1. آب
مسئله 153. آب با چهار شرط، چيز نجس را پاک مي‌کند: يکم. مطلق باشد؛ يعني بدون پسوند يا پيشوند به آن آب گفته شود، پس مايعي که آب نيست - مانند گلاب و عرقِ بيد - چيز نجس‌شده را پاک نمي‌کند. دوم. پاک باشد. سوم. وقتي چيز نجس‌شده را مي‌شويند، آب از مطلق بودن خارج نشود و بو، رنگ يا مزۀ نجاست هم نگيرد. چهارم. پس از آب کشيدن چيزِ نجس‌شده، عين نجاست در آن نباشد. پاک شدن چيز نجس‌شده با آب قليل (آب کمتر از کُر) شرط‌هاي ديگري هم دارد که خواهد آمد.
مسئله 154. ظرف نجس را با آب قليل بايد سه بار شست، بلکه در کُر و جاري هم احتياط سه دفعه است، هرچند ارجح در کُر و جاري، شستن يک بار است؛ ولي ظرفي را که سگ ليسيده، يا از آن ظرف، آب يا چيز روان ديگر خورده، بايد نخست با خاک پاک، خاکمال کرد و سپس يک بار در کُر يا جاري و دو بار با آب قليل شست؛ همچنين ظرفي را که آب دهان سگ در آن ريخته، بنا بر احتياط واجب بايد پيش از شستن خاکمال کرد.
مسئله 155. دهانه ظرفي که سگ دهن زده، تنگ باشد و نتوان آن را خاکمال کرد، چنانچه ممکن است، بايد با وسيله‌اي مانند چوبي که با پارچه‌اي پيچيده شده يا با تکان شديد، ظرف را به آن خاک ماليد؛ وگرنه پاک شدن ظرف اشکال دارد.
مسئله 156. ظرفي را که خوک از آن، چيز مايع و رواني بخورد، با آب قليل بايد هفت بار شست و در کُر و جاري يک بار کافي است، هرچند شستن هفت بار احتياط مستحب است و خاکمال کردن آن، لازم نيست، اگرچه به احتياط مستحب خاکمال شود. ليسيدن خوک نيز بنا بر احتياط واجب حکم آب خوردن آن را دارد.
مسئله 157. ظرفي که با شراب نجس شده، اگر سه بار با آب قليل شسته شود، پاک است و بهتر است که هفت دفعه شسته شود.
مسئله 158. کوزه‌اي که از گِل نجس ساخته شده يا آب نجس در آن فرو رفته، اگر در آب کر يا جاري بگذارند، به هرجاي آن، که آب برسد، پاک مي‌شود و چنانچه بخواهند باطن آن هم پاک شود، بايد به قدري در آب کر يا جاري بماند که آب به تمام آن فرو رود و نفوذ رطوبت کافي نيست.
مسئله 159. آب کشيدن ظرف نجس با آب قليل، به دو گونه انجام مي‌گيرد: 1. سه بار ظرف را از آب پر کنند و بيرون بريزند. 2. سه بار به قدري آب در آن بريزند و به گونه‌اي بگردانند که به جاهاي نجس آن برسد و بيرون بريزند.
مسئله 160. ظرف بزرگي - مثل پاتيل و خمره - که نجس شده، چنانچه يک بار با شيلنگ جاري يا کُر آن را از آب پُر و سپس خالي کنند، پاک مي‌شود؛ همچنين است اگر يک بار از بالا، در آن آب بريزند، به‌گونه‌اي‌که تمام اطراف آن را آب جاري يا کُر فرا گيرد و در هر دفعه، آبي که ته آن جمع مي‌شود، بيرون آورند و به احتياط مستحب، ظرفي که با آن آب‌ها را بيرون مي‌آورند، آب بکشند.
مسئله 161. اجسام فلزي نجس‌شده (مانند مِس) را اگر پس از ذوب کردن و انجماد آب بکشند، ظاهرش پاک مي‌شود.
مسئله 162. تنوري که به ادرار نجس شده است، اگر دو بار در آن، از بالا آب بريزند، به‌گونه‌اي‌که آب تمام اطراف آن را بگيرد، پاک مي‌شود. در نجس شدن به غير ادرار، اگر پس از برطرف شدن نجاست، يک بار به دستوري که گفته شد، آب در آن بريزند، کافي است و بهتر است در صورتي که از زير خروجي نداشته باشد، گودالي ته آن بِکَنند، تا آب‌ها در آن جمع شود و بيرون آورند و سپس آن گودال را با خاک پاک پر کنند.
مسئله 163. اگر چيز نجس را پس از برطرف کردن عين نجاست، يک بار در آب کر يا جاري فرو برند که آب به تمام قسمت‌هاي درون و بيرون نجس‌شد ۀ آن برسد، پاک مي‌شود و در فرش، لباس و مانند اين‌ها، به احتياط مستحب به گونه‌اي آن را فشار يا حرکت دهند که آب داخل آن خارج شود.
مسئله 164. اگر بخواهند چيزي را که به ادرار نجس شده با آب قليل بشويند، چنانچه يک بار آب روي آن بريزند و از آن جدا شود، درصورتي‌که ادرار در آن چيز نمانده باشد، يک بار ديگر که آب روي آن بريزند، پاک مي‌شود. در لباس و فرش و مانند اين‌ها بايد پس از هر دفعه، فشار دهند، تا غُساله آن بيرون آيد و غُساله آبي است که معمولاً در وقت شستن و پس از آن، از چيزي که شسته مي‌شود، خود به خود يا به وسيله فشار، بيرون مي‌ريزد.
مسئله 165. اگر چيزي به ادرار بچه شيرخواري که غذاخور نشده و شير خوک يا زن نامسلمان نخورده، نجس شود، چنانچه يک بار آب روي آن بريزند که به تمام جاهاي نجس آن برسد، پاک مي‌شود؛ ولي به احتياط مستحب يک بار ديگر هم آب روي آن بريزند و در لباس و فرش و مانند اين‌ها فشار لازم نيست.
مسئله 166. چيزي که به غير ادرار نجس شده، چنانچه پس از برطرف کردن نجاست، يک بار آب قليل روي آن بريزند و از آن جدا شود، پاک مي‌گردد؛ نيز چنانچه بار نخست که آب روي آن مي‌ريزند، نجاست آن برطرف شود و پس از برطرف شدن نجاست هم آب روي آن بيايد، پاک مي‌شود؛ ولي در هر صورت، لباس و مانند آن را بايد فشار دهند، تا غساله آن بيرون آيد.
مسئله 167. حصير نجس را که با نخ بافته شده، اگر در آب کر يا جاري فرو برند، پس از برطرف شدن عين نجاست، پاک مي‌شود.
مسئله 168. اگر ظاهر گندم، برنج، صابون و مانند اين‌ها نجس شود، به فرو بردن در کر و جاري، پاک مي‌گردد و چنانچه باطن آن‌ها نجس شود، بدون رسيدن آب به باطن پاک نمي‌گردد.
مسئله 169. اگر انسان شک کند که آب نجس به باطن صابون و چيزي مانند آن رسيده يا نه، باطن آن پاک است.
مسئله 170. ظاهر برنج و گوشت يا چيزي مانند اين‌ها که نجس شده، چنانچه آن را در ظرفي بگذارند و سه بار آب روي آن بريزند و خالي کنند، پاک مي‌شود و ظرف آن هم پاک مي‌گردد؛ ولي اگر بخواهند لباس يا چيزي را که فشار لازم دارد، در ظرفي بگذارند و بشويند، بايد در هر بار که آب روي آن مي‌ريزند، آن را فشار دهند و ظرف را کج کنند، تا غساله‌اي که در آن جمع شده، بيرون بريزد.
مسئله 171. لباس نجسي را - که به نيل و مانند آن رنگ شده - اگر در آب کُر يا جاري فرو برند يا آب قليل روي آن بريزند و آب پيش از آنکه با رنگ پارچه مضاف شود، به تمام آن برسد، آن لباس پاک مي‌شود، اگرچه هنگام فشار دادن، آب مضاف يا رنگين از آن بيرون آيد.
مسئله 172. اگر لباسي را در کر يا جاري آب بکشند و سپس لجن آب و مانند آن در آن ببينند، چنانچه احتمال ندهند که از رسيدن آب جلوگيري کرده، آن لباس پاک است.
مسئله 173. اگر پس از آب کشيدن لباس، فرش و مانند آن، خُرده گِل يا ذرّات مواد شوينده در آن ديده شود، در صورتي که بداند با آبْ شسته شده، پاک است؛ ولي اگر آبِ نجس به باطن آن‌ها نفوذ کرده باشد، ظاهر آن‌ها پاک و باطن پيش از رسيدن آب پاک به آن نجس است.
مسئله 174. هر چيز نجس تا عين نجاست از آن برطرف نشود، پاک نمي‌شود؛ ولي اگر بو يا رنگ نجاست در آن مانده باشد، اشکال ندارد، پس چنانچه خون از لباس برطرف شود و لباس را آب بکشند و رنگ خون در آن بماند، پاک است؛ اما اگر به واسطه بو يا رنگ يقين کنند يا احتمال دهند که ذرّه‌هاي نجاست در آن چيز مانده، نجس است.
مسئله 175. اگر نجاست بدن را در آب کر يا جاري برطرف کنند، بدن پاک مي‌شود و بيرون آمدن و دوباره در آب رفتن لازم نيست.
مسئله 176. غذاي نجسي که لاي دندان مانده، اگر آب در دهان بگردانند و به تمام غذاي نجس برسد، پاک مي‌شود.
مسئله 177. اگر موي سر و صورت بسيار باشد و آن را با آب قليل بشويند، بايد فشار دهند تا غساله آن جدا شود.
مسئله 178. اگر قسمتي از بدن يا لباس را با آب قليل آب بکشند، اطراف آن قسمت که متّصل به آن است و معمولاً موقع آب کشيدن نجس مي‌شود، چنانچه آبي که براي پاک شدن محل نجس مي‌ريزند، به آن اطراف جاري شود، با پاک شدنِ جاي نجس، پاک مي‌شود؛ همچنين است اگر چيز پاکي را کنار چيز نجس بگذارند و روي هر دو آب بريزند؛ مثلاً براي آب کشيدن يک انگشت نجس، روي چند انگشت آب بريزند و آب نجس به همۀ آن‌ها برسد، پس از پاک شدن انگشت نجس، تمام انگشت‌ها پاک مي‌شود.
مسئله 179. گوشت و دنبه‌اي که نجس شده، مانند چيزهاي ديگر آب کشيده مي‌شود؛ همچنين است اگر بدن يا لباس يا ظرف، چربي کمي داشته باشد که از رسيدن آب به آن‌ها جلوگيري نکند؛ اما ظرف يا بدن نجس، اگر به گونه‌اي چرب شود که مانع رسيدن آب به آن‌ها شود، چنانچه بخواهند آن را آب بکشند، بايد چربي را برطرف کنند تا آب به آن برسد.
مسئله 180. چيز نجسي که عين نجاست در آن نيست، اگر زير شيري که متصل به کر يا جاري است، يک بار شسته شود، پاک مي‌شود؛ همچنين اگر عين نجاست در آن باشد و نجاست آن زير شير يا به وسيله ديگري برطرف شود و آبي که از آن چيز مي‌ريزد، بو، رنگ يا مز ۀ نجاست را نگرفته باشد، با آب شير پاک مي‌گردد؛ اما اگر آبي که از آن مي‌ريزد، بو، رنگ يا مزۀ نجاست گرفته باشد، بايد به قدري آب شير روي آن بريزند، تا در آبي که از آن جدا مي‌شود، بو، رنگ يا مزۀ نجاست نباشد.
مسئله 181. اگر چيز نجسي را آب بکشد و يقين کند پاک شده و سپس شک کند که عين نجاست را از آن برطرف کرده يا نه، چنانچه هنگام آب کشيدن متوجّه برطرف کردن عين نجاست بوده، آن چيز پاک است و اگر متوجّه برطرف کردن عين نجاست نبوده، بايد دوباره آن را آب بکشد.
مسئله 182. زميني که آب روي آن جاري نمي‌شود، اگر نجس شود، با آب قليل پاک نمي‌گردد؛ ولي زميني که روي آن شن يا ريگ باشد، چون آبي که روي آن مي‌ريزند از آن جدا شده و لاي شن و ريگ فرو مي‌رود، با آب قليل پاک مي‌شود؛ اما زير ريگ‌ها نجس مي‌ماند.
مسئله 183. زمين سنگفرش و آجرفرش و زمين سختي که آب در آن فرو نمي‌رود، اگر نجس شود، با آب قليل پاک مي‌گردد؛ ولي بايد به قدري آب روي آن بريزند که جاري شود و چنانچه آبي که روي آن ريخته‌اند از سوراخي بيرون رود، همۀ زمين پاک مي‌شود و اگر بيرون نرود، جايي که آب‌ها جمع مي‌شود، نجس مي‌ماند و براي پاک شدن آنجا بايد گودالي بکنند که آب در آن جمع شود و سپس آب را بيرون آورند و گودال را با خاک پاک پر کنند.
مسئله 184. اگر ظاهر نمک سنگ و مانند آن نجس شود، با آب کمتر از کر هم پاک مي‌شود.
مسئله 185. اگر از شکر آب‌شدۀ نجس قند بسازند و در آب کر يا جاري بگذارند، پاک نمي‌شود مگر آب فراوان با وصف اطلاق به تمام درون آن برسد.