احکام شرعی
آيت الله العظمی سيد محمدصادق حسيني روحاني
آيت الله العظمی سيد محمدصادق حسيني روحاني
آيت الله العظمی سيد محمدصادق حسيني روحاني

رساله توضیح المسائل آيت الله العظمی سيد محمدصادق حسيني روحاني

احكام تقليد احكام طهارت آب مطلق ومضاف آب كر آب قليل آب جارى آب باران آب چاه احكام آبها احكام تخلى احكام تخلى استبراء مستحبات ومكروهات تخلى نجاسات نجاسات بول وغائط منى مردار خون سگ وخوك كافر شراب فقاع عرق شتر نجاستخوار عرق جنب از حرام راه ثابت شدن نجاست راه نجس شدن چيزهاى پاك احكام نجاسات مطهرات مطهرات آب زمين آفتاب استحاله انقلاب انتقال اسلام تبعيت برطرف شدن عين نجاست استبراء حيوان نجاستخوار خارج شدن خون تيمم ميت سنگ استنجاء غائب شدن مسلمان احكام ظرفها احكام ظرفها وضوء وضوء وضوى ارتماسى دعاهايى كه موقع وضوء گرفتن مستحب است شرايط وضوء احكام وضوء چيزهايى كه بايد براى آنها وضوء گرفت چيزهايى كه وضوء را باطل مى كند احكام وضوى جبيره احكام جنابت احكام جنابت چيزهايى كه بر جنب حرام است چيزهايى كه بر جنب مكروه است غسل غسلهاي واجب غسلهاى مستحب غسل جنابت غسل ترتيبى غسل ارتماسى احكام غسل كردن استحاضه تعريف احكام مستحاضه حيض حيض احكام حائض اقسام زنهاى حائض اقسام زنهاى حائض 1 - صاحب عادت وقتيه وعدديه 2 - صاحب عادت وقتيه 3 - صاحب عادت عدديه 4- مضطربه 5-مبتدئه 6- ناسيه مسائل متفرقه حيض نفاس نفاس احکام ميت غسل مس ميت احكام محتضر احكام بعد از مرگ احكام غسل وكفن ونماز ودفن ميت احكام غسل ميت احكام كفن ميت احكام حنوط احكام نماز ميت دستور نماز ميت مستحبات نماز ميت احكام دفن مستحبات دفن نماز وحشت نبش قبر تيمم تيمم اول از موارد تيمم دوم از موارد تيمم سوم از موارد تيمم چهارم از موارد تيمم پنجم از موارد تيمم ششم از موارد تيمم هفتم از مواردتيمم چيزهايى كه تيمم به آنها صحيح است دستور تيمم بدل از وضوء دستور تيمم بدل از غسل احكام تيمم احكام نماز احكام نماز نمازهاى واجب نمازهاى واجب يوميه وقت نماز ظهر وعصر وقت نماز مغرب وعشاء وقت نماز صبح احكام وقت نماز نمازهاى مستحب وقت نافله هاى يوميه نماز غفيله احكام قبله پوشانيدن بدن در نماز لباس نمازگزار مكان نمازگزار جاهايى كه نماز خواندن در آنها مكروه است احكام مسجد اذان واقامه ترجمه اذان واقامه واجبات نماز ارکان نماز پنج ركن نماز تكبيرة الاحرام قيام ( ايستادن ) قرائت ركوع سجود چيزهايى كه سجده بر آنها صحيح است مستحبات ومكروهات سجده سجده واجب قرآن تشهد سلام نماز ترتيب موالات قنوت ترجمه نماز 1-ترجمه سوره حمد 2- ترجمه سوره قل هو الله احد 3 - ترجمه ذكر ركوع وسجود 4- ترجمه قنوت 5 -ترجمه تسبيحات اربعه 6 -ترجمه تشهد تعقيب نماز صلوات بر پيغمبر مبطلات نماز مواردى كه مى توان نماز واجب را شكست شكيات نماز شكيات نماز شكهاى باطل شكهايى كه نبايد به آنها اعتنا كرد شكهايى كه نبايد به آنها اعتنا كرد 1-شك در چيزى كه محل آن گذشته است 2-شك بعد از سلام 3- شك بعد از وقت 4 - كثير الشك ( كسى كه زياد شك مى كند ) 5-شك امام ومأموم 6 - شك در نمازهاى مستحبى شكهاى صحيح نماز احتياط سجده سهو سجده سهو دستور سجده سهو قضاى سجده وتشهد فراموش شده كم ويا زياد كردن اجزاء وشرائط نماز نماز مسافر مسائل متفرقه نماز نماز قضاء نماز قضاى پدر ومادر كه بر پسر بزرگتر واجب است نماز جماعت شرائط امام جماعت احكام جماعت چيزهايى كه در نماز جماعت مستحب است چيزهايى كه در نماز جماعت مكروه است نماز آيات نماز آيات دستور نماز آيات نماز عيد فطر وقربان اجير گرفتن براى نماز احكام روزه احكام روزه چيزهايى كه روزه را باطل مى كند چيزهايى كه روزه را باطل مى كند 1-خوردن وآشاميدن 2-جماع 3 - استمناء 4-دروغ بستن به خدا وپيغمبر 5-رساندن غبار غليط به حلق 6 - فروبردن سر در زير آب 7 - باقى ماندن بر جنابت وحيض ونفاس تا اذان صبح 8- اماله كردن 9 - قى كردن احكام چيزهايى كه روزه را باطل مى كند آنچه براى روزه دار مكروه است جاهايى كه قضاء وكفاره روزه واجب است جاهايى كه قضاء وكفاره روزه واجب است كفاره روزه جاهايى كه فقط قضاى روزه واجب است احكام روزة قضاء احكام روزه مسافر كسانى كه روزه بر آنها واجب نيست راه ثابت شدن اول ماه روزه هاى حرام ومكروه روزه هاى مستحب احكام خمس احكام خمس توضيح 1 - منفعت كسب 2- معدن 3 - گنج 4 - مال حلال مخلوط به حرام 5 - جواهرى كه به واسطه فرو رفتن در دريا بدست مى آيد 6- غنيمت 7 - زمينى كه كافر ذمى از مسلمان بخرد . مصرف خمس احكام زكوة زكوة شرايط واحب شدن زكوة زكوة گندم وجو وخرما وكشمش نصاب طلا نصاب نقره زكوة شتر وگاو وگوسفند نصاب شتر نصاب گاو نصاب گوسفند مصرف زكوة شرايط كسانى كه مستحق زكوتند نيت زكوة مسائل متفرقه زكوة زكوة فطره مصرف زكوة فطره مسائل متفرقه زكوة فطره احكام حج احكام حج احكام خريد وفروش احكام خريد وفروش خريد وفروش چيزهاى كه در خريد وفروش مستحب است معاملات مكروهه معاملات باطله وحرام شرائط فروشنده وخريدار شرايط جنس وعوض آن صيغه خريد وفروش خريد وفروش ميوه ها نقد ونسيه معامله سلف معامله سلف شرايط معامه سلف احكام معامله سلف فروش طلا ونقره به طلا ونقره مسائل متفرقه خريد و فروش احكام شركت احكام صلح احكام اجاره احكام اجاره شرايط مالى كه آن را اجاره مى دهند شرايط استفاده ى مالي که آن را اجاره مى دهند مسائل متفرقه اجاره احكام جعاله احكام مزارعه احكام مساقات كسانى كه نمى توانند در مال خود تصرف كنند احكام حواله دادن احكام رهن احكام ضامن شدن احكام كفالت احكام وديعه ( امانت ( احكام عاريه احكام نكاح يا ازدواج وزناشويى احكام عقد دستور خواندن عقد دائم دستور خواندن عقد غير دائم شرايط عقد عيبهايى كه به واسطه آنها مى شود عقد را بهم زد . عده از از زنها كه ازدواج با آنان حرام است احكام عقد دائم متعه يا صيغه احكام نگاه كردن مسائل متفرقه زناشويى احكام شير دادن احكام شير دادن آداب شير دادن مسائل متفرقه شير دادن احكام طلاق احكام طلاق عده طلاق عده زنى كه شوهرش مرده طلاق بائن وطلاق رجعى احكام رجوع كردن طلاق خلع طلاق مبارات احكام متفرقه طلاق احكام غصب احكام غصب احكام مالى كه انسان آن را پيدا مى كند احكام مالى كه انسان آن را پيدا مى كند احكام سر بريدن وشكار كردن حيوانات احكام سر بريدن وشكار كردن حيوانات دستور سر بريدن حيوانات شرايط سر بريدن حيوان دستور كشتن شتر چيزهايى كه موقع سر بريدن حيوانات مستحب است چيزهايى كه در كشتن حيوانات مكروه است . احكام شكار كردن با اسلحه شكار كردن با شگ شكارى صيد ماهى صيد ملخ احكام خوردنيها وآشاميدنيها احكام خوردنيها وآشاميدنيها چيزهايى كه موقع غذا خوردن مستحب است . چيزهايى كه در غذا خوردن مكروه است مستحبات آب آشاميدنى مكروهات آب آشاميدن احكام نذر وعهد احكام قسم خودرن احكام قسم خودرن احكام وقف احكام وقف احكام وصيت احكام وصيت احكام ارث احكام ارث ارث دسته اول ارث دسته دوم ارث دسته سوم ارث زن وشوهر مسائل متفرقه ارث احكام حدى كه براى بعضى از گناهان معين شده است احكام حدى كه براى بعضى از گناهان معين شده است احكام ديه احكام ديه احکام مسائل روز حكم نماز وروزه كسانى كه با هواپيما مسافرت مى كنند احكام راديو وتلويزيون مسائل متفرقه مسائل متفرقه وصيت به حج احكام نيابت اقسام عمره اقسام حج حج تمتع حج تمتع عبارت از دو عبادت است اعمال عمره تمتع در شرائط حج تمتع صورت تلبيه كارهائى كه ترك آن بر محرم لازم است 1 _ شكار حيوان صحرائى 2 _ نزديكى با زنان 3 _ بوسيدن زن 4 _ لمس زن 5 _ نگاه كردن به زن وملاعبه با او 6 _ استمناء 7 _ عقد نكاح 8 _ استعمال بوى خوش 9 _ پوشيدن لباس دوخته براى مرد 10 _ سرمه كشيدن 11- نگاه كردن در آئينه 12 _ پوشيدن موزه و جوراب 13 _ دروغ گفتن ودشنام دادن ومفاخرات 14 _ مجادله نمودن 15 _ كشتن جانوران بدن 16 _ زينت نمودن 17 _ ماليدن روغن بر بدن 18 _ جدا نمودن مو از بدن 19 _ پوشاندن سر از براى مردان 20 _ پوشاندن رو از براى زن 21 _ سايه قرار دادن بر خود براى مردان 22 _ ناخن گرفتن 23 _ سلاح برداشتن بيرون آوردن خون از بدن كندن درخت وگياه حرم حكم جاهل وناسى بيان حكم نقصان طواف حكم زياد نمودن در طواف حكم قران بين دو طواف حكم شك در طواف احكام سعى حكم شك در سعى مصرف قربانى حكم كسانى كه قربانى پيدا نكردند اعمال عمره مفرده تعريف عمره مفرده استحباب عمره مفرده اشاره وجوب انجام صحيح اعمال پس از ورود به عمره عمره مفرده با نذر، عهد و قسم عمره مفرده و خمس زمان عمره مفرده اشاره فاصله بين دو عمره مفرده وصيّت به عمره مفرده نيابت عمره مفرده عمره كودكان و افراد نابالغ اعمال عمره مفرده مستحبّات احرام مكروهات احرام محرّمات احرام دوّم: طواف سوّم: نماز طواف چهارم: سعى بين صفا و مروه پنجم: تقصير ششم و هفتم: طواف نساء و نماز آن احكام مصدود و محصور احكام متفرّقه و تذكّرات اخلاقى اسرار عمره مفرده اسرار حج منزل اوّل: سير من الخلق الى الحق منزل دوّم: سير من الحقّ فى الحق استفتائات حج استفتائات مناسك حج شرايط وجوب حج عقل بلوغ قدرت بدنى داشتن وقت كافى استطاعت استطاعت با فروش اموال استطاعت با وام، قرض و بدهكارى استطاعت با وجوهات شرعيّه استطاعت بذلى استطاعت بانوان نيابت و استنابه شرايط نايب و منوبٌ عنه استنابه براى افراد مريض و ناتوان هدية ثواب حجّ و عمره احكام تقليد در حجّ و عمره احكام خمس در حجّ و عمره حجّ و عمره با مال حرام و غصبى وصيّت به حجّ و عمره حجِ ّ نذرى حجِ ّ استحبابى رضايت پدر، مادر و همسر در حجّ و عمره حجّ و عمرة كودكان و افراد نابالغ حجّ و عمرة افراد كثيرالشّك و وسواسى حجّ و عمرة افراد مسلوس و مبطون زمان حجّ و عمره اقسام حج احرام احرام نيّت تلبيه لباس احرام ميقات محرّمات احرام طواف طواف واجبات طواف قطع طواف طواف مستحب نماز طواف سعى بين صفا و مروه حلق يا تقصير طواف نساء احكام فاصلة زمانى بين عمرة تمتّع و حج تعيين روز عرفه و عيد قربان وقوف در عرفات وقوف در مشعرالحرام رمى جمره قربانى قربانى نيابت در قربانى شرايط قربانى زمان و مكان قربانى بدل قربانى ذبح كفّارات اعمال مكّه بيتوته در منى احكام محدود و محصور متفرّقه

سجود

سجود
مسأله 1052 - نمازگزار بايد در هر ركعت از نمازهاى واجب ومستحب ، بعد از ركوع دو سجده كند وسجده آن است كه پيشانى وكف دو دست وسر دو زانو وسر دو انگشت بزرگ پاها را بر زمين بگذارد
مسأله 1053 - دو سجده روى هم يك ركن است كه اگر كسى در نماز واجب عمدا يا از روى فراموشى هر دو را ترك كند ، يا دو سجده ديگر به آنها اضافه نمايد ، نمازش باطل است
مسأله 1054 - اگر عمدا يك سجده كم يا زياد كند ، نماز باطل مى شود ، واگر سهوا يك سجده كم كند حكم آن بعدا گفته خواهد شد
مسأله 1055 - اگر پيشانى را عمدا يا سهوا به زمين نگذارد ، سجده نكرده است اگر چه جاهاى ديگر به زمين برسد ، ولى اگر پيشانى را به زمين بگذارد وسهوا جاهاى ديگر را به زمين نرساند ، يا سهوا ذكر نگويد سجده صحيح است
مسأله 1056 - واجب است كه در سجده سه مرتبه سبحان الله يا يك مرتبه سبحان ربى الاعلى وبحمده يا ذكر ديگر مانند الحمد لله به مقدار سه سبحان الله بگويد ، وبايد اين كلمات دنبال هم وبه عربى صحيح گفته شود و مستحب است سبحان ربى الاعلى وبحمده را سه يا پنج يا هفت مرتبه بگويد
مسأله 1057 - در سجود بايد به مقدار ذكر واجب ، بدن آرام باشد وموقع گفتن ذكر مستحب آرام بودن بدن لازم نيست
مسأله 1058 - اگر پيش از آنكه پيشانى به زمين برسد وبدن آرام بگيرد عمدا ذكر سجده را بگويد ، يا پيش از تمام شدن ذكر عمدا سر از سجده بردارد ، نماز باطل است
مسأله 1059 - اگر پيش از آنكه پيشانى به زمين برسد وبدن آرام گيرد ، سهوا ذكر سجده را بگويد وپيش از آنكه سر از سجده بردارد ، بفهمد اشتباه كرده است ، بايد دوباره در حال آرام بدون ، ذكر را بگويد
مسأله 1060 - اگر بعد از آنكه سر از سجده برداشت ، بفهمد كه پيش از آرام گرفتن بدن ذكر را گفته ، يا پيش از آنكه ذكر سجده تمام شود سر برداشته ، نمازش صحيح است
مسأله 1061 - اگر موقعى كه ذكر سجده را مى گويد ، يكى از هفت عضو را عمدا از زمين بردارد ، نماز باطل مى شود ولى موقعى كه مشغول گفتن ذكر نيست ، اگر غير پيشانى جاهاى ديگر را از زمين بردارد ودوباره بگذارد اشكال ندارد
مسأله 1062 - اگر پيش از تمام شدن ذكر سجده سهوا پيشانى را از زمين بر دارد نمى تواند دوباره به زمين بگذارد وبايد آن را يك سجده حساب كند ولى اگر جاهاى ديگر را سهوا از زمين بردارد ، بايد دو مرتبه به زمين بگذارد وذكر را بگويد
مسأله 1063 - بعد از تمام شدن ذكر سجده اول ، بايد بنشيند تا بدن آرام گيرد ودوباره به سجده رود
مسأله 1064 - جاى پيشانى نمازگزار بايد از جاى زانوها وسر انگشتان پاى او بلندتر از چهار انگشت بسته نباشد ، ونيز واجب است كه جاى پيشانى او از جاى انگشتان وسر زانوهايش پست تر از چهار انگشت بسته نباشد
مسأله 1065 - در زمين سراشيب كه سراشيبى آن درست معلوم نيست ، اگر جاى پيشانى نمازگزار از جاى انگشتهاى پا وسر زانوهاى او مختصرى بيش از چهار انگشت بسته بلندتر يا پست تر باشد خالى از اشكال نيست
مسأله 1066 - اگر پيشانى را به چيزى بگذارد كه از جاى انگشتهاى پا وسر زانوهاى او بلندتر از چهار انگشت بسته است ، جايز است سر را بردارد و به چيزى كه بلندى آن به اندازه چهار انگشت بسته يا كمتر است بگذارد ولى بهتر آن است كه پيشانى را از روى آن به روى چيزى كه بلندى آن به اندازه چهار انگشت بسته يا كمتر است بكشد
مسأله 1067 - بايد بين پيشانى وآنچه بر آن سجده مى كند ، چيزى نباشد پس اگر مهر بقدرى چرك باشد كه پيشانى به خود مهر نرسد ، سجده باطل است ولى اگر مثلا رنگ مهر تغيير كرده باشد اشكال ندارد
مسأله 1068 - در سجده بايد كف دست را بر زمين بگذارد ولى در حال ناچارى پشت دست مانعى ندارد واگر پشت دست ممكن نباشد بنابر احتياط مچ دست را بگذارد وچنانچه آن را هم نتواند ، بايد تا آرنج هر جا را كه مى تواند بر زمين بگذارد واگر آن هم ممكن نيست ، گذاشتن بازو كافى است
مسأله 1069 - در سجده بايد سر انگشت بزرگ پاها را يا روى او را يا پشت آن را به زمين بگذارد وبهتر است سر انگشت را بگذارد واگر انگشتهاى ديگر پا را به زمين بگذارد يا به واسطه بلند بودن ناخن ، شست به زمين نرسد نماز باطل است وكسى كه بواسطه ندانستن مسأله از روى تقصير نمازهاى خود را اينطور خوانده بايد دوباره بخواند
مسأله 1070 - كسى كه مقدارى از شست پايش بريده ، بايد بقيه آن را به زمين بگذارد واگر چيزى از آن نمانده يا اگر مانده خيلى كوتاه هست بايد بقيه انگشتان را بگذارد واگر هيچ انگشت ندارد ، بايد هر مقدارى از پا باقى مانده به زمين بگذارد
مسأله 1071 - اگر بطور غير معمول سجده كند ، مثلا سينه وشكم را به زمين بچسباند ، يا پاها را دراز كند ، اگر چه هفت عضوى كه گفته شد به زمين برسد ، بايد نماز را دوباره بخواند
مسأله 1072 - مهر يا چيز ديگرى كه بر آن سجده ميكند ، بايد پاك باشد ولى اگر مثلا مهر را روى فرش نجس بگذارد ، يا يك طرف مهر نجس باشد وپيشانى را به طرف پاك آن بگذارد ، اشكال ندارد
مسأله 1073 - اگر در پيشانى دمل ومانند آن باشد ، چنانچه ممكن است بايد با جاى سالم پيشانى سجده كند واگر ممكن نيست بايد زمين را گود كند ودمل را در گودال وجاى سالم را به مقدارى كه براى سجده كافى باشد بر زمين بگذارد
مسأله 1074 - اگر دمل يا زخم تمام پيشانى را گرفته باشد بايد به چانه سجده كند ، واگر بتواند جمع كند بين گذاشتن يكى از دو طرف پيشانى با چانه ولو در دو نماز باشد ، واگر به چانه هم ممكن نيست بايد با اشاره سجده نمايد واحتياط مستحب آن است كه به هر جاى از صورت كه ممكن است سجده كند واگر به هيچ جاى از صورت ممكن نيست با جلوى سر سجده نمايد
مسأله 1075 - كسى كه نمى تواند پيشانى را به زمين برساند ، بايد براى سجده اشاره نمايد
مسأله 1076 - كسى كه هيچ نمى تواند خم شود ، بايد براى سجده با سر اشاره كند واگر نتواند بايد با چشمها اشاره نمايد واگر با سر يا چشمها هم نمى تواند اشاره كند بهتر است در قلب نيت سجده كند وبا دست ومانند آن براى سجده اشاره نمايد
مسأله 1077 - كسى كه مى تواند بنشيند بهتر است بنشيند واگر نمى تواند بايد ايستاده نيت سجده كند وچنانچه مى تواند براى سجده با سر اشاره كند واگر نمى تواند با چشمها اشاره نمايد واگر اين را هم نمى تواند بهتر است در قلب نيت سجده كند
مسأله 1078 - اگر پيشانى بى اختيار از جاى سجده بلند شود ، چنانچه ممكن باشد بايد نگذارد دوباره به جاى سجده برسد ، واين يك سجده حساب مى شود ، چه ذكر سجده را گفته باشد يا ينه واگر نتواند سر را نگهدارد وبى اختيار دوباره به جاى سجده برسد ، رويهم دو سجده حساب مى شود وسجده دوم زيادى است ومبطل نيست واگر چه ذكر نگفته باشد نبايد ذكر بگويد
مسأله 1079 - جايى كه انسان بايد تقيه كند مى تواند بر فرش ومانند آن سجده نمايد ولازم نيست براى نماز بجاى ديگر برود ، ولى اگر بتواند بر حصير يا چيزى كه سجده بر آن صحيح مى باشد ، طورى سجده كند كه به زحمت نيفتد ، نبايد بر فرش ومانند آن سجده نمايد
مسأله 1080 - اگر روى تشك پر يا چيز ديگرى كه بدن روى آن آرام نمى گيرد ، سجده كند باطل است
مسأله 1081 - اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند ، چنانچه آلوده شدن بدن ولباس براى او مشقت ندارد ، بايد سجده وتشهد را بطور معمول بجا آورد واگر مشقت دارد ، در حالى كه ايستاده ، براى سجده با سر اشاره كند وتشهد را ايستاده بخواند واگر سجده وتشهد را بطور معمول بجا آورد ، نمازش محل اشكال است
مسأله 1082 - در ركعت اول وركعت سومى كه تشهد ندارد ، مثل ركعت سوم نماز ظهر وعصر وعشاء بهتر است بعد از سجده دوم قدرى بى حركت بنشيند وبعد برخيزد ولى لازم نيست ، اين عمل را جلسه استراحت مى نامند
چيزهايى كه سجده بر آنها صحيح است
مسأله 1083 - بايد بر زمين وچيزهاى غير خوراكى كه از زمين ميرويد ، مانند چوب وبرگ ودرخت سجده كرد وسجده بر چيزهاى خوراكى وپوشاكى ومعدنى كه زمين به آن صدق نكند صحيح نيست
مسأله 1084 - احتياط واجب آن است كه بر برگ مو سجده نكنند
مسأله 1085 - سجده بر چيزهايى كه از زمنى مى رويد وخوراك حيوان است مثل علف وكاه صحيح است
مسأله 1086 - سجده بر گلهايى كه خواركى نيستند ، صحيح است ولى سجده بر دواهاى خوراكى كه از زمين مى رويد ، مانند گل بنفشه وگل گاوزبان صحيح نيست
مسأله 1087 - سجده بر گياهى كه خودرن آن در بعضى از شهرها معمول است ودر شهرهاتى ديگر معمول نيست ونيز سجده بر ميوه نارس صحيح نيست
مسأله 1088 - سجده بر سنگ آهك وسنگ گچ صحيح است ، وهمچنين به گچ وآهك پخته وآجر وكوزه گلى ومانند آن سجده جايز است
مسأله 1089 - اگر كاغذ را از چيزى كه سجده بر آن صحيح است مثلا از كاه ساخته باشند ، مى شود بر آن سجده كرد ، وبنا بر احتياط بر كاغذى كه از پنبه ومانند آن ساخته شده سجده ننمايند
مسأله 1090 - براى سجده بهتر از هر چيز تربت حضرت سيد الشهداء عليه السلام مى باشد ، بعد از آن خاك ، بعد از خاك سنگ وبعد از سنگ گياه است
مسأله 1091 - اگر چيزى كه سجده بر آن صحيح است ندارد ، يا اگر دارد بواسطه سرما يا گرماى زياد ومانند اينها نمى تواند بر آن سجده كند ، بايد به لباسش سجده كند وچنانچه لباس از پنبه وكتان دارد احتياط لزومى آن است كه آن را مقدم بر لباسهاى ديگر بدارد ، واگر لباس ندارد يا نمى تواند به آن سجده كند ، بايد بر پشت دست سجده نمايد و اگر نمى شود ، به چيز معدنى مانند انگشتر عقيق يا غير آنها از چيزهايى كه سجده بر آنها اختيارا جايز نيست سجده نمايد
مسأله 1092 - سجده بر گل وخاك سستى كه مهر به پيشانى روى آن آرام نمى گيرد باطل است
مسأله 1093 - اگر در سجده اول ، پيشانى بچسبد وبدون اينكه مهر را بردارد ، دوباره به سجده رود ، اشكال دارد وبنابر احتياط واجب بايد مهر را بردارد وبه سجده رود
مسأله 1094 - اگر در بين نماز چيزى كه بر آن سجده مى كند گم شود وچيزى كه سجده بر آن صحيح است نداشته باشد ، چنانچه وقت وسعت دارد بايد نماز را بشكند واگر وقت تنگ است ، بايد به لباسش سجده كند واگر نمى شود بر پشت دست واگر نمى شود به چيز معدنى مانند انگشترى عقيق سجده نمايد
مسأله 1095 - هرگاه در حال سجده بفهمد پيشانى را بر چيزى گذاشته كه سجده بر آن باطل است ، بهتر است پيشانى را از روى آن به روى چيزى كه سجده بر آن صحيح است بكشد وچنانچه سر را از آن بردارد وبه چيزى كه سجده بر آن صحيح است بگذارد اشكال ندارد
مسأله 1096 - اگر بعد از سجده بفهمد پيشانى را روى چيزى گذاشته كه سجده بر آن باطل است ، اشكال ندارد اگر محل باقى است سجده را تكرار مى كند والا قضاء سجده را بنمايد
مسأله 1097 - سجده كردن براى غير خداوند متعال حرام است وبعضى از مردم عوام كه مقابل قبر امامان عليهم السلام پيشانى را به زمين مى گذارند ، اگر براى شكر خداوند متعال باشد ، اشكال ندارد وگر نه حرام است
مستحبات ومكروهات سجده
مسأله 1098 - در سجده چند چيز مستحب است : 1 - كسى كه ايستاده نماز مى خواند بعد از آنكه سر از ركوع برداشت و كاملا ايستاد وكسى كه نشسته نماز مى خواند ، بعد از آنكه كاملا نشست ، براى رفتن به سجده تكبير بگويد بكله احتياط به عدم ترك تكبير نبايد ترك شود
2 - موقعى كه مرد مى خواهد به سجده برود ، اول دستها را وزن اول زانوها را به زمين بگذارند
3 - بينى را به مهر يا چيزى كه سجده بر آن صحيح است بگذارد بلكه احتياط نبايد ترك شود
4 - در حال سجده انگشتان دست را بهم بچسباند وبرابر گوش بگذارد بطورى كه سر آنها رو به قبله باشد 5 - در سجده دعا كند واز خدا حاجت بخواهد واين دعا را بخواند : يا خير المسئولين ويا خير المعطين ارزقنى وارزق عيالى من فضلك فانك ذو الفضل العظيم يعنى اى بهترين كسى كه از او سؤال مى كنند و اى بهترين عطا كنندگان ، روزى بده به من وعيال من از فضل خودت ، پس بدرستى كه تو داراى فضل بزرگى
6 - بعد از سجده بر ران چپ بنشيند وروى پاى راست را بر كف پاى چپ بگذارد
7 - بعد از هر سجده وقتى نشست وبدنش آرام گرفت تكبير بگويد
8 - بعد از سجده اول بدنش كه آرام گرفت استغفر الله ربى واتوب اليه بگويد
9 - سجده را طول بدهد ودر موقع نشستن دستها را روى رانها بگذارد
10 - براى رفتن به سجده دوم ، در حال آرامى بدن الله اكبر بگويد
11 - در سجده ها صلوات بفرستند
12 - در موقع بلند شدن ، دستها را بعد از زانوها از زمين بردارد
13 - مردها آرنجها وشكم را بر زمين نچسبانند وبازوها را از پهلو جدا نگاه دارند وزنها آرنجها وشكم را به زمين بگذارند واعضاء بدن را به يكديگر بچسبانند ومستحبات ديگر سجده در كتابهاى مفصل بيان شده است
مسأله 1099 - قرآن خواندن در سجده مكروه است ، ونيز مكروه است براى يرطرف كردن گرد وغبار ، جاى سجده را فوت كند واگر در اثر فوت كردن ، دو حرف از دهان بيرون آيد ، نماز باطل است ، وغير از اينها مكروهات ديگرى هم در كتابهاى مفصل ذكر شده است
سجده واجب قرآن
مسأله 1100 - در هر يك از چهار سوره والنجم ، واقرء ، والم تنزيل ، وحم سجده ، يك آيه سجده است ، كه اگر انسان بخواند يا بشنود در صورتى كه شنيدن اختيارى باشد بعد از اتمام شدن آن آيه ، بايد فورا سجده كند واگر فراموش كرد ، هر وقت يادش آمد بايد سجده نمايد
مسأله 1101 - اگر انسان موقعى كه آيه سجده را مى خواند ، از ديگرى هم بشنود يك سجده كفايت مى كند
مسأله 1102 - در غير نماز اگر در حال سجده آيه سجده را بخواند يا بشنود ، بايد سر از سجده بردارد ودوباره سجده كند
مسأله 1103 - اگر انسان از بچه غير مميز كه خوب وبد را نمى فهمد ، يا از كسى كه قصد خواندن قرآن ندارد ، آيه سجده را اختيارا بشنود ، احتياط واجب آن است كه سجده كند وهمچنين است اگر مثلا از گرامافون وراديو آيه سجده را بشنود
مسأله 1104 - در سجده واجب قرآن بايد جاى پيشانى انسان غصبى نباشد وجاى پيشانى او از جاى زانوها وسر انگشتان بيش از چهار انگشت بسته بلندتر نباشد ، ولى لازم نيست با وضوء يا غسل ورو بقبله باشد وعورت خود را بپوشاند وبدن وجاى پيشانى او پاك باشد ونيز چيزهايى كه در لباس نمازگزار شرط مى باشد ، در لباس او شرط نيست
مسأله 1105 - بايد در سجده واجب قرآن ، پيشانى را بر مهر يا چيز ديگرى كه سجده بر آن صحيح است گذاشته وبنا بر احتياط واجب جاهاى ديگر بدن را به دستورى كه در سجده نماز گفته شد بر زمين بگذارد
مسأله 1106 - هرگاه در سجده واجب قرآن پيشانى را به قصد سجده بر زمين بگذارد وذكرى بگويد هر چه باشد كافيست وبهتر است بگويد : لا اله الا الله حقا حقا لا اله الا الله ايمانا وتصديقا لا اله الا الله عبودية ورقا سجدت لك يا رب تعبدا ورقا لا مستنكفا ولا مستكبرا بل انا عبد ذليل ضعيف خائف مستجير
تشهد
مسأله 1107 - در ركعت دوم نمازهاى واجب وركعت سوم نماز مغرب وركعت چهارم نماز ظهر وعصر وعشا ، بايد انسان بعد از سجده دوم بنشيند ودر حال آرام بودن بدن تشهد بخواند يعنى بگويد : اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريك له واشهد ان محمدا عبده ورسوله اللهم صل على محمد وآل محمد وبايد به غير اين ترتيب نگويد
مسأله 1108 - كلمات تشهد بايد به عربى صحيح وبطورى كه معمول است پشت سر هم گفته شود
مسأله 1109 - اگر تشهد را فراموش كند وبايستد وپيش از ركوع يادش بيايد كه تشهد را نخوانده ، بايد بنشيند وتشهد را بخواند ودوباره بايستد وآنچه بايد در آن ركعت خوانده شود بخواند ونماز را تمام كند واگر در ركوع يا بعد از آن يادش بيايد ، بايد نماز را تمام كند وبعد از سلام نماز ، تشهد را قضاء كند وبراى تشهد فراموش شده دو سجده سهو بجا آورد
مسأله 1110 - مستحب است در حال تشهد بر ران چپ بنشيند وروى پاى راست را به كف پاى چپ بگذارد وپيش از تشهد بگويد : الحمد لله يا بگويد : بسم الله وبالله والحمد لله وخير الاسماء لله ونيز مستحب است دستها را بر رانها بگذارد وانگشتها را به يكديگر بچسباند وبدامان خود نگاه كند وبعد از تمام شدن تشهد بگويد وتقبل شفاعته وارفع درجته
مسأله 1111 - مستحب است زنها در وقت خواندن تشهد ، رانها را بهم بچسبانند
سلام نماز
مسأله 1112 - بعد از تشهد ركعت آخر نماز ، مستحب است در حالى كه نشسته وبدن آرام است بگويد : السلام عليك ايها النبى ورحمة الله وبركاته و وبعد از آن بايد بگويد : السلام عليكم وبهتر است ضم نمايد به آن ورحمة الله و بركاته را يا بگويد السلام علينا وعلى عباد الله الصالحين واگر اين سلام را بگويد مستحب است كه بعد از آن السلام عليكم ورحمة الله وبركاته را هم بگويد
مسأله 1113 - اگر سلام نماز را فراموش كند وموقعى يادش بيايد كه صورت نماز بهم نخورده وكارى هم كه عمدى وسهوى آن نماز را باطل مى كند مثل پشت به قبله كردن انجام نداده ، بايد سلام را بگويد ونمازش صحيح است
مسأله 1114 - اگر سلام نماز را فراموش كند وموقعى يادش بيايد كه صورت نماز بهم نخورده است ، ويا پيش از آنكه صورت نماز بهم بخورد ، كارى كه عمدى وسهوى آن نماز را باطل مى كند ، مثل پشت به قبله كردن انجام داده باشد ، نمازش صحيح است
ترتيب
مسأله 1115 - اگر عمدا ترتيب نماز را بهم بزند ، مثلا سوره را پيش از حمد بخواند ، يا سجود را پيش از ركوع بجا آورد ، نماز باطل مى شود
مسأله 1116 - اگر ركنى از نماز را فراموش كند وركن بعد از آن را بجا آورد ، مثلا پيش از آنكه ركوع كند دو سجده نمايد نماز باطل است
مسأله 1117 - اگر ركنى را فراموش كند وچيزى را كه بعد از آن است وركن نيست بجا آورد ، مثلا پيش از آنكه دو سجده كند تشهد بخواند ، بايد ركن را بجا آورد وآنچه را اشتباها پيش از آن خوانده دوباره بخواند
مسأله 1118 - اگر جيزى را كه ركن نيست فراموش كند وركن بعد از آن را بجا آورد ، مثلا حمد را فراموش كند ومشغول ركوع شود ، نمازش صحيح است
مسأله 1119 - اگر چيزى را كه ركن نيست فراموش كند وچيزى را كه بعد از آن است وآن هم ركن نيست بجا آورد ، مثلا حمد را فراموش كند وسوره را بخواند ، بايد آنچه را فراموش كرده بجا آورد وبعد از آن ، چيزى را كه اشتباها جلوتر خوانده دوباره بخواند
مسأله 1120 - اگر سجده اول را به خيال اينكه سجده دوم است ، يا سجده دوم را به خيال اينكه سجده اول است بجا آورد ، نماز صحيح است وسجده اول سجده اول وسجده دوم سجده دوم حساب مى شود
موالات
مسأله 1121 - انسان بايد نماز را با موالات بخواند يعنى كارهاى نماز مانند ركوع وسجود وتشهد را پشت سر هم بجا آورد وچيزهايى را كه در نماز مى خواند بطورى كه معمول است پشت سر هم بخواند واگر بقدرى بين آنها فاصله بيندازد كه نگويند نماز مى خواند ، نمازش باطل است
مسأله 1122 - اگر در نماز سهوا بين حرفها يا كلمات فاصله بيندازد وفاصله بقدرى نباشد كه صورت نماز از بين برود ، چنانچه مشغول ركن بعد نشده باشد ، بايد آن حرفها يا كلمات را بطور معمول بخواند واگر مشغول ركن بعد شده باشد ، نمازش صحيح است
مسأله 1123 - طول دادن ركوع وسجود وخواندن سوره هاى بزرگ ، موالات را بهم نمى زند
قنوت
مسأله 1124 - در تمام نمازهاى واجب ومستحب ، پيش از ركوع ركعت دوم مستحب است قنوت بخواند ودر نماز وتر با آنكه يك ركعت مى باشد ، خواندن قنوت پيش از ركوع مستحب است ونماز جمعه در هر ركعت يك قنوت دارد و نماز آيات پنج قنوت ونماز عيد فطر وقربان در ركعت اول پنج قنوت ودر ركعت دوم چهار قنوت دارد
مسأله 1125 - بايد در غير حال اضطرار شديد دستها را در قنوت بلند كند ومستحب است مقابل صورت وكف آنها را رو به آسمان وپهلوى هم نگهدارد وغير شست ، انگشتهاى ديگر را بهم بچسباند وبه كف دستها نگاه كند
مسأله 1126 - در قنوت هر ذكرى بگويد ، اگر چه يك سبحان الله باشد ، كافى است وبهتر است بگويد : لا اله الا الله الحليم الكريم لا اله الا الله العلى العظيم سبحان الله رب السموات السبع ورب الارضين السبع وما فيهن وما بينهن ورب العرش العظيم والحمد لله رب العالمين
مسأله 1127 - مستحب است انسان قنوت را بلند بخواند ولى براى كسى كه نماز را به جماعت مى خواند ، اگر امام جماعت صداى او را بشنود ، بلند خواندن قنوت مستحب نيست
مسأله 1128 - اگر عمدا قنوت نخواند قضاء ندارد ، واگر فراموش كند وپيش از آنكه به اندازه ركوع خم شود يادش بيايد ، مستحب است بايستد وبخواند واگر در ركوع يادش بيايد ، مستحب است بعد از ركوع قضاء كند واگر در سجده يادش بيايد ، مستحب است بعد از سلام نماز قضاء نمايد
ترجمه نماز
آموزش تصویری مرتبط با این حکم