[جنابت]
احكام جنابت
مسأله 351 : به دو چيز انسان جنب مي شود:
اول:
جماع، ولو به مقدار داخل شدن ختنه گاه.
دوم:
بيرون آمدن مني، چه در خواب باشد يا بيداري، كم باشد يا زياد، با شهوت باشد يا بي شهوت، با اختيار باشد يا بي اختيار.
مسأله 352 : اگر رطوبتي از انسان خارج شود و نداند مني است يا بول، يا غير اينها، چنانچه با شهوت و جستن بيرون آمده و بعد از بيرون آمدن بدن سست شده؛ آن رطوبت حكم مني دارد و همچنين است اگر جستن يا يكي از سستي و شهوت باشد؛ اجتماع هر سه صفت لازم نيست. اگر هيچيك از اين دو نشانه را ندارد حكم مني ندارد؛ مگر اينكه علم، يا اطمينان پيدا كند كه مني بوده.
ولي در مريض و زن لازم نيست آن آب با جستن بيرون آيد؛ بلكه اگر با شهوت خارج شود؛ گرچه سست هم نشود؛ حكم به جنابت مريض و زن مي شود.
مسأله 353 : اگر از مردي كه مريض نيست رطوبتي خارج شود و نداند بول است يا مني و از نشانه هايي كه در مسأله پيش گفته شد؛ نشود وضع آن را روشن نمود؛ چنانچه قبل از خارج شدن اين رطوبت وضو داشته غسل تنها كافيست و اگر وضو نداشته؛ احتياطاً غسل كند و وضو هم بگيرد.
مسأله 354 : مستحب است انسان بعد از بيرون آمدن مني بول كند و اگر بول نكند و بعد از غسل رطوبتي از او بيرون آيد كه نداند مني است يا رطوبت ديگر، احتياط واجب آن است كه غسل كند چون مترقب است آن رطوبت مني باشد و احتياط آن است كه وضو هم بگيرد چون محتمل است آن رطوبت بول باشد.
مسأله 355 : اگر انسان با زن جماع كند و به اندازه ختنه گاه يا بيشتر داخل شود؛ در قُبُل باشد يا دُبُر، بالغ باشد يا نابالغ، گرچه مني بيرون نيايد؛ هر دو جنب مي شوند و اگر كمتر از ختنه گاه داخل شود؛ در صورتي كه مني خارج نشود احتياط واجب آن است كه غسل كند و اگر وضو نداشته وضو هم بگيرد.
مسأله 356 : اگر شك كند كه كمتر از ختنه گاه داخل شده يا نه، غسل براو واجب نيست. ولي اگر شك كند به مقدار ختنه گاه داخل شده يا نه، در صورتي كه مني از او خارج نشده؛ احتياط واجب آن است كه غسل كند و اگر وضو نداشته وضو بگيرد.
مسأله 357 : اگر نعوذبالله حيواني را وطي كند يعني با او نزديكي كند و مني از او بيرون آيد؛ غسل تنها كافيست و اگر مني بيرون نيايد؛ چنانچه پيش از وطي وضو داشته باز هم غسل تنها كافيست و اگر وضو نداشته؛ احتياط واجب آن است كه غسل كند و وضو هم بگيرد و العياذ بالله وطي در دُبُر مرد، بر فاعل و مفعول حكم وطي با حيوان را دارد.
مسأله 358 : اگر مني از جاي خود حركت كند و بيرون نيايد؛ يا انسان شك كند كه مني از او بيرون آمده يا نه، غسل براو واجب نيست.
مسأله 359 : كسي كه نمي تواند غسل كند؛ ولي تيمم برايش ممكن است؛ بعد از دخول وقت نماز هم مي تواند با عيال خود نزديكي كند.
چون اين حكم برخلاف قاعده است بايد اكتفا كرد بر مورد نص و آن در خصوص نزديكي با اهل در سفر است.
مسأله 360 : اگر در لباس خود مني ببيند و بداند از خود اوست و براي آن غسل نكرده؛ بايد غسل كند و نمازهايي را كه يقين دارد بعد از بيرون آمدن مني خوانده قضا كند؛ ولي نمازهايي را كه احتمال مي دهد بعد از بيرون آمدن آن مني خوانده؛ لازم نيست قضا كند.
چيزهايي كه بر جنب حرام است
مسأله 361 : پنج چيز بر جنب حرام است:
اول:
رساندن جايي از بدن به خط قرآن، يا به اسم خداوند متعال، اما نام پيغمبران و امامان معصوم و حضرت زهرا عَلَيْهم ُالسَّلَام در صورتي كه مس اسامي آنان هتك و بي احترامي باشد و الا چنانچه در وضو گفته شد شايسته نيست مس اسامي آنان.
دوم:
رفتن در مسجدالحرام و مسجد النبي صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم اگر چه از يك در داخل و از در ديگر خارج شود و احتياط لازم نرفتن جنب است در حرم ائمه معصومين عَلَيْهم ُالسَّلَام گرچه از يك در وارد و از در ديگر خارج شود.
سوم:
توقف در مساجد ديگر، ولي اگر از يك در وارد و از در ديگر خارج شود؛ مانعي ندارد. داخل شدن در مساجد در صورتي كه صرفاً براي برداشتن چيزي باشد جايز نيست و شايسته است جاري كردن حكم مساجد در رواق ائمه معصومين عَلَيْهم ُالسَّلَام.
چهارم:
گذاشتن چيزي در مسجد و بنا بر احتياط واجب اگر خارج از مسجد باشد چيزي در مسجد نگذارد.
پنجم:
خواندن سوره اي كه سجده واجب دارد و آن چهار سوره است:
اول:
سوره سي و دوم قرآن (الم تنزيل).
دوم:
سوره چهل و يكم (حم سجده).
سوم:
سوره پنجاه و سوم (وَ النَّجْم).
چهارم:
سوره نودوششم (اقراء ) و همچنين احتياط بر ترك خواندن يك كلمه، بلكه يك حرف از اين چهار سوره است و آنچه كه حرمتش مسلم
است؛ خواندن چهار آيه سجده از آن چهار سوره است.
چيزهايي كه بر جنب مكروه ست
مسأله 362 : فرموده اند:
نه چيز بر جنب مكروه است.
چون كراهت بعضي از آنها ثابت نيست شايسته است رجاءً آنها را ترك كند.
اول و دوم:
خوردن و آشاميدن، ولي اگر وضو بگيرد يا استنشاق و مضمضه نمايد؛ يا دستها را بشويد؛ اگر كراهت را برطرف نكند باعث كراهت كمتر مي شود.
سوم:
خواندن بيشتر از هفت آيه از سوره هايي كه سجده واجب ندارد.
چهارم:
رساندن جايي از بدن به جلد و حاشيه و بين خطهاي قرآن.
پنجم:
همراه داشتن قرآن.
ششم:
خوابيدن، ولي اگر وضو بگيرد؛ يا به واسطه نداشتن آب تيمم كند؛ مكروه نيست.
هفتم:
خضاب كردن به حنا و مانند آن.
هشتم:
ماليدن روغن به بدن.
نهم:
جماع كردن بعد از آنكه محتلم شده؛ يعني در خواب مني از او بيرون آمده است.
غسل جنابت
مسأله 363 : مستحب بودن غسل جنابت في حد نفسه روشن نيست؛ ولي استحباب تحصيل طهارت از جنابت ثابت است؛ ولي براي خواندن نماز واجب و مانند آن، واجب مي شود. ولي براي نماز ميت و سجده شكر و سجده هاي واجب قرآن، غسل جنابت لازم نيست.
مسأله 364 : لازم نيست در وقت غسل نيت كند كه غسل واجب يا مستحب مي كنم و اگر فقط به قصد قربت يعني براي انجام فرمان خداوند عالم غسل كند كافي است.
مسأله 365 : اگر يقين كند وقت نماز شده و نيت غسل واجب كند و بعد معلوم شود كه پيش از وقت غسل كرده؛ غسل او صحيح است.
مسأله 366 : غسل را چه واجب و چه مستحب، به دو قسم مي شود انجام داد:
ترتيبي و ارتماسي.
غسل ترتيبي
مسأله 367 : در غسل ترتيبي بايد به نيت غسل اول سر و گردن، بعد طرف راست، بعد طرف چپ بدن را بشويد و اگر عمداً، يا از روي فراموشي، يا به واسطه ندانستن مسأله به اين ترتيب عمل نكند؛ غسل او باطل است.
مسأله 368 : نصف ناف و نصف عورت را بايد با طرف راست بدن و نصف ديگر را بايد با طرف چپ بشويد. ولي بهتر است تمام ناف و عورت، با هر دو طرف شسته شود.
مسأله 369 : براي آنكه يقين كند هر سه قسمت يعني سر و گردن، طرف راست و طرف چپ را كاملاً غسل داده؛ بايد هر قسمتي را كه مي شويد مقداري از قسمت هاي ديگر را هم با آن طرف بشويد؛ بلكه احتياط واجب آن است كه تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بشويد.
مسأله 370 : اگر بعد از غسل بفهمد جايي از بدن را نشسته و نداند كجاي بدن است؛ بايد دوباره غسل كند.
مسأله 371 : اگر بعد از غسل بفهمد مقداري از بدن را نشسته؛ چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار كافيست و اگر از طرف راست باشد بايد بعد از شستن آن مقدار دوباره طرف چپ را بشويد و اگر از سر و گردن باشد بايد بعد از شستن آن مقدار دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشويد.
مسأله 372 : اگر پيش از تمام شدن غسل، در مقداري از طرف چپ شك كند؛ شستن همان مقدار كافي است؛ ولي اگر در شستن مقداري از طرف راست شك كند و هنوز مشغول شستن طرف چپ نشده بايد بعد از شستن آن مقدار طرف چپ را هم بشويد و اگر در شستن مقداري از سر و گردن شك كند و هنوز مشغول شستن طرف راست نشده؛ بايد بعد از شستن آن مقدار، طرف راست و طرف چپ را بشويد. ولي اگر مشغول شستن طرف چپ باشد و شك كند در شستن مقداري از طرف راست، لازم نيست برگردد و آن مقدار را بشويد و همچنين اگر شك در شستن مقداري از سر كند؛ پس از داخل شدن در طرف راست يا چپ، شستن آن مقدار لازم نيست و غسلش صحيح است.
غسل ارتماسي
مسأله 373 : در غسل ارتماسي اگر نيت غسل ارتماسي كند و يك مرتبه يا به تدريج در آب فرورود تا تمام بدن زير آب رود و چنانچه پاي او بر زمين باشد بلند كند؛ غسلش صحيح است.
گرچه بهتر است در يك آن عرفي باشد.
مسأله 374 : در غسل ارتماسي بنا بر احتياط واجب بايد موقعي نيت كند كه مقداري از بدن بيرون باشد.
مسأله 375 : اگر بعد از غسل ارتماسي بفهمد به مقداري از بدن آب نرسيده؛ چه جاي آن را بداند يا نداند؛ بايد دوباره غسل كند.
مسأله 376 : اگر براي غسل ترتيبي وقت ندارد و براي ارتماسي وقت دارد؛ بايد غسل ارتماسي كند.
مسأله 377 : كسي كه روزه واجبي بر او متعيّن شده و لو به جهت ضيق وقت و روزه گرفته؛ يا براي حج يا عمره احرام بسته، نمي تواند غسل ارتماسي كند؛ ولي اگر از روي فراموشي غسل ارتماسي كند صحيح است.
احكام غسل كردن
مسأله 378 : در غسل ارتماسي بنا بر احتياط بايد تمام بدن پاك باشد؛ گرچه در موردي كه در شستن بدن تعدد لازم نباشد بعيد نيست به يك دفعه فرورفتن زير آب براي پاك شدن محل و غسل كفايت كند و اگر تعدد لازم باشد در شستن آخري مي تواند براي پاك شدن محل و غسل اكتفا نمايد. در غسل ترتيبي پاك بودن تمام بدن لازم نيست و اگر تمام بدن نجس باشد و هر قسمتي را پيش از غسل دادن آن قسمت آب بكشد؛ كافي است.
مسأله 379 : گذشت در مسأله (117) كه عرق جنب از حرام نجس نيست؛ بنا بر اين كسي كه از حرام جنب شده لازم نيست در آب سرد غسل كند؛ مي تواند با آب گرم غسل كند؛ چه آب سرد ضرر داشته باشد يا نه.
مسأله 380 : در غسل ارتماسي اگر به اندازه سر مويي از بدن نشسته بماند؛ غسل باطل است؛ ولي در غسل ترتيبي غسل باطل نيست و لازم است شستن همان اندازه اي كه شسته نشده. اگر اندازه در سر و صورت، يا طرف راست بوده؛ شستن عضو يا اعضايي كه بعد از آن است لازم است؛ ولي شستن باطن بدن واجب نيست؛ گرچه ديده شود؛ مانند درون چشم و توي گوش يا بيني.
مسأله 381 : جايي را كه شك دارد از ظاهر بدن است يا از باطن آن، بنا بر احتياط واجب بشويد و اگر آن محل سابق ظاهر بود لازم است آن را بشويد.
مسأله 382 : اگر سوراخ جاي گوشواره و مانند آن، به قدري گشاد باشد كه داخل آن ديده شود و جزء ظاهر به حساب آيد؛ بايد آن را شست؛ گذشت كه ديده شدن ميزان شستن نيست و اگر جزء باطن حساب شود؛ شستن داخل آن لازم نيست.
مسأله 383 : چيزي را كه مانع رسيدن آب به بدن است بايد برطرف كند و اگر پيش از آنكه يقين كند برطرف شده غسل نمايد؛ غسل صحيح نيست.
مسأله 384 : اگر موقع غسل شك كند چيزي كه مانع از آب است؛ در بدن او هست يا نه، بايد اگر وسواسي نيست وارسي كند تا مطمئن شود كه مانعي نيست.
مسأله 385 : در غسل بايد موهاي كوتاهي را كه جزء بدن حساب مي شود بشويد و شستن موهاي بلند واجب نيست. ولي اگر رسانيدن آب به پوست بدن بدون شستن آنها ممكن نباشد بايد آنها را بشويد؛ تا آب به بدن برسد.
مسأله 386 : تمام شرطهايي كه براي صحيح بودن وضو گفته شد؛ مثل پاك بودن آب و غصبي نبودن آن، در صحيح بودن غسل هم شرط است؛ ولي در غسل لازم نيست بدن را از بالا به پايين بشويد و نيز در غسل ترتيبي لازم نيست بعد از شستن هر قسمت فوراً قسمت ديگر را بشويد؛ بلكه لازم نيست تمام هر قسمت را فوراً بشويد؛ بلكه اگر بعد از شستن سر و گردن مقداري صبر كند بعد طرف راست را بشويد و بعد از مدتي طرف چپ را بشويد و يا اينكه سر را بشويد و مقداري صبر كند و بعد گردن را بشويد؛ اشكال ندارد. ولي كسي كه نمي تواند از بيرون آمدن بول و غائط خود داري كند؛ اگر به اندازه اي كه غسل كند و نماز بخواند بول و غائط از او بيرون نمي آيد؛ بايد هر قسمت را فوراً بعد از قسمت ديگر غسل بدهد و بعد از غسل هم فوراً نماز بخواند و همچنين است اگر فقط به اندازه غسل كردن مهلت دارد؛ بايد هر قسمت را فوراً بعد از هر قسمت ديگر غسل دهد.
مسأله 387 : كسي كه قصد دارد پول حمامي را ندهد؛ يا بدون اينكه بداند حمامي راضيست بخواهد نسيه بگذارد اگر چه بعد حمامي را راضي كند؛ غسل او صحيح نيست مگر اينكه از راضي نبودن حمامي غافل باشد و بتواند با قصد قربت انجام دهد غسلش صحيح و ضامن پول مقدار آبيست كه مصرف كرده.
مسأله 388 : اگر حمامي راضي باشد كه پول حمام نسيه بماند؛ ولي كسي كه غسل مي كند قصدش اين باشد كه طلب او را ندهد؛ يا از مال حرام بدهد؛ غسلش باطل است.
مسأله 389 : اگر بخواهد پول حرام به حمامي بدهد غسل او باطل است؛ در صورتي كه از اول چنين قصدي داشته باشد و الا غسلش صحيح است و ضامن پول مقدار آبيست كه مصرف كرده. اگر بخواهد از پولي كه خمس آن را نداده به حمامي كه شيعه دوازده امامي باشد بدهد؛ گرچه معصيت كرده؛ ولي غسلش صحيح است و ذمه اش به مستحقين خمس مشغول است.
مسأله 390 : اگر مخرج غائط را در خزينه تطهير كند و پيش از غسل شك كند كه چون در خزينه تطهير كرده حمامي به غسل كردن او راضيست يا نه، غسل او صحيح نيست؛ مگر اينكه پيش از غسل حمامي را راضي كند و يا اينكه به اميد راضي بودن حمامي با قصد قربت غسل كند؛ در صورتي كه حمامي راضي باشد؛ غسلش صحيح است.
مسأله 391 : اگر شك كند كه غسل كرده يا نه، بايد غسل كند و اگر بعد از غسل شك كند كه غسل او درست بوده يا نه، لازم نيست دوباره غسل كند؛ در صورتي كه بداند يا احتمال دهد كه هنگام غسل كردن ملتفت بوده. ولي اگر منشاء شك در درست بودن غسل، شك در شستن طرف چپ، يا جزيي از آن باشد؛ بايد آن را به قصد غسل بشويد.
مسأله 392 : اگر در بين غسل كردن حدث اصغر از او سرزند؛ مثلاً بول كند؛ احتياط واجب آن است كه غسل را تمام كند و دوباره غسل كند؛ به قصد آنچه بر ذمّه اوست واقعاً و وضو هم بگيرد.
يا غسل را رها كرده و غسل ديگري نمايد و بعد از آن وضو هم بگيرد.
مسأله 393 : اگر به خيال اينكه به اندازه غسل و نماز وقت دارد براي نماز غسل كند؛ چنانچه بعد از غسل به اندازه خواندن يك ركعت يا بيشتر وقت داشته باشد غسل او صحيح است و اگر كمتر از يك ركعت وقت داشته باشد غسل او باطل است؛ در صورتي كه غسل براي خصوص آن نماز كرده؛ به اين معني كه اگر آن نماز نبود فعلا غسل نمي كرد. ولي اگر به قصد پاك بودن از جنابت، يا يكي از غايات ديگر بوده غسلش صحيح است.
مسأله 394 : كسي كه جنب شده اگر شك كند غسل كرده يا نه، نمازهايي را كه خوانده صحيح است؛ در صورتي كه احتمال دهد وقت شروع به نماز ملتفت بوده.
مسأله 395 : كسي كه چند غسل به او واجب است مي تواند به نيّت همه آنها يك غسل به جا آورد. اگر يكي از آنها غسل جنابت بوده و غسل جنابت را به تنهايي قصد كند غسل هاي ديگر از او ساقط مي شود و وضو هم لازم نيست. جدا جدا انجام دادن غسل ها خالي از اشكال نيست و اگر انجام مي دهد در غير غسل اول نيّت وجوب نكند و به رجاء اينكه شايد در واقع واجب باشد انجام دهد.
مسأله 396 : كسي كه بر جايي از بدن او آيه قرآن يا اسم خداوند متعال نوشته شده؛ شايسته است آن را از بين ببرد. ولي در حالي كه محدث است؛ جايز نيست دست بر آن بگذارد. بنا بر اين عضو را در وضو و غسل، ارتماسي انجام دهد و اگر ترتيبي به جا مي آورد به نحوي آب را به بدن برساند كه دست او به نوشته نرسد.
مسأله 397 : كسي كه غسل جنابت كرده نبايد براي نماز وضو بگيرد.
ولي در غسل هاي ديگر بايد وضو بگيرد.