[احكام]
مسأله 242 : در وضو واجب است صورت و دستها را بشويند و جلو سر و روي پاها را مسح كنند.
مسأله 243 : درازاي صورت را بايد از بالاي پيشاني، جايي كه موي سر بيرون مي آيد؛ تا آخر چانه شست و پهناي آن مقداري كه بين انگشت وسط و شصت فرا مي گيرد؛ بايد شسته شود و اگر مختصري از اين مقدار را نشويد وضو باطل است و براي آنكه يقين كند آن مقدار كاملاً شسته شده؛ بايد كمي اطراف آن را هم بشويد.
مسأله 244 : اگر صورت يا دست كسي كوچكتر، يا بزرگتر از معمول مردم باشد؛ بايد ملاحظه كند كه مردمان معمولي تا كجاي صورت خود را مي شويند؛ او هم تا همان جا را بشويد و اگر دست و صورتش هر دو بر خلاف معمول باشد؛ ولي با هم متناسب باشند؛ ملاحظه ديگران را نكند و به نحوي كه در مسأله پيش گفته شد وضو بگيرد.
مسأله 245 : اگر احتمال دهد چرك يا چيز ديگري در ابروها و گوشه هاي چشم و لب او هست كه نمي گذارد آب به آنها برسد؛ چنانچه احتمال او در نظر مردم عقلايي باشد؛ بايد پيش از وضو، يا حال وضو وارسي كند كه اگر هست برطرف نمايد و الا وارسي لازم نيست.
مسأله 246 : اگر پوست صورت از لاي مو پيدا شود؛ بايد آب را به پوست برساند و اگر پيدا نباشد شستن مو كافيست و رساندن آب به زير آن لازم نيست.
مسأله 247 : اگر شك كند كه پوست صورت از لاي مو پيداست يا نه، بنا بر احتياط واجب بايد مو را بشويد و آب را به پوست هم برساند.
مسأله 248 : شستن توي بيني و مقداري از لب و چشم كه در وقت بستن ديده نمي شود؛ واجب نيست. ولي براي آنكه يقين كند از جايي كه بايد شسته شود چيزي باقي نمانده؛ واجب است مقداري از آنها را هم بشويد. كسي كه نمي دانسته بايد اين مقدار را بشويد؛ در صورتي كه بداند؛ يا اطمينان داشته باشد كه اين مقدار را شسته صحيح است؛ وگرنه اگر وقت نماز نگذشته باشد لازم است وضو بگيرد و نماز را دوباره بخواند. ولي اگر وقت نماز گذشته قضاي نمازي كه وقتش گذشته واجب نيست.
مسأله 249 : بايد صورت و دستها را از بالا به پايين شست و اگر از پايين به بالا بشويد؛ وضو باطل است.
مسأله 250 : اگر دست را تر كند و به صورت و دستها بكشد؛ چنانچه تري دست به قدري باشد كه به واسطه كشيدن دست آب كمي بر آن جاري شود؛ به نحوي كه شستن از بالا به پايين صدق كند؛ كافي است.
مسأله 251 : بعد از شستن صورت بايد دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتان بشويد.
مسأله 252 : براي آنكه يقين كند آرنج را كاملاً شسته؛ بايد مقداري بالاتر از آرنج را هم بشويد.
مسأله 253 : كسي كه پيش از شستن صورت، دسته اي خود را تا مچ شسته، در موقع وضو بايد تا سر انگشتان را بشويد و اگر فقط تا مچ را بشويد وضوي او باطل است.
مسأله 254 : در وضو شستن صورت و دستها مرتبه اول واجب و مرتبه دوم جايز و مرتبه سوم و بيشتر از آن حرام است.
بهتر اينست كه به شستن يك مرتبه اكتفا كند مخصوصاً در شستن دست چپ و اگر دو مرتبه مي شويد؛ مرتبه دوم را به قصد تجديد و اسباغ وضو انجام دهد. مقصود از شستن هر مرتبه، شستن تمام عضو است.
اگر با ريختن يك مشت به قصد وضو يقين نمايد كه تمام عضو را فراگرفته؛ يك مرتبه حساب مي شود؛ ولي اگر با بيش از يك مشت تمام عضو شسته شود يك شستن حساب مي شود.
مسأله 255 : بعد از شستن هر دو دست، بايد جلوي سر را با تري آب وضو كه در دست مانده مسح كند.
حتي المقدور با دست راست از بالا به پايين مسح كند.
مسأله 256 : يك قسمت از چهار قسمت سر كه مقابل پيشاني است؛ جاي مسح مي باشد و احتياط واجب اينست كه از درازا، كمتر از درازاي يك انگشت و از پهنا، كمتر از سه انگشت نباشد.
مسأله 257 : لازم نيست مسح سر بر پوست آن باشد بلكه بر موي جلوي سر هم صحيح است؛ ولي اگر مثلاً موي سر را شانه كند به صورتش مي ريزد؛ يا به جاهاي ديگر سر مي رسد؛ بايد بيخ موها را مسح كند؛ يا فرق سر را باز كرده پوست سر را مسح نمايد و اگر موهايي را كه به صورت مي ريزد؛ يا به جاهاي ديگر سر مي رسد جلوي سر جمع كند و بر آنها مسح نمايد؛ يا بر موي جاهاي ديگر كه جلوي آن آمده مسح كند باطل است.
مسأله 258 : پس از مسح سر بايد با تري آب وضو كه در دست مانده؛ روي پاها را از سر يكي از انگشت ها حتي المقدور از سر انگشت ابهام باشد تا برآمدگي روي پا مسح كند و احتياط واجب آن است كه تا مفصل مسح نمايد و بهتر از آن مسح تمام روي پاست با تمام كف دست.
مسأله 259 : پهناي مسح پا به هر اندازه باشد كافي است؛ ولي بهتر آن است كه به اندازه سه انگشت بسته مسح نمايد و بهتر از آن مسح تمام روي پاست با تمام كف دست.
مسأله 260 : احتياط واجب آن است كه در مسح پا دست را بر سر انگشت ها بگذارد و بعد به پشت پا بكشد نه آنكه تمام دست را روي پا بگذارد و كمي بكشد
مسأله 261 : در مسح سر و روي پا بايد دست را روي آنها بكشد و اگر دست را نگهدارد و سر يا پا را به آن بكشد؛ وضو باطل است؛ ولي اگر موقعي كه دست را مي كشد سر يا پا مختصري حركت كند اشكال ندارد.
مسأله 262 : جاي مسح بايد خشك باشد و اگر به قدري تر باشد كه رطوبت كف دست به آن اثر نكند؛ مسح باطل است؛ ولي اگر تري آن به قدري كم باشد كه رطوبتي كه بعد از مسح در آن ديده مي شود؛ بگويند فقط از تري كف دست است اشكال ندارد.
مسأله 263 : اگر براي مسح رطوبتي در كف دست نمانده باشد؛ نمي تواند دست را با آب خارج تَر كند؛ بلكه بايد از اعضاء ديگر وضو رطوبت بگيرد و با آن مسح كند و احتياط اينست كه از خصوص تري ريش كه داخل صورت است و مژگان و ابرو كه محاذي صورت است؛ بگيرد.
مسأله 264 : اگر رطوبت كف دست فقط به اندازه مسح سر باشد؛ احتياط واجب آن است كه سر را با همان رطوبت مسح كند و براي مسح پاها چنانچه در مسأله گذشته گفته شد؛ از تري ريش كه در حد صورت و مژگان و ابرو كه محاذي صورت است بگيرد.
مسأله 265 : مسح كردن از روي جوراب و كفش باطل است؛ ولي اگر به واسطه سرماي شديد يا ترس از دزد و مانند اينها، نتواند كفش يا جوراب را بيرون آورد؛ مسح كردن بر آنها اشكال ندارد و احتياط واجب اينست كه تيمم نمايد؛ خصوصاً در ترسي كه غير از جهت تقيه باشد و اگر روي كفش نجس باشد بايد چيز پاكي بر آن بيندازد و بر آن مسح كند و احتياط واجب آن است كه تيمم هم بكند.
مسأله 266 : اگر همه روي پا نجس باشد و نتواند براي مسح آن را آب بكشد؛ بايد تيمم كند و بنا بر احتياط لازم وضو هم بگيرد و چيز پاكي روي پا بگذارد و مسح كند.