اشاره
جهاد از واجبات دين و درى از درهاى بهشت است كه خداوند آن را براى اولياى خود گشوده است و در جهت حفظ كيان اسلام و امنيت مسلمانان و دفاع در مقابل هجوم كافران و ناپاكان و يارى مستضعفان، مورد تأكيد قرآن و معصومان عليهم السلام قرار گرفته است. امّتى كه از جهاد روى گردانند، جامۀ ذلّت و خوارى و رداى بلا و گرفتارى بپوشند و با حقارت و پستى از انصاف و عدالت محروم شوند.
«مسألۀ 2186» جهاد بر دو نوع است: «ابتدايى» و «دفاعى». «جهاد ابتدايى» آن است كه مسلمانان به منظور دعوت كفّار و مشركين به اسلام و عدالت و يا جلوگيرى از نقض پيمان اهل ذمّه يا طغيان باغيان (شورشيان مسلح) بر امام واجب الطّاعه مسلمين، نيروى نظامى به مناطق آنان گسيل دارند. در حقيقت هدف از جهاد ابتدايى كشور گشايى نيست، بلكه دفاع از حقوق فطرى انسان هايى است كه توسّط قدرت هاى كفر و شرك و طغيان از خدا پرستى و توحيد، عدالت و شنيدن و پذيرش آزادانۀ احكام خداوند محروم شده اند.
«جهاد دفاعى» زمانى است كه دشمن به مرز و بوم مسلمانان هجوم آورد و قصد تسلّط سياسى يا فرهنگى و اقتصادى نسبت به آنان داشته باشد و ممكن است جهاد در برابر باغيان در زمانى كه به حملۀ مسلحانه دست زده اند نيز جهاد دفاعى محسوب گردد.
«مسألۀ 2187» شركت در جهاد بر كسى واجب است كه بالغ، عاقل، مرد و آزاد باشد و نابينا، پير، زمين گير و مبتلا به بيمارى نباشد كه نتواند وظيفه اش را انجام دهد.
«مسألۀ 2188» گريختن از صحنۀ جهاد جايز نيست، مگر اين كه ترك صحنۀ
جهاد به منظور جا به جايى از جبهه اى به جبهۀ ديگر يا براى تدارك نيروى بيشتر باشد.
«مسألۀ 2189» اگر ادامۀ جهاد نياز به به كمك هاى مادى داشته باشد، بر همۀ كسانى كه تمكّن مالى دارند واجب است به قدر توانايى كمك نمايند.
«مسألۀ 2190» شركت در جهاد ابتدايى يا دفاعى واجب كفايى است؛ پس اگر افراد به اندازۀ كافى شركت نكنند، بر همۀ كسانى كه شرايط آن را داشته باشند، واجب است كه به جهاد بروند.
«مسألۀ 2191» اگر پدر و مادر، فرزند خود را از شركت در جهاد ابتدايى يا دفاعى نهى نمايند، در صورتى كه جهاد بر او واجب عينى باشد، نهى آنان تأثيرى ندارد و بايد در جهاد شركت كند؛ ولى اگر جهاد بر او واجب كفايى باشد و نيروى كافى در جبهه حضور داشته باشد، چنانچه شركت در جهاد موجب اذيت و آزار پدر و مادر باشد، مخالفت با آنان جايز نيست.
«مسألۀ 2192» اگر دشمن بر سرزمين مسلمانان و سرحدّات آن هجوم نمايد، بر همۀ مسلمانان واجب است به هر وسيلۀ ممكن و نثار جان و مال از آن دفاع كنند و در دفاع، به اجازه حاكم شرع نيازى نيست.
«مسألۀ 2193» بر مسلمانان واجب است نقشه هايى را كه بيگانگان براى سلطه بر كشورهاى اسلامى يا سلطه سياسى اقتصادى، نظامى و يا فرهنگى بر آنان كشيده اند، برهم زده و از سلطۀ آنان پيشگيرى كنند.
«مسألۀ 2194» اگر بيگانگان از راه هاى مختلف مانند فرستادن امواج راديويى يا تلويزيونى يا ماهواره اى و مانند آن در صدد ضربه زدن به اعتقادات و فرهنگ مسلمانان باشند، دفاع از فرهنگ و اعتقادات اسلامى بر هر مسلمانى واجب است و شايسته است از راه تقويت فرهنگ و اعتقادات مسلمانان واستفاده از فراورده هاى علمى، از ضربه زدن دشمن به آن جلوگيرى شود و از راه هاى ديگر - مگر در موارد ضرورت - استفاده نشود.
«مسألۀ 2195» اگر در روابط سياسى بين دولت هاى اسلامى و ساير دولت ها، خوف آن باشد كه بيگانگان بر ممالك اسلامى تسلّط پيدا كنند - چه تسلّط سياسى و چه
اقتصادى باشد - لازم است بر مسلمانان كه با اين نحو روابط مخالفت كنند و دول اسلامى را به قطع اين گونه روابط الزام كنند.
«مسألۀ 2196» اگر در روابط تجارى با بيگانگان خوف آن باشد كه به بازار مسلمين صدمۀ اقتصادى وارد شود و موجب استثمار تجارى و اقتصادى گردد، قطع اين گونه روابط واجب است و اين نحو تجارت حرام است.
«مسألۀ 2197» انعقاد پيمان هاى سياسى و تجارى بين يكى از دول اسلامى و اجانب كه مخالف مصلحت اسلام و مسلمانان باشد، جايز نيست و اگر دولتى اقدام به آن نمود، بر ساير دول اسلامى واجب است با وسايل ممكن آن را به قطع چنين رابطه اى الزام كنند.
«مسألۀ 2198» روابط تجارى و سياسى با دولت هايى كه در حال جنگ با اسلام و مسلمانان هستند، در صورتى كه موجب تقويت آنان گردد، جايز نيست و بر مسلمانان لازم است كه به هر نحو ممكن است، با اين نحو روابط مخالفت كنند و بازرگانانى كه با آنان و عمّال آنان روابط تجارى دارند، خائن به اسلام و مسلمانان و معاون و شريك در نابودى احكام هستند و بر مسلمانان لازم است با اين خيانتكاران - چه دولت ها و چه تجّار - قطع رابطه كنند و آنها را ملزم به توبه و ترك روابط با اين گونه دولت ها كنند.
«مسألۀ 2199» اگر عدّه اى از مسلمانان به دستۀ ديگر تجاوز نمايند، بر مسلمانان لازم است موجبات فيصلۀ اختلافات و اصلاح بين آنان را فراهم سازند و اگر به هيچ وجه اصلاح ممكن نباشد، بر همۀ مسلمانان واجب است كه با دستۀ متجاوز و باغى مقابله كنند تا از تجاوز دست بردارند و قتال با دستۀ متجاوز در ماههاى حرام اشكال ندارد.
«مسألۀ 2200» اگر در هر گوشه از جهان، مسلمانى مظلوم واقع شود و حقوق اوّليّۀ او مورد تجاوز و تعدّى قرار بگيرد، بر هر فردى كه نداى مظلوميّت او را مى شنود، واجب است در حدّ توان كمك نمايد، هر چند با اظهار همدردى باشد.