احكام طهارت(آب مطلق و مضاف)
احكام طهارت(آب مطلق و مضاف)
مسأله 15 آب يا مطلق است يا مضاف.
آب مضاف :آبى است كه آن را از چيزى بگيرند. مثل آب هندوانه و گلاب، يا با چيزى مخلوط باشد، مثل آبى كه به قدرى با گل و مانند آن مخلوط شود، كه ديگر به آن آب نگويند و غير اينها آب مطلق است، و آن بر پنج قسم است: اول آب كر دوم آب قليل سوم آب جارى چهارم آب باران پنجم آب چاه.
1 آب كر
مسأله 16 آب كر مقدار آبى است كه اگر در ظرفى كه درازا و پهنا و گودى آن هر يك سه وجب و نيم است بريزند، آن ظرف را پر كند. و وزن آن از صدوبيستوهشت من تبريز بيست مثقال كمتر است، و به حسب كيلو كه دويست و هفده مثقال صيرفى است 377 كيلو و نيم هفده مثقال و نيم كمتر مى شود.
مسأله 17 اگر عين نجس مانند بول و خون يا چيزى كه نجس شده است مانند لباس نجس، به آب كر برسد، چنانچه آن آب، بو يا رنگ يا مزه نجاست را بگيرد، نجس مى شود، و اگر تغيير نكند نجس نمى شود.
مسأله 18 اگر بوى آب كر بواسطه غير نجاست تغيير كند، نجس نمى شود.
مسأله 19 اگر عين نجس مانند خون به آبى كه بيشتر از كر باشد برسد و بو يا رنگ يا مزه قسمتى از آن را تغيير دهد، چنانچه مقدارى كه تغيير نكرده كمتر از كر باشد تمام آب نجس مى شود، و اگر به اندازه كر يا بيشتر باشد، فقط مقدارى كه بو يا رنگ يا مزه آن تغيير كرده نجس است.
مسأله 20 آب فواره اگر متصل به كر باشد، آب نجس را پاك مى كند. ولى اگر قطره قطره روى آب نجس بريزد، آن را پاك نمى كند، مگر آن كه چيزى روى فواره بگيرند، تا آب آن قبل از قطره قطره شدن به آب نجس متصل شودو احتياط مستحب آن است كه آب فواره با آب نجس مخلوط گردد.
مسأله 21 اگر چيز نجس را زير شيرى كه متصل به كر است بشويند، آبى كه از آن چيز مى ريزد اگر متصل به كر باشد و بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد و عين نجاست هم در آن نباشد پاك است.
مسأله 22 اگر مقدارى از آب كر يخ ببندد و باقى آن به قدر كر نباشد، چنانچه نجاست به آن برسد نجس مى شود. و هر قدر از يخ هم آب شود نجس مى شود.
مسأله 23 آبى كه به اندازه كر بوده، اگر انسان شك كند از كر كمتر شده يا نه، مثل آب كر است، يعنى نجاست را پاك مى كند، و اگر نجاستى هم به آن برسد نجس نمى شود. و آبى كه كمتر از كر بوده و انسان شك دارد به مقدار كر شده يا نه حكم آب كر ندارد.
مسأله 24 كر بودن آب به سه راه ثابت مى شود: اول آنكه خود انسان يقين كند. دوم آنكه دو مرد عادل خبر دهند. سوم اطمينان از قول كسى كه آب در اختيار او است و به كر بودن آن خبر دهد. مثلاً حمّامى بگويد آب حوض حمام كر است.
2 آب قليل
مسأله 25 آب قليل آبى است
كه از زمين نجوشد و از كر كمتر باشد.
مسأله 26 اگر آب قليل روى چيز نجس بريزد، يا چيز نجس به آن برسد نجس مى شود ولى اگر از بالا با فشار روى چيز نجس بريزد، مقدارى كه به آن چيز مى رسد نجس و هر چه بالاتر از آن است پاك مى باشد.
مسأله 27 آب قليلى كه براى برطرف كردن عين نجاست روى چيز نجس ريخته شود و از آن جدا گردد، نجس است. و بنابر اقوى بايد از آب قليلى هم كه بعد از برطرف شدن عين نجاست، براى آب كشيدن چيز نجس روى آن مى ريزند، و از آن جدا مى شود اجتناب كنند. ولى آبى كه با آن مخرج بول و غائط را مى شويند با پنج شرط پاك است. اول آنكه بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد. دوم نجاستى از خارج به آن نرسيده باشد. سوم نجاست ديگرى مثل خون يا بول يا غائط بيرون نيامده باشد. چهارم ذره هاى غائط در آب پيدا نباشد. پنجم بيشتر از مقدار معمول، نجاست به اطراف مخرج نرسيده باشد.
3 آب جارى
مسأله 28 آب جارى آبى است كه از زمين بجوشد و جريان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات.
مسأله 29 آب جارى اگر چه كمتر از كر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نكرده پاك است.
مسأله 30 اگر نجاستى به آب جارى برسد، مقدارى از آن كه بو يا رنگ يا مزه اش به واسطه نجاست تغيير كرده نجس است. و ظرفى كه متصل به چشمه است اگر چه كمتر از كر باشد پاك است. و آبهاى ديگر نهر اگر به اندازه كر باشد يا به واسطه آبى كه تغيير نكرده به آب طرف چشمه متصل باشد، پاك وگرنه نجس است.
مسأله 31 آب چشمه اى كه جارى نيست ولى طورى است كه اگر از آن بردارند باز مى جوشد، حكم آب جارى دارد. يعنى اگر نجاست به آن برسد، تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن بواسطه نجاست تغيير نكرده پاك است.
مسأله 32 آبى كه كنار نهر ايستاده و متصل به آب جارى است، حكم آب جارى دارد.
مسأله 33 چشمه اى كه مثلاً در زمستان مى جوشد و در تابستان از جوشش مى افتد، فقط وقتى كه مى جوشد حكم آب جارى را دارد.
مسأله 34 آب حوض حمام اگر چه كمتر از كر باشد، چنانچه به خزينه اى كه آب آن به اندازه كر است متصل باشد، مثل آب جارى است.
مسأله 35 آب لوله هاى حمام و عمارات كه از شيرها و دوشها مى ريزد، اگر متصل به كر باشد مثل آب جارى است.
مسأله 36 آبى كه روى زمين جريان دارد، ولى از زمين نمى جوشد چنانچه كمتر از كر باشد و نجاست به آن برسد نجس مى شود. اما اگر از بالا با فشار به پائين بريزد، چنانچه نجاست به پائين آن برسد بالاى آن نجس نمى شود.
4 آب باران
مسأله 37 اگر به چيز نجسى كه عين نجاست در آن نيست يك مرتبه باران ببارد، جائى كه باران به آن برسد پاك مى شود. و در فرش و لباس و مانند اينها فشار لازم نيست. ولى باريدن دو سه قطره فايده ندارد، بلكه بايد طورى باشد كه بگويند باران مى آيد. و احتياط مستحب آن است كه باران به حدى باشد، كه بر زمين سخت جارى شود.
مسأله 38 اگر باران به عين نجس ببارد و به جاى ديگر ترشح كند، چنانچه عين نجاست همراه آن نباشد، و بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد پاك است. پس اگر باران بر خون ببارد و ترشح كند، چنانچه ذره اى خون در آن باشد، يا آنكه بو يا رنگ يا مزه خون گرفته باشد نجس مى باشد.
مسأله 39 اگر بر سقف عمارت يا روى بام عين نجاست باشد، تا وقتى باران به بام مى بارد، آبى كه به چيز نجس رسيده و از سقف يا ناودان مى ريزد پاك است. و بعد از قطع شدن باران اگر معلوم باشد آبى كه مى ريزد، به چيز نجس رسيده است نجس مى باشد.
مسأله 40 زمين نجسى كه باران بر آن ببارد پاك مى شود. و اگر باران بر زمين جارى شود و به جاى نجسى كه زير سقف است برسد، آن را نيز پاك مى كند.
مسأله 41 خاك نجسى كه به واسطه باران گل شود پاك است.
مسأله 42 هر گاه آب باران در جائى جمع شود، اگر چه كمتر از كر باشد چنانچه موقعى كه باران مى آيد، چيز نجسى را در آن بشويند و آب بو يا رنگ يا مزه نجاست نگيرد، آن چيز نجس پاك مى شود.
مسأله 43 اگر بر فرش پاكى كه روى زمين نجس است باران
ببارد و بر زمين نجس جارى شود، فرش نجس نمى شود و زمين هم پاك مى گردد.
5 آب چاه
مسأله 44 آب چاهى كه از زمين مى جوشد، اگر چه كمتر از كر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نكرده پاك است ولى مستحب است پس از رسيدن بعضى از نجاستها، مقدارى كه در كتابهاى مفصل گفته شده، از آب آن بكشند.
مسأله 45 اگر نجاستى در چاه بريزد و بو يا رنگ يا مزه آب آن را تغيير دهد، چنانچه تغيير آب چاه از بين برود بنابر احتياط مستحب، موقعى پاك مى شود كه با آبى كه از چاه مى جوشد مخلوط گردد.
مسأله 46 اگر آب باران يا آب ديگر، در گودالى جمع شود و كمتر از كر باشد، به رسيدن نجاست به آن نجس مى شود.
احكام آبها
مسأله 47 آب مضاف كه معنى آن (در مسأله 15 ) گفته شد، چيز نجس را پاك نمى كند، وضو و غسل هم با آن باطل است.
مسأله 48 آب مضاف هر قدر زياد باشد، اگر ذره اى نجاست به آن برسد نجس مى شود، ولى چنانچه از بالا با فشار روى چيز نجس بريزد، مقدارى كه به چيز نجس رسيده نجس و مقدارى كه بالاتر از آن است پاك مى باشد. مثلاً اگر گلاب را از گلابدان روى دست نجس بريزند، آنچه به دست رسيده نجس و آنچه به دست نرسيده پاك است.
مسأله 49 اگر آب مضاف نجس، طورى با آب كر يا جارى مخلوط شود كه ديگر آب مضاف به آن نگويند پاك مى شود.
مسأله 50 آبى كه مطلق بوده و معلوم نيست مضاف شده يا نه، مثل آب مطلق است، يعنى چيز نجس را پاك مى كند، وضو و غسل هم با آن صحيح است و آبى كه مضاف بوده و معلوم نيست مطلق شده يا نه، مثل آب مضاف است، يعنى چيز نجس را پاك نمى كند، وضو و غسل هم با آن باطل است.
مسأله 51 آبى كه معلوم نيست مطلق است يا مضاف و معلوم نيست كه قبلاً مطلق بوده يا مضاف نجاست را پاك نمى كند، وضو و غسل هم با آن باطل است. ولى اگر به اندازه كر يا بيشتر باشد و نجاست به آن برسد حكم به نجس بودن آن نمى شود.
مسأله 52 آبى كه عين نجاست مثل خون و بول به آن برسد و بو يا رنگ يا مزه آن را تغيير دهد، اگر چه كر يا جارى باشد نجس مى شود. ولى اگر بو يا رنگ يا مزه آب، به واسطه نجاستى كه بيرون آن است عوض شود، مثلاً مردارى كه كنار آب است بوى آن را تغيير دهد نجس نمى شود.
مسأله 53 آبى كه عين نجاست مثل خون و بول در آن ريخته و بو يا رنگ يا مزه آن را تغيير داده، چنانچه به كر يا جارى متصل شود، يا باران بر آن ببارد يا باد باران را در آن بريزد، يا آب باران از ناودان در آن جارى شود، و تغيير آن از بين برود پاك مى شود.
مسأله 54 اگر چيز نجسى را در كر يا جارى آب
بكشند، آبى كه بعد از بيرون آوردن از آن مى ريزد پاك است.
مسأله 55 آبى كه پاك بوده و معلوم نيست نجس شده يا نه پاك است. و آبى كه نجس بوده و معلوم نيست پاك شده يا نه نجس است.
مسأله 56 نيم خورده سگ و خوك و كافر نجس و خوردن آن حرام است و نيم خورده حيوانات حرام گوشت پاك و خوردن آن مكروه مى باشد. مگر نيم خورده گربه كه خوردن آن كراهت ندارد.
احكام تخلى
(بول و غائط كردن)
مسأله 57 واجب است انسان وقت تخلى و مواقع ديگر، عورت خود را از كسانى كه مكلفند، اگر چه مثل خواهر و مادر با او محرم باشند، و همچنين از ديوانه و بچه هاى مميز كه خوب و بد را مى فهمند، بپوشاند. ولى زن و شوهر لازم نيست عورت خود را از يكديگر بپوشانند.
مسأله 58 لازم نيست با چيز مخصوصى عورت خود را بپوشاند. و اگر مثلاً با دست هم آن را بپوشاند كافى است.
مسأله 59 موقع تخلى بايد طرف جلوى بدن يعنى شكم و سينه و زانوها رو به قبله و پشت به قبله نباشد.
مسأله 60 اگر موقع تخلى طرف جلوى بدن كسى رو به قبله يا پشت به قبله باشد و عورت را از قبله بگرداند كفايت نمى كند. و اگر جلوى بدن او رو به قبله يا پشت به قبله نباشد، احتياط واجب آن است كه عورت را رو به قبله يا پشت به قبله ننمايد.
مسأله 61 احتياط مستحب آن است كه طرف جلوى بدن در موقع استبراء كه احكام آن بعداً گفته مى شود، و موقع تطهير مخرج بول و غائط رو به قبله يا پشت به قبله نباشد.
مسأله 62 اگر براى آنكه نامحرم او را نبيند، مجبور شود رو به قبله يا پشت به قبله بنشيند، بايد رو به قبله يا پشت به قبله بنشيند. و نيز اگر از راه ديگر ناچار باشد كه رو به قبله يا پشت به قبله بنشيند مانعى ندارد.
مسأله 63 رعايت احتياط به اينكه بچه را در وقت تخلى رو به قبله يا پشت به قبله ننشانند لازم نيست، مگر آن كه از راه ديگرى حرام شود. ولى اگر خود بچه بنشيند جلوگيرى از او واجب نيست.
مسأله 64 در چهار جا تخلى حرام است: اول در كوچه هاى بن بستى كه مالك دارد، در صورتى كه صاحبانش اجازه نداده باشند و نيز در كوچه هاى غير بن بست در صورت اضرار به عابرين. دوم در ملك كسى كه اجازه تخلى نداده است. سوم در جائى كه براى عده مخصوصى وقف شده است مثل بعضى از مدرسه ها. چهارم روى قبر مؤمنين در صورتى كه بى احترامى به آنان باشد.
مسأله 65 در سه صورت مخرج غائط فقط با آب پاك مى شود: اول آنكه با غائط نجاست ديگرى مثل خون بيرون آمده باشد. دوم آنكه نجاستى از خارج به مخرج غائط رسيده باشد. سوم آنكه اطراف مخرج بيشتر از مقدار معمول آلوده شده باشد. و در غير اين سه صورت مى شود مخرج را با آب شست و يا به دستورى كه بعداً گفته مى شود، با پارچه و سنگ و مانند اينها پاك كرد، اگر چه شستن با
آب بهتر است.
مسأله 66 مخرج بول با غير آب پاك نمى شود. و د ر كر و جارى اگر بعد از برطرف شدن بول يك مرتبه بشويند كافى است، ولى با آب قليل بايد دو مرتبه شست بنابر احتياط واجب و بهتر آن است كه سه مرتبه شسته شود.
مسأله 67 اگر مخرج غائط را با آب بشويند، بايد چيزى از غائط در آن نماند. ولى باقى ماندن رنگ و بوى آن مانعى ندارد، و اگر در دفعه اول طورى شسته شود كه ذره اى از غائط در آن نماند، دوباره شستن لازم نيست.
مسأله 68 با سنگ و كلوخ و مانند اينها اگر خشك و پاك باشند مى شود مخرج غائط را تطهير كرد و چنانچه رطوبت كمى داشته باشند كه به مخرج نرسد اشكال ندارد، ولى بايد از سه دفعه كمتر نباشد اگر چه به يك مرتبه يا دو مرتبه مخرج پاكيزه شود.
مسأله 69 احتياط واجب آن است كه سنگ يا پارچه اى كه غائط را با آن برطرف مى كنند، سه قطعه باشد مگردر سنگهاى بزرگ ذوالجهات و پارچه هاى دراز كه يك قطعه كافى است و اگر با سه قطعه برطرف نشود، بايد به قدرى اضافه نمايند تا مخرج كاملاً پاكيزه شود، ولى باقى ماندن ذره هاى كوچكى كه ديده نمى شود اشكال ندارد.
مسأله 70 پاك كردن مخرج غائط با چيزهائى كه احترام آنها لازم است مانند كاغذى كه اسم خدا و پيغمبران بر آن نوشته شده حرام است. و با استخوان و سرگين هم نبايد مخرج غائط را پاك كرد. و اگر كسى با اينها غائط را
برطرف كند، معصيت كرده ولى مخرج پاك مى شود.
مسأله 71 اگر شك كند كه مخرج را تطهير كرده يا نه، اگر چه هميشه بعد از بول يا غائط فوراً تطهير مى كرده، احتياط واجب آن است كه تطهير نمايد.
مسأله 72 اگر بعد از نماز شك كند كه قبل از نماز، مخرج را تطهير كرده يا نه. نمازى كه خوانده صحيح است، ولى براى نمازهاى بعد بايد تطهير كند.
استبراء
مسأله 73 استبراء عمل مستحبى است كه مردها بعد از بيرون آمدن بول انجام مى دهند، براى آنكه يقين كنند بول در مجرى نمانده است و آن داراى اقسامى است و بهترين آنها اين است كه بعد از قطع شدن بول، اگر مخرج غائط نجس شده، اول آن را تطهير كنند، بعد سه دفعه با انگشت ميانه دست چپ از مخرج غائط تا بيخ آلت بكشند. و بعد، شست را روى آلت و انگشت سبّابه يا وسط را زير آن بگذارند و سه مرتبه تا ختنه گاه بكشند و پس از آن سه مرتبه سر آلت را فشار دهند.
مسأله 74 آبى كه گاهى بعد از ملاعبه و بازى كردن از انسان خارج مى شود و به آن مذى مى گويند پاك است. و نيز آبى كه گاهى بعد از منى بيرون مى آيد و به آن وذى گفته مى شود و آبى كه گاهى بعد از بول بيرون مى آيد و به آن ودى مى گويند اگر بول به آن نرسيده باشد پاك است. و چنانچه انسان بعد از بول استبراء كند و بعد آبى از او خارج شود، و شك كند كه
بول است يا يكى از اينها پاك مى باشد.
مسأله 75 اگر انسان شك كند استبراء كرده يا نه و رطوبتى از او بيرون آيد كه نداند پاك است يا نه، نجس مى باشد، و چنانچه وضو گرفته باشد باطل مى شود. ولى اگر شك كند استبرائى كه كرده درست بوده يا نه و رطوبتى از او بيرون آيد كه نداند پاك است يا نه پاك مى باشد، و وضو را هم باطل نمى كند.
مسأله 76 كسى كه استبراء نكرده اگر بواسطه آنكه مدتى از بول كردن او گذشته، يقين كند بول در مجرى نمانده است و رطوبتى ببيند و شك كند پاك است يا نه، آن رطوبت پاك مى باشد، و وضو را هم باطل نمى كند.
مسأله 77 اگر انسان بعد از بول استبراء كند و وضو بگيرد، چنانكه بعد از وضو رطوبتى ببيند كه بداند يا بول است يا منى، واجب است احتياطاً غسل كند وضو هم بگيرد، ولى اگر وضو نگرفته باشد فقط گرفتن وضو كافى است.
مسأله 78 براى زن استبراء از بول نيست و اگر رطوبتى ببيند و شك كند پاك است يا نه پاك مى باشد، وضو و غسل او را هم باطل نمى كند.
مستحبات و مكروهات تخلى
مسأله 79 مستحب است در موقع تخلى جائى بنشيند كه كسى او را نبيند، و موقع وارد شدن به مكان تخلى، اول پاى چپ و موقع بيرون آمدن، اول پاى راست را بگذارد. و همچنين مستحب است در حال تخلى سر را بپوشاند و سنگينى بدن را بر پاى چپ بيندازد.
مسأله 80 نشستن روبروى خورشيد و ماه در موقع تخلى
مكروه است. ولى اگر عورت خود را بوسيله اى بپوشاند مكروه نيست. و نيز در موقع تخلى نشستن روبروى باد و در جاده و خيابان و كوچه و درب خانه و زير درختى كه ميوه مى دهد و چيز خوردن و توقف زياد و تطهير كردن با دست راست مكروه مى باشد. و همچنين است حرف زدن در حال تخلى، ولى اگر ناچار باشد يا ذكر خدا بگويد اشكال ندارد.
مسأله 81 بول كردن در زمين سخت و سوراخ جانوران و در آب خصوصاً آب ايستاده مكروه است، و همچنين ايستاده بول كردن. ولكن در حال تنوير كراهت ندارد.
مسأله 82 خوددارى كردن از بول و غائط مكروه است و اگر براى بدن ضرر داشته باشد حرام است.
مسأله 83 مستحب است انسان پيش از نماز و پيش از خواب و پيش از جماع و بعد از بيرون آمدن منى بول كند.