شكهايى كه نبايد به آنها اعتنا كرد
شكهايى كه نبايد به آنها اعتنا كرد
مسأله 1174 - شكهايى كه نبايد به آنها اعتنا كرد از اين قرار است : اول - شك در چيزى كه محل بجا آوردن آن گذاشته است ، مثل آنكه در ركوع شك كند كه حمد را خوانده يا نه
دوم - شك بعد از سلام نماز
سوم - شك بعد از گذشتن وقت نماز
چهارم - شك كثير الشك يعنى كسى كه زياد شك مى كند
پنجم - شك امام در شماره ركعتهاى نماز ، در صورتى كه مأموم شماره آنها را بداند وهمچنين شك مأموم در صورتى كه امام شماره ركعتهاى نماز را بداند
ششم - شك در نماز مستحبى ونماز احتياط
1-شك در چيزى كه محل آن گذشته است
مسأله 1175 - اگر در بين نماز شك كند كه يكى از كارهاى واجب آن را انجام داده يا نه ، مثلا شك كند كه حمد خوانده يا نه ، چنانچه مشغول كارى كه بايد بعد از آن انجام دهد نشده ، بايد آنچه را كه در انجام آن شك كرده بجا آورد واگر مشغول كارى كه بايد بعد از آن انجام دهد شده ، به شك خود اعتنا نكند
مسأله 1176 - اگر در بين خواندن آيه اى شك كند كه آيه پيش را خوانده يا نه ، يا وقتى آخر آيه را مى خواند شك كند كه اول آن را خوانده يا نه ، بايد به شك خود اعتنا نكند
مسأله 1177 - اگر بعد از ركوع يا سجود شك كند كه كارهاى واجب آن ، مانند ذكر وآرام بودن بدن را انجام داده يا نه ، بايد به شك خود اعتنا نكند
مسأله 1178 - اگر در حالى كه به سجده مى رود شك كند كه ركوع كرده يا نه يا شك كند كه يا بعد از ركوع ايستاده يا نه بايد به شك خود اعتنا كند وركوع وقيام بعد از آن را بياورد
مسأله 1179 - اگر در حال برخاستن شك كند كه سجده يا تشهد را بجا آورده يا نه ، بايد برگردد وبجا آورد
مسأله 1180 - كسى كه نشسته يا خوابيده نماز مى خواند ، اگر موقعى كه حمد يا تسبيحات مى خواند ، شك كند كه سجده يا تشهد را بجا آورده يا نه ، بايد به شك خود اعتنا نكند ، واگر پيش از آنكه مشغول حمد يا تسبيحات شود ، شك كند كه سجده يا تشهد را بجا آورده يا نه ، بايد بجا آورد
مسأله 1181 - اگر شك كند كه يكى از ركنهاى نماز را بجا آورده يا نه ، چنانچه مشغول كارى كه بعد از آن است نشده بايد آن را بجا آورد مثلا اگر پيش از خواندن تشهد شك كند كه دو سجده را بجا آورده يا نه ، بايد بجا آورد وچنانچه بعد يادش بيايد كه آن ركن را بجا آورده بوده ، چون ركن زياد شده نمازش باطل است
مسأله 1182 - اگر شك كند عملى را كه ركن نيست بجا آورده يا نه ، چنانچه مشغول كارى كه بعد از آن است نشده ، بايد آن را بجا آورد ، مثلا اگر پيش از خواندن سوره شك كند كه حمد را خوانده يا نه بايد حمد را بخواند واگر بعد از انجام آن يادش بيايد كه آن را بجا آورده بوده چون ركن زياد نشده نماز صحيح است
مسأله 1183 - اگر شك كند كه ركنى را بجا آورده يا نه ، چنانچه مشغول كارى كه بعد از آن است شده ، بايد به شك خود اعتنا نكند ، مثلا موقعى كه مشغول خواندن تشهد است اگر شك كند كه دو سجده را بجا آورده يا نه ، بايد به شك خود اعتنا نكند واگر يادش بيايد كه آن ركن را بجا نياورده ، در صورتى كه مشغول ركن بعد نشده ، بايد آن را بجا آورد واگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است ، مثلا اگر پيش از ركوع ركعت بعد يادش بيايد كه دو سجده را بجا نياورده ، بايد بجا آورد واگر ركوع يا بعد از آن يادش بيايد نمازش باطل است
مسأله 1184 - اگر شك كند عملى را كه ركن نيست بجا آورده يا نه ، چنانچه مشغول كارى كه بعد از آن است شده ، بايد به شك خود اعتنا نكند ، مثلا موقعى كه مشغول خواندن سوره است ، اگر شك كند كه حمد را خوانده يا نه ، بايد به شك خود اعتنا نكند واگر بعد يادش بيايد كه آن را بجا نياورده ، در صورتى كه مشغول ركن بعد نشده ، بايد بجا آورد واگر مشغول ركن بعد شده ، نمازش صحيح است ، بنابر اين اگر مثلا در قنوت يادش بيايد كه حمد را نخوانده بايد بخواند واگر در ركوع يادش بيايد نماز او صحيح است
مسأله 1185 - اگر شك كند كه سلام نماز را گفته يا نه ، چنانچه مشغول تعقيب نماز يا مشغول نماز ديگر شده ، يا به واسطه انجام كارى كه نماز را بهم مى زند ، عمدا وسهوا از حال نمازگزار بيرون رفته ، بايد به شك خود اعتنا نكند واگر پيش از اينها شك كند بايد سلام را بگويد واگر شك كند سلام را درست گفته يا نه در تمام فروض به شك خود اعتنا نكند
2-شك بعد از سلام
مسأله 1186 - اگر بعد از سلام نماز شك كند كه نمازش صحيح بوده يا نه ، مثلا شك كند ركوع كرده يا نه ، يا بعد از سلام نماز چهار ركعتى شك كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت ، به شك خود اعتنا نكند ولى اگر هر دو طرف شك او باطل باشد مثلا بعد از سلام نماز چهار ركعتى شك كند كه سه ركعت خوانده يا پنج ركعت ، نمازش باطل است
3- شك بعد از وقت
مسأله 1187 - اگر بعد از گذشتن وقت نماز ، شك كند كه نماز خوانده يا نه ، يا گمان كند كه نخوانده ، خواندن آن لازم نيست ، ولى اگر پيش از گذشتن وقت ، شك كند كه نماز خوانده يا نه ، يا گمان كند كه نخوانده ، بايد آن نماز را بخواند ، بلكه اگر گمان كند كه خوانده ، بايد آن را بجا آورد
مسأله 1188 - اگر بعد از گذشتن وقت شك كند كه نماز را درست خوانده يا نه ، به شك خود اعتنا نكند
مسأله 1189 - اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر وعصر بداند چهار ركعت نماز خوانده ولى نداند به نيت ظهر خوانده يا به نيت عصر ، بايد چهار ركعت نماز قضاء به نيت نمازى كه بر او واجب است بخواند
مسأله 1190 - اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب وعشا ، بداند يك نماز خوانده ولى نداند سه ركعتى خوانده يا چهار ركعتى بايد قضاى نماز مغرب وعشاء را بخواند
4 - كثير الشك ( كسى كه زياد شك مى كند )
مسأله 1191 - اگر كسى حالش طورى باشد كه نگذرد سه نماز مگر آنكه ولو در يكى از آنها شك مى كند ، كثير الشك است وچنانچه زياد شك كردن او از غضب يا ترس يا پريشانى حواس نباشد به شك خود اعتنا نكند
مسأله 1192 - كثير الشك اگر در بجا آوردن چيزى شك كند ، چنانچه بجا آوردن آن ، نماز را باطل نمى كند ، بايد بنا بگذارد كه آن را بجا آورده مثلا اگر شك كند كه ركوع كرده يا نه بايد بنا بگذارد كه ركوع كرده است ، واگر بجا آوردن آن ، نماز را باطل مى كند ، بايد بنا بگذارد كه آن را انجام نداده ، مثلا اگر شك كند كه يك ركوع كرده يا بيشتر ، چون زياد شدن ركوع نماز را باطل مى كند ، بايد بنا بگذارد كه بيشتر از يك ركوع نكرده است
مسأله 1193 - كسى كه در يك چيز نماز زياد شك مى كند ، چنانچه در چيزهاى ديگر نماز شك كند ، بايد به دستور آن عمل نمايد ، مثلا كسى كه زياد شك مى كند سجده كرده يا نه ، اگر در بجا آوردن ركوع شك كند ، بايد به دستور آن رفتار نمايد ، يعنى اگر به سجده نرفته ركوع را بجا آورد واگر به سجده رفته اعتنا نكند
مسأله 1194 - كسى كه در نماز مخصوصى مثلا در نماز ظهر زياد شك مى كند اگر در نماز ديگر مثلا در نماز عصر شك كند ، بايد به دستور شك رفتار نمايد
مسأله 1195 - كسى كه وقتى در جاى مخصوصى نماز مى خواند ، زياد شك مى كند ، اگر در غير آنجا نماز بخواند وشكى براى او پيش آيد ، بايد به دستور شك عمل نمايد
مسأله 1196 - اگر انسان شك كند كه كثير الشك شده يا نه ، بايد به دستور شك عمل نمايد ، وكثير الشك تا وقتى يقين نكند كه بحال معمولى مردم برگشته بايد به شك خود اعتنا نكند
مسأله 1197 - كسى كه زياد شك مى كند اگر شك كند ركنى را بجا آورده يا نه واعتنا نكند بعد يادش بيايد كه آن را بجا نياورده ، چنانچه مشغول ركن بعد نشده ، بايد آن را بجا آورد واگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است ، مثلا اگر شك كند ركوع كرده يا نه واعتنا نكند ، چنانچه پيش از سجده يادش بيايد كه ركوع نكرده ، بايد ركوع كند واگر در سجده يادش بيايد ، نمازش باطل است
مسأله 1198 - كسى كه زياد شك مى كند ، اگر شك كند چيزى را كه ركن نيست بجا آورده يا نه واعتنا نكند وبعد يادش بيايد كه آن را بجا نياورده ، چنانچه از محل بجا آوردن آن نگذشته ، بايد آن را بجا آورد واگر از محل آن گذشته نمازش صحيح است ، مثلا اگر شك كند كه حمد خوانده يا نه واعتنا نكند ، چنانچه در قنوت يادش بيايد كه حمد نخوانده ، بايد بخواند واگر در ركوع يادش بيايد ، نماز او صحيح است
5-شك امام ومأموم
مسأله 1199 - اگر امام جماعت در شماره ركعتهاى نماز شك كند ، مثلا شك كند كه سه ركعت خوانده يا چهار ركعت ، چنانچه مأموم يقين يا گمان داشته باشد كه چهار ركعت خوانده وبه امام بفهماند كه چهار ركعت خوانده است ، امام بايد نماز را تمام كند وخواندن نماز احتياط لازم نيست ، ونيز اگر امام يقين يا گمان داشته باشد كه چند ركعت خوانده است ومأموم در شماره ركعتهاى نماز شك كند ، بايد به شك خود اعتنا ننمايد
6 - شك در نمازهاى مستحبى
مسأله 1200 - اگر در شماره ركعتهاى نماز مستحبى شك كند ، چنانچه طرف بيشتر شك نماز را باطل مى كند ، بايد بنا را بر كمتر بگذارد مثلا اگر در نافله صبح شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت ، بايد بنا را بگذارد كه دو ركعت خوانده است واگر طرف بيشتر شك نماز را باطل نمى كند مثلا شك كند كه دو ركعت خوانده يا يك ركعت بهر طرف شك عمل كند ، نمازش صحيح است
مسأله 1201 - كم شدن ركن ، نافله را باطل مى كند ولى زياد شدن ركن ، آن را باطل نمى كند ، پس اگر يكى از كارهاى نافله را فراموش كند وموقعى يادش بيايد كه مشغول ركن بعد از آن شده ، بايد آن كار را انجام دهد ، ودوباره آن ركن را بجا آورد مثلا اگر در بين ركوع يادش بيايد كه حمد را نخوانده ، بايد برگردد وحمد را بخواند ودوباره به ركوع رود
مسأله 1202 - اگر در يكى از كارهاى نافله شك كند ، خواه ركن باشد يا غير ركن ، چنانچه محل آن نگذشته ، بايد بجا آورد واگر محل آن گذشته ، به شك خود اعتنا نكند
مسأله 1203 - اگر در نماز مستحبى دو ركعتى گمانش به سه ركعت يا بيشتر برود ، بايد اعتنا كند ونمازش باطل است واگر گمانش به دو ركعت يا كمتر برود بايد به همان گمان عمل كند ، مثلا اگر گمانش به يك ركعت مى رود احتياطا بايد يك ركعت ديگر بخواند
مسأله 1204 - اگر در نماز نافله كارى كند كه براى آن سجده سهو واجب مى شود ، لازم نيست سجده سهو بجا آورد واگر يك سجده يا تشهد را فراموش / صفحة 214 / نمايد ، لازم نيست بعد از نماز قضاى سجده وتشهد را بجا آورد
مسأله 1205 - اگر شك كند كه نماز مستحبى را خوانده يا نه ، چنانچه آن نماز مثل نماز جعفر طيار وقت معين نداشته باشد ، بنا بگذارد كه نخوانده است وهمچنين است اگر مثل نافله يوميه كه وقت معين داشته باشد وپيش از گذشتن وقت شك كند كه آن را بجا آورده يا نه ، ولى اگر بعد از گذشتن وقت شك كند كه خوانده است يا نه ، به شك خود اعتنا نكند
شكهاى صحيح
مسأله 1206 - در نه صورت اگر در شماره ركعتهاى نماز چهار ركعتى شك كند ، بايد فورا فكر نمايد پس اگر يقين يا گمان به يك طرف شك پيدا كرد ، همان طرف را بگيرد ونماز را تمام كند وگرنه به دستورهايى كه گفته مى شود عمل نمايد ، وآن نه صورت از اين قرار است :
اول - آنكه بعد از سر برداشتن از سجده دوم شك كند دو ركعت خوانده يا سه ركعت بايد بنا بگذارد سه ركعت خوانده ويك ركعت ديگر بخواند ونماز را تمام كند وبعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده به دستورى كه بعدا گفته مى شود بجا آورد
دوم - شك بين دو وچهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم كه بايد بنا بگذارد چهار ركعت خوانده ونماز را تمام كند وبعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند
سوم - شك بين دو وسه وچهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم كه بايد بنا بر چهار بگذارد وبعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده وبعد دو ركعت نشسته بجا آورد
چهارم - شك بين چهار وپنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم كه بايد بنا بر چهار بگذارد ونماز را تمام كند وبعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد ولى اگر بعد از سجده اول ، يا پيش از سربرداشتن از سجده دوم ، يكى از اين چهار شك ، براى او پيش آيد نماز باطل است
پنجم - شك بين سه وچهار ، كه در هر جاى نماز باشد ، بايد بنا بر چهار بگذارد ونماز را تمام كند وبعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته بجا آورد
ششم - شك بين چهار وپنج در حال ايستاده كه بايد بنشيند وتشهد بخواند ونماز را سلام دهد ويك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته بجا آورد
هفتم - شك بين سه وپنج در حال ايستاده ، كه بايد بنشيند وتشهد بخواند ونماز را سلام دهد ودو ركعت نماز احتياط ايستاده بجا آورد
هشتم - شك بين سه وچهار وپنج در حال ايستاده ، كه بايد بنشيند و تشهد بخواند وبعد از سلام نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده وبعد دو ركعت نشسته بجا آورد
نهم - شك بين پنج وشش در حال ايستاده كه بايد بنشيند وتشهد بخواند ونماز را سلام دهد ودو سجده سهو بجا آورد
مسأله 1207 - اگر يكى از شكهاى صحيح براى انسان پيش آيد ، نبايد نماز را بشكند وچنانچه نماز را بشكند معصيت كرده است پس اگر پيش از انجام كارى كه نماز را باطل مى كند مثل روگرداندن از قبله ، نماز را از سر گيرد نماز دومش هم باطل است واگر بعد از انجام كارى كه نماز را باطل مى كند ، مشغول نماز شود نماز دومش صحيح است
مسأله 1208 - اگر يكى از شكهايى كه نماز احتياط براى آنها واجب است در نماز پيش آيد ، چنانچه انسان نماز را تمام كند وبدون خواندن نماز احتياط ، نماز را از سر بگيرد نماز دومش باطل است وبايد نماز احتياط را بخواند
مسأله 1209 - وقتى يكى از شكهاى صحيح براى انسان پيش آيد ، چنانكه گفته شد بايد فورا فكر كند ولى اگر چيزهايى كه به واسطه آنها ممكن است يقين يا گمان به يك طرف شك پيدا شود ، از بين نمى رود ، چنانچه كمى بعد فكر كند اشكال ندارد ، مثلا اگر در سجده شك كند مى تواند تا بعد از سجده فكر كردن را تأخير بيندازد
مسأله 1210 - اگر اول گمانش به يك طرف بيشتر باشد ، بعد دو طرف در نظر او مساوى شود ، بايد بدستور شك عمل نمايد واگر اول دو طرف در نظر او مساوى باشد وبه طرفى كه وظيفه اوست بنا بگذارد ، بعد گمانش به طرف ديگر برود ، بايد همان طرف را بگيرد ونماز را تمام كند
مسأله 1211 - كسى كه نمى داند گمانش به يك طرف بيشتر است يا هر دو طرف در نظر او مساويست چنانچه شك از شكهاى باطله باشد يا اگر از شكوك صحيح است در تمام كردن نماز با گمان مساوى باشد مثل آنكه نداند شك بين سه وچهار است يا گمان به چهار ، بايد به دستور شك عمل كند وچنانچه شك از شكوك صحيح باشد ودر تمام كردن با گمان مساوى نباشد مثل شك بين سه وچهار وگمان به سه ، نماز باطل است
مسأله 1212 - اگر بعد از نماز بداند كه در بين نماز حال ترديدى داشته كه مثلا دو ركعت خوانده يا سه ركعت وبنا را بر سه گذاشته ولى نداند كه گمانش به خواندن سه ركعت بوده ، يا هر دو طرف در نظر او مساوى بوده ، نماز احتياط واجب نيست
مسأله 1213 - اگر موقعى كه تشهد مى خواند ، شك كند كه دو سجده را بجا آورده يا نه ، ودر همان موقع يكى از شكهايى كه اگر بعد از تمام شدن دو سجده اتفاق بيفتد صحيح مى باشد ، براى او پيش آيد مثلا شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت نماز باطل است ، بلى در خصوص شك دو وچهار چنانچه به دستور آن شك عمل كند نمازش صحيح است
مسأله 1214 - اگر پيش از آنكه مشغول تشهد شود ، يا پيش از ايستادن ، شك كند كه دو سجده را بجا آورده يا نه ، ودر همان موقع يكى از شكهايى كه بعد از تمام شدن دو سجده صحيح است ، برايش پيش آيد نماز باطل است
مسأله 1215 - اگر موقعى كه ايستاده بين سه وچهار يا بين سه وچهار وپنج شك كند ويادش بيايد كه دو سجده از ركعت پيش بجا نياورده ، نمازش باطل است
مسأله 1216 - اگر شك او از بين برود وشك ديگرى برايش پيش آيد ، مثلا اول شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت ، بعد شك كند كه سه ركعت خوانده يا چهار ركعت ، بايد به دستور شك دوم عمل نمايد
مسأله 1217 - اگر بعد از نماز شك كند كه در نماز مثلا بين دو وچهار شك كرده ، يا بين سه وچهار ، احتياط واجب آن است كه به دستور هر دو عمل كند
مسأله 1218 - اگر بعد از نماز بفهمد كه در نماز شكى براى او پيش آمده ولى نداند از شكهاى صحيح بوده يا از شكهاى باطل واگر از شكهاى صحيح بوده كدام قسم آن بوده است ، نماز را بهم بزند ودوباره بخواند
مسأله 1219 - كسى كه نشسته نماز مى خواند ، اگر شكى كند كه بايد براى آن يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته بخواند ، بايد دو ركعت نشسته بجا آورد واگر شكى كند كه بايد براى آن دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند ، بايد دو ركعت نشسته بجا آورد
مسأله 1220 - كسى كه ايستاده نماز مى خواند ، اگر موقع خواندن نماز احتياط از ايستادن عاجز شود ، بايد مثل كسى كه نماز را نشسته مى خواند وحكم آن در مسأله پيش گفته شد ، نماز احتياط را بجا آورد
مسأله 1221 - كسى كه نشسته نماز مى خواند ، اگر موقع خواندن نماز بتواند بايستد ، بايد به وظيفه كسى كه نماز را ايستاده مى خواند عمل كند
نماز احتياط
مسأله 1222 - كسى كه نماز احتياط بر او واجب است ، بعد از سلام نماز بايد نيت نماز احتياط كند وتكبير بگويد وحمد را بخواند وبه ركوع رود ودو سجده نمايد پس اگر يك ركعت نماز احتياط بر او واجب است ، بعد از دو سجده تشهد بخواند وسلام دهد واگر دو ركعت نماز احتياط بر او واجب است بعد از دو سجده ، يك ركعت ديگر مثل ركعت اول بجا آورد وبعد از تشهد سلام دهد ، وفورا بجا آوردن آن لازم نيست
مسأله 1223 - نماز احتياط سوره وقنوت ندارد ولازم نيست آن را آهسته بخواند ومستحب است كه بسم الله آن را بلند بگويد
مسأله 1224 - اگر پيش از خواندن نماز احتياط بفهمد نمازى كه خوانده درست بوده لازم نيست نماز احتياط را بخواند ، واگر در بين نماز احتياط بفهمد ، لازم نيست آن را تمام كند
مسأله 1225 - اگر پيش از خواندن نماز احتياط بفهمد كه ركعتهاى نمازش كم بوده ، چنانچه كارى كه نماز را باطل مى كند انجام نداده ، بايد آنچه از نماز نخوانده بخواند واگر كارى كه نماز را باطل مى كند ، انجام داده ، مثلا پشت به قبله كرده ، بايد نماز را دوباره بجا آورد
مسأله 1226 - اگر بعد از نماز احتياط بفهمد كسرى نمازش به مقدار نماز احتياط بوده ، مثلا در شك بين سه وچهار ، يك ركعت نماز احتياط بخواند ، بعد بفهمد نماز را سه ركعت خوانده ، نمازش صحيح است
مسأله 1227 - اگر بعد از خواندن نماز احتياط بفهمد كسرى نماز كمتر از نماز احتياط بوده ، مثلا در شك بين دو وچهار ، دو ركعت نماز احتياط بخواند ، بعد بفهمد نماز را سه ركعت خوانده ، بايد نماز را دوباره بخواند
مسأله 1228 - اگر بعد از خواندن نماز احتياط بفهمد كسرى نماز بيشتر از نماز احتياط بوده ، مثلا در شك بين سه وچهار يك ركعت نماز احتياط بخواند ، بعد بفهمد نماز را دو ركعت خوانده ، بايد نماز را دوباره بخواند
مسأله 1229 - اگر بين دو وسه وچهار شك كند وبعد از خواندن دو ركعت نماز احتياط ايستاده ، يادش بيايد كه نماز را دو ركعت خوانده ، لازم نيست دو ركعت نماز احتياط نشسته را بخواند ، وبايد نماز را دوباره بخواند
مسأله 1230 - اگر بين سه وچهار شك كند وموقعى كه دو ركعت نماز احتياط نشسته يا يك ركعت ايستاده را مى خواند ، يادش بيايد كه نماز را سه ركعت خوانده بايد رفع يد از نماز احتياط كند وچنانچه داخل در ركوع نشده و چيزى كه عمدا وسهوا نماز را باطل مى كند نياورده كسرى نماز را تمام نمايد ونماز صحيح است واگر داخل در ركوع شده يا چيزى كه عمدا وسهوا مبطل نماز است آورده نماز باطل است وبايد نماز را دوباره بخواند
مسأله 1231 - اگر بين دو وسه وچهار شك كند وموقعى كه دو ركعت نماز احتياط ايستاده را مى خواند ، پيش از ركوع ركعت دوم يادش بيايد كه نماز را سه ركعت خوانده ، بايد نماز را دوباره بخواند وغير از آن چيزى لازم نيست
مسأله 1232 - اگر در بين نماز احتياط بفهمد كسرى نمازش بيشتر يا كمتر از نماز احتياط بوده ، چنانچه داخل در ركوع نشده نماز اصلى را تمام نمايد وصحيح است والا باطل است وبايد دوباره بجا آورد
مسأله 1233 - اگر شك كند نماز احتياطى را كه بر او واجب بوده بجا آورده يا نه ، چنانچه وقت نماز گذشته يا داخل در عمل مترتب شرعى شده باشد مثل اينكه شروع به نماز عصر كرده ونماز احتياط متعلق به ظهر بوده به شك خود اعتنا نكند واگر وقت دارد ، نماز احتياط را بجا آورد ولازم نيست نماز را هم دوباره بخواند
مسأله 1234 - اگر در نماز احتياط ، ركنى را زياد كند ، يا مثلا بجاى يك ركعت دو ركعت بخواند ، نماز احتياط باطل مى شود ، وبايد دوباره نماز احتياط را بخواند
مسأله 1235 - موقعى كه مشغول نماز احتياط است اگر در يكى از كارهاى آن شك كند ، چنانچه محل آن نگذشته ، بايد بجا آورد واگر محلش گذشته ، بايد به شك خود اعتنا نكند ، مثلا اگر شك كند كه حمد خوانده يا نه ، چنانچه به ركوع نرفته بايد بخواند ، واگر به ركوع رفته بايد به شك خود اعتنا نكند
مسأله 1236 - اگر در شماره ركعتهاى نماز احتياط شك كند ، چنانچه طرف بيشتر شك ، نماز را باطل مى كند ، بايد بنا را بر كمتر بگذارد واگر طرف بيشتر شك نماز را باطل نمى كند ، بايد بنا را بر بيشتر بگذارد ، مثلا موقعى كه مشغول خواندن دو ركعت نماز احتياط است ، اگر شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت ، چون طرف بيشتر شك نماز را باطل مى كند ، بايد بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده واگر شك كند كه يك ركعت خوانده يا دو ركعت ، چون طرف بيشتر شك نماز را باطل نمى كند ، بايد بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده است
مسأله 1237 - اگر در نماز احتياط چيزى كه ركن نيست سهوا كم يا زياد شود ، سجده سهو ندارد
مسأله 1238 - اگر بعد از سلام نماز احتياط شك كند كه يكى از اجزاء يا شرايط آن را بجا آورده يا نه ، به شك خود اعتنا نكند
مسأله 1239 - اگر در نماز احتياط ، تشهد يا يك سجده را فراموش كند بايد بعد از سلام نماز ، آن را قضا نمايد
مسأله 1240 - اگر نماز احتياط وقضاى يك سجده يا قضاى يك تشهد يا دو سجده سهو بر او واجب شود مختار است در مقدم داشتن هر كدام آنها
مسأله 1241 - حكم گمان در ركعات نماز مثل حكم يقين است ، مثلا اگر انسان گمان دارد كه نماز را چهار ركعت خوانده ، نبايد نماز احتياط بخواند و حكم گمان در افعال حكم شك است مثلا اگر گمان دارد ركوع كرده چنانچه داخل سجود نشده بايد بجا آورد واگر داخل شده نبايد آن را بجا آورد واگر گمان دارد حمد را نخوانده ، چنانچه به ركوع نرفته ، بايد بخواند ، واگر به ركوع رفته نمازش صحيح است
مسأله 1242 - حكم شك وسهو وگمان در نمازهاى واجب يوميه ونمازهاى واجب ديگر فرق ندارد ، مثلا اگر در نماز آيات شك كند كه يك ركعت خوانده يا دو ركعت ، چون شك او در نماز دو ركعتى است نمازش باطل مى شود
سجده سهو