شرايط سر بريدن حيوان (ذبح)
«مسألۀ 3188» سر بريدن حيوان پنج شرط دارد:
اوّل: كسى كه سر حيوان را مى برد - مرد باشد يا زن - بايد مسلمان باشد و اظهار دشمنى با اهل بيت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم نكند و بچّه مسلمان هم اگر مميّز باشد، يعنى خوب و بد را بفهمد، مى تواند سر حيوان را ببرد.
دوم: سرِ حيوان را با كارد تيز ببرند و كارد بايد از فلزى باشد كه معمولاً با آن چاقو مى سازند؛ ولى چنانچه پيدا نشود و به گونه اى باشد كه اگر سر حيوان را نبرند مى ميرد، با چيز تيزى كه چهار رگ آن را جدا كند، مانند شيشه و سنگ تيز، مى شود سر آن را بريد.
سوم: در هنگام سر بريدن، جلوى بدن حيوان بايد رو به قبله باشد و كسى كه مى داند بايد رو به قبله سر ببرد، اگر عمداً حيوان را رو به قبله نكند، حيوان حرام مى شود؛ ولى اگر فراموش كند يا مسأله را نداند يا قبله را اشتباه كند يا نداند قبله كدام طرف است يا نتواند حيوان را رو به قبله كند، اشكال ندارد.
چهارم: وقتى كه مى خواهد سر حيوان را ببرد يا كارد به گلويش بگذارد، به نيّت سر بريدن نام خدا را ببرد و همين قدر كه بگويد: «بسم الله» كافى است و اگر بدون قصدِ سر بريدن نام خدا را ببرد، آن حيوان پاك نمى شود و گوشت آن هم حرام است، ولى اگر از روى فراموشى نام خدا را نبرد، اشكال ندارد.
پنجم: حيوان بعد از سر بريدن حركتى بكند، اگرچه مثلاً چشم يا دُم خود را حركت دهد يا پاى خود را به زمين بزند تا معلوم شود زنده بوده است.
«مسألۀ 3189» براى رو به قبله كردن حيوان در حال ذبح، كيفيّت خاصّى معتبر نيست و فرقى نمى كند كه حيوان را به جانب راست يا چپ بخوابانند يا سر پا نگاه دارند، ولى بايد به گونه اى باشد كه بگويند رو به قبله است.
«مسألۀ 3190» در ذِبح كننده «اختيار» شرط نيست، پس اگر كسى از روى اكراه ولى با مراعات شرايط شرعى حيوان را ذبح كند، حلال و پاك است؛ همچنين لازم نيست بردن نام خدا از نظر ذبح كننده واجب باشد، پس اگر كسى معتقد به وجوب آن نباشد اما هنگام ذبح به قصد ذبح نام خدا را بر زبان جارى كند، كافى است.
«مسألۀ 3191» گفتن «بسم اللّه» توسّط شخص ديگرى غير از ذبح كننده و يا توسط ضبط صوت و نظاير آن كافى نيست.
«مسألۀ 3192» سر بريدن حيوان با دستگاه هايى كه اخيراً متداول شده، در صورتى كه شرايط شرعى - مانند رو به قبله بودن، بسم اللّه گفتن و غير آن - رعايت شود، جايز است و لازم نيست براى هر كدام «بسم اللّه» بگويد، بلكه اگر هنگام زدن دكمه و گفتن «بسم اللّه» ذبح چند حيوان را قصد كند و «بسم اللّه» را به قصد آنها بگويد، همۀ آنها حلال مى شوند، به شرط آن كه همۀ آنها عرفاً در يك زمان باشند؛ ولى اگر به تدريج و با فاصله ذبح شوند، بايد براى هر كدام يك «بسم اللّه» گفته شود.
«مسألۀ 3193» گوشت ها يا مرغ هاى سر بريده اى كه از كشورهاى غير اسلامى وارد مى شوند، محكوم به نجاست و حرمت و مردارند، مگر آن كه ذبح شرعى آنها ثابت شود؛ ولى گوشت هايى كه در بازار مسلمانان به فروش مى روند و احتمال داده مى شود كه به طور شرعى ذبح شده باشند، حلال و خريد و فروش آنها جايز است.
«مسألۀ 3194» بى حس كردن حيوان توسّط دستگاه يا هر وسيلۀ ديگرى قبل از ذبح، اگر به طور كامل نباشد و مانع از خروج خون متعارف از حيوان پس از سربريدن نشود، اشكال ندارد و بايد در غير حال ناچارى از وارد كردن ضربۀ گيج كننده به سر حيوان قبل از ذبح - اگر موجب اذيّت حيوان باشد - خوددارى شود، ولى موجب حرام شدن گوشت حيوان نمى شود.