مستحبات دفن
مسأله 635: مستحب است قبر را به اندازه ي قد انسان متوسط گود كنند و ميت را در نزديك ترين قبرستان دفن نمايند، مگر آن كه قبرستان دورتر از جهتي بهتر باشد، مثل آن كه مردمان خوب در آن جا دفن شده باشند، يا مردم براي فاتحة اهل قبور بيشتر به آن جا بروند. نيز مستحب است جنازه را در چند ذرعي قبر زمين بگذارند و تا سه مرتبه كم كم نزديك ببرند و در هر مرتبه زمين بگذارند و بردارند و در نوبت چهارم وارد قبر كنند و اگر ميت مرد است در دفعه ي سوم طوري زمين بگذارند كه سر او طرف پايين قبر باشد و در دفعه ي چهارم از طرف سر وارد قبر نمايند و اگر زن است در دفعه ي سوم طرف قبلة قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر كنند و در موقع وارد كردن پارچه اي روي قبر بگيرند. و نيز مستحب است جنازه را به آرامي از تابوت بگيرند و واردِ قبر كنند و دعاهايي كه دستور داده شده پيش از دفن و موقع دفن بخوانند و بعد از آن كه ميت را در لحد گذاشتند، گره هاي كفن را باز كنند و صورت ميت را روي خاك بگذارند و بالشي از خاك زير سر او بسازند و پشت ميت خشت خام يا كلوخي بگذارند كه ميت به پشت برنگردد و پيش از آن كه لحد را بپوشانند، دست راست را به شانه راست ميت بزنند و دست چپ را به قوّت بر شانه چپ ميت بگذارند و دهان را نزديك گوش او ببرند و به شدّت حركتش دهند و سه مرتبه بگويند:
«اِسْمَعْ اِفْهَمْ يا فُلانَ بنَ فُلانْ» و به جاي «فلان بن فلان» اسم ميت و پدرش را بگويند، مثلاً اگر اسم او محمّد و اسم پدرش عليست سه مرتبه بگويند:
«اِسْمَعْ اِفْهَمْ يا محمّد بن عَلِي». پس از آن بگويند:
«هَلْ اَنْتَ عَلَي الْعَهْدِ الَّذِي فارَقْتَنا عَلَيهِ مِنْ شَهادَة اَنْ لا اِلهَ اِلا اللهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً صَلّي اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ عَبْدُهُ وَ رَسوُلُهُ وَ سَيدُ النّبِيينَ وَ خاتَمُ الْمُرْسَلِينَ وَ اَنَّ عَلياً اَمِيرُ الْمُؤمِنينَ وَ سَيدُ الوَصِيينَ وَ اِمامٌ اِفْتَرَضَ اللهُ طاعَتَهَ عَلَي الْعالَمينَ وَ اَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَينَ وَ عَلِي بْنَ الْحُسَينِ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِي وَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ موُسَي بْنَ جَعْفَرٍ وَ علي بْنَ موُسي وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِي وَ عَلِي بْنَ مُحَمّدٍ وَ الْحَسَنَ بْنَ عَلِي وَ الْقائِمَ الْحُجَّة الْمَهْدِي صَلَواتُ الله عَلَيهِمْ اَئِمَّة الْمُؤْمِنينَ وَ حُجَجُ اللهِ عَلَي الخَلْقِ اَجْمَعينَ وَ اَئِمَّتكَ اَئِمَّة هُدي بِكَ اَبْرارٌ يا فُلانَ بْنَ فُلان». و به جاي فلان بن فلان اسم ميت و پدرش را بگويد. و بعد بگويد:
«اِذا اَتاكَ الْمَلَكانِ المُقَرَّبانِ رَسوُلَينِ مِنْ عِنْدِ اللهِ تَبارَكَ وَ تَعالي وَ سَئَلاكَ عَنْ رَبِّكَ و عَنْ نَبِيكَ وَ عَنْ دِينِكَ وَ عَنْ كِتابِكَ وَ عَنْ قِبْلَتِكَ وَ عَنْ اَئِمَّتِكَ فَلاْ تَخَفْ وَ لا تَحْزَنْ وَ قُلْ فِي جَوابِهِما: اللهُ رَبّي وَ مُحَمَّدٌ / نَبِيي وَ الاِْسْلامُ دِينِي وَ الْقُر آنُ كِتابِي وَ الْكَعْبَة قِبْلَتِي وَ اَمِيرُ الْمُؤمِنينَ عَلي بْنُ اَبِي طالبٍ اِمامِي وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلي الْمُجْتَبي اِمامي وَ الْحُسَينُ بْنُ عَلِي الشَّهيدُ بِكَرْبَلا اِمامِي وَ علِي زَينُ الْعابِدينَ اِمامِي وَ مُحَمَّدٌ الْباقِرُ اِمامِي وَ جَعْفَرٌ الصّادِقُ اِمامِي وَ مُوسَي الْكاظِمُ اِمامِي وَ عَلي الرِّضا اِمامِي وَ مَحَمّدٌ الْجَوادُ اِمامِي وَ عَلِي الْهادِي اِمامِي وَ الْحَسنُ الْعَسْكَري اِمامِي وَ الْحُجَّة الْمُنْتَظَرُ اِمامِي هؤُلاءِ صَلَواتُ اللهِ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ اَئِمَّتِي وَ سادَتِي وَ قادَتِي وَ شُفَعْايي بِهِمْ اَتَوَلَّي وَ مِنْ اَعْدائِهِمْ اَتَبَرَّءُ فِي الدُّنْيا وَ الآخِرَة، ثُمَّ اعْلَمْ يا فُلانَ بْنَ فُلان». و به جاي فلان بن فلان اسم ميت و پدرش را بگويد. و بعد بگويد:
«اِنَّ اللهَ تَبارَكَ وَ تَعالي نِعْمَ الرَّبُّ وَ اَنَّ مُحَمَّداً / نِعْمَ الرَّسوُلُ وَ اَنَّ عَلِي بْنَ اَبي طالِبٍ وَ أوْلادَهُ الْمَعْصوُمينَ الاَْئِمَّة الاِْثني عَشَرَ نِعْمَ الائَمَّة وَ اَنَّ ما جاءَ بِهِ مُحَمَّدٌ / حَقٌّ وَ اَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ وَ سُؤالَ مُنْكَرٍ وَ نَكِيرٍ في القَبْرِ حَقُّ وَ الْبَعْثَ حَقٌ و النُشُورَ حَقٌ وَ الصِّراطَ حَقٌّ وَ الْمِيزانَ حَقٌّ وَ تَطايرَ الكُتُبِ حَقٌّ وَ اَنَّ الْجَنَّة حَقُّ وَ النّارَ حَقُّ وَ اَنَّ السّاعَة آتِية لا رَيبَ فيها وَ اَنَّ اللهَ يبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبوُرِ». پس بگويد:
«اَفَهِمْتَ يا فُلانُ» و به جاي فلان اسم ميت را بگويد. پس از آن بگويد:
«ثَبَّتَكَ اللهُ بِالْقوُلِ الثّابِتِ و هَداكَ اللهُ اِلي صِراطٍ مُسْتَقيمٍ عَرَّفَ اللهُ بَينَكَ وَ بَينَ أَوْلِيائِكَ فِي مُسْتَقَرٍّ مِنْ رَحْمَتِهِ». پس بگويد:
«اللّهُمَّ جافِ الاَْرْضَ عَنْ جَنْبَيهِ وَ اصْعدْ بِروُحِهِ اِلَيكَ وَ لَقَِّهِ مِنْكَ بُرْهاناً اللّهُمَّ عَفْوَكَ عَفْوَك».
مسأله 636: مستحب است كسي كه ميت را در قبر مي گذارد، با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و از طرف پاي ميت از قبر بيرون بيايد و غير از خويشان ميت كساني كه حاضرند، با پشت دست خاك بر قبر بريزند و بگويند:
«اِنّا لِلّهِ و اِنّا اِلَيهِ راجِعوُن». اگر ميت زن است كسي كه با او محرم مي باشد او را در قبر بگذارد و اگر محرمي نباشد خويشانش او را در قبر بگذارند.
مسأله 637: مستحب است قبر را مربع يا مربع مستطيل بسازند و به اندازه ي چهار انگشت از زمين بلند كنند و نشانه اي روي آن بگذارند كه اشتباه نشود و روي قبر آب بپاشند و بعد از پاشيدن آب كساني كه حاضرند، دستها را بر قبر بگذارند و انگشت ها را باز كرده در خاك فرو برند و هفت مرتبه سوره ي مباركة «اِنّا اَنْزَلْناه» بخوانند و براي ميت طلب آمرزش كنند و اين دعا را بخوانند:
«اللّهُمَّ جافِ الاَْرْضَ عَنْ جَنْبَيهِ وَ اصْعَدْ اِلَيكَ روُحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْكَ رِضْواناً وَ اَسْكِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِكَ ما تُغْنِيهِ بِهِ عَنْ رَحْمَة مَنْ سِواكَ».
مسأله 638: پس از رفتن كساني كه تشييع جنازه كرده اند، مستحب است وَلِي ميت يا كسي كه از طرف ولي اجازه دارد، دعاهايي را كه دستور داده شده، به ميت تلقين كند.
مسأله 639: بعد از دفن مستحب است صاحبان عزا را سر سلامتي دهند، ولي اگر مدتي گذشته است كه به واسطه ي سر سلامتي دادن مصيبت يادشان مي آيد، ترك آن بهتر است و نيز مستحب است تا سه روز براي اهل خانه ي ميت غذا بفرستند و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مكروه است.
مسأله 640: مستحب است انسان در مرگ خويشان مخصوصاً در مرگ فرزند صبر كند و هر وقت ميت را ياد مي كند «اِنّا لِلّهِ وَ اِنّا اِلَيهِ راجِعُونَ» بگويد و براي ميت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محكم بسازد كه زود خراب نشود.
مسأله 641: جائز نيست انسان در مرگ كسي صورت و بدن را بخراشد و به خود لطمه بزند.
مسأله 642: پاره كردن يقه در مرگ غير پدر و برادر جائز نيست و احتياط واجب آن است كه در مصيبت آنان هم يقه پاره نكند.
مسأله 643: اگر زن در عزاي ميت صورت خود را بخراشد، يا موي خود را بكند، بايد يك بنده آزاد كند، يا ده فقير را طعام دهد و يا آنها را بپوشاند و همچنين است اگر مرد در مرگ زن يا فرزند يقه يا لباس خود را پاره كند.
مسأله 644: احتياط واجب آن است كه در گرية بر ميت صدا را خيلي بلند نكنند.