رساله توضیح المسائل آيت الله العظمی عبدالله جوادی آملی
مسائل اجتهاد و تقليد مسائل طهارت انواع آب ها آب مطلق و مضاف آب قليل آب جاري آب باران آب چاه احکام آب ها احکام تَخَلّي (ادرار و مدفوع کردن) اسْتِبْراء برخي کارهاي مستحب در تخلّي برخي کارهاي مکروه درتخلّي نجاسات و مطهّرات نجاسات 1 و 2. ادرار و مدفوع 3. مني 4. مردار 5. خون 6 و 7 . سگ و خوک 8. کافر 9. شراب 10. فقّاع 11. عرق شتر نجاست خوار عرق جُنُب از حرام راه ثابت شدن نجاست راه نجس شدن چيزهاي پاک احکام نجاسات نجس کردن قرآن خوردن و آشاميدن چيز نجس و خريد و فروش و عاريه دادن آن مطهّرات 1. آب 2. زمين 3. آفتاب 4. استحاله 5. انقلاب 6. کم شدن دو سوم آب انگور 7. انتقال (تبدّل) 8. اسلام 9. تَبَعيَّت 10. برطرف شدن عين نجاست 11. استِبراء حيوان نجاست خوار 12. غائب شدن مسلمان راه ثابت شدن طهارت احکام ظرف ها امور مربوط به وضو افعال وضو وضوي ارتماسي دعاهاي مستحب هنگام وضو گرفتن شروط وضو احکام وضو موارد لزوم وضو موارد بطلان وضو احکام وضوي جبيره امور وابسته به غسل غسل هاي واجب يکم. غسل جنابت احکام جنابت کارهاي حرام بر جنب کارهاي مکروه بر جنب چگونگي غسل غسل ترتيبي غسل ارتماسي احکام غسل کردن دوم، سوم و چهارم. غسل خون هاي سه گانه 1. استحاضه اقسام استحاضه احکام استحاضه 2. حيض احکام حائض اقسام حائض يک. صاحب عادت وقتيه و عدديه دو. صاحب عادت وقتيه سه. صاحب عادت عدديه چهار. مُضْطَرِبه پنج. مُبْتَدِئه شش. ناسِيه احکام متفرقه حيض 3. نفاس پنجم. غسل مسّ ميّت ششم. غسل ميّت احکام محتضر احکام پس از مرگ احکام غسل، کفن، نماز و دفن ميّت احکام غسل ميّت احکام کفن ميّت احکام تحنيط احکام نماز ميّت شيوۀ نماز ميّت مستحبّات نماز ميّت احکام دفن مستحبات دفن نماز وحشت نبش قبر غسل هاي مستحب امور مرتبط به تيمّم موارد هفت گانه تيمّم يکم. ممکن نبودن تهيۀ آب به اندازه وضو يا غسل دوم. دسترسي نداشتن به آب به سبب دشواري بيش از حدّ سوم. ترس از ضرر چهارم. نياز به آب براي حفظ جان پنجم. نياز به آب براي تطهير ششم. نداشتن آب مباح هفتم. فرصت نداشتن براي وضو يا غسل صحيح بودن تيمم به برخي از اجزاي زمين شروط چيزهاي مورد تيمم يکم. پاک بودن دوم. مباح بودن مستحبات و مکروهات تيمّم چگونگي تيمّم احکام تيمّم مسائل نماز مقدمه در اهميت نماز نمازهاي واجب نمازهاي واجب شبانه روز وقت نماز ظهر و عصر وقت نماز مغرب و عشاء وقت نماز صبح احکام وقت نماز نمازهايي که بايد به ترتيب انجام شود نماز مستحب احکام نماز مستحبي وقت نافله هاي شبانه روز احکام قبله پوشانيدن بدن در نماز شروط لباس نمازگزار شرط يکم: پاک بودن شرط دوم: مباح بودن شرط سوم: از اجزاي مردار نبودن شرط چهارم: از اجزاي حيوان حرام گوشت نبودن شرط پنجم: طلابافت نبودن شرط ششم: ابريشم خالص نبودن موارد عدم لزوم طهارت در لباس يا بدن نمازگزار امور ثواب دار در لباس نمازگزار امور کم کنندۀ ثواب در لباس نمازگزار شروط مکان نمازگزار شرط اول شرط دوم شرط سوم شرط چهارم شرط پنجم شرط ششم مکان هاي مستحب بودن نماز مکان هاي کراهت نماز احکام مسجد کراهت برخي از کارها در مسجد اذان و اقامه ترجمه اذان و اقامه موارد سقوط اذان موارد سقوط اذان و اقامه امور واجب در نماز احکام نيّت احکام تکبيرة الاحرام احکام قيام (ايستادن) امور مستحب در حال ايستادن نماز احکام قرائت امور مستحب در قرائت نماز امور مکروه در قرائت نماز احکام رکوع مستحبات رکوع احکام سجود تنها موارد صحيح بودن سجده بر آن ها امور مستحب در سجده امور مکروه در سجده سجدۀ واجب قرآن سجدۀ شکر احکام تشهّد و سلام احکام ترتيب نماز احکام موالات احکام قنوت احکام تعقيب نماز صلوات بر پيغمبر صلياللهعليهوآله مُبْطِلات نماز برخي مکروهات در نماز موارد جواز شکستن نماز واجب انواع شک در نماز شک هاي باطل شک هاي بي اعتبار يکم. شک بعد از محل دوم. شک پس از سلام سوم. شک پس از وقت چهارم. کَثِيرُ الشک (کسي که بسيار شک مي کند) پنجم. شک امام و مأموم ششم. شک در نماز مستحبّي شک هاي صحيح نماز احتياط سجده سهو شيوۀ سجدۀ سهو قضاي سجده و تشهد فراموش شده کم يا اضافه کردن اجزاء و کم کردن شروط نماز نماز مسافر شرط يکم. کمتر از هشت فرسخ شرعي نبودن مسافت شرط دوم. قصد هشت فرسخ داشتن از آغاز سفر شرط سوم. برنگشتن از قصد خود در بين راه شرط چهارم. نگذشتن از وطن پيش از رسيدن به هشت فرسخ شرط پنجم. سفر براي کار حرام نبودن شرط ششم. صحرانشين و گردشگر بيابان نبودن شرط هفتم. شغل نبودن سفر شرط هشتم. به حد ترخص رسيدن موارد قطع سفر يکم. رسيدن به وطن احکام وطن دوم. قصد ماندن ده روز سوم. ماندن سي روزِ ترديدي احکام متفرقه سفر نماز قضا نماز قضاي پدر و مادر نماز جماعت شروط نماز جماعت شرط يکم. نبودن حائل شرط دوم. بلندتر نبودن جاي امام شرط سوم. رعايت فاصله ميان امام و مأموم شرط چهارم. عقب تر بودن مأموم از امام شروط امام جماعت احکام جماعت برخي امور مستحب در نماز جماعت برخي امور مکروه در نماز جماعت نماز آيه شيوه نماز آيه نماز عيد فطر و قربان اجير گرفتن براي نماز مسائل روزه تعريف روزه اقسام روزه نيّت روزه وقت نيّت روزه يوم الشک چيزهاي باطل کننده روزه يکم. خوردن و آشاميدن دوم. آميزش سوم. استمناء چهارم. دروغ بستن به خدا و پيامبر صلياللهعليهوآله پنجم. رسانيدن غبار غليظ به حلق ششم. فرو بردن سر در آب هفتم. بقاي عمدي بر جنابت خواب جُنُب هشتم. اِماله کردن نُهم. قي کردن عمدي احکام افطار عمدي و سهوي احکام افطار اجباري حکم روزه مستحب با فرض روزه واجب امور مکروه براي روزه دار قضا و کفّاره انواع کفّاره موارد قضادارِ کفاره ندار و برخي موارد قضاندارِ بي کفاره احکام روزۀ قضا موارد واجب نبودن روزه 1. مسافران 2. بيماران 3. زنان باردار و شيرده 4. کودکان 5. سالخوردگان 6. ديوانه و بيهوش احکام روزهٴ مسافر و بيمار آدابي دربارهٴ روزه و ماه رمضان انکار وجوب روزه و ترک آن ثابت شدن اول ماه مسائل خمس وجوب خمس تعلق خمس به مال، بدون اشتراط به بلوغ و مانند آن متولّي خمس موارد خمس يکم: غنائم نصاب غنائم جنگي حکم اموالِ گروه هاي منحرف در حال جنگ با نظام اسلامي حکم مال انتقالي غير معتقد به خمس دوم: معدن مصاديق معدن شروط استخراج کننده معدن در خمس عدم شرطيت مباشرت در استخراج معدن ديون مالي کافر در معدن و غير آن نصاب معدن حکم چند نوع مواد معدني از يک معدن صورت هاي معادن خالص طلا انفال بودن معادن سوم: گنج (کنز) تعريف گنج نصاب گنج مصاديق گنج اشياي به دست آمده از شکم حيوانات خريده شده اشياي به دست آمده از شکم ماهي هاي پرورشي خمس گنج پس از کسر هزينه ها چهارم: غواصي در دريا مصاديق غوص نصاب غوص گوهرهاي بيرون ريخته از دريا تعاقب يد غوّاصان در گوهر شرط نبودن قصد حيازت در غوص يافتن گوهر در شکم حيوانِ غواصي شده کسر هزينه هاي غوّاصي گوهر به دست آمده از ساحل گوهرهاي به دست آمده از کشتي غرق شده حکم معدن غوّاصي شده عنبر دريايي و نصاب آن اجتماع دو عنوان خمسي و نصاب آن پنجم: مال حلال مخلوط به حرام صورت هاي مال حلال مخلوط به حرام بيشتر بودن مال حرام معيّن از خمس مال مجهول المالک پيدا شدن مالک مال پس از خمس بيشتر يا کمتر بودن مال حرام از خمس مخلوط شدن سهوي خمس با دو عنوان شخصيت حقوقي بودن مالک مال خمس مال حرام تصرف شده خريدن مال متعلق خمس از غير معتقد به خمس ششم: زميني که کافر ذمي از مسلمان بخرد شروط و محدوده خمس کافر ذمي خمس زمين تبادلي چندباره ميان کافر ذمي و مسلمان خمس زمين مبادله شده در فرض اسلام ذمي هفتم: درآمدهاي کسب (ارباح مکاسب) زمان تعلق خمس خمس انواع درآمدها خمس مهريه خمس مال ميّت خمس در خمس فروش مال متعلّق خمس بخشيدن مال خمس دار درآمدهاي مال بي خمس خمس ميوه درخت محاسبه کسب هاي چندگانه خمس سود معلّق خمس سرمايه مبدأ سال خمسي محاسبه قبل و بعد از سال استثناي هزينه ها ابزار ماندني صرفه جويي يا تبرّع در هزينه خمس درآمد بانوان هزينه بدون استفاده وفات در بين سال خمسي هزينه سفر حج استثناي اقساط وام و خسارت ها متعلق خمس، عين يا ذمّه و تصرف در آن خمس مطلق درآمد عدم تکرار خمس عدم لزوم پرداختن خمس از عين مال مورد تعلّق خمس موارد مصرف خمس شروط موارد مصرف مصداق سيادت حکم سادات واجب النفقه جابه جايي خمس و هزينه آن پرداختن قيمت مال و بريء الذمّه شدن مصاديق انفال مسائل زکات موارد وجوب زکات شروط واجب شدن زکات نصاب زکات گندم و جو و خرما و کشمش نصاب طلا نِصاب نقره زکات شتر، گاو و گوسفند نِصاب شتر نصاب گاو نِصاب گوسفند موارد مصرف زکات اوصاف مستحقّ زکات نيّت زکات احکام متفرقه زکات زکات فطره حلال بودن زکات فطره فطره مهمان مصرف زکات فطره شروط مصرف کننده فطره به سادات نيّتِ فطره زمان پرداختن زکات فطره جابه جايي زکات فطره زکات فطرهٴ نانخوران دولت مسائل خريد و فروش شروط خريدار و فروشنده شروط کالا و بهاي آن احکام نقد و نسيه معامله سَـلف شروط معاملهٴ سلف احکام معامله سلف فروش طلا و نقره به طلا و نقره موارد به هم زدن معامله (خيار) احکام خيار مسائل متفرّقه خريد و فروش مسائل اجاره تعريف اجاره شيوهٴ اجاره شروط دو طرف اجاره اجاره دوم شروط مال مورد اجاره شروط منافع مال مورد اجاره اجاره بها ضمان در اجاره لزوم عقد اجاره ويراني مورد اجاره مرگ يکي از دو طرف اجاره استفتائات احکام تقليد احکام طهارت معناي طهارت معصومان عليهم السلام پاکي عرق جنب از حلال پاکي الکل صنعتي غساله آب قليل راه هاي ثبوت نجاست حکم رطوبت پس از ادرار و استبراء احکام وضو احکام غسل احکام ميّت احکام نماز وقت نماز لباس نمازگزار قبله نمازهاي يوميه اذان و اقامه قيام قرائت سجده تشهد قنوت آداب نماز نماز جمعه نماز قضا نماز استيجاري مسائل متفرّقه نماز احکام نماز مسافر بلاد کبيره کثير السفر حدّ ترخّص حدّ مسافت سفر شغلي توطن تبعيت از همسر در سفر و محلّ سکنا احکام نماز جماعت نماز جماعت در مسجد الحرام و مسجد النبي صلیاللهعلیهوآله نماز جماعت در ادارات نماز روز عيد غدير احکام اعتکاف احکام روزه روزه استيجاري استهلال احکام خمس خمس هزينه زندگي خمس هديه (هِبه) حقوق خانوادهٴ شهدا خمس منزل مسکوني خمس وديعه منزل اجاره اي خمس پس انداز براي مؤونه خمس جهيزيه خمس مهريه خمس سرمايه خمس کسب زن خمس شهريه خمس وام خمس سپرده حج حکم خمس سود سپردهها خمس منفعت کسب حسابرسي خمس کسر خمس هاي پرداخت شده کسر بدهي از خمس تصرف در مال غير مخمّس مصرف خمس اجازه مصرف خمس رفت و آمد با کسي که خمس نمي دهد حکم فقهي سيّد احکام مضاربه احکام خريد و فروش احکام کسب هاي حرام شطرنج و قمار موسيقي رقص و دست زدن مجسمه سازي ريش تراشي کار کردن مسلمان تحت مديريت غير مسلمان احکام رهن و اجاره احکام ازدواج و محرميت شرط ضمن عقد مهريه ازدواج موقّت ازدواج با فِرق اسلامي نفقه سبب هاي محرميت مسائل متفرقه ازدواج احکام طلاق احکام غصب احکام لقطه احکام وقف تغيير کاربري وقف مسائل متفرقه وقف احکام مسجد اجاره و فروش اموال مسجد تخريب و بازسازي مسجد احکام خوردني ها و مصرفي ها لقمه حرام مصرف انرژي مصرف سيگار احکام ذبح ذبح با استيل احکام صيد احکام وصيت و ارث احکام وکالت احکام ضمانت ضمانت پزشک ضمانت دانشجوي پزشکي ضمانت شرکت پست ديون مالي خسارت هاي آبرويي احکام جهاد احکام حدود و ديات سقط جنين قتل مجرم نابالغ قتل مرتد حکم اشاعه ويروس کشنده ديه قتل شِبه عمد مقتولي که از فرقه ها باشد ديه زن اجراي حد در اماکن عمومي زندان احکام شهادت احکام حجاب و پوشش تعزير تارک حجاب بستن کراوات احکام نگاه مسائل جديد خدمات فرقه ها انتخابات تذهيب قرآن حقوق تأليف و نشر احکام بانک ها و صندوق هاي قرض الحسنه واگذاري حق وامگيري پرداخت دَيْن با لحاظ تورّم پرداخت غرامت در تأخير دَيْن مسائل مربوط به شهرداري احکام تشريح تغيير جنسيت احکام عزاداري احکام امدادرساني در حوادث ترجيح در امدادرساني بستگي نجات بعضي بر مرگ ديگري تصرف در مال ديگري براي نجات انساني لمس و نگاه اضطراري امدادگر به نامحرم احکام اهل کتاب ازدواج با اهل کتاب طهارت اهل کتاب ذبيحه و غذاي اهل کتاب
احکام خمس
خمس هزينه زندگي
اينجانب مبلغي جهت ساخت حسينيه سيدالشهداء در نظر گرفتهام و قصد دارم در حساب بانکي مجزا نگهداري کنم تا اينکه ساخت و ساز حسينيه شروع شود و هيچگونه دخل و تصرفي در اين حساب و مبالغ آن نداشته باشم. آيا به اين پول خمس تعلق ميگيرد يا خير؟
در صورتي که سال بر آن مبلغ نگذشته باشد و از ملک شما به عنوان هزينه سال خارج شده باشد، متعلق خمس نخواهد بود.
1387/6/23
در شرکت ما تعاوني تأسيس شده و اطلاعيه دادند که هر کس مبلغ بيست هزار تومان به حساب شرکت واريز کند، به مدت شش ماه يخچال به صورت نيمهآزاد ميدهيم و من چون احتياج داشتم و در تاريخ... مبلغ ذکر شده را واريز کردم؛ پس از مدت ده ماه به ما تحويل ندادند و من يخچال تهيه کردم و بلافاصله به شرکت گفتم که من يخچال نميخواهم، پول مرا بدهيد. گفتند پول شما را به حساب شرکت واريز کرديم؛ هر موقع يخچال آورديم به شما ميدهيم؛ ميتوانيد براي خودتان بفروشيد يا ما براي شما ميفروشيم؛ پولش را به شما ميدهيم.
بعد از گذشت يک سال يخچال آوردند و فروختند، پولم را به من دادند و من آن پول را يک تخته فرش خريدم براي منزل خودم که به آن احتياج داشتم؛ آيا اين فرش خمس دارد يا خير؟
در فرض سؤال، در صورتي که مبلغ مزبور را جهت خريد يخچال مورد نياز به حساب واريز کرديد و بعداً هم امکان دريافت آن را هر موقع که ميخواستيد نداشتهايد و پس از آوردن يخچال و فروش آن، قبل از رسيدن سال خمسيتان وجه آن را جهت خريد فرش مورد نياز مصرف کرده باشيد، خمس ندارد.
خمس هديه (هِبه)
هداياي نقدي که به فرزند، توسط فاميل داده ميشود، با توجه به اينکه فرزند تحت تکفّل بنده است و هداياي مزبور براي آنان ذخيره ميشود، آيا متعلق خمس است؟
در صورتي که در اثناي سال هزينه نشود و مال ارزشمند شود، متعلق خمس ميشود.
فروردين 1386 - ربيعالمولود 1428
آيا هديه خمس دارد؟
هديه اگر قابل توجّه باشد، خمس دارد.
74/1/31
آيا هبه خمس دارد؟
اگر خطيره باشد خمس دارد.
جوايزي که بانکها به خاطر قرعهکشي به صاحبان حسابهاي قرضالحسنه ميپردازند مشمول خمس ميباشد يا خير؟
اگر جايزه بر اثر فراهم کردن شرائط آن مصداق کسب باشد، مشمول خمس است و اگر به صورت هديه باشد در صورتي که اندک نباشد مشمول خمس ميشود.
1387/9/12
حقوق خانوادهٴ شهدا
حقوقي که بنياد شهيد به خانوادۀ شهدا ميدهد، اعم از پدر و مادر و همسر و فرزند شهيد، اگر سر سال اضافه بيايد، خمس دارد يا نه؟
خمس دارد.
احتراماً به استحضار ميرساند اينجانب... به علت شهادت برادرم مدت هفت سال است که با زن برادرم، همسر شهيد... ازدواج نمودم و سرپرستي فرزند شهيد را که برادرزادهام ميباشد، تحت تکفّل و سرپرستي دارم.
خواهشمند است در رابطه با حقوق فرزند شهيد، براي ما روشن بفرماييد که آيا من با توجه به مشکلات زندگي که دارم ميتوانم از حقوق فرزند شهيد استفاده کنم، چون برايم مشکل ميباشد.
1. حقوق فرزند شهيد، مخصوص همان فرزند است.
2. به مقدار هزينۀ آن فرزند و مقدار سرپرستي وي را ميتوان از آن حقوق استفاده کرد.
83/3/24
خمس منزل مسکوني
اينجانب داراي يک باب منزل مسکوني بوده و از طرف... يک واحد منزل به من دادند و مدت چند سال اين منزل دومي خالي است. در حال حاضر براي توسعه منزل اوّلي قصد فروش آن را دارم؛ اولاً آيا به اصل قيمت منزل دومي خمس تعلق ميگيرد؟
1. به منزل دوم خمس تعلق ميگيرد. [و] اگر نياز شأني شما باشد، خمس تعلق نميگيرد.
ثانياً آيا به ارزش افزوده هم خمس تعلق ميگيرد؟
2. به ارزش افزوده خمس تعلق ميگيرد، چون به اصل منزل خمس تعلق ميگيرد.
ثالثاً براي منزل دومي بعد از تحويل گرفتن مقداري هزينه کردم؛ آيا به مبلغ هزينه شده هم خمس تعلق ميگيرد.
3. هزينه اگر از مال مخمّس باشد، از اصل فروش کم ميگردد و به بقيه خمس تعلق ميگيرد.
خريد يا ساخت منزل مسکوني براي فرزند (اعم از پسر و دختر) آيا متعلق خمس است؟
در صورتي که هزينۀ اثناي سال باشد، متعلق خمس نيست.
اگر از پول بين سال منزلي تهيه شود که به آن نياز است، آيا به آن خمس تعلّق ميگيرد؟
اگر پول مفروض از درآمد همان سال باشد نه از [سال] قبل، خمس ندارد.
74/2/22
هزينه تعمير منزل که از پول بين سال تأمين ميشود، آيا مشمول خمس ميشود؟
پولي که در اثناي سال، صرف تعميرات لازم ميشود، خمس ندارد.
74/2/22
خواهشمند است سال خمسي و ميزان آن را درباره اموال حقير در موارد سهگانه ذيل تعيين فرماييد: الف) منزل مسکوني کمتر از مورد نياز. ب) لوازم خانگي که مورد استفاده است و شايد متعلق خمس قرار گرفته باشد. ج) لوازم خانگي اضافي به مبلغ تقريبي پنجاه هزار تومان؛ از قبيل ظروف، البسه و خوراکي.
1. منزل مسکوني که با درآمد سال تهيه شده خمس ندارد.
2. لوازم خانگي خمس ندارد، مگر از پول ماندۀ سال قبل تهيه شده باشد.
3. لوازم اضافي که در واقع جزء لوازم نيست و به عنوان تجمّل تهيه شده خمس دارد.
4. اولين فرصتي که در پيش داريد را مبدأ سال مالي قرار دهيد.
74/8/10
کسي که خانهاي از درآمد بين سال بخرد که مشمول خمس نگردد و پس از چند سال، آن را بفروشد و خانه ديگري بخرد که به آن نياز دارد، آيا پول فروش منزل مشمول خمس ميگردد؟ اگر قيمت آن بالا رود، چه حکمي دارد؟
اگر قبل از فروش خانه قبلي يا همزمان با فروش آن، خانه ديگري که مورد نياز است بخرد، خمس ندارد.
خمس وديعه منزل اجاره اي
بنده براي اجاره منزل، مبلغي را به صورت رهن، به مدت يک سال در اختيار صاحبخانه قرار دادم. پيش از رهن، سال بر پول نگذشته بود. پس از پايان مدت رهن نيز آن پول را صرف خريد مسکن کردم. آيا پول مذکور مشمول خمس ميشود؟
فرض مزبور به نظر اينجانب خمس ندارد.
خمس پس انداز براي مؤونه
شخصي مقلد حضرتعالي است و 10/23/ حساب سال خمسي او ميباشد و مبلغ 3/500/000 تومان موجودي در حساب دارد و قصد دارد براي خود ماشين بخرد. آيا خمس تعلق ميگيرد يا نه؟
اگر ماشين جزء هزينه زندگي و ضروريات باشد، خمس ندارد؛ ولي چنانچه براي تشريفات و افزون بر هزينه باشد، خمس تعلق ميگيرد.
فردي منزل خريداري کرده به مبلغ ده ميليون و هفتصد هزار تومان که دو ميليون تومان آن وام است و بايد قسطي پرداخت کند و اصلاً حساب سال نداشته و در حال حاضر هم هفتصد هزار تومان پول نقد دارد ميخواهد حساب سال خمسي تعيين کند؛ حکم چيست؟
1. اگر کسي به قصد خريد منزل پول جمع کند و منزل در شأن او باشد، سال بگذرد خمس ندارد.
2. هفتصد هزار تومان خمس دارد.
آيا پولي که يک جوان بيزحمت براي خريد خانه در بانک ميگذارد يا جمع ميکند، خمس دارد؟
اگر نيازمند به خانه است و تهيّه آن بدون پسانداز ممکن نيست، خمس ندارد.
83/2/23
لطفاً به اين پرسشها پاسخ دهيد:
1. اينجانب در زماني که دانشجو بودهام مبلغي پول پسانداز کردهام و در همان سالها هزينه شد. اين پول هديههاي پدرم بود و قسمتي هم وام دانشجويي بوده است. با توجه به اينکه يقين ندارم که سال بر آن پول گذشته يا نه و اصل پولها هديه و وام بوده، چه حکمي دارد؛ آيا مشمول خمس ميگردد يا نه؟
2. منزلي جهت سکونت خود خريدهام و براي پول آن فرشهاي مورد نياز منزل خود را فروختم، با توجه به اينکه يقين ندارم که از زمان خريد تا فروش آن فرشها سال گذشته يا نه، آيا فرشهاي مذکور مشمول خمس ميگردد يا نه؟
3. مبلغ 200هزار تومان به صورت رهن و اجاره جهت تهيه منزل مسکوني (قبل از خريدن خانه) در اختيار صاحبخانه گذاشتم؛ حال با توجه به اينکه يقين دارم قبل از رهن، سال بر پول نگذشته بود و بعد از رهن و تمام شدن مدت آن فوراً پول را براي خريد مسکن هزينه کردم؛ آيا پول مذکور مشمول خمس ميگردد يا نه؟
4. اگر کسي پولي را براي امري در گرو بگيرد و صاحب پول آن کار را انجام ندهد - مثلاً پولي در گرو سندي باشد و مدتي بگذرد و پول دست نخورده بماند - خمس اين پول برعهدۀ کيست؟
5. اگر از پول بين سال منزلي تهيه گردد که به آن نياز است خمس دارد يا نه؟
6. اگر کسي منزلي داشته باشد و به دلايلي - مثلاً عدم امنيت محل آن - فعلاً (مثلاً يک سال) آن را اجاره دهد و خودش در محلي ديگر با اجارۀ بيشتري منزل اجاره کند، آن منزل آيا مشمول خمس ميگردد يا نه؟
7. اگر کسي خانه داشته باشد و از درآمد بين سال خريداري کند و مشمول خمس نگردد و بعد از چند سال به دلايلي مجبور باشد آن خانه را بفروشد و با پول آن، خانه ديگري بخرد که به آن خانه نياز دارد، آيا پول فروش منزل، مشمول خمس ميگردد يا نه؛ و اگر قيمت آن بالا رود چه حکمي دارد؟
8. آيا هديههاي عروسي که از طرف پدر يا پدر همسر و فاميل هديه ميگردد مشمول خمس ميگردد يا نه؟ اگر حتي يک سال مورد استفاده قرار نگيرد، در اين صورت چطور؟ آيا هديه ديگر مشمول خمس است يا نه؟
9. اگر کسي منزلي داشته باشد که نياز به تعمير دارد و در حد شأن خود ميخواهد آن را تعمير کند (اين فرد حساب سال دارد) و از اول سال مثلاً تا 10 ماه پول جمعآوري کند و پولها را هزينه نمايد، آيا آن پولها مشمول خمس ميگردد يا نه؟
1. اگر سال مالي معين باشد و معلوم نباشد که هزينه بعد از گذشت سال بوده، خمس ندارد.
2. چون فرشها هزينه لازم بوده، متعلّق خمس نيست.
3. فرض مزبور به نظر اينجانب خمس ندارد.
4. فرض مرقوم با گذشت سال، متعلق خمس است.
5. اگر پولِ مفروض از درآمد همان سال باشد، نه از سال قبل، خمس ندارد.
6. اگر پول اجارۀ منزل قبلي درآمد او محسوب ميشود، خمس دارد؛ ولي خود منزل خمس ندارد.
7. اگر قبل از فروش خانه قبلي يا همزمان با فروش آن، خانه ديگري که مورد نياز است بخرد، خمس ندارد.
8. هديه اگر قابل توجه باشد، خمس دارد و چنانچه اندک باشد، خمس ندارد.
9. پولي که در اثناء سال صرف تعمير لوازم ميشود، خمس ندارد.
74/2/22
خمس جهيزيه
آيا تهيه وسايل براي جهيزيه که چند سال بعد به مصرف ميرسد يا کنار گذاشتن پول براي آن از مخارج سال به شمار ميآيد؟
اگر تهيه تدريجي وسايل مرقوم ممکن نباشد؛ چه اينکه تهيه دفعي آن مقدور نيست، وجوه جمع شده جزء هزينه سالانه محسوب ميشود.
74/1/31
آيا به پولي که براي تهيه مسکن يا جهيزيّه دختر به تدريج پسانداز ميشود خمس تعلق ميگيرد؟
تعلق نميگيرد.
خمس مهريه
آيا به مهريه زن خمس تعلق ميگيرد يا نه؟
اگر مهريه زن بيش از مهرالسنّه باشد، به آن مازاد خمس تعلق ميگيرد. ميزان مهرالسنه 500 درهم است.
83/12/11
خمس سرمايه
آيا به سرمايه و محل کسب و زمين کشاورزي خمس تعلق ميگيرد؟
تعلق نميگيرد مگر در زائد بر شأن.
براي احداث باغ پسته، بايد حدود پانزده سال روي زمين کار کنند تا باغ شروع به باردهي کند. کساني که در طول اين مدت، سال خمسي نداشته و مبالغي که براي کود، آب، شخم و... هزينه کردهاند، غير مخمّس بوده است، آيا اکنون براي محاسبه خمس، بايد آنچه خرج کردهاند را کسر کنند؟
1. هزينه احداث باغ کسر ميشود.
2. قيمت فعلي باغ حساب ميشود.
74/7/24
براي خريد مطب و ابزار کار پزشکي پولي جمعآوري و مطب و ابزار کار تهيه کردم؛ آيا خمس شامل ميشود يا خير؟
اگر ابزار کار پزشکي به منزله سرمايه ضروري براي ادامه زندگي باشد، خمس ندارد.
خمس کسب زن
آيا کلّ درآمد زن را خمس شامل ميشود؟
هرگونه درآمد بعد از کسر هزينه خمس دارد.
آيا زن ميتواند درآمد خودش را به شوهرش که نياز دارد هبه کند؟
در وسط سال مالي ميتواند و بعد از گذشت سال، بعد از پرداخت خمس ميتواند.
آيا زن ميتواند درآمد خود را به عنوان قرض به شوهرش بدهد و بعد از دريافت آن، خمس را پرداخت کند؟
در وسط سال مالي ميتواند و بعد از گذشت سال، اول بايد خمس را بپردازد؛ آنگاه قرض بدهد.
خمس شهريه
آيا به شهريه خمس تعلق ميگيرد؟
به شهريه خمس تعلق ميگيرد، چون در برابر کار علمي و تلاش آموزشي و پژوهشي است.
خمس وام
به فتواي حضرتعالي در حسابرسي سال خمسي، به پول وام [که هنوز به مصرف نرسيده] خمس تعلق ميگيرد؟
با گذشت سال به آن مقدار از اقساط پرداخت شده در همان سال پس از احتساب هزينه خمس تعلّق ميگيرد.
خمس سپرده حج
بنده امسال به حج تمتّع مشرّف ميشوم؛ به اين منظور، حدود سه سال پيش ثبتنام کرده و مبلغ يک ميليون تومان به حساب سازمان حج و زيارت واريز کردم، با توجه به اينکه هيچگونه اختياري وجود نداشته و براي تشرّف، ملزم به مقررات دولت بودهام، آيا به پول واريز شده خمس تعلق ميگيرد؟
اگر از درآمد همان سال بود نه پسانداز قبلي، خمس ندارد.
حکم خمس سود سپردهها
حکم خمس سپردههاي حج و عمره را بيان فرمائيد؟
با فرض:
الف - عدم تشرّف در سال واريز پول.
ب - عدم تعلّق خمس به پول قبل از واريز.
خمس ندارد.
با فرض دريافت سود سپردههاي حج در ضمن يکي از عقود شرعي و فرض عدم تشرّف در سال واريز نظر مبارک را بيان فرمائيد؟
اگر پيش از سال عزيمت قابل وصول نبوده است؛ از منافع سال وصول است در صورت تشرف در همان سال واريز [هم]، خمس ندارد.
کسي که از اول بلوغ سال خمسي را براي خود قرار نداده اگر به حج مشرف شود و همان پولي که دارد آن را صرف تهيه احرام، قرباني و ديگر مصارف حج کند آيا به حج او ضرر ندارد؟
حج و عمره کسي که سال خمسي نداشت صحيح است هرچند در صورت مديون بودن گناه کرده است.
89/8/6
خمس منفعت کسب
آيا در روزهاي آخر سال، به حقوق ماهيانه که در طول ماه مؤنه خانواده است، اما چند روزي است که وارد سال خمسي شده و همچنين خريد برنج سال که يک ماه قبل از پايان سال خمسي خريداري شده، خمس تعلّق ميگيرد؟
با سپري شدن سال خمسي، به درآمدهاي پديدآمده، خمس تعلّق ميگيرد.
اينجانب بازنشسته و مستمرّيبگير هستم. و هيچگونه درآمدي به غير از مستمرّي ماهيانه ندارم و خانه مسکونيام مُتعلّق به دخترم ميباشد و اولاد ذکور هم ندارم. عيالم خانهدار و او هم هيچگونه درآمدي نداشته و نانخور اينجانب است.
از موقع بازنشستگي تاکنون که 24 سال گذشته مقداري ناچيز پول براي روز مبادا و مخارج پيشبيني نشده پسانداز نمودهام؛ آيا به اين پسانداز خمس تعلّق ميگيرد يا نه؟
پسانداز، هرچند اندک باشد، مورد تعلّق خمس است.
84/9/15
حسابرسي خمس
کسي که تاکنون خمس و... را نپرداخته و اکنون 33 سال دارد و قدرت مالي هم در حدّ خورد و خوراک است بايد چه کند؟
1. اگر غير از هزينههاي لازم چيزي فراهم نکرده است، خمس بر عهدۀ او نيست.
2. لازم است سال مالي تعيين و تمام درآمد و هزينه خود را بررسي کند.
کسر خمس هاي پرداخت شده
کسي که مثلاً در ظرف چند سال خمس پرداخت نموده مثلاً 10 ميليون تومان خمس پرداخت نموده در سر سال آيا ميتواند مبلغ خمس داده شده را کم کند؟
اگر به عنوان وام داده باشد ميتواند کسر کند.
کسر بدهي از خمس
کسي سر سال خمسي 10 ميليون اضافه دارد و 10 ميليون هم بدهي دارد (بدهي حالّ يا مؤجّل) چه تکليفي دارد؟
فقط بدهي [که] مربوط به همان سال است کسر ميشود.
کسي که تاکنون سال خمسي نداشته است، آيا علاوه بر خمس آنچه که سال بر آن گذشته و مورد نياز نبوده است، چيز ديگري هم بدهکار است؟
علاوه بر چيزي که سال بر آن گذشته و مورد نياز نبوده به چيز ديگر خمس تعلق نميگيرد.
تصرف در مال غير مخمّس
تجارت با پولي که خمس آن داده شده و شريکي که خمس پول خود را نداده، چه حکمي دارد؟
معامله نسبت به خصوص خمس، محتاج به اجازه است و قبل از اذن، تصرف در آن جايز نيست.
1374/1/31
آيا ممکن است به جاي تعيين يک روز معيّن براي احتساب خمس (سال مالي)، هر يک از اموالي را که ممکن است مشمول خمس شود جداگانه در نظر گرفت؛ مثلاً روغني که وارد منزل ميشود را در نظر گرفت و چنانچه يکسال باقي ماند، خمس باقيمانده آن را حساب و جدا کرد؟
گرچه ميتوان براي هر درآمد، سال مالي جداگانه تعيين کرد، ليکن براي مجموع آنها تعيين کردن آسانتر است.
1374/9/7
مصرف خمس
بنده از چند سال پيش، مبلغي بابت خمس بدهکار بوده و اکنون توانايي پرداخت آن را دارم. آيا ميتوانم خمس خود را صرف مسجد جامع شهر کنم که نياز شديد به کمک دارد؟
1. ثلث ( يک سوم) سهم مبارک امام عليهالسلام را مأذونيد.
2. تمام سهم سادات(اعزّهم الله) را بايد به اذن فقيه جامعالشّرايط، به آقايان سيّد پرداخت کنيد.
73/10/11
اجازه مصرف خمس
اينجانب پس از رحلت جانگداز رهبر کبير انقلاب اسلامي امام خميني رحمهاللهعليه در مسئله تقليد به آيتالله اراکي و پس از رحلت اين مرجع بزرگ به شما رجوع کردم و ميخواستم بدانم که بنده اجازه دارم خمس خود را به کساني که قبلاً ميپرداختم (کساني که از جانب امام خميني رحمهاللهعليه و آيتالله اراکي اجازه داشتند) بدهم يا نه؟
1. دربارۀ وجوه، مأذونيد به آقايان محترمي بپردازيد که در حوزههاي علميه مصرف ميکنند.
75/2/17
آيا به مؤدّي براي صرف سهم سادات، اجازه کلّي ميدهيد يا در هر موردي، مصرف آن به اجازه حضرتعالي منوط است؟
احتياج به اجازه موردي دارد.
74/1/31
آيا اجازات کتبي از حضرت امام رحمهاللهعليه را تفويض ميفرماييد؟
اجازههاي کتبي امام راحل رحمهاللهعليه تنفيذ ميشود.
1374/1/31
يک قطعه چک بانک ملي به مبلغ... تقديم شده است. مبلغ مذکور بابت خمس آل رسول بوده که نصف آن سهم سادات است. آيا اجازه ميفرماييد که مبلغ... ديگر را خودم به سادات مؤمن محل و اشخاص مستحق در روستاي اطراف، تقديم نمايم؟
صَرف ثلث؛ يعني يک سوم جهت سادات «اعزّهم الله تعالي» مانعي ندارد. بقيه بايد صَرف حوزۀ علميه شود.
1391/12/10
مسجد... به علت فرسودگي و خطر ريزش، نياز مبرم به تخريب و نوسازي داشت که با استيذان از مراجع معظم و مشورت و تأييد امور مساجد، مقدمات نوسازي و اجراي فونداسيون آن انجام شد. اکنون با توجه به هزينههاي ساخت و ساز و عدم توانايي اهالي منطقه در تأمين بودجه لازم جهت اجراي اسکلت و تکميل آن، نياز مبرم به اجازه صرف بخشي از سهم مبارک امام با نظر حضرتعالي را داريم.
صَرف ثُلث سهم مبارک امام عليهالسلام جهت احداث يا تعمير ضروري و لازم مسجد مانعي ندارد.
1392/9/27
هيئت رزمندگان... پس از سالها تلاش، موفق شدند زميني را جهت احداث مسجد و مجتمع عام المنفعه ديني و فرهنگي تهيه کند. اکنون براي ساختن آن، به بودجۀ لازم نيازمنديم؛ از اينرو از آن مرجع عاليقدر استدعا دارد؛ چنانچه مصلحت بدانند اجازه فرمايند تا مردم مؤمن و خداجوي، بخشي از وجوهات خود را به اين امر اختصاص دهند.
صَرف ثُلث سهم مبارک امام عليهالسلام جهت احداث مسجد مرقوم مانعي ندارد.
1392/9/10
انجمن داوطلبان خدمات اجتماعي مؤسسهاي است که با اخذ مجوز قانوني به منظور ارائه خدمات مورد نياز به نيازمندانِ آزاد شدۀ از زندان، بهويژه زنان و کودکان تأسيس شده است و داوطلبانه به صورت رايگان به آنان خدمت ميکنند. از آنجا که بخش قابل توجهي از نيازمندانِ مورد هدف اين انجمن، مورد پذيرش جامعه قرار نگرفته و بعضاً از سوي خانوادهها نيز طرد ميشوند، بيم آن ميرود که اين امر از يکسو موجب تکرار جرم و از سوي ديگر باعث بروز ناامني هر چه بيشتر جامعه گردد. از اينرو ميطلبد تا با جلب حمايتهاي آحاد مختلف اجتماع نسبت به اين مهم و همچنين ارتقاي سطح فرهنگ و اعتقادات مذهبي اينان از طريق فعاليتهاي مددکاران، روانشناسان و کارشناسان امور اجتماعي، همتي مضاعف داشت. بنابراين برخي از افراد خير مسلمان تمايل دارند بخشي از وجوهات شرعي و صدقات خود را به اين امر اختصاص دهند. آيا به نظر حضرتعالي اين امر جايز است؟
صرف صدقه، زکات، کفاره و يک پنجم سهم مبارک امام براي مصرف مرقوم مانعي ندارد.
1391/11/23
سرطان پستان، شايعترين سرطان زنان است که 32 درصد از کل سرطانهاي زنان و 19 درصد از مرگ و مير زنانِ مبتلا به سرطان را شامل ميشود. با توجه به اهميت پيشگيري و تشخيص زودرس اين بيماري، مرکز بيماريهاي پستان، در سال 1375 در جهاد دانشگاهي تأسيس شده و هم اکنون به نام مرکز تحقيقات سرطان پستان در کشور، خدمات درماني جامع؛ در قالب يک کلين يک مشترک بيماريهاي پستان، به بيش از هشتاد هزار نفر مراجعه کننده خدمات درماني ارائه داده است. همچنين با انجام دهها طرح پژوهشي، زواياي مختلف کلينيکي، سلولي و مولکولي و کيفيت زندگي بيماران مبتلا به سرطان، مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته است.
از آنجايي که زنان به عنوان همسر و مادر، رکن اساسي هر خانواده هستند و ابتلاي به سرطان پستان، تحقيقاً هر خانوادهاي را به صورت جدي تحت تأثير قرار ميدهد، در کنار فعاليتهاي پژوهشي و خدمات درماني اين مجموعه، «مجمع ياوران و حاميان بيماران سرطان پستان» با هدف کمک به انجام تحقيقات علمي در اين حوزه و تجهيز مرکز درماني به دستگاهها و تجهيزات مورد نياز و تسکين آلام زنان مبتلا به اين سرطان و خانوادههاي آنان، با کمک به بيماران بيبضاعت تشکيل شده است. آيا پرداختن ثلث سهم مبارک امام عليهالسلام جهت استفاده در موارد مذکور، جايز است؟
با رعايت اولويت افراد باايمان[در درمان]، جائز است.
1391/6/15
رفت و آمد با کسي که خمس نمي دهد
آيا به بنده اجازه ميدهيد با دوستان يا بستگاني که يقين به خمس دادن آنان ندارم، رفت و آمد کنم؟
در رفت و آمدهاي مرقوم مجازيد.
74/1/31
حکم فقهي سيّد
کساني که مادرشان سيد است، با کساني که پدرشان سيد است، چه فرقي دارند و آيا کساني که مادرشان سيد است نيز سيد هستند؟
1. کسي که فقط مادر او سيد است، مانند کسي که پدر او سيد است، از کرامت معنوي برخوردار است.
2. کسي که فقط مادر او سيد است، حکم فقهي سيد را ندارد.
آموزش تصویری مرتبط با این حکم