نماز قضاي پدر و مادر
مسئله 1453. نماز قضاي پدر (و به احتياط واجب مادر) بر پسري که در زمان مرگ پدر از همه پسران بزرگ‌تر است، واجب است و اگر ميّت پسر نداشت، قضا بر دختران او واجب نيست. اگر پسر بزرگ‌تر يقين داشته باشد که پدر (و به احتياط واجب مادر) او به جهت عذري نماز قضا بر عهده دارند، مانند اينکه نماز آنان در سفر يا در حال بيماري قضا شده يا بر اثر سهل‌انگاري و ياد نگرفتن احکام به صورت فاسد اقامه شده، بر او واجب است که بعد از مرگش آن‌ها را به‌جا آورد؛ يا براي او اجير بگيرد؛ ولي نمازهايي که از روي نافرماني و طغيان و عناد ترک شده قضا ندارد؛ نيز روزه‌اي را که در سفر نگرفته، اگرچه نمي‌توانسته قضا کند، واجب است که پسر بزرگ‌تر قضا کند؛ يا براي او اجير بگيرد.
مسئله 1454. بر پسر بزرگ‌تر فقط نمازهاي قضاي پدر (و به احتياط واجب مادر) واجب است؛ اما نماز قضاي جدّش که بر پدرش به عنوان پسر بزرگ‌تر واجب بود، يا نمازهاي اجاره‌اي که بر ذمّه پدر باشد، بر او واجب نيست که به‌جا آورد.
مسئله 1455. لازم نيست پسر بزرگ‌تر وارث ميت باشد، بنابراين حتي اگر از ارث به يکي از اسباب منع - مانند قتل ممنوع - باشد، قضا بر او به احتياط واجب است.
مسئله 1456. چنانچه دو پسر با يکديگر دوقلو بوده يا از دو مادر باشند، آن پسري که زودتر متولّد شده است، بزرگ‌تر است، هرچند نطفۀ ديگري زودتر منعقد شده باشد.
مسئله 1457. در صورتي که ميّت پسر نداشته باشد و وصيت به قضا کرده باشد، بايد از ثلث مال او انجام داد.
مسئله 1458. اگر پسر بزرگ‌تر شک دارد که پدر يا مادر نماز و روزه قضا داشته يا نه، چيزي بر او واجب نيست.
مسئله 1459. اگر پسر بزرگ‌تر بداند که پدر يا مادرش نماز قضا داشته و شک کند که به‌جا آورده يا نه، واجب است قضا کند.
مسئله 1460. اگر معلوم نباشد که پسر بزرگتر کدام است، قضاي نماز و روزۀ پدر يا مادر بر هيچ کدام از پسرها واجب نيست؛ ولي به احتياط مستحب، قضاي نماز و روزۀ او را ميان خودشان قسمت کنند، يا براي انجام دادن آن قرعه بزنند.
مسئله 1461. اگر ميّت وصيت کرده باشد که براي نماز و روزۀ او اجير بگيرند، بعد از آنکه اجير، نماز و روزه او را به صورت صحيح به‌جا آورد، بر پسر بزرگ‌تر چيزي واجب نيست.
مسئله 1462. اگر پسر بزرگ‌تر بخواهد نماز پدر يا مادر را به‌جا آورد، بايد به تکليف خود عمل کند؛ براي مثال، در قضاي نماز صبح و مغرب و عشاء حمد و سوره را بايد بلند بخواند.
مسئله 1463. کسي که خودش نماز و روزۀ قضا دارد، اگر نماز و روزۀ پدر و به احتياط واجب مادر هم بر او واجب شود، هر کدام را نخست به‌جا آورد، صحيح است.
مسئله 1464. اگر پسر بزرگ‌تر موقع مرگ پدر يا مادر نابالغ يا ديوانه باشد، با بالغ شدن يا عاقل شدن، بايد نماز و روزۀ پدر يا مادر را قضا کند و چنانچه پيش از بالغ يا عاقل شدن بميرد، بر پسر بعدي چيزي واجب نيست.
مسئله 1465. اگر پسر بزرگ‌تر پيش از آنکه نماز و روزۀ پدر يا مادر را قضا کند بميرد، بر پسر دوم چيزي واجب نيست.
مسئله 1466. اگر برعهده کسي نماز يا روزه قضا بود و وصيت نکرد و مرد و ورثه او هم از آن ناآگاه بودند و شخصي مجاني و قربة الي الله آن‌ها را انجام داد، ذمه او تبرئه مي‌شود.
نماز جماعت
مسئله 1467. مستحب است نمازهاي واجب را، به خصوص نمازهاي يوميه، به جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشاء، به ويژه براي همسايۀ مسجد و کسي که صداي اذان مسجد را مي‌شنود، بيشتر سفارش شده است.
مسئله 1468. در روايتي وارد شده است که اگر يک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و چنانچه دو تن اقتدا کنند، هر رکعتي ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بيشتر شوند، ثواب نمازشان بيشتر مي‌شود، تا به ده نفر برسند و شمار آنان که از ده [تن] گذشت، اگر تمام آسمان‌ها کاغذ و درياها مرکّب و درخت‌ها قلم و جنّ و انس و ملائکه نويسنده شوند، نمي‌توانند ثواب يک رکعت آن را بنويسند.
مسئله 1469. حاضر نشدن به نماز جماعت از روي بي‌اعتنايي، جايز نيست و روا نيست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.
مسئله 1470. مستحب است انسان صبر کند که نماز را به جماعت به‌جا آورد و نماز جماعت از نماز اول وقت که به تنهايي گزارده شود، بهتر است؛ نيز نماز جماعتي که کوتاه برگزار شود، از نماز تنهايي طولاني بهتر است.
مسئله 1471. وقتي که نماز جماعت برپا مي‌شود، مستحب است کسي که نمازش را به تنهايي به‌جا آورده، دوباره با جماعت اقامه کند و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده، نماز دوم او کافي است.
مسئله 1472. اگر امام جماعت يا مأموم بخواهد نمازي را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت برگزار کند، در صورتي که نمازگزاران جماعت دوم غير از نمازگزاران جماعت اول باشند، اشکال ندارد.
مسئله 1473. کسي که در نماز وسواس دارد و فقط در صورتي که نماز را با جماعت به‌جا آورد از وسواس راحت مي‌شود، بايد نماز را با جماعت اقامه کند.
مسئله 1474. اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت اقامه کند، چون اطاعت پدر و مادر واجب است، به احتياط واجب، نماز را به جماعت به‌جا آورد و قصد استحباب کند.
مسئله 1475. بنا بر احتياط واجب، نماز عيد فطر و قربان را که بدون حضور امام عليه‌السلام واجب نيست در زمان غيبت امام عليه‌السلام با جماعت اقامه کنند؛ ولي به قصد رجاء مانع ندارد و نمازهاي مستحبي را هم نمي‌توان به جماعت برپا کرد، مگر نماز استسقاء که براي آمدن باران برپا مي‌شود.
مسئله 1476. موقعي که امام جماعت نماز يوميه اقامه مي‌کند، هر کدام از نمازهاي يوميه را مي‌توان به او اقتدا کرد؛ ولي اگر نماز يوميه‌اش را احتياطي دوباره به‌جا مي‌آورد، فقط در صورتي که مأموم احتياطش با امام يکي باشد، مي‌تواند به او اقتدا کند؛ مانند آنکه دو تن با هم سفر کرده‌اند و به احتياط مي‌خواهند نماز را هم شکسته، هم تمام به‌جا آورند؛ يکي از آن‌ها مي‌تواند نماز شکسته خود را به نماز شکسته ديگري و نماز تمام را به نماز تمام او اقتدا کند.
مسئله 1477. اگر کسي بداند امام جماعت قضاي يقيني نماز يوميۀ خود يا ميتي را - که مجاني يا با اجرت انجام مي‌دهد - به‌جا مي‌آورد، مي‌تواند به او اقتدا کند؛ ولي اگر نماز خود يا ديگري را احتياطي قضا مي‌کند، اقتدا به او جايز نيست.
مسئله 1478. اگر کسي نداند نمازي را که امام اقامه مي‌کند، نماز واجب يوميه است، يا نماز مستحب، نمي‌تواند به او اقتدا کند.