروزه اى كه در سفر نگرفته اند ، اگرچه نمى توانسته اند قضاء كنند بايد پسر بزرگتر قضاء نمايد ، يا براى آن اجير بگيرد
مسأله 1392 - اگر پسر بزرگتر شك دارد كه پدر ومادرش نماز وروزه قضاء داشته اند يا نه ، چيزى بر او واجب نيست
مسأله 1393 - اگر پسر بزرگتر بداند كه پدر ومادرش نماز قضاء داشته اند وشك كند كه بجا آورده اند يا نه بايد قضاء نمايد
مسأله 1394 - اگر معلوم نباشد كه پسر بزرگتر كدام است ، قضاى نماز وروزه پدر ومادر بر هيچ كدام از پسرها واجب نيست ولى بهتر است كه نماز وروزه آنان را بين خودشان قسمت كنند يا براى انجام آن قرعه بزنند
مسأله 1395 - اگر ميت وصيت كرده باشد كه براى نماز وروزه او اجير بگيرند بعد از آنكه اجير ، نماز وروزه او را بطور صحيح بجا آورد ، بر پسر بزرگتر چيزى واجب نيست
مسأله 1396 - اگر پسر بزرگتر بخواهد نماز پدر ومادر را بخواند ، بايد به تكليف خود عمل كند مثلا قضاى نماز صبح ومغرب وعشاء مادرش را بايد بلند بخواند
مسأله 1397 - كسى كه خودش نماز وروزه قضاء دارد ، اگر نماز وروزه پدر وماده هم بر او واجب شود هر كدام را اول بجا آورد صحيح است
مسأله 1398 - اگر پسر بزرگتر موقع مرگ پدر يا مادر نابالغ يا ديوانه باشد وقتى كه بالغ شد يا عاقل گرديد ، بايد نماز وروزه پدر ومادر را قضاء نمايد وچنانچه پيش از بالغ شدن يا عاقل شدن بميرد ، بر پسر دوم واجب نيست
مسأله 1399 - اگر پسر بزرگتر پيش از آنكه نماز وروزه پدر يا مادر را قضاء كند بميرد ، بر پسر دوم چيزى واجب نيست
نماز جماعت
مسأله 1400 - مستحب است نمازهاى يوميه را به جماعت بخوانند ودر نماز صبح ومغرب وعشاء خصوصا براى همسايهء مسجد وكسى كه صداى اذان مسجد را مى شنود بيشتر سفارش شده است
مسأله 1401 - اگر يك نفر به امام جماعت اقتداء كند هر ركعت از نماز آنا ن ثواب صد وپنجاه نماز دارد واگر دو نفر اقتداء كنند هر ركعتى ثواب ششصد نما ز دارد وهرچه بيشتر شوند ثواب نمازشان بيشتر مى شود تا به ده نفر برسند وعده آنان كه از ده گذشت ، اگر تمام آسمانها كاغذ ودرياها مركب ودرختها قلم وجن وانس وملائكه نويسنده شوند ، نمى توانند ثواب يك ركعت آن را بنويسند
مسأله 1402 - حاضر نشدن به نماز جماعت از روى بى اعتنايى جايز نيست وسزاوار نيست كه انسان بدون عذر نماز جماعت را ترك كند
مسأله 1403 - مستحب است انسان صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند ونماز جماعت از نماز اول وقت كه فرادى يعنى تنها خوانده شود بهتر است ، ونيز نماز جماعتى را كه مختصر بخوانند از نماز فرادى كه آن را طول بدهند بهتر است
مسأله 1404 - وقتى كه جماعت برپا مى شود ، مستحب است كسى كه نمازش را فرادى خوانده دوباره با جماعت بخواند واگر بعد بفهمد كه نماز دولش باطل بوده ، نماز دوم دو كافى است
مسأله 1405 - اگر مأموم بخواهد نمازى را كه به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند ، اشكال ندارد ، وهمچنين امام مى تواند ثانيا امام شود ، ونيز مأموم مى تواند امام شود
مسأله 1406 - كسى كه در نماز وسواس دارد بحدى كه نماز را باطل مى كند وفقط در صورتى كه نماز را با جماعت بخواند ، از وسواس راحت مى شود ، بايد نماز را با جماعت بخواند
مسأله 1407 - اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر كند كه نماز را به جماعت بخواند نماز جماعت بر دو واجب مى شود در صورتى كه ترك آن موجب ايذاء يا عقوق آنها شود ، والا واجب نمى شود
مسأله 1408 - نماز مستحب را نمى شود به جماعت خواند ، مگر نماز استسقاء كه براى آمدن باران مى خوانند
مسأله 1409 - اگر امام جماعت نماز يوميه مى خواند ، هر كدام از نمازهاى يوميه را مى شود به او اقتدا كرد ولى اگر نماز يوميه اش را احتياطا دوباره مى خواند ، اقتداء كردن به دو اشكال دارد
مسأله 1410 - اگر امام جماعت قضاى نماز يوميه خود را يا كس ديگر را مى خواند مى شود به او اقتداء كرد ولى اگر نماز را احتياطا قضاء مى كند ، اقتداى به دو اشكال دارد
مسأله 1411 - اگر انسان نداند نمازى را كه امام مى خواند نماز واجب يوميه است يا نماز مستحب ، نمى تواند به او اقتداء كند
مسأله 1412 - اگر امام در محراب باشد وكسى پشت سر دو اقتداء نكرده باشد ، كسانى كه دو طرف محراب ايستاده اند وبه واسطه ديوار محراب امام را نمى بينند نمى توانند به دو اقتدا كنند ولى اگر كسى پشت سر امام اقتدا كرده باشد ، اقتدا كردن كسانى كه دو طرف او ايستاده اند وبه دو متصلند وبه واسطه ديوار محراب امام را نمى بينند اشكال ندارد نماز وجماعتشان صحيح است
مسأله 1413 - اگر به واسطه درازى صف اول ، كسانى كه دو طرف صف ايستاده اند امام را نبينند مى توانند اقتدا كنند ونيز اگر به واسطه درازى يكى از صفهاى ديگر كسانى كه دو طرف آن ايستاده اند ، صف جلوى خود را نبينند مى توانند اقتداء نمايند
مسأله 1414 - اگر صفهاى جماعت تا درب مسجد برسد كسى كه مقابل درب پشت ايستاده نمازش صحيح است ونيز نماز كسانى كه پشت سر او اقتدا مى كنند صحيح ميباشد ، وهمچنين نماز كسانى كه دو طرف دو ايستاده اند وصف جلو را نمى بينند اشكال ندارد
مسأله 1415 - كسى كه پشت ستون ايتساده ، اگر از طرف راست پا چپ به واسطه مأموم ديگر به امام متصل نباشد ، نمى تواند اقتدا كند
مسأله 1416 - جاى ايستادن امام بايد از جاى مأموم بلندتر نباشد ، ولى اگر كمتر از يك وجب بلندتر باش اشكال ندارد ، ونيز اگر زمين سراشيب باشد وامام در طرفى كه بلندتر است بايستد در صورتى كه سراشيبى آن زياد نباشد وطورى باشد كه به آن زمين مسطح بگويند مانعى ندارد
مسأله 1417 - اگر جاى مأموم بلندتر از جاى امام باشد اشكال ندارد ولى اگر به قدرى بلند باشد كه نگويند اجتماع كرده اند ، جماعت صحيح نيست
مسأله 1418 - اگر بين كسانى كه در يك صف ايستاده اند بچه مميز يعنى بچه اى كه خوب وبد را مى فهمد فاصله شود ، چنانچه ندانند نماز دو باطل است مى توانند اقتدا كنند
مسأله 1419 - بعد از تكبير امام اگر صف جلو آماده نماز باشند ، وتكبير گفتن آنان نزد يك باشد ، كسى كه در صف بعد ايستاده مى تواند تكبير بگويد
مسأله 1420 - اگر بداند نماز يك صف از صفهاى جلو باطل است ، در صفهاى بعد نمى توانند اقتدا كند ، ولى اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه ، مى تواند اقتدا نمايد
مسأله 1421 - هرگاه بداند نماز امام باطل است مثلا بداند امام وضوء ندارد ، اگر چه خود امام ملتفت نباشد ، نمى تواند به او اقتدا كند
مسأله 1422 - اگر مأموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده ، يا كافر بوده يا به جهتى نمازش باطل بوده ، مثلا بى وضوء نماز خوانده نمازش صحيح است
مسأله 1423 - اگر در بين نماز شك كند كه اقتدا كرده يا نه ، چنانچه در حالى باشد كه وظيفه مأموم است مثلا به حمد وسوره امام گوش مى دهد مى تواند نماز را به جماعت تمام كند واگر مشغول كارى باشد كه هم وظيفه امام وهم وظيفه مأموم است مثلا در ركوع يا سجده باشد بايد نماز را به نيت فرادى تمام نمايد
مسأله 1424 - جائز است در بين نماز جماعت ، اگر چه ناچار نشود ، نيت فرادى بكند
مسأله 1425 - اگر مأموم بعد از حمد وسوره امام ، نيت فرادى كند لازم نيست حمد وسوره را بخواند ، ولى اگر پيش از تمام شدن حمد وسوره نيت فرادى نمايد ، بايد مقدارى را كه امام نخوانده بخواند
مسأله 1426 - اگر در بين نماز جماعت نيت فرادى نمايد بنابر احتياط واجب نمى تواند دوباره نيت جماعت كند ، ولى اگر مردد شود كه نيت فرادى كند يا نه وبعد تصميم بگيرد كه نماز را با جماعت تمام كند ، نمازش صحيح است
مسأله 1427 - اگر شك كند كه نيت فرادى كرده يا نه ، بايد بنا بگذارد كه نيت فرادى نكرده است
مسأله 1428 - اگر موقعى كه امام در ركوع است اقتدا كند وبه ركوع امام برسد اگر چه ذكر امام تمام شده باشد نمازش صحيح است ويك ركعت حساب مى شود اما اگر به مقدار ركوع خم شود وبه ركوع امام نرسد نمازش صحيح است ومخير است نماز را فرادى تمام كند يا بايستد تا امام به ركعت دوم برسد وآن ركعت دوم را ركعت اول خودش قرار بدهد يا متابعت امام را در سجده بكند وآن سجده را هم حساب ننمايد
مسأله 1429 - اگر موقعى كه امام در ركوع است اقتدا كند وبه مقدار ركوع خم شود وشك كند كه به ركوع امام رسيده يا نه نمازش صحيح است ومخير است بين سه عملى كه در مسأله قبل گذشت
مسأله 1430 - اگر موقعى كه امام در ركوع است اقتدا كند وپيش از آنكه به اندازه ركوع خم شود ، امام سر از ركوع بردارد ، مخير است بايستد تا امام براى ركعت بعد برخيزد وآن را ركعت اول نماز خود حساب كند ، ويا نيت فرادى نمايد يا متابعت امام را در سجده بنمايد وآن سجده را حساب نكند
مسأله 1431 - اگر اول نماز يا بين حمد وسوره اقتدا كند وپيش از آنكه به ركوع رود امام از ركوع بر دارد نماز او صحيح است
مسأله 1432 - اگر موقعى برسد كه امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است ، چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد ، بايد بعد از نيت وگفتن تكبيرة الاحرام بنشيند وتشهد را با امام بخواند به قصد ذكر مطلق ، ولى سلام را نگويد وصبر كند تا امام سلام نماز را بدهد ، بعد بايستد وبدون آنكه دوباره نيت كند وتكبير بگويد حمد وسوره را بخواند وآن را ركعت اول نماز خود حساب كند
مسأله 1433 - مأموم نبايد جلوتر از امام بايستد بلكه اگر مساوى دو بايستد اشكال دارد ، وبايد خيلى كم در جميع حاذت نماز از امام عقبتر باشد ، واگر قد او بلندتر از امام است ، بايد طورى بايستد كه در ركوع وسجود جلوتر از امام نباشد بلكه مساوى هم نباشند
مسأله 1434 - در نماز جماعت بايد بين مأموم وامام پرده ومانند آن كه پشت آن ديده نمى شود فاصله نباشد ، وهمچنين است بين انسان ومأموم ديگرى كه انسان به واسطه او به امام متصل شده است ، ولى اگر امام مرد ومأموم زن باشد چنانچه بين آن زن وامام يا بين آن زن ومأموم ديگرى كه مرد است وزن به واسطه او به امام متصل شده است پرده ومانند آن باشد اشكال ندارد
مسأله 1435 - اگر بعد از شروع به نماز بين مأموم وامام يا بين مأموم وكسى كه مأموم به واسطه او متصل به امام است ، پرده يا چيز ديگرى كه پشت آن را نمى توان ديد فاصله شود چنانچه مأموم فور عمل به وظيفه فرادى نكند نمازش باطل است
مسأله 1436 - واجب است بين جاى سجده مأموم وجاى ايستادن امام بيشتر از يك متر فاصله نباشد وكمتر از آن مانعى ندارد ، ونيز اگر انسان به واسطه مأمومى كه جلوى او ايستاده به امام متصل باشد ، بايد فاصله جاى سجده اش از جاى ايستادن دو بيشتر از يك متر نباشد وبهتر است كه جاى سجده مأموم با جاى كسى كه جلوى او ايستاده ، هيچ فاصله نداشته باشد
مسأله 1437 - اگر مأموم به واسطه كسى كه طرف راست يا چپ او اقتدا كرده به امام متصل باشد واز جلو به امام متصل نباشد ، بايد كسى كه در طرف راست يا چپ او اقتدا كرده بيشتر از يك متر فاصله نداشته باشد
مسأله 1438 - اگر در نماز بين مأموم وامام ، يا بين مأموم وكسى كه مأموم به واسطه او به امام متصل است ، بيشتر از يك متر فاصله پيدا شود ، چنانچه فور عمل به وظيفه فرادى نكند نمازش باطل است
مسأله 1439 - اگر نماز همه كسانى كه در صف جلو هستند تمام شود ، يا همه نيت فرادى نمايند ، چنانچه كسانى كه در صف بعد ايستاده اند فور عمل به وظيفه فرادى نمايند نماز صف بعد صحيح است ودر غير اين صورت نماز صف بعد باطل است
مسأله 1440 - اگر در ركعت دوم اقتدا كند لازم نيست حمد وسوره بخواند ومستحب است قنوت وتشهد را با امام بخواند واحتياط واجب آن است كه موقع خواندن تشهد دست وسينه پا را به زمين بگذارد وزانوها را بلند كند وبايد بعد از تشهد با امام برخيزد و حمد واحتياطا سوره را بخواند واگر براى سوره وقت ندارد ، حمد را تمام كند ودر ركوع يا سجده خود را به امام برساند ولى اگر در ركوع به امام نرسد ودر سجده به امام برسد ، بهتر است كه قصد فرادى بنمايد
مسأله 1441 - اگر موقعى كه امام در ركعت دوم نماز چهار ركعتى است اقتدا كند بايد در ركعت دوم نمازش كه ركعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشيند وتشهد را به مقدار واجب بخواند وبرخيزد وتسبيحات اربعه را ، يك مرتبه بگويد ودر ركوع يا سجده خود را به مام برساند
مسأله 1442 - اگر امام در ركعت سوم يا چهارم باشد ومأموم بداند كه اگر اقتدا كند وحمد را بخواند به ركوع امام نمى رسد ، بنابر احتياط واجب بايد صبر كند تا امام به ركوع رود ، بعد اقتدا نمايد
مسأله 1443 - اگر در ركعت سوم يا چهارم امام اقتدا كند ، بايد حمد واحتياطا سوره را بخواند واگر براى سوره وقت ندارد ، بايد حمد را تمام كند ودر ركوع يا سجده خود را به امام برساند ، ولى اگر در ركوع به امام نرسد ، بهتر است كه قصد فرادى بنمايد
مسأله 1444 - كسى كه مى داند اگر سوره يا قنوت را تمام كند به ركوع امام نمى رسد چنانچه عمد سوره يا قنوت را بخواند وبه ركوع نرسد اگر چه نمازش صحيح است ولى گناه كرده
مسأله 1445 - كسى كه اطمينان دارد كه اگر سوره را شروع كند يا تمام نمايد به ركوع امام مى رسد ، بهتر است كه سوره را شروع كند ، يا اگر شروع كرده تمام نمايد
مسأله 1446 - كسى كه يقين دارد ، اگر سوره را بخواند به ركوع امام مى رسد چنانچه سوره را بخواند وبه ركوع نرسد نمازش صحيح است
مسأله 1447 - اگر امام ايستاده باشد ومأموم نداند كه در كدام ركعت است مى تواند اقتدا كند ، ولى بايد قرائت را به قصد قربت بخواند واگر چه بعد بفهمد كه امام در ركعت اول يا دوم بوده ، نمازش صحيح است
مسأله 1448 - اگر به خيال اينكه امام در ركعت اول يا دوم است حمد وسوره نخواند وبعد از ركوع بفهمد كه در ركعت سوم يا چهارم بوده ، نمازش صحيح است ولى اگر پيش از ركوع بفهمد ، بايد قرائت را بخواند واگر وقت ندارد ، فقط حمد را بخواند ودر ركوع يا سجده خود را به امام برساند يا قصد فرادى بنمايد واحوط قصد فرادى است
مسأله 1449 - اگر به خيال اينكه امام در ركعت سوم يا چهارم است حمد وسوره بخواند وپيش از ركوع يا بعد از آن بفهمد كه در ركعت اول يا دوم بوده نمازش صحيح است ، واگر در بين حمد وسوره بفهمد ، لازم نيست آنها را تمام كند
مسأله 1450 - اگر موقعى كه مشغول نماز مستحبى است جماعت برپا شود ، چنانچه اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد ، مستحب است نماز را رها كند ومشغول نماز جماعت شود بلكه اگر اطمينان نداشته باشد كه به ركعت اول برسد مستحب است به همين دستور رفتار نمايد
مسأله 1451 - اگر موقعى كه مشغول نماز سه ركعتى يا چهار ركعتى است جماعت برپ شود چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته واطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد مستحب است به نيت نماز مستحبى نماز را دو ركعتى تمام كند وخود را به جماعت برساند
مسأله 1452 - اگر نماز امام تمام شود ومأموم مشغول تشهد يا سلام اول باش لازم نيست نيت فرادى كند
مسأله 1453 - كسى كه يك ركعت از امام عقب مانده مى تواند به جماعت ادامه دهد تا امام سلام دهد ومى تواند قصد فرادى نموده نماز را تمام كند واگر به جماعت ادامه داد وركعت اول مأموم يا سوم او بود بنابر احتياط واجب بايد وقتى امام تشهد مى خواند انگشتان دست وسينه پا را به زمين بگذارد وزانوها را بلند نگاه دارد تا امام سلام نماز را بدهد وبعد برخيزيد
شرائط امام جماعت
مسأله 1454 - امام جماعت بايد بالغ وعاقل وشيعه دوازده امامى وعادل وحلال زاده باشد ونماز را بطور صحيح بخواند ، نيز اگر مأموم مرد است امام او هم مرد باشد ، واقتدا كردن بچه مميز كه خوب وبد را مى فهمد به بچه مميز ديگر مانعى ندارد
مسأله 1455 - امامى را كه عادل مى دانسته ، اگر شك كند به عدالت خود باقيست يا نه ، مى تواند به او اقتدا نمايد
مسأله 1456 - كسى كه ايستاده نماز مى خواند ، نمى تواند به كسى كه نشسته يا خوابيده نماز مى خواند اقتدا كند ، وكسى كه نشسته نماز مى خواند بنابر احتياط واجب نمى تواند به كسى كه خوابيده نماز مى خواند اقتدا نمايد
مسأله 1457 - كسى كه نشسته يا خوابيده نماز مى خواند مى تواند به كسى كه نشسته نماز مى خواند اقتدا كند وكسى كه خوابيده نماز مى خواند مى تواند به كسيه كه خوابيده نماز مى خواند اقتدا نمايد
مسأله 1458 - اگر امام جماعت به واسطه عذرى با لباس نجس يا با تيمم يا با وضوى جبيره اى نماز بخواند مى شود به او اقتدا كرد
مسأله 1459 - اگر امام مرضى دارد كه نمى تواند از بيرون آمدن بول وغائط خوددارى كند ، مى شود به او اقتدا كرد ونيز زنى كه مستحاضه نيست مى تواند به زن مستحاضه اقتدا نمايد
مسأله 1460 - مكروه است اقتدا به كسى كه مرض خوره يا پيسى دارد ، وجائز نيست اقتدا به كسى كه حد شرعى بر او جارى شده است ، وبنابر احتياط واجب اهل شهر اقتدا نكنند به باديه نشين
احكام جماعت
مسأله 1461 - موقعى كه مأموم نيت مى كند ، بايد امام را معين نمايد ولى دانستن اسم او لازم نيست مثلا اگر نيت كند اقتدا مى كنم به امام حاضر ، نمازش صحيح است
مسأله 1462 - مأموم بايد غير از حمد وسوره همه چيز نماز را خودش بخواند ولى اگر ركعت اول يا دوم دو ركعت سوم يا چهارم امام باشد ، بايد حمد واحتياطا سوره را بخواند
مسأله 1463 - اگر مأموم در ركعت اول ودوم نماز صبح ومغرب وعشاء صداى حمد وسوره امام را بشنود ، اگر چه كلمات را تشخيص ندهد ، بايد حمد وسوره را نخواند واگر صداى امام را نشنود ، مستحب است حمد وسوره بخواند ولى بايد آهسته بخواند وچنانچه سهوا بلند بخواند اشكال ندارد
مسأله 1464 - اگر مأموم بعضى از كلمات حمد وسوره امام را بشنود ، احتياط آن است كه حمد وسوره نخواند
مسأله 1465 - اگر مأموم سهوا حمد وسوره بخواند يا خيال كند صدايى را كه مى شنود صداى امام نيست وحمد وسوره بخواند وبعد بفهمد صداى امام بوده نمازش صحيح است
مسأله 1466 - اگر شك كند كه صداى امام را مى شنود يا نه ، يا صدايى بشنود ونداند صداى امام است يا صداى كس ديگر ، مى تواند حمد وسوره بخواند
مسأله 1467 - مكروه است كه مأموم در ركعت اول ودوم نماز ظهر وعصر حمد وسوره بخواند ومستحب است بجاى آن ذكر بگويد
مسأله 1468 - مأموم نبايد تكبيرة الاحرام را پيش از امام بگويد ولى جايز است با هم تكبيره را بگويند
مسأله 1469 - اگر مأموم عمدا ويا سهوا پيش از امام سلام دهد نمازش صحيح است وهيچ اشكالى ندارد ولازم نيست دوباره با امام سلام دهد
مسأله 1470 - اگر مأموم غير از تكبيرة الاحمرام ، چيزهاى ديگر نماز را پيش از امام بگويد اشكال ندارد ولى اگر آنها را بشنود ، يا بداند امام چه وقت مى گويد بهتر آن است كه پيش از امام نگويد
مسأله 1471 - مأموم بايد غير از آنچه در نماز خوانده مى شود ، كارهاى ديگر آن ، مانند ركوع وسجود را با امام يا كمى بعد از امام بجا آورد واگر عمدا پيش از امام يا مدتى بعد از امام انجام دهد ، معصيت كرده ولى نماز وجماعت هر دو صحيح است
مسأله 1472 - اگر سهوا پيش از امام سر از ركوع بر دارد ، چنانچه امام در ركوع باشد ، بايد به ركوع برگردد وبا امام سر بردارد ودر اين صورت زياد شدن ركوع كه ركن است نماز را باطل نمى كند ولى اگر به ركوع برگردد وپيش از آنكه به ركوع برسد ، امام سر بردارد نمازش باطل است
مسأله 1473 - اگر اشتباها سر بردارد وبيند امام در سجده است ، بايد به سجده برگردد وچنانچه در هر دو سجده اين اتفاق بيفتد براى زياد شدن دو سجده كه ركن است نماز باطل نمى شود
مسأله 1474 - كسى كه اشتباها پيش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد ، وهنوز به سجده نرسيده امام سر بردارد ، نمازش صحيح است ولى اگر در هر دو سجده اين اتفاق بيفتد نمازش باطل است
مسأله 1475 - اگر اشتباها سر از ركوع يا سجده بردارد وسهوا يا به خيال اينكه به امام نمى رسد ، يا عمدا به ركوع يا سجده نرود ، نمازش صحيح است
مسأله 1476 - اگر سر از سجده بردارد وبييند امام در سجده است ، چنانچه به خيال اينكه سجده اول امام است به قصد اينكه يا امام سجده كند به سجده رود وبفهمد سجده دوم امام بوده سجده دوم دو حساب مى شود واگر به خيال اينكه سجده دوم امام است به سجده رود وبفهمد سجده اول امام بوده ، بايد به قصد اينكه با امام سجده كند دوباره با امام به سجده رود ، ودر هر دو صورت جائز است كه نماز را به جماعت تمام كند ويا قصد فرادى بنمايد
مسأله 1477 - اگر سهوا پيش از امام به ركوع رود وطورى باشد كه اگر سر بردارد به مقدارى از قرائت امام مى رسد ، چنانچه سر بردارد وبا امام به ركوع رود ، نماز وجماعتش صحيح است وهمچنين اگر عمدا بر نگردد ، نماز وجماعتش صحيح است وجائز است قصد فرادى نمايد
مسأله 1478 - اگر سهوا پيش از امام به ركوع رود وطورى باشد كه اگر برگردد به چيزى از قرائت امام نمى رسد ، در صورتى كه صبر كند تا امام به او برسد ، نمازش صحيح است واگر به قصد اينكه با امام نماز بخواند سر بردارد وبا امام به ركوع رود ، مانعى ندارد
مسأله 1479 - اگر سهوا پيش از امام به سجده رود ، در صورتى كه كه صبر كند تا امام به او برسد نمازش صحيح است واگر به قصد اينكه با امام نماز بخواند سر بردارد وبا امام به سجده رود ، مانعى ندارد
مسأله 1480 - اگر امام در ركعتى كه قنوت ندارد اشتباها قنوت بخواند يا در ركعتى كه تشهد ندارد اشتباها مشغول خواندن تشهد شود مأموم نبايد قنوت وتشهد را بخواند ، ولى نمى تواند پيش از امام به ركوع رود يا پيش از ايستادن امام بايستد بلكه بايد صبر كند تا قنوت وتشهد امام تمام شود وبقيه نماز را با او بخواند
چيزهايى كه در نماز جماعت مستحب است
مسأله 1481 - اگر مأموم يك مرد باشد مستحب است طرف راست امام بايستد ، واگر زن باشد مستحب است در طرف راست امام طورى بايستد كه جاى سجده اش مساوى زانو يا قدم امام باشد ، واگر مرد ويك زن يا يك مرد وچند زن باشند ، مستحب است مرد طرف راست امام وباقى پشت سر امام بايستد واگر چند مرد يا چند زن باشند مستحب است پشت سر امام بايستد ، واگر چند مرد وچند زن باشند ، مستحب است مردها عقب امام وزنها پشت سر مردها بايستند
مسأله 1482 - اگر امام ومأموم هر دو زن باشند بهتر است كه رديف يكديگر بايستند وامام جلوتر نايستد
مسأله 1483 - مستحب است امام در وسط صف بايستد واهل علم وكمال وتقوى در صف اول بايستند
مسأله 1484 - مستحب است صفهاى جماعت منطم باشد وبين كسانى كه در يك صف ايستاده اند فاصله نباش وشانه آنان رديف يكديگر باشد
مسأله 1485 - مستحب است بعد از گفتن قد قامت الصلوة مة مومين برخيزند
مسأله 1486 - مستحب است امام جماعت حال مأمومى را كه از ديگران ضعيفتر است رعايت كند وقنوت وركوع وسجود را طول ندهد ، مگر بداند همه كسانى كه به او اقتدا كرده اند مايلند
مسأله 1487 - مستحب است امام جماعت در حمد وسوره وذكرهايى كه بلند مى خواند ، صداى خود را بقدرى بلند كند كه ديگران بشنوند ، ولى بايد بيش از اندازه صدا را بلند نكند
مسأله 1488 - اگر امام در ركوع بفهمد كسى تازه رسيده ومى خواهد اقتدا كند مستحب است ركوع را دو برابر هميشه طول بدهد وبعد برخيزد ، اگرچه بفهمد كس ديگرى هم براى اقتدا وارد شده است
چيزهايى كه در نماز جماعت مكروه است
مسأله 1489 - اگر در صفهاى جماعت جا باشد ، مكروه است انسان تنها بايستد
مسأله 1490 - مكروه است مأموم ذكرهاى نماز را طورى بگويد كه امام بشنود
مسأله 1491 - مسافرى كه نماز ظهر وعصر وعشاء را دو ركعت مى خواند مكروه است در اين نمازها به كسى كه مسافر نيست اقتدا كند وكسى كه مسافر نيست مكروه است در اين نمازها به مسافر اقتدا نمايد
نماز آيات