احكام روزه
احكام روزه
روزه آن است كه انسان براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا غروب شمس از چيزهايى كه روزه را باطل مى كند وشرح آنها بعدا گفته مى شود خوددارى نمايد . نيت
مسأله 1551 - لازم نيست انيسان نيت روزه را از قلب خود بگذراند ، يا مثلا بگويد فردا را روزه مى گيرم ، بلكه همين قدر كه براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا غروب خورشيد كارى كه روزه را باطل مى كند انجام ندهد كافى است ، وبراى آنكه يقين كند تمام اين مدت را روزه بوده ، بايد مقدارى پيش از اذان صبح ومقدارى هم بعد از غروب از انجام كارى كه روزه را باطل مى كند خوددارى نمايد .
مسأله 1552 - انسان مى تواند در هر شب از ماه رمضان براى روزه فرداى آن نيت كند ، وبهتر است كه اول ماه هم نيت روزه همه ماه را بنمايد .
مسأله 1553 - وقت نيت روزه ماه رمضان از اول شب است تا اذان صبح .
مسأله 1554 - وقت نيت روزه مستحبى از اول شب است تا موقعى كه به اندازه نيت كردن غروب شمس وقت مانده باشد كه اگر تا اين وقت كارى كه روزه را باطل مى كند انجان نداده باشد ونيت روزه مستحبى كند روزه او صحيح است .
مسأله 1555 - كسى كه پيش از اذان صبح بدون نيت روزه خوابيده است اگر پيش از ظهر بيدار شود ونيت كند ، روزه او صحيح است واگر بعد از ظهر بيدار شود نمى تواند نيت روزه واجب نمايد .
مسأله 1556 - اگر بخواهد غير روزه رمضان روزه ديگرى بگيرد ، بايد آن را معين نمايد ، مثلا نيت كند كه روزه قضاء يا روزه نذر مى گيرم ، ولى در ماه رمضان لازم نيست نيت كند كه روزه ماه رمضان مى گيرم ، بلكه اگر نداند ماه رمضان است يا فراموش نمايد وروزه ديگرى را نيت كند روزه ماه رمضان حساب مى شود .
مسأله 1557 - اگر بداند ماه رمضان است وعمدا نيت روزه غر رمضان كند ، نه روزه رمضان حساب مى شود ونه روزه اى كه قصد كرده است .
مسأله 1558 - اگر مثلا به نيت روز اول ماه روزه بگيرد ، بعد بفهمد دوم يا سوم بوده روزه او صحيح است .
مسأله 1559 - اگر پيش از اذان صبح نيت كند وبيهوش شود ودر بين روز بهوش آيد ، بايد روزه آن روز را تمام نمايد ولازم نيست قضاى آن را بجاز آورد .
مسأله 1560 - اگر پيش از اذان صبح نيت كند ومست شود ودر بين روز بهوش آيد ، بايد روزه آن روز را تمام كند ولازم نيست قضاى آن را بجا آورد .
مسأله 1561 - اگر پيش از اذان صبح نيت كند وبخوابد وبعد از مغرب بيدار شود ، روزه اش صحيح است .
مسأله 1562 - اگر نداند يا فراموش كند كه ماه رمضان است وپيش از ظهر ملتفت شود ، چنانچه كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد ، بايد نيت كند وروزه او صحيح است . واگر كارى كه روزه را باطل مى كند انجام داده باشد ، يا بعد از ظهر ملتفت شود كه ماه رمضان است ، روزه او باطل مى باشد . ولى بايد تا مغرب كارى كه روزه را باطل مى كند انجان ندهد وبعد از رمضان هم آن روزه را قضاء نمايد .
مسأله 1563 - اگر بچه پيش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود بايد روزه بگيرد واگر بعد از اذان بالغ شود ، روزه آن روز بر او واجب نيست ، مگر آنكه بچه قصد روزه مستحبى كرده باشد ودر روز بالغ شود ، در اين صورت اتمام آن روزه واجب است .
مسأله 1564 - كسى كه براى بجا آوردن روزه ميتى اجير شده ، اگر روزه مستحبى بگيرد اشكال ندارد . ولى كسى كه روزه قضاء يا روزه واجب ديگرى دارد نمى تواند روزه مستحبى بگيرد وچنانچه فراموش كند وروزه مستحب بگيرد ، در صورتى كه پيش از ظهر يادش بيايد ، روزه مستحبى او بهم مى خورد ومى تواند نيت خود را به روزه واجب برگرداند واگر بعد از ظهر ملتفت شود ، روزه او باطل است واگر بعد از مغرب يادش بيايد ، روزه اش صحيح است .
مسأله 1565 - اگر غير از روزه ماه رمضان روزه معين ديگرى بر انسان واجب باشد ، مثلا نذر كرده باشد كه روز معينى را روزه بگيرد چنانچه عمدا تا اذان صبح نيت نكند روزه اش باطل است وهمچنين اگر نداند كه روزه آن روز بر او واجب است ، يا فراموش كند وپيش از ظهر يادش بيايد روزه اش باطل است .
مسأله 1566 - اگر براى روزه اى كه واجب است وروز آن معين نيست مثل روزه كفاره ، عمدا تا ظهر نيت نكند اشكال ندارد . بلكه اگر پيش از نيت تصميم داشته باشد كه روزه نگيرد ، يا ترديد داشته باشد كه بگيرد يا نه ، چنانچه كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد وپيش از ظهر نيت كند ، روزه او صحيح است .
مسأله 1567 - اگر در ماه رمضان پيش از ظهر كافر مسلمان شود روزه آن روز بر او واجب نيست وقضاء هم ندارد .
مسأله 1568 - اگر مريض پيش از ظهر ماه رمضان خوب شود واز اذان صبح تا آن وقت كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد ، بايد نيت روزه كند وآن روز را روزه بگيرد وچنانچه بعد از ظهر خوب شود . روزه آن روز بر او واجب نيست .
مسأله 1569 - روزى را كه انسان شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان واجب نيست روزه بگيرد واگر بخواهد روزه بگيرد ، نمى تواند نيت روزه رمضان كند بلكه بايد نيت كند كه اگر رمضان است روزه رمضان واگر رمضان نيست روزه قضاء يا مانند آن باشد ، يا نيت كند امتثال امر واقعى فعلى را ، يا نيت روزه قضاء ومانند آن بنمايد وچنانچه بعد معلوم شود رمضن بوده از رمضان حساب مى شود .
مسأله 1570 - اگر روزى را كه شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان به نيت روزه قضاء يا روزه مستحبى ومانند آن روزه بگيرد ودر بين روز بفهمد كه ماه رمضان است بايد نيت روزه رمضان كند .
مسأله 1571 - اگر در روزه واجب معينى مثل روزه رمضان مردد شود كه روزه خود را باطل كند يا نه ، يا قصد كند كه روزه را باطل كند ، روزه اش باطل مى شود اگر چه از قصدى كه كرده توبه نمايد وكارى هم كه روزه را باطل مى كند انجام ندهد .
مسأله 1572 - در روزه مستحب ورزوه واجبى كه وقت آن معين نيست مثل روزه كفاره ، اگر قصد كند كارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد ، يا مردد شود كه بجا آورد يا نه ، چنانچه بجا نياورد وپيش از ظهر دوباره نيت روزه كند ، روزه او صحيح است .
چيزهايى كه روزه را باطل مى كند
چيزهايى كه روزه را باطل مى كند
مسأله 1573 - بعضى از چيزها روزه را بدون اشكال باطل مى كند وبعضى را علماء فرموده اند وظاهرا به كمال روزه ضرر مى زنند وروزه را باطل نمى كنند مجموع آنها نه چيز است : اول - خوردن وآشاميدن . دوم - جماع . سوم - استمناء آن است كه انسان با خود يا غير خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد . چهارم - دروغ بستن به خدا وپيغمبر صلى الله عليه وآله وسلم وجانشيان پيغمبر عليهم السلام . پنجم - رساندن غبار غليظ به حلق . ششم - فرو بردن تمام سر در آب . هفتم - باقى ماندن بر جنابت وحيض ونفاس تا اذان صبح . هشتم - اماله كرن با چيزهاى روان . نهم - قى كردن واحكام اينها در مساي ل آينده گفته مى شود .
1-خوردن وآشاميدن
مسأله 1574 - اگر روزه دار عمدا چيزى بخورد يا بياشامد ، روزه او باطل مى شود چه خوردن وآشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان وآب ، چه معمول نباشد خاك وشيره درخت وچه كم باشد يا زياد ، حتى اگر مسواك را از دهان بيرون آورد ودوباره به دهان ببرد ورطوبت آن را فروبرد ، روزه او باطل مى شود مگر آنكه رطوبت مسواك در آب دهان بطورى از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود .
مسأله 1575 - اگر موقعى كه مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده ، بايد لقمه را از دهان بيرون آورد وچنانچه عمدا فروبرد روزه اش باطل است وبه دستورى كه بعدا گفته خواهد شد كفاره بر او واجب مى شود .
مسأله 1576 - اگر روزه دار سهوا چيزى بخورد يا بياشامد روزه اش باطل نمى شود .
مسأله 1577 - احتياط واجب آن است كه روزه دار از استعمال آمپولى كه به جاى غذا بكار مى رود خوددارى كند ، ولى تزريق آمپولى كه عضور را بى حس مى كند ويا دواء را داخل عضله يا وريد مى كند اشكال ندارد .
مسأله 1578 - اگر روزه دار چيزى را كه ذى دندان مانده است عمدا فروببرد روزه اش باطل مى شود .
مسأله 1579 - كسى كه مى خواهد روزه بگيرد ، لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال كند ، ولى اگر بداند غذايى كه لاى داندن مانده در روز فرو مى رود ، چنانچه خلال نكند وچيزى از آن فرو رود ، روزه اش باطل مى شود .
مسأله 1580 - فرو بردن آب دهان ، اگر چه به واسطه خيال كردن ترشى ومانند آن در دهان جمع شده باشد ، روزه را باطل نمى كند .
مسأله 1581 - فروبردن اخلاط سر وسينه ، تا از دهان خارج نشده اشكال ندارد ، ولو داخل فضاى دهان شده باشد .
مسأله 1582 - اگر روزه دار بقدرى تشنه شود كه بترسد از تشنگى بميرد مى تواند به اندازه اى كه از مردن نجات پيدا كند آب بياشامد ولى روزه او باطل مى شود واگر ماه رمضان باشد ، بايد در بقيه روز از بجا آوردن كارى كه روزه را باطل مى كند خوددارى نمايد .
مسأله 1583 - جويدن غذا براى بچه يا پرنده وچشيدن غذا ومانند اينها كه معمولا به حلق نمى رسد ، اگر چه اتفاقا به حلق برسد روزه را باطل نمى كند . ولى اگر انسان از اول بداند كه به حلق مى رسد ، روزه اش باطل مى شود وبايد قضاى آن را بگيرد وكفاره هم بر او واجب است .
مسأله 1584 - انسان نمى تواند براى ضعف ، روزه را بخورد ولى اگر ضعف او بقدرى است كه معمولا نمى شود آن را تحمل كرد خوردن روزه اشكال ندارد .
2-جماع
مسأله 1585 - جماع روزه را باطل مى كند ، اگر چه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود ومنى هم بيرون نيايد .
مسأله 1586 - اگر كمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود ومنى هم بيرون نيايد ، روزه باطل نمى شود .
مسأله 1587 - اگر شك كند كه به اندازه ختنه گاه داخل شده يا نه روزه او صحيح است
مسأله 1588 - اگر فراموش كند كه روزه است وجماع نمايد ، يا او را به جماع مجبور نمايند وجماع بدون اختيار باشد روزه او باطل نمى شود . ولى چنانچه در بين جماع يادش بيايد ، يا ديگر مجبور نباشد ، بايد فورا از حال جماع خارج شود واگر خارج نشود ، روزه او باطل است ، وهمچنين اگر مكره باشد واختيارا جماع كند .
3 - استمناء
مسأله 1589 - اگر روزه دار استمناء كند يعنى با خود يا غير خود كارى كند غير از جماع كه منى از او بيرون آيد روزه اش باطل مى شود .
مسأله 1590 - اگر بى اختيار منى از او بيرون آيد روزه اش باطل نيست . ولى اگر كارى كند كه به اختيار منى از او بيرون آيد چنانچه احتمال بدهد خروج منى را به واسطه آن كار روزه اش باطل مى شود واگر اطمينان داشته كه خارج نمى شود روزه باطل نمى شود
مسأله 1591 - هرگاه روزه دار بداند كه اگر در روز بخوابد محتلم مى شود يعنى در خواب منى از او بيرون مى آيد واجب نيست نخوابيدن واگر بخوابد رزوه اش باطل نمى شود .
مسأله 1592 - اگر روزه دار در حال بيرون آمدن منى از خواب بيدار شود ، واجب نيست از بيرون آمدن جلوگيرى كند .
مسأله 1593 - روزه دارى كه محتلم شده ، مى تواند بول كند وبه دستورى كه در صفحه 13 گفته شد استبراء نمايد . اگرچه بداند به واسطه بول يا استبراء كردن باقى مانده منى از مجرى بيرون مى ايد .
مسأله 1594 - روزه دارى كه محتلم شده اگر بداند منى در مجرى مانده ودر صورتى كه پيش از غسل بول نكند بعد از غسل منى از او بيرون مى آيد لازم نيست پيش از غسل بول كند .
مسأله 1595 - كسى كه مى داند كه اگر عمدا منى از خود بيرون آورد ، روزه اش باطل مى شود ، در صورتى كه به قصد بيرون آمدن منى با كسى بازى وشوخى كند ، اگر چه منى از او بيرون نيايد ، روزه اش باطل مى شود .
مسأله 1596 - اگر روزه دار بدون قصد بيرون آمدن منى با كسى بازى وشوخى كند چنانچه اطمينان دارد كه منى از او خارج نمى شود ، اگرچه اتفاقا منى بيرون آيد روزه او صحيح است ولى اگر اطمينان ندارد در صورتى كه منى از او بيرون آيد ، روزه اش باطل است .
4-دروغ بستن به خدا وپيغمبر
مسأله 1597 - اگر روزه دار به گفتن يا نوشتن يا به اشاره ومانند اينها به خدا وپيغمبران وجانشينان پيغمبران عمدا نسبت دروغ بدهد معصيت كرده ولى روزه او باطل نمى شود .
مسأله 1598 - اگر بخواهد خبرى را كه نمى داند راست است يا دروغ نقل كند ، بايد از كسى كه آن خبر را گفته ، يا از كتابى كه آن خبر در آن نوشته شده نقل نمايد ، والا معصيت كرده .
مسأله 1599 - اگر چيزى را به اعتقاد اينكه راست است از قول خدا يا پيغمبر نقل كند وبعد بفهمد درورغ بوده ، روزه اش باطل نمى شود ومعصبت هم نكرده است .
مسأله 1600 - اگر چيزى را كه مى داند دروغ است به خدا وپيغمبر نسبت دهد وبعدا بفهمد آنچه را كه گفته راست بوده روزه او باطل نمى شود ولى معصيت كرده .
مسأله 1601 - اگر دروغى را كه ديگرى ساخته عمدا به خدا وپيغمبر وجانشينان پيغمبر نسبت دهد روزه اش باطل نمى شود ومعصيت كرده ، ولى اگر از قول كسى كه آن دروغ را ساخته نقل كند اشكال ندارد .
مسأله 1602 - اگر از روزه دار بپرسند كه آيا پيمغبر صلى الله عليه وآله وسلم چنين مطلبى فرموده اند واو جايى كه در جواب بايد بگويد نه ، عمدا بگويد بلى ، يا جايى كه بايد بگويد بلى عمدا بگويد نه ، روزه اش باطل نمى شود ولى معصيت كرده است .
مسأله 1603 - اگر از قول خدا يا پيغمبر حرف راستى را بگويد بعد بگويد دروغ گفتم ، يا در شب دروغى را به آنان نسبت دهد وفرداى آن ، كه روزه بگويد آنچه ديشب گفتم راست است ، روزه اش باطل نمى شود ، ولى معصيت كرده .
5-رساندن غبار غليط به حلق
مسأله 1604 - رساندن غبار غليظ به حلق روزه را باطل مى كند ، چه غبار چيزى باشد كه خوردن آن حلال است مثل آرد ، يا غبار چيزى باشد كه خوردن آن حرام است مثل خاك وبهتر است غبارى را هم كه غليظ نيست به حلق نرساند .
مسأله 1605 - اگر به واسطه باد غبار غليظى پيدا شود وانسان با اينكه متوجه است مواظبت نكند وبه حلق برسد ، روزه اش باطل مى شود .
مسأله 1606 - احتياط واجب آن است كه روزه دار بخار غليظ ، ودود سيگار وتنباكو ، ومانند اينها را هم به حلق نرساند .
مسأله 1607 - اگر مواظبت نكند وغبار يا بخار يا دود ومانند اينها داخل حلق شود چنانچه يقين داشته كه به حلق نمى رسد روزه اش صحيح است .
مسأله 1608 - اگر فراموش كند كه روزه است ومواظبت نكند يا بى اختيار غبار ومانند آن به حلق او برسد روزه اش باطل نمى شود . وچنانچه ممكن است بايد آن را بيرون آورد .
6 - فروبردن سر در زير آب
مسأله 1609 - مكروه است روزه دار عمدا تمام سر را در آب فروبرد ، اگرچه باقى بدن او از آب بيرون باشد ، ولى روزه اش باطل نمى شود واگر تمام بدن را آب بگيرد ومقدارى از سر بيرون باشد ، كراهت هم ندارد .
مسأله 1610 - اگر نصف سر را يكدفعه ونصف ديگر آن را دفعه ديگر آب فروبرد ، كراهت ندارد .
مسأله 1611 - اگر شك كند كه تمام سر زير آب رفته يا نه ، مكروهى انجام نداده است .
مسأله 1612 - مكروه است تمام سر زير آب برود ولو مقدارى از موها بيرون بماند .
مسأله 1613 - اگر سر را در گلاب فروبرد ، كراهت ندارد . در صورتى كه مضاف باشد وهمچنين اگر سر را در آبهاى مضاف ديگر فرو ببرد ويا در چيزهاى ديگر كه روان است
مسأله 1614 - اگر روزه دار بى اختيار در آب بيفتد وتمام سر او را آب بگيرد ، يا فراموش كند كه روزه است وسر در آب فرو برد ، كار مكروهى انجام نداده .
مسأله 1615 - اگر به اطمينان اينكه آب سر او را نمى گيرد ، خود را در آب بيندازد وآب تمام سر او را بگيرد ، اشكال ندارد .
مسأله 1616 - اگر فراموش كند كه روزه است وسر را در آب فروبرد ، يا ديگرى به زور سر او را در آب فرو برد ، چنانچه در زير آب يادش بيايد كه روزه است ، يا آن كس دست خود را بردارد وفورا سر را بيرون آورد ، كا مكروهى انجام نداده .
مسأله 1617 - اگر فراموش كند كه روزه است وبه نيت غسل سر را در آب فرو برد ، روزه وغسل او صحيح است وكار مكروهى انجام نداده .
مسأله 1618 - اگر بداند كه روزه است وعمدا براى غسل سر را در آب فرو برد غسل او حكم عبادت مكروهه را دارد ومانند روزه اش صحيح است .
مسأله 1619 - سر فرو بردن در آب اگر براى نجات دادن مؤمنى كه در حال غرق شدن است ، باشد مكروه نيست بلكه واجب است وبه روزه هم هيچ خللى وارد نمى كند .
7 - باقى ماندن بر جنابت وحيض ونفاس تا اذان صبح
مسأله 1620 - اگر جنب عمدا تا اذان صبح غسل نكند ، يا اگر وظيفه او تيمم است عمدا تيمم ننمايد ، روزه اش باطل است در صورتى كه روزه رمضان يا قضاى آن باشد .
مسأله 1621 - اگر در روزه واجبى غير رمضان وقاضى آن كه مثل روز ماه رمن وقت آن معين است تا اذان صبح غسل نكند وتيمم هم ننمايد روزه اش صحيح است .
مسأله 1622 - كسى كه در شب ماه رمضان جنب است ومى خواهد روزه بگيرد چنانچه عمدا غسل نكند تا وقت تنگ شود ، بنابر احتياط واجب بايد تيمم كند وروزه بگيرد وقضاى آن را هم بجا آورد .
مسأله 1623 - اگر جنب در ماه غسل را فراموش كند وبعد از يك روز يادش بيايد ، بايد روزه آن روز را قضاء نمايد واگر بعد از چند روز يادش بيايد ، بايد روزه هرچند روزى را يقين دارد جنب بوده قضاء نمايد مثلا اگر نمى داند سه روز جنب بوده يا چهار روز ، بايد روزه سه روز را قضاء كند .
مسأله 1624 - كسى كه در شب ماه رمضان براى هيچ كدام از غسل وتيمم وقت ندراد ، اگر خود را جنب كند ، روزه اش باطل است وقضاء وكفاره بر او واجب مى شود ولى اگر براى تيمم وقت دارد ، چنانچه خود را جنب كند ، بنابر احتياط واجب بايد تيمم نمايد وروزه بگيرد وقضاى آن را هم بجا آورد .
مسأله 1625 - اگر براى آنكه بفهمد وقت دارد يا نه ، جستجو نمايد وگمان كند كه به اندازه غسل وقت دارد وخود را جنب كند وبعد بفهمد وقت تنگ بوده ، چنانچه تيمم كند ، روزه اش صحيح است واگر بدون جستجو گمان كند كه وقت دارد وخود را جنب نمايد وبعد بفهمد وقت تنگ بوده وبا تيمم روزه بگيرد ، بنا بر احتياط واجب بايد روزه آن روز را قضاء كند .
مسأله 1626 - كسى كه در شب ماه رمن جنب است ومى داند كه اگر بخوابد تا صبح بيدار نمى شود ، نبايد غسل نكرده بخوابد وچنانچه بخوابد وتا صبح بيدار نشود ، روزه اش باطل اس وقضاء وكفاره بر او واجب مى شود .
مسأله 1627 - هرگاه جنب در شب ماه رمضان بخوابد وبيدار شود ، جايز نيست كه پيش از غسل بخوابد ، اگرچه احتمال بدهد كه اگر دوباره بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى شود ، بلى اگر مطمئن باشد كه بيدار مى شود جائز است كه بخوابد .
مسأله 1628 - كسى كه در شب ماه رمضان جنب است ومى داند كه اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى شود ، چنانچه تصميم داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل كند وبا اين تصميم بخوابد وتا اذان خواب بماند روزه اش صحيح است .
مسأله 1629 - كسى كه در شب ماه رمضان جنب است ومى داند اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى شود ، چنانچه غفلت داشته باشد كه بعد از بيدار شدن بايد غسل كند ، در صورتى كه بخوابد وتا اذان صبح خواب بماند روزه اش صحيح است .
مسأله 1630 - كسى كه در شب ماه رمضان جنب است ومى داند يا احتمال مى دهد كه اگر بخوابد بپيش از اذان بيدار مى شود ، چنانچه نخواهد بعد از بيدار شدن غسل كند يا ترديد داشته باشد كه غسل كند يا نه ، در صورتى كه بخوابد وبيدار نشود ، روزه اش باطل است .
مسأله 1631 - اگر جنب در شب ماه رمضان بخوابد وتصميم داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل كند وتا اذان صبح بيدار نشود چنانچه معتاد به بيدار شدن باشد كفاره واجب نيست وفرقى بين خواب اول ودوم نيست ، بلى ، در خواب سوم احتياط به دادن كفاره ترك نشود واگر معتاد نباشد بايد كفاره بدهد . واما قضاء در خوابيدن اولى واجب نيست در صورتى كه بداند بيدار مى شود ودر خوابيدن دومى واجب است ، ودر صورتى كه احتمال بدهد بيدار نمى شود قضاء در خواب اول هم واجب است .
مسأله 1632 - خوابى را كه در آن محتلم شده ، بايد خواب اول حساب كند پس اگر بعد از بيدار شدن دوباره بخوابد وبداند يا احتمال دهد كه بيدار مى شود وتصميم هم داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل كند ، چنانچه تا اذان صبح خواب بماند بايد قضاى آن روز را بگيرد . واگر دوباره بيدار شود وبداند يا احتمال دهد كه اگر بخوابد بيدار مى شود وتصميم داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل كند در صورتى كه بازهم بخوابد وتا اذان خواب بماند ، بايد قضاى آن روز را بگيرد وبنابر احتياط كفاره هم بر او واجب مى شود .
مسأله 1633 - اگر روزه دار در روز محتلم شود واجب نيست فورا غسل كند .
مسأله 1634 - هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بيدار شود وببيند محتلم شده اگرچه بداند پيش از اذان صبح محتلم شده روزه او صحيح است .
مسأله 1635 - كسى كه مى خواهد قضاى روزه رمضان را بگيرد ، هرگاه تا اذان صبح جنب بماند ، اگرچه از روى عمد نباشد روزه او باطل است .
مسأله 1636 - كسى كه مى خواهد قضاى روزه رمضان را بگيرد ، اگر بعد اذان صبح بيدار شود وببيند محتلم شده وبداند پيش از اذان محتلم شده است ، روزه او باطل است ولو وقت قضاى روزه تنگ باشد .
مسأله 1637 - اگر در روزه واجبى غير روزه رمضان وقضاى آن ، تا اذان صبح جنب بماند واز روى عمد باشد يا نباشد ، وقت آن روزه معين باشد مثلا نذر كرده كه آن روز را روزه بگيرد ، يا معين نباشد روزه اش صحيح است .
مسأله 1638 - اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود وعمدا غسل نكند ، يا اگر وظيفه او تيمم است عمدا تيمم نكند در خصوص روزه رمضان روزه اش باطل است .
مسأله 1639 - اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود وبراى غسل وقت نداشته باشد ، چنانچه بخواهد روزه واجبى بگيرد كه مثل روزه رمضان وقت آن معين است ، ويا بخواهد روزه مستحب يا روزه واجبى بگيرد كه مثل روزه كفاره وقت آن معين نيست ، مى تواند بدون تيمم روزه بگيرد .
مسأله 1640 - اگر زن نزديك اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود وبراى هيچ كدام از غسل وتيمم وقت نداشته باشد يا بعد از اذان بفهمد كه پيش از اذان پاك شده روزه او صحيح است ، چه روزه اى را كه مى گيرد مثل روزه رمضان واجب معين باشد ، وچه روزه مستحب يا روزه اى باشد كه مثل روزه كفاره وقت آن معين نيست .
مسأله 1641 - اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يا نفاس پاك شود ، يا در بين روز خون حيض يا نفاس ببيند ، اگرچه نزديك مغرب باشد ، روزه او باطل است .
مسأله 1642 - اگر زن غسل حيض يا نفاس را فراموش كند وبعد از يك روز يا چند روز يادش بيايد ، روزه هايى كه گرفته صحيح است .
مسأله 1643 - اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود ودر غسل كردن كوتاهى كند وتا اذان غسل نكند ، روزه اش باطل است . ولى چنانچه كوتاهى نكند مثلا منتظر باشد كه ، حمام گرم شود ، اگرچه سه مرتبه بخوابد وتا اذان غسل نكند روزه او صحيح است .
مسأله 1644 - اگر زنى كه در حال استحاضه است ، غسلهاى روز خود را به تفصيلى كه در احكام استحاضه در صفحه 61 گفته شد ، بجا آورد ، روزه او صحيح است .
مسأله 1645 - كسى كه مس ميت كرده يعنى جايى از بدن خود را به بدن ميت رسانده ، مى تواند بدون غسل مس ميت روزه بگيرد . واگر در حال روزه هم ميت را مس نمايد ، روزه او باطل نمى شود .
8- اماله كردن
مسأله 1646 - اماله كردن با چيز روان اگرچه از روى ناچارى وبراى معالجه باشد روزه را باطل مى كند .
9 - قى كردن
مسأله 1647 - هرگاه روزه دار عمدا قى كند اگرچه به واسطه مرض ومانند آن ناچار باشد ، روزه اش باطل مى شود ولى اگر سهوا يا بى اختيار قى كند اشكال ندارد .
مسأله 1648 - اگر در شب چيزى بخورد كه مى داند به واسطه خوردن آن ، در روز بى اختيار قى مى كند ، روزه اش صحيح است ولو قى بكند .
مسأله 1649 - اگر روزه دار بتواند از قى كردن خوددارى كند ، چنانچه براى او ضرر ومشقت نداشته باشد ، بايد خوددارى نمايد .
مسأله 1650 - اگر مگس در گلوى روزه دار برود ، چنانچه ممكن باشد ، بايد آن را بيرون آورد وروزه او باطل نمى شود ، ولى اگر بداند كه به واسطه بيرون آوردن آن ، قى مى كند واجب نيست بيرون آورد وروزه او صحيح است .
مسأله 1651 - اگر سهوا چيزى را فرو ببرد وپيش از رسيدن به شكم يادش بيايد كه روزه است چنانچه ممكن باشد ، لازم است آن را بيرون آورد وروز او صحيح است .
مسأله 1652 - اگر يقين داشته باشد كه به واسطه آروغ زدن ، چيزى از گلو بيرون مى آيد ، نبايد عمدا آروغ بزند ولى اگر يقين نداشته باشد اشكال ندارد .
مسأله 1653 - اگر آروغ بزند وچيزى در گلو يا دهانش بيايد ، بايد آن را بيرون بريزد واگر بى اختيار فرو رود ، روزه اش صحيح است .
احكام چيزهايى كه روزه را باطل مى كند
مسأله 1654 - اگرانسان عمدا واز روى اختيار كارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد ، روزه او باطل مى شود ، وچنانچه از روى عمد نباشد ، اشكال ندارد ولى جنب اگر بخوابد وبه تفصيلى كه در مسأله 1639 گفته شد تا اذان صبح غسل نكند روزه او باطل است .
مسأله 1655 - اگر روزه دار سهوا يكى از كارهايى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد وبه خيال اينكه روزه اش باطل شده ، عمدا دوباره يكى از آنها را بجا آورد روزه او باطل مى شود در صورتى كه مقصر باشد در خيال عدم بطلان .
مسأله 1656 - اگر چيزى به روز در گلوى روزه دار بريزند ، روزه او باطل نمى شود . ولى اگر مجبورش كنند كه روزه خود را باطل كند مثلا به او بگويند اگر غذا نخورى ضرر مالى يا جانى به تو مى زنيم وخودش براى جلوگيرى از ضرر چيزى بخورد ، روزه او باطل مى شود .
مسأله 1657 - روزه دار نبايد جايى برود كه مى داند مجبورش مى كنند كه خودش روزه خود را باطل كند . واگر برود واز روى ناچارى كارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد ، روزه او باطل مى شود ، بلكه اگر قصد رفتن كند ، اگر چه نرود روزه اش باطل است .
آنچه براى روزه دار مكروه است
مسأله 1658 - چند چيز براى روزه دار مكروه است واز آن جمله است : دوا ريختن به چشم وسرمه كشيدن ، در صورتى كه مزه يا بوى آن به حلق برسد ، انجام دادن هركارى كه مانند خون گرفتن وحمام رفتن باعث ضعف مى شود ، انفيه كشيدن اگر نداند كه به حلق مى رسد واگر بداند به حلق مى رسد جايز نيست ، بو كردن گياههاى معطر ، نشستن زن در آب ، استعمال شياف ، تر كردن لباسى كه در بدن است ، كشيدن دندان وهر كارى كه به واسطه آن از دهان خون بيايد ، مسواك كردن به چوب تر ، بى جهت آب يا چيزى در دهان كردن ، ونيز مكروه است انسان بدون قصد بيرون آمدن منى ، زن خود را ببوسد يا كارى كند كه شهوت خود را به حركت آورد . واگر به قصد بيرون آمدن منى باشد روزه او باطل مى شود .
جاهايى كه قضاء وكفاره روزه واجب است
جاهايى كه قضاء وكفاره روزه واجب است
مسأله 1659 - اگر در روزه رمضان در شب جنب شود وبه تفصيلى كه در مسأله 1639 گفته شد بيدار شود ودوباره بخوابد وتا اذان صبح بيدار نشود ، فقط بايد قضاى آن روز را بگيرد وچنانچه مرتبه سوم بخوابد وبيدار نشود احتياط به كفاره دادن بايد رعايت شود ، ولى اگر كار ديگرى كه روزه را باطل مى كند ، عمدا انجام دهد ، در صورتى كه مى دانسته آن كا روزه را باطل مى كند ، قضاء وكفاره بر او واجب مى شود .
مسأله 1660 - اگر به واسطه ندانستن مسأله كارى انجام دهد كه روزه را باطلمى كند ، چنانچه مى توانسته مسأله را ياد بگيرد ، كفاره بر او واجب مى شود واگرنمى توانسته مسأله را ياد بگيرد ، كفاره بر او واجب نيست
كفاره روزه
مسأله 1661 - كسى كه كفاره روزه رمضان بر او واجب است ، بايد يك بندهآزاد كند ، يا بدستورى كه در مسأله بعد گفته مى شود دو ماه روزه بگيرد ، يا شصت فقير را سير كند يا به هر كدام يك مد كه تقريبا ده سير است طعام يعنى گندم يا جو ومانند اينها بدهد ، وچنانچه اينها برايش ممكن نباشد ، بايد هر چند مد كهمى تواند به فقير اطعام بدهد ، واگر نتواند طعام بدهد استغفار كند ، وواجب استكه هر وقت بتواند ، كفاره را بدهد .
مسأله 1662 - كسى كه مى خواهد دو ماه كفاره روزه رمضان را بگيرد ، بايدسى ويك روز آن را پى در پى نباشد اشكال ندارد .
مسأله 1663 - كسى كه مى خواهد دو ماه كفاره روز رمضان را بگيرد ، نبايدموقعى شروع كند كه در بين سى ويك روز ، روزى باشد كه مانند عيد قربان ، روزهآن حرام است .
مسأله 1664 - كسى كه بايد پى در پى روزه بگيرد . اگر در بين آن بدون عذر يكروز روزه نگيرد ، يا وقتى شروع كند كه در بين آن به روزى برسد كه روزه آنواجب است ، مثلا به روزى برسد كه نذر كرده آن روز را روزه بگيرد ، بايد روزه هارا از سر بگيرد .
مسأله 1665 - اگر در بين روزهايى كه بايد پى در پى روزه بگيرد ، عذرى مثلحيض ، يا نفاس ، براى او پيش آيد ، بعد از برطرف شدن عذر واجب نيست روزه هارا از سر بگيرد ، بلكه بقيه را بعد از بر طرف شدن عذر بجا آورد .
مسأله 1666 - اگر به چيز حرامى روزه خود را باطل كند ، چه آن چيز اصلاحرام باشد مثل شراب وزنا ، يا به جهتى حرام شده باشد ، مثل نزديكى كردن باعيال خود در حال حيض ، كفاره جمع بر واجب مى شود يعنى بايد يك بندهآزاد كند ودو ماه روزه بگيرد وشصت فقير را سير كند ، يا به هر كدام آنها يك مد كه تقريبا ده سير است ، گندم يا جو يا نان ومانند اينها بدهد وچنانچه هر سه برايشممكن نباشد ، اظهر كفايت يكى از آنها است ، ولازم نيست كه هركدام آنها ممكن است انجام دهد .
مسأله 1667 - اگر روزه دار دروغى را به خدا وپيغمر صلى الله عليه وآله نسبت دهد كفاره براو واجب نيست
مسألة 1668 - اگر روزه دار در يك روز ماه رمضان چند مرتبه جماع كند يا استمناء نمايد يك كفاره كافى است .
مسأله 1669 - اگر روزه دار در يك روزه دار در يك روز ماه رمضان چند مرتبهغير جماع واستمناء كار ديگرى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد ، براى همه آنها يك كفاره كافى است .
مسأله 1670 - اگر روزه دار غير جماع كار ديگرى كه روزه باطل مى كندانجام دهد وبعد با حلال خود جماع نمايد ، براى هر دو يك كفاره كافى است
.مسأله 1671 - اگر روزه دار غير جماع كارديگرى كه حلال است وروزه را باطلمى كند ، انجام دهد مثلا آب بياشامد وبعد كار ديگرى كه حرام است وروزه را باطلمى كند غير جماع انجام دهد ، مثلا غذاى حرامى بخورد ، يك كفاره كافى است .
مسأله 1672 - اگر روزه دار آروغ بزند وچيزى در دهانش بيايد ، چنانچه عمدا آن را فرو ببرد روزه اش باطل است وبايد قضاى آن را بگيرد وكفاره هم بر اوواجب مى شود . واگر خوردن آن چيز حرام باشد ، مثلا موقع آروغ زدن ، خون ياغذايى كه از صورت غذا بودن خارج شده ، به دهان او بيايد وعمدا آن را فرو بردبايد قضاى آن روزه را بگيرد وكفارة جمع هم بر او واجب مى شود .
مسأله 1673 - اگر نذر كند كه روز معينى را روزه بگيرد ، چنانچه در آن روزعمدا روزه خود را باطل كند كفاره بر او واجب است وكفاره آن يك بنده آزادنمودن يا دو ماه پى در پى روزه گرفتن يا شصت فقير طعام دادن است
.مسأله 1674 - كسى كه مى تواند وقت را تشخيص دهد ، اگر به گفته كسى كهمى گويد مغرب شده افطار كند وبعد بفهمد مغرب نبوده است ، قضاء وكفاره بر اوواجب مى شود
.مسأله 1675 - كسى كه عمدا روزه خود را باطل كرده ، اگر بعد از ظهر مسافرتكند كفاره از او ساقط نمى شود واگر پيش از ظهر سفر نمايد ، كفاره از او ساقط مى شود .
مسألة 1676 - اگر عمدا روزه خود را باطل كند ، وبعد عذرى مانند حيض يانفاس يا مرض براى او پيدا شود ، كفاره از او ساقط است .
مسأله 1677 - اگر يقين كند كه روز اول ماه رمضان است وعمدا روزه خود راباطل كند ، بعد معلوم شود كه آخر شعبان بوده كفاره بر او واجب نيست .
مسأله 1678 - اگر انسان شك كند كه آخر رمضان است يا اول شوال وعمداروزه خود را باطل كند ، بعد معلوم شود اول شوال بوده كفاره بر او واجبنيست
.مسأله 1679 - اگر روزه دار در ماه رمضان با زن خود كه روزه دار است جماعكند چنانچه زن را مجبور كرده باشد ، كفاره روزه خودش وروزه زن را بايد بدهدواگر زن به جماع راضى بوده ، بر هر كدام يك كفاره واجب مى شود .
مسأله 1680 - اگر زنى شوهر روزه دار خود را مجبور كند كه جماع نمايد ، ياكار ديگرى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد ، واجب نيست كفارة روزه شوهر رابدهد .
مسأله 1681 - اگر روزه دار در ماه رمضان ، زن خود را مجبور به جماع كند ودر بين جماع ، زن راضى شود ، بايد مرد دو كفاره وزن يك كفاره بدهد .
مسأله 1682 - اگر روزه دار در ماه رمضان با زن روزه دار خود كه خواب استجماع نمايد ، يك كفاره بر او واجب مى شود وروزه زن صحيح است وكفاره همبر او واجب نيست .
مسأله 1683 - اگر مرد زن خود را مجبور كند كه غير جماع كار ديگرى كهروزه را باطل مى كند بجا آورد ، كفاره زن را نبايد بدهد وبر خود زن هم كفارهواجب نيست .
مسأله 1684 - كسى كه به واسطة مسافرت يا مرض روزه نمى گيرد ، نمى تواندزن روزه دار خود را مجبور به جماع كند . ولى اگر او را مجبور نمايد ، كفاره بر اوواجب نيست .
مسألة 1685 - انسان نبايد در بجا آوردن كفاره كوتاهى كند ، ولى لازم نيست فورا آن را انجام دهد .
مسأله 1686 - اگر كفاره بر انسان واجب شود وچند سال آن را بجا نياورد ،چيزى بر آن اضافه نمى شود .
مسأله 1687 - كسى كه بايد براى كفاره يك روز شصت فقير را طعام بدهد اگربه شصت فقير دسترسى دارد ، نبايد به هر كدام از انها بيشتر از يك مد كه تقريبا دهسير است طعام بدهد ، يا يك فقير را بيشتر از يك مرتبه سير نمايد ، ولى مى تواندبراى هر يك از عيالات فقير اگر چه صغير باشند يك مد به آن فقير بدهد درصورتى كه فقير عائله مند ولى باشد .
مسأله 1688 - كسى كه قضاى روزه رمضان را گرفته ، اگر بعد از ظهر عمداكارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد ، بايد به ده فقير هر كدام يك مد كه تقريباده سير است طعام بدهد واگر نمى تواند ، سه روز روزه بگيرد .
جاهايى كه فقط قضاى روزه واجب است
مسألة 1689 - در چند صورت فقط قضاى روزه بر انسان واجب است وكفارهواجب نيست : اول - آنكه در شب ماه رمضان جنب باشد وبه تفصيلى كه درمسألة 1639 گفته شد تا اذان صبح از خواب دوم بيدار شود . دوم - عملى كه روزهراباطل مى كند بجا نياورد ولى نيت روزه نكند يا ريا كند ، يا قصد كند كه روزهنباشد ، يا قصد كند كارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد . سوم - آنكه در ماهرمضان غسل جنابت را فراموش كند وبا حال جنابت يك روز يا چند روز روزهبگيرد . چهارم آنكه در ماه رمضان بدون اينكه تحقيق كند صبح شده يا نه ، كارىكه روزه را باطل مى كند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده ونيز اگر بعد ازتحقيق با اينكه گمان دارد صبح شده ، كارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهدبعد معلوم شود صبح بوده ، قضاى آن روز ، بر او واجب است ، واگر بعد از تحقيق شك كند كه صبح شده يا نه وكارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد بعد معلومشود صبح بوده احتياط آن است كه قضاى روزه آن روز را بجا آورد . پنجم - آنكهكسى بگويد صبح نشده وانسان به گفته او كارى كه روزه را باطل مى كند انجامدهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است . ششم - آنكه كسى بگويد صبح شده وانسان به گفته او يقين نكند وخود او هم موثق نباشد وكارى كه روزه را باطلمى كند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است . هفتم - آنكه كور ومانند آنبه گفته كس ديگر افطار كنند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده است . هشتم - آنكه درهواى صاف به واسطة تاريكى يقين كند كه مغرب شده وافطار كند بعد معلوم شودمغرب نبوده است وهمچنين اگر در هواى ابر به اعتقاد اينكه مغرب شده ، افطاركند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده ، قضاء لازم است . نهم - آنكه برا خنك شدن يابى جهت مضمضه كند يعنى آب در دهان بگرداند وبى اختيار فرو رود . ولى اگرفراموش كند كه روزه است وآب را فرو دهد يا براى وضوء نماز واجب مضمضهكند وبى اختيار فرو رود ، قضاء بر او واجب نيست . ودر مضمضه براى وضوء غيرنماز واجب احتياطا قضاء نمايد
.مسأله 1690 - اگر غير آب چيز ديگرى را در دهان ببرد وبى اختيار فرو رود ياآب داخل بينى كند وبى اختيار فرو رود ، قضاء بر او واجب نيست .
مسأله 1691 - مضمضه زياد براى روزه دار مكروه است واگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد ، بهتر است سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد .
مسأله 1692 - اگر انسان بداند كه به واسطة مضمضه بى اختيار يا از روىفراموشى آب وارد گلويش مى شود ، نبايد مضمضه كند .
مسأله 1693 - اگر در ماه رمضان ، بعد از تحقيق يقين كند كه صبح نشده وكارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده ، قضاء لازمنيست
مسألة 1694 - اگر انسان شك كند كه مغرب شده يا نه ، نمى تواند افطار كند .ولى اگر شك كند كه صبح شده يا نه ، پيش از تحقيق هم مى تواند كارى كه روزه راباطل مى كند انجام دهد .
احكام روزة قضاء
مسألة 1695 - اگر ديوانه عاقل شود ، واجب نيست روزه هاى وقتى را كه ديوانه بوده قضاء نمايد
.مسأله 1696 - اگر كافر مسلمان شود ، واجب نيست روزه هاى وقتى را كه كافربوده قضاء نمايد ولى اگر مسلمانى كافر شود ودو باره مسلمان گردد ، روزه هاىوقتى را كه كافر بوده بايد قضاء نمايد .
مسأله 1697 - روزه اى كه از انسان به واسطة مستى فوت شده بايد قضاءنمايد ، اگر چه جيزى را كه به واسطه آن مست شده ، براى معالجه خورده باشد .
مسأله 1698 - اگر براى عذرى چند روز روزه نگيرد وبعد شك كند كهچه وقت عذر او بر طرف شده ، مى تواند مقدار كمتر را قضاء نمايد ، مثلا كسى كهپيش از ماه رمضان مسافرت كرده ونمى داند پنجم رمضان از سفر برگشته يا ششممى تواند پنج روز روزه بگيرد وهمچنين كسى كه نمى داند چه وقت عذر برايشپيدا شده ، مى تواند مقدار كمتر را قضاء نمايد ، مثلا اگر در آخرهاى ماه رمضان مسافرت كند وبعد از رمضان بر گردد ونداند كه بيست وپنجم رمضان مسافرتكرده ، يا بيست وششم ، مى تواند مقدار كمتر يعنى پنج روز را قضاء كند .
مسأله 1699 - اگر از چند ماه رمضان روزه قضاء داشته باشد ، قضاى هر كدامرا كه اول بگيرد مانعى ندارد
مسأله 1700 - اگر قضاى روزه چند رمضان بر او واجب باشد ودر نيتمعين نكند ، روزه اى را كه مى گيرد قضاى كدام رمضان است ، قضاى سال اول حساب مى شود
مسألة 1701 - كسى كه قضاى روزه رمضان را گرفته ، مى تواند پيش از ظهرروزه خود را باطل نمايد
مسأله 1702 - اگر قضاى روزه ميتى را گرفته باشد ، مى تواند بعد از ظهر روزهرا باطل كند اگر چه بهتر است باطل نكند .
مسأله 1703 - اگر به واسطه مرض ، يا حيض ، يا نفاس ، روزه رمضان را نگيردوپيش از تمام شدن رمضان بميرد ، لازم نيست روزهايى را كه نگرفته براى اوقضاء كنند روزهايى را كه نگرفته بايد قضاء كندواحتياط واجب آن است كه براى هر روز يك مد طعام هم به فقير بدهد .
مسأله 1704 - اگر به واسطه مرضى روزه رمضان را نگيرد ومرض او تارمضان سال بعدطول بكشد ، قضاى روزه هايى را كه نگرفته بر او واجب نيست ،وبايد براى هر روز يك مد كه تقريبا ده سير است طعام يعنى گندم يا جو وماننداينها به فقير بدهد ، واگر به واسطه عذر ديگرى مثلا براى مسافرت روزه نگرفتهباشد وعذر او تا رمضان بعد باقى بماند ،
مسأله 1705 - اگر به واسطه مرضى روزه رمضان را نگيرد وبعد از رمضانمرض او بر طرف شود ولى عذر ديگرى پيدا كند كه نتواند تا رمضان بعد قضاىروزه را بگيرد ، بايد روزه هايى را كه نگرفته قضاء نمايد . واگر در ماه رمضان ، غيرمرض عذر ديگرى داشته باشد وبعد از رمضان آن عذر بر طرف شود وتا رمضانسال بعد به واسطه مرض نتواند روزه بگيرد ، روزه هايى را كه نگرفته لازم نيستقضاء كند .
مسأله 1706 - اگر در ماه رمضان به واسطه عذرى روزه نگيرد وبعد ازرمضان عذر او بر طرف شود وتا رمضان آينده عمدا قضاى روزه را نگيرد ،بايد روزه قضاء كند وبراى هر روز يك مد گندم يا جو ومانند اينها هم بهفقير بدهد
مسأله 1707 - اگر در قضاى روزه كوتاهى كند تا وقت تنگ شود ودر تنگى وقت عذرى پيدا كند ، بايد روزه قضاء را بگيرد وبراى هر روز يك مد گندم يا جوومانند اينها به فقير بدهد ، واگر موقعى كه عذر دارد ، تصميم داشته باشد كه بعد ازبر طرف شدن عذر روزه هاى خود را قضاء كند وپيش از انكه قضاء نمايد درتنگى وقت عذر پيدا كند ، روزه قضاء را بگيرد وبنا بر احتياط واجب براى هر روزيك مد طعام هم به فقير بدهد
مسأله 1708 - اگر مرض انسان چند سال طول بكشد ، بعد از آنكه خوب شدبايد قضاى رمضان آخر را بگيرد وبراى هر روز از سالهاى پيش يك مد كه تقريباده سير است ، طعام يعنى گندم يا جو ومانند اينها به فقير بدهد .
مسأله 1709 - كسى كه بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد ، مى تواندكفاره چند روز را به يك فقير بدهد .
مسأله 1710 - اگر قضاى روزه رمضان را چند سال تأخير بيندازد ، بايد قضاء را بگيرد وبراى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد .
مسأله 1711 - اگر روزه رمضلان را عمدا نگيرد ، بايد قضاى آن را بجا آورد وبراى هر روز دو ماه روزه بگيرد ، يا به شصت فقير طعام بدهد ، يا يك بنده آزاد كندوچناچه تا رمضان آينده قضاى آن روزه را بجا نياورد ، بنا بر احتياط براى هر روز يك مد طعام لازم است .
مسأله 1712 - اگر روزه رمضان را عمدا نگيرد ودر روز ، مكرر جماع كند يااستمناء نمايد واگر چند مرتبه كار ديگرى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد ،مثلا چند مرتبه غذا بخورد ، يك كفاره كافى است .
مسأله 1713 - بعد از مرگ پدر ومادر پسر بزرگتر بايد قضاى نماز وروزه آنانرا به تفصيلى كه در صفحه 225 گفته شد بجا آورد .
مسأله 1714 - اگر پدر ومادر غير از روزه رمضان ، روزه واجب ديگرى را مانندروزه نذر نگرفته باشند ، بايد پسر بزرگتر قضاء نمايد .
احكام روزه مسافر
مسأله 1715 - مسافرى كه بايد نمازهاى چهار ركعتى را در سفر دوركعت بخواند ، نبايد روزه بگيرد ومسافرى كه نمازش را تمام مى خواند 7مثل كسى كه شغلش مسافرت ، يا سفر او سفر معصيت است ، بايد در سفر روزهبگيرد .
مسأله 1716 - مسافرت در ماه رمضان اشكال ندارد . ولى اگر براى فرار ازروزه باشد بهتر سفر نكردن است
مسأله 1717 - اگر غير روزه رمضان ، روزه معين ديگرى بر انسان واجب باشدمثلا نذر كرده باشد روز معينى را روزه بگيرد ، تا ناجار نشود ، نمى تواند در آن روزمسافرت كند . واگر در سفر باشد چنانچه ممكن است بايد قصد كند كه ده روزدر جاى بماند وآن روز را روزه بگيرد
.مسأله 1718 - اگر نذر كند روزه بگيرد وروز آن معين نكند ، مى تواند آنز را در سفر بجا آورد . ولى چنانچه نذر كند كه روز معينى را در سفر روزه بگيرد بايدآن را در سفر بجا آورد . ونيز اگر نذر كند روز معينى را ، چه مسافر باشد يا نباشد ،روزه بگيرد ، بايد آن روز را اگر چه مسافر باشد روزه بگيرد .
مسأله 1719 - مسافر مى تواند براى خواستن حاجت سه روز در مدينه طيبهروزه مستحبى بگيرد .
مسأله 1720 - كسى كه نمى داند روزه مسافر باطل است ، اگر در سفر روزهبگيرد ودر بين روز مسأهل را بفهمد ، روزه اش باطل مى شود . واگر تا مغرب نفهمد ،روزه اش صحيح است .
مسأله 1721 - اگر فراموش كند كه مسافر است ، يا فراموش كند كه روزه مسافرباطل است ودر سفر روزه بگيرد روزه او باطل است
مسأله 1722 - اگر روزه دار بعد از ظهر مسافرت نمايد ، بايد روزه خود را تمامكند واگر پيش از ظهر مسافرت كند بايد روزه خود را باطل كند .
مسأله 1723 - اگر مسافر پيش از ظهر به وطنش برسد ، يا به جايى برسد كهمى خواهد ده روز در آنجا بماند ، چنانچه كارى كه روزه را باطل مى كند انجامنداده ، بايد آن روز را روزه بگيرد واگر انجام داده ، روزه آن روز بر او واجبنيست .
مسأله 1724 - اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد ، يا به جايى برسد كهمى خواهد ده روز در آنجا بماند ، نبايد آن روز را روزه بگيرد .
مسأله 1725 - مسافر وكسى كه از روزه گرفتن عذر دارد مكروه است در روزماه رمضان جماع نمايد ودر خودرن وآشاميدن كاملا خود را سير كند .
كسانى كه روزه بر آنها واجب نيست
مسأله 1726 - كسى كه به واسطه پيرى نمى تواند روزه بگيرد ، يا براى اومشقت دارد ، روز ه بر او واجب نيست . ولى در هر دو صورت بايد براى هر روز يكمد كه تقريبا ده سير است گندم يا جو ومانند اينها به فقير بدهد .
مسأله 1727 - كسى كه به واسطه پيرى روزه نگرفته ، اگر بعد از ماه رمضانبتواند روزه بگيرد لازم نيست قضاى روزه هايى را كه نگرفته بجا آورد .
مسأله 1728 - اگر انسان مرضى دارد كه زياد تشنه مى شود ونمى تواندتشنگى را تحمل كند ، يا براى او مشقت دارد ، روزه بر او واجب نيست . ولى در هر دو صورت بايد براى هر روز يك مد گندم يا جو ومانند اينها به فقير بدهد . وچنانچه بعد از رمضان بتواند روزه بگيرد ، لازم است روزه هايى را كه نگرفته قضاءنمايد ، بلى در صورتى كه تا رمضان بعد نتواند روزه بگيرد قضاء لازم نيست .
مسأله 1729 - زنى كه زائيدن او نزديك است وروزه براى حملش ضرر دارد .روزه بر او واجب نيست . وبايد براى هر روز يك مد طعام يعنى گندم يا جو ومانند اينها به فقير بدهد . ونيز اگر روزه براى خودش ضرر دارد ، روزه بر او واجبنيست ، بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد ودر هر دو ضورت روزه هايىرا كه نگرفته بايد قضاء نمايد .
مسأله 1730 - زنى كه بچه شير مى دهد وشير او كم است چه مادر بچه ، يادايه او باشد ، يا بى اجرت شير دهد ، اگر روزه براى بچه اى كه شير مى دهدضرر دارد ، روزه بر او واجب نيست وبايد براى هر روز يك مد طعام يعنىگندم يا جو ومانند اينها به فقير بدهد ، ونيز اگر براى خودش ضرر دارد ، روزهبر او واجب نيست ، وبايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد . ودر هردوصورت روزه هايى را كه نگرفته بايد قضاء نمايد ، ولى اگر كسى پيدا شود كه بى اجرت بچه را شير دهد ، يا براى شير دادن بچه از پدر يا مادر بچه يا از كشديگرى كه اجرت او را بدهد اجرت بگيرد ، بايد بجه را به او بدهد وروزه بگيرد .
راه ثابت شدن اول ماه
مسأله 1731 - او ل ماه به پنح چيز ثابت مى شود . اول - آنكه خود انسان ماه راببيند دوم - عده اى كه از گفته آنان يقين پيدا مى شود ، بگويند ماه را ديده ايم .وهمچنين است هر چيزى كه به واسطه آن يقين پيدا شود . سوم - دو مرد عادلبگويند كه در شب ماه را ديده ايم ، ولى اگر صفت ماه را بر خلاف يكديگر بگويند ،اول ماه ثابت نمى شود . بلكه بنا بر اظهر هلال به شهادت عدل واحد ثابتمى شود . چهارم - سى روز از اول ماه شعبان بگذرد كه به واسطه آن ، اول ماهرمضان ثابت مى شود ، وسى روز از اول رمضان بگذرد كه به واسطه آن ، اول ماهشوال ثابت ميشود . پنجم - حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است .
مسأله 1732 - اگر حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است ، كسى هم كه تقليد اورا نمى كند ، بايد به حكم او عمل نمايد . ولى كسى كه مى داند حاكم شرع اشتباهكرده ، نمى تواند به حكم او عمل نمايد
.مسأله 1733 - اول ماه با پيشگويى منجمين ثابت نمى شود ولى اگر انسان ازگفته آنان يقين پيدا كند ، بايد به ان عمل نمايد .
مسأله 1734 - بلند بودن ماه يا دير غروب كردن آن ، دليل نمى شود كه شبپيش شب اول ماه بوده است .
مسأله 1735 - اگر اول ماه رمضان براى كسى ثابت نشود وروزه نگيرد ،چنانچه دو مرد عادل بگويند كه شب پيش ماه را ديده ايم ، بايد روزه آن روز راقضاء نمايد بلكه يك نفر هم بگويد بايد قضاء نمايد
مسأله 1736 - اگر در شهرى اول ماه ثابت شود براى مدرم شهرهاى ديگر نيزثابت مى شود ، جه دور باشند ، چه نزديك ، در افق متحد باشند يا نه در صورتى كهدر شب مشترك باشند ولو به اينكه اول شب يكى آخر شب ديگرى باشد .
مسأله 1737 - او ل ماه به تلگراف ثابت مى شود چه دو شهرى كه از يكى بهديگرى تلگراف كرده اند ، نزديك يا هم افق باشند وچه نباشند اگر انسان بداند كهتلگراف از روى حكم حاكم شرع يا شهادت عادل يا از راه ديگرى بوده كه شرعامعتبر است .
مسأله 1738 - روزى را كه انسان نمى داند آخر رمضان است يا اول شوال ،بايد روزه بگيرد . ولى اگر پيش از مغرب بفهمد كه اول شوال است بايد افطاركند .
مسأله 1739 - اگر زندانى نتواند به ماه رمضان يقين كند ، بايد به گمان عملنمايد واگر آن هم ممكن نباشد ، هر ماهى را كه روزه بگيرد صحيح است بهشرطى كه يقين نكند آن ماه مقدم بر رمضان است ولى بايد بعد از گذشتن يازده ماهاز ماهى كه روزه گرفته ، دو باره يك ماه روزه بگيرد .
روزه هاى حرام ومكروه
مسأله 1740 - روزه عيد فطر وقربان ، حرام است وونيز روزى كه انسان نمى داندآخر شعبان است ، يا اول رمضان ، اگر به نيت اول رمضان روزه بگيرد حرام است
مسأله 1741 - اگر زن به واسطه گرفتن روزه مستحبى حق شوهرش از بينبرود روزه او حرام است . بلكه اگر حق شوهر هم از بين نرود ، بدون اجازه اوروزه مستحبى نگيرد .
مسأله 1742 - روزه مستحبى اولاد اگر اسباب اذيت پدر ومادر ، يا جد شودحرام است .
مسأله 1743 - اگر پسر بدون احازه پدر روزه مستحبى بگيرد ، ودر بين روزپدر او را نهى كند ، چنانچه مخالفت او موحب اذيتش باشد بايد افطار كند .
مسأله 1744 - كسى كه مى داند روزه براى او ضرر ندارد اگر چه دكتر بگويد ضرردارد ، بايد روزه بگيرد ، وكشى كه يقين يا گمان دارد كه روزه برايش ضرر دارد ، اگرچه دكتر بگويد ضرر ندارد ، بايد روزه نگيرد واگر روزه بگيرد صحيح نيست
.مسأله 1745 - اگر انسان احتمال بدهد كه روزه برايش ضرر دارد ، واز آناحتمال ترس براى او پيدا شود چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد ، نبايدروزه بگيرد واگر روزه بگيرد صحيح نيست .
مسأله 1746 - كسى كه عقيده اش اين است كه روزه براى او ضرر ندارد ، اگرروزه بگيرد وبعد از مغرب بفهمد روزه براى او ضرر داشته ، بنا بر احتياط واجببايد قضاى آن را بجا آورد .
مسأله 1747 - غير از روزه هايى كه گفته شد روزه هاى حرام ديگرى هم هستكه در كتابهاى مفصل ذكر شده است .
مسأله 1748 - روزه روز عاشورا وروزى كه انسان شك دارد روز عرفه است يا عيد قربان مكروه است .
روزه هاى مستحب
مسأله 1749 - روزه تمام روزهاى سال ، غير از روزه هاى حرام ومكروه كهبيان شد ، مستحب است . وبراى بعضى از روزها بيشتر سفارش شده است كه ازآن جمله است
1 - پنچشنبه اول وپنچشنبه آخر هر ماه ، وچهار شنبه اولى كه بعد از روزدهم ماه است واگر كسى اينها را بجا نياورد ، مستحب است قضاء نمايد وچنانچه اصلا نتواند روزه بگيرد ، مستحب است براى هر روز يك مد طعام يا6 / 12 نخود نقره به فقير بدهد .
2 - سيزدهم وچهاردهم وپانزداهم هر ماه .
3 - تمام ماه رجب وشعبان وبعضى از اين دو ماه اگر يك روزباشد .
4 - روز عيد نوروز ، روز چهارم تا نهم شوال ، روز نهم وبيست وپنجمذى قعده ، روز اول تا روز نهم ذى حجه ( روز عرفه ) ولى اگر به واسطه ضعفروزه نتواند دعاى روز عرفه را بخواند روزه آن روز مكروه است ، عيد سعيدغدير ( 18 ذى حجه ) ، روز مباهله ( 24 ذى حجه ) روز اول وسوم وهفتم محرم ، ميلاد مسعود پيغمبر اكرم صلى الله عليه وآله ( 27 رجب ) واگر كسى روزه مستحبىبگيرد واجب نيست آن را به آخر رساند ، بلكه اگر برادر مؤمنش اورابه غذا دعوت كند ، مستحب است دعوت او را قول كند ، ودر بين روز افطار نمايد . مواردى كه مستحب است انسان از كارهايىكه روزه را باطل مى كند خود دارى نمايد
مسأله 1750 - براى شش نفر مستحب است در ماه رمضان اگر چه روزهنيستند از كارى كه روزه را باطل مى كند خود دارى نماييد :اول - مسافرى كه در سفر كارى كه روزه را باطل مى كند انجام داده باشد وپيش از ظهر به وطنش يا به جايى كه مى خواهد ده روز بماند برسد .دوم - مسافرى كه بعد از ظهر به وي نش يا به جايى كه مى خواهد ده روز درآنجا بماند برسد .سوم - مريضى كه بعد از ظهر خوب شود .پنجم - زنى كه در بين روز از خون حيض يا نفاس پاك شود .ششم - كافرى كه بعد از ظهر مسلمان شود .
مسأله 1751 - مستحب است روزه دار نماز مغرب وعشا را پيش ازافطار كردن بخواند . ولى اگر كسى منتظر اوست يا ميل زادى به غذا دارد كهنمى تواند با حضور قلب نماز بخواند ، بهتر است اول افطار كند ولى بقدرى كهممكن است نماز را در وقت فضيلت آن بجا آورد .