احكام بعد از مرگ
[مستحبات بعد از مرگ]
مسأله 547: بعد از مرگ مستحب است، چشم ها و لب ها و چانة ميت را ببندند و دست و پاي او را دراز كنند و پارچه اي روي او بيندازند و اگر شب مرده است در جايي كه مرده چراغ روشن كنند و براي تشييع جنازة او مؤمنين را خبر كنند و در دفن او عجله نمايند، ولي اگر يقين به مردن او ندارند بايد صبر كنند تا معلوم شود و نيز اگر ميت حامله باشد و بچّه در شكم او زنده باشد، بايد به قدري دفن را عقب بيندازند، كه پهلوي چپ او را بشكافند و طفل را بيرون آورند و پهلو را بدوزند.
احكام غسل و كفن و نماز و دفن ميت
مسأله 548: غسل و كفن و نماز و دفن مسلمان اگر چه دوازده امامي نباشد بر هر مكلفي واجب است و اگر بعضي انجام دهند از ديگران ساقط مي شود و چنانچه هيچ كس انجام ندهد همه معصيت كرده اند.
مسأله 549: اگر كسي مشغول كارهاي ميت شود بر ديگران واجب نيست اقدام نمايند، ولي اگر او عمل را نيمه كاره بگذارد، بايد ديگران تمام كنند.
مسأله 550: اگر انسان يقين كند كه ديگري مشغول كارهاي ميت شده، واجب نيست به كارهاي ميت اقدام كند، ولي اگر شك يا گمان دارد بايد اقدام نمايد.
مسأله 551: اگر كسي بداند غسل، يا كفن يا نماز يا دفن ميت را باطل انجام داده اند، بايد دوباره انجام دهد، ولي اگر گمان دارد كه باطل بوده يا شك دارد كه درست بوده يا نه، لازم نيست اقدام نمايد.
مسأله 552: براي غسل و كفن و نماز و دفن ميت، بايد از ولي او اجازه بگيرند.
مسأله 553: ولي زن شوهر اوست و بعد از او مردهايي كه از ميت ارث مي برند مقدم بر زن هاي ايشانند.
مسأله 554: اگر كسي بگويد: من وصي يا ولي ميتم، يا ولي ميت به من اجازه داده كه غسل و كفن و دفن ميت را انجام دهم، چنانچه به حرف او اطمينان دارند و ديگري هم نمي گويد من ولي يا وصي ميتم، يا ولي ميت به من اجازه داده است، انجام كارهاي ميت با اوست و اگر به حرف او اطمينان ندارند، يا ديگري مي گويد من ولي يا وصي ميتم، يا ولي ميت به من اجازه داده است، در صورتي كه دو نفر عادل به گفته ي اولي شهادت دهند، بايد حرف او را قبول كرد.
مسأله 555: اگر ميت براي غسل و كفن و دفن و نماز خود غير از ولي كس ديگري را معين كند، احتياط واجب آن است كه ولي و آن كس هر دو اجازه بدهند و لازم نيست كسي كه ميت او را براي انجام اين كارها معين كرده، اين وصيت را قبول كند، ولي اگر قبول كرد، بايد به آن عمل نمايد.
احكام غسل ميت
مسأله 556: واجب است ميت را سه غسل بدهند:
اوّل: با آبي كه با سدر مخلوط باشد.
دوم: با آبي كه با كافور مخلوط باشد.
سوم: با آب خالص.
مسأله 557: سِدر و كافور بايد به اندازه اي زياد نباشد، كه آب را مضاف كند و به اندازه اي هم كم نباشد، كه نگويند سِدر و كافور با آب مخلوط شده است.
مسأله 558: اگر سِدر و كافور به اندازه اي كه لازم است پيدا نشود، بنا بر احتياط واجب بايد مقداري كه به آن دسترسي دارند در آب بريزند.
مسأله 559: كسي كه براي حج يا عمره احرام بسته است، اگر پيش از تمام كردن طواف حج يا عمره بميرد، نبايد او را با آب كافور غسل دهند و به جاي آن بايد با آب خالص غسلش بدهند.
مسأله 560: اگر سِدر و كافور يا يكي از اينها پيدا نشود، يا استعمال آن جايز نباشد مثل آن كه غصبي باشد بايد به جاي هر كدام كه ممكن نيست، ميت را با آب خالص غسل بدهند.
مسأله 561: كسي كه ميت را غسل مي دهد، بايد مسلمانِ دوازده امامي و بالغ و عاقل باشد و مسائل غسل را هم بداند.
مسأله 562: كسي كه ميت را غسل مي دهد، بايد قصد قربت داشته باشد (يعني غسل را براي انجام فرمان خداوند عالم به جا آورد) و در اوّل غسلِ دوم و سوم هم نيت غسل را تجديد نمايد.
مسأله 563: غسل بچّه ي مسلمان اگر چه از زنا باشد، واجب است و غسل و كفن و دفن كافر و اولاد او جائز نيست و كسي كه از بچّگي ديوانه بوده و به حال ديوانگي بالغ شده، چنانچه پدر و مادر او يا يكي از آنان مسلمان باشند، بايد او را غسل داد و اگر هيچ كدام آنان مسلمان نباشند، غسل دادن او جايز نيست.
مسأله 564: بچّه ي سقط شده را اگر چهار ماه يا بيشتر دارد، بايد غسل بدهند و اگر چهار ماه ندارد، بايد در پارچه اي بپيچند و بدون غسل دفن كنند.
مسأله 565: حرام است مرد زن را و زن مرد را غسل بدهد، ولي زن مي تواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم مي تواند زن خود را غسل دهد، اگر چه احتياط مستحب آن است كه زن شوهر خود و شوهر زن خود را غسل ندهد.
مسأله 566: مرد مي تواند دختر بچّه اي را كه سن او سه سال بيشتر نيست غسل دهد. زن هم مي تواند پسر بچّه اي را كه سه سال بيشتر ندارد غسل دهد.
مسأله 567: اگر براي غسل دادنِ ميتي كه مرد است، مرد پيدا نشود، زناني كه با او نسبت دارند و مَحرمند مثل مادر و خواهر و عمّه و خاله، يا به واسطه ي شير خوردن با او محرم شده اند مي توانند از زير لباس يا چيزي كه بدن او را بپوشاند، غسلش بدهند و نيز اگر براي غسل ميت زن، زن ديگري نباشد، مردهايي كه با او نسبت دارند و محرمند، يا به واسطه ي شير خوردن با او محرم شده اند، مي توانند از زير لباس او را غسل دهند.
مسأله 568: اگر ميت و كسي كه او را غسل مي دهد هر دو مرد، يا هر دو زن باشند، بهتر آن است كه غير از عورت جاهاي ديگر ميت برهنه باشد.
مسأله 569: نگاه كردن به عورت ميت حرام است و كسي كه او را غسل مي دهد اگر نگاه كند معصيت كرده، ولي غسل باطل نمي شود.
مسأله 570: اگر جايي از بدن ميت نجس باشد، بايد پيش از آن كه آن جا را غسل بدهند آب بكشند و احتياط مستحب آن است كه تمام بدن ميت پيش از شروع به غسل پاك باشد.
مسأله 571: غسل ميت مثل غسل جنابت است و احتياط واجب آن است كه تا غسل ترتيبي ممكن است، ميت را غسل ارتماسي ندهند و در غسل ترتيبي هم اگر ممكن است هر يك از سه قسمت بدن را در آب فرو نبرند، بلكه آب را روي آن بريزند.
مسأله 572: كسي را كه در حال حيض يا در حال جنابت مرده، لازم نيست غسل حيض يا غسل جنابت بدهند، بلكه همان غسل ميت براي او كافي است.
مسأله 573: مزد گرفتن براي غسل دادن ميت حرام است و اگر كسي براي گرفتن مزد ميت را غسل دهد، آن غسل باطل است، ولي مزد گرفتن براي كارهاي مقدماتي غسل حرام نيست.
مسأله 574: اگر آب پيدا نشود، يا استعمال آن مانعي داشته باشد، بايد عوض هر غسل ميت را يك تيمّم بدهند و احتياط واجب آن است كه يك تيمّم ديگر هم عوض هر سه غسل بدهند و اگر كسي كه تيمّم مي دهد، در تيمّم سوم قصد ما في الذّمه نمايد، (يعني نيت كند كه اين تيمّم را براي آن كه به تكليف عمل شده باشد، انجام مي دهم)، تيمّم چهارم لازم نيست.
مسأله 575: كسي كه ميت را تيمّم مي دهد، بايد دست خود را بر زمين بزند و به صورت و پشت دسته اي ميت بكشد و اگر ممكن باشد احتياط مستحب آن است كه با دست ميت هم او را تيمّم بدهد.