احكام نذر
مسأله 2691 : نذر آن است كه انسان كار خيري را براي خدا بر عهده خود قرار دهد؛ يا ترك كاري كه نكردن آن بهتر است براي خدا بر عهده خود قرار دهد.
مسأله 2692 : در نذر بايد صيغه خوانده شود؛ ولي لازم نيست آن را به عربي بخواند. پس اگر بگويد براي خدا بر من است كه فلان مقدار پول را به فقير بدهم؛ واجب است به نذر خود عمل كند.
مسأله 2693 : نذر بر دو قسم است:
نذر مشروط و نذر مطلق، نذر مشروط بر دو گونه است:
نذر شكر و نذر زجر. نذر شكر آن است كه مثلاً بگويد اگر مريض من خوب شود هزار تومان براي خدا بر عهده ام باشد كه به فقير بدهم و نذر زجر آن است كه بگويد مثلاً اگر دروغ گفتم يك روز روزه براي خدا بر عهده من باشد كه بگيرم و نذر مطلق آن است كه بدون هيچ قيد و شرطي بگويد مثلاً براي خدا بر عهده من باشد كه نماز شب بخوانم. در همه اين موارد نذر صحيح است و واجب است به آن وفا كند.
مسأله 2694 : نذر در صورتي صحيح است كه انسان بالغ و عاقل، با اختيار و قصد خود نذر كند و در صورتي كه نذر تصرف در مال باشد نبايد سفيه باشد و نبايد از طرف حاكم شرع به خاطر ورشكستگي از تصرف در اموالش جلوگيري شده باشد.
بنا بر اين نذر غيربالغ و ديوانه و كسي كه او را مجبور كرده اند؛ يا بدون اختيار نذر كرده؛ صحيح نيست و همچنين نذرهاي مربوط به مال كسي كه سفيه است يعني مال خود را در كارهاي بيهوده مصرف مي كند و كسي كه از طرف حاكم شرع به لحاظ ورشكستگي از تصرف در اموالش جلوگيري شده صحيح نيست.
مسأله 2695 : نذر زن بدون اجازه شوهرش محل اشكال است و اگر شوهر از نذر كردن زنش جلوگيري نمايد زن نمي تواند نذر كند و اگر با جلوگيري شوهر نذر كند نذر او باطل است.
مسأله 2696 : در صورتي كه زن با اجازه شوهر نذر كند شوهر نمي تواند نذر او را به هم بزند؛ يا او را از عمل كردن به نذر جلوگيري كند.
مسأله 2697 : هرگاه فرزند بدون اجازه پدر يا مادر، يا با اجازه آنان نذر كند بايد به آن نذر عمل كند؛ ولي در صورتي كه پدر يا مادر بنا بر احتياط واجب از عملي كه نذر كرد منعش كنند به طوري كه آن عمل ديگر در حق فرزند رجحان نداشته باشد؛ مخصوصاً در صورتي كه پدر و مادر در انجام عمل اذيت شوند؛ نذرش منحل مي شود.
مسأله 2698 : نذر در موردي صحيح است كه نذر كننده بتواند آن را عقلا يا عادتاً انجام دهد؛ يا مشقت شديد نداشته باشد كه عادتاً نشود آن را تحمل كرد. بنا بر اين كسي كه مثلاً نمي تواند از محلي پياده به كربلا برود؛ اگر نذر كند پياده به كربلا برود نذر او صحيح نيست.
مسأله 2699 : كاري را كه انسان نذر مي كند بايد شرعاً مطلوب باشد بنا بر اين در صورتي كه نذر كند كار حرام يا مكروه را انجام دهد؛ يا كار واجب يا مستحب را ترك كند نذر او صحيح نيست و نيز اگر نذر كند كه كار مباحي را انجام دهد يا ترك نمايد؛ چنانچه به جا آوردن آن يا تركش از هر جهت مساوي باشد نذر او صحيح نيست. ولي در صورتي كه انجام يا ترك آن از جهتي بهتر باشد و به همان منظور نذر كند نذر او صحيح است؛ مثلاً نذر كند غذايي را بخورد كه براي عبادت قوت بگيرد يا غذايي را كه سبب سستي او در عبادت مي شود ترك نمايد.
مسأله 2700 : هرگاه نذر كند نماز خود را در اتاق مخصوصي از منزل بخواند؛ گرچه آن اتاق از جاهاي ديگر منزل ثواب بيشتري نداشته باشد؛ ولي هرگاه به واسطه اين كه جاي خلوتيست و حضور قلب بيشتري پيدا مي شود نذرش صحيح است.
مسأله 2701 : بايد عمل را همان طور كه نذر كرده انجام دهد. پس اگر نذر كرده كه روز اول ماه صدقه بدهد؛ يا روزه بگيرد؛ يا نماز خاصي بخواند؛ بايد صدقه يا روزه يا نماز خاص را در روز اول ماه انجام دهد؛ چنانچه قبل از آن يا بعد از آن انجام دهد كافي نيست و نيز اگر نذر كند وقتي كه مريض او خوب شد صدقه بدهد چنانچه پيش از آن كه خوب شود صدقه را بدهد كافي نيست.
مسأله 2702 : هرگاه نذر كند روزه بگيرد ولي وقت و مقدار آن را معين نكند؛ چنانچه يك روز روزه بگيرد كافيست و نيز اگر نذر كند نماز بخواند و مقدار و خصوصيات آن را معين نكرده باشد؛ چنانچه يك نماز بخواند كفايت مي كند و نذر ساير كارهاي ديگر هم همين گونه است.
مسأله 2703 : هرگاه نذر كند روز معين را روزه بگيرد بايد همان روز را روزه بگيرد و چنانچه عمداً روزه نگيرد قضا و كفاره بر او واجب است و تا مي تواند در آن روز مسافرت نكند ولي اگر مسافرت كرد در سفر روزه بگيرد و چنانچه در سفر باشد لازم نيست قصد اقامت كند و روزه بگيرد ولي قضاي آن روزه بر او واجب است و در صورتي كه آن روز مصادف با عيد فطر يا قربان شود؛ يا حيض و نفاس شود؛ يا مريض شود واجب آن است كه قضاي آن روز را بگيرد ولي كفاره ندارد.
مسأله 2704 : هرگاه انسان از روي اختيار و عمد به نذر خود عمل نكند بايد كفاره دهد و كفاره آن بنا بر احتياط واجب كفاره افطار عمديست يعني يك بنده آزاد كند؛ يا شصت فقير را طعام دهد؛ يا دو ماه پي در پي روزه بگيرد.
مسأله 2705 : هرگاه نذر كند تا وقت معيني عملي را ترك كند بعد از گذشتن آن وقت مي تواند عمل را به جا آورد و چنانچه پيش از گذشتن وقت از روي فراموشي، يا ناچاري، يا اشتباه و ندانستن موضوع انجام دهد چيزي بر او واجب نيست؛ ولي باز هم لازم است كه تا آن وقت آن عمل را به جا نياورد و چنانچه دوباره پيش از رسيدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد بايد به مقداري كه در مسأله پيش گفته شد كفاره بدهد؛ بلكه چه بسا چنانچه در مسأله آينده گفته مي شود كفاره متعدد بايد بدهد.
مسأله 2706 : كسي كه نذر كرده عملي را ترك كند و وقتي براي آن معين نكرده اگر از روي فراموشي يا ناچاري يا اشتباه و ندانستن موضوع آن عمل را انجام دهد كفاره بر او واجب نيست. ولي چنانچه از روي التفات و اختيار آن را به جا آورد در صورتي كه نذر او به يك نذر برگردد؛ به اين معني كه ترك عمل را صرفاً اعتبار كرده و آن را نذر كرده براي دفعه اول بايد كفاره بدهد و بعد از آن ديگر كفاره ندارد و نذرش منحل و تمام مي شود. ولي اگر نذر او به چند نذر برگردد به اين معني كه هرفردي از افراد آن عمل را مستقلا اعتبار كرده و نذر كرده؛ براي هر دفعه يك كفاره بدهد و نذرش تمام نمي شود و اگر شك دارد كه به صورت اول بوده يا دوم، بيش از يك كفاره واجب نيست.
مسأله 2707 : هرگاه نذر كند كه در هرهفته روز معيني مثلاً روز جمعه را روزه بگيرد چنانچه يكي از جمعه ها عيد فطر يا قربان باشد نبايد آن روز راروزه بگيرد ولي قضاي آن را به جا آورد. ولي اگر در آن روز حيض يا نفاس شود گرچه نبايد آن روز را روزه بگيرد ولي واجب شدن قضا محل اشكال است.
مسأله 2708 : هرگاه نذر كند مقدار معيني صدقه بدهد چنانچه پيش از دادن صدقه بميرد بايد آن مقدار را صدقه بدهند و احتياط واجب آن است كه بالغين از ورثه آن مقدار را از حصه خود، از طرف ميت صدقه دهند.
مسأله 2709 : هرگاه نذر كند كه به فقير معيني صدقه بدهد نمي تواند آن را به فقير ديگر بدهد و اگر آن فقير بميرد احتياط آن است كه به ورثه او بدهد.
مسأله 2710 : هرگاه نذر كند به زيارت يكي از امامان معصوم عَلَيْهم ُالسَّلَام مثلاً به زيارت حضرت اباعبدالله الحسين عَلَيْهِ السَّلَام مشرف شود چنانچه به زيارت امام ديگر برود كافي نيست و اگر به واسطه عذري نتواند آن امام را زيارت كند چيزي براو واجب نيست.
مسأله 2711 : كسي كه نذر كرده زيارت برود و غسل زيارت و نماز آن را نذر نكرده لازم نيست آنها را به جا آورد.
مسأله 2712 : هرگاه براي حرم يكي از امامان عَلَيْهم ُالسَّلَام يا امام زادگان چيزي نذر كند بايد آن را به مصارفهمان حرم از قبيل تعمير، فرش، پرده، روشنايي، پنكه و مانند اينها برساند.
مسأله 2713 : هرگاه چيزي را براي خود پيغمبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، يا امام عَلَيْهِ السَّلَام، يا امامزاده يا يكي از اولياء خدا نذر كند بي آن كه نام حرم را ببرد؛ چنانچه مصرف معيني را قصد كرده بايد به همان مصرف برساند و اگر مصرف معيني را قصد نكرده مي تواند علاوه بر اموري كه در مسأله گذشته ذكر شد در مصارفي كه نسبتي به آن پيغمبر يا امام يا امامزاده داشته باشد مانند زوار فقير و خادمين آنان مصرف بنمايد و ثواب آن را هديه آن معصوم يا امامزاده نمايد.
مسأله 2714 : هرگاه گوسفندي را براي صدقه يا براي يكي از امامان عَلَيْهم ُالسَّلَام نذر كرده پشم آن و مقداري كه چاق مي شود جزء نذر است و اگر پيش از آن كه به مصرف نذر برسد شير بدهد يا بچه بياورد؛ اگر چنانچه شير و بچه قبل از نذر منعقد شده باشد مال كسيست كه نذر كرده و اگر بعد از نذر منعقد شده باشد احتياط واجب آن است كه به مصرف نذر برساند.
مسأله 2715 : هرگاه نذر كند اگر مريض او خوب شود؛ يا مسافر او بيايد كاري را انجام دهد چنانچه معلوم شود كه پيش از نذر كردن مريض خوب شده يا مسافر آمده عمل كردن به نذر واجب نيست.
مسأله 2716 : هرگاه پدر يا مادر نذر كند كه دختر خود را به سيد شوهر دهد بعد از آن كه دختر به تكليف رسيد احتياط آن است كه اگر بتواند او را راضي كند كه به سيد شوهر كند و اگر راضي نشود نذرشان اعتبار ندارد و اختيار با خود دختر است.