اول از موارد تيمم
مسأله 655 : اگر انسان در آبادي باشد؛ بايد براي تهيه آب وضو و غسل به قدري جستجو كند كه از پيدا شدن آن نا اميد شود و اگر در بيابان باشد؛ چنانچه زمين آن پست و بلند است؛ يا به جهات ديگري عبور و مرور دشوار باشد؛ مانند اينكه زمين نيزار باشد يا درخت هاي زيادي باشد كه راه رفتن در آن دشوار باشد؛ بايد در هر يك از چهار طرف به اندازه پرتاب يك تير قديمي كه با كمان پرتاب مي كردند؛ در جستجوي آب برود. از علامه مجلسي اول ( قدس سره ) نقل شده كه مقدار پرتاب تير دويست گام است و اگر زمين آن پست و بلند نيست؛ يا عبور و مرور در آن دشوار نيست؛ بايد در هر طرف به اندازه پرتاب دو تير جستجو كند.
احتياط واجب آن است كه همه وسعت دايره اي كه مركز آن مبدء حركت و محيط آن انتهاي پرتاب يك تير يا دو تير است؛ جستجو كند.
احتياط مستحب در اين زمان براي كسي كه وسيله نقليه در اختيار او باشد و برايش مشكل نيست؛ تا مقداري كه مأيوس شود جستجو كند.
مسأله 656 : اگر بعضي از چهار جهت هموار و بعضي ديگر پست و بلند باشد؛ يا عبور و مرور دشوار است؛ بايد در طرفي كه هموار است به اندازه پرتاب دو تير و در طرفي كه هموار نيست به اندازه پرتاب يك تير، به نحوي كه در مسأله گذشته بيان شد؛ جستجو كند.
مسأله 657 : در هر طرفي كه يقين دارد آب نيست؛ در آن طرف جستجو لازم نيست.
مسأله 658 : كسي كه وقت نماز او تنگ نيست و براي تهيه آب وقت دارد؛ اگر يقين دارد در محلي دورتر از مقداري كه بايد جستجو كند آب هست؛ بايد براي تهيه آب برود؛ در صورتي كه زحمت زياد يا مانع ديگري نباشد و الا لازم نيست و اگر گمان دارد آب هست رفتن به آن محل لازم نيست؛ گرچه مستحب است؛ ولي اگر گمانش به حد اطمينان باشد؛ بايد براي تهيه آب به آن محل برود.
مسأله 659 : لازم است خود انسان به جستجوي آب برود؛ مگر اينكه از جستجوي شخص ديگر، گرچه آن شخص نايب او هم نباشد؛ علم، يا اطمينان پيدا كند.
در اين صورت اگر يك نفر از طرف چند نفر برود كافي است.
مسأله 660 : اگر احتمال دهد كه داخل بار سفر خود، يا در منزل، يا در قافله آب هست؛ بايد به قدري جستجو نمايد كه به نبودن آب يقين، يا اطمينان پيدا كند؛ يا از پيدا كردن آن نا اميد شود. ولي اگر در سابق يقين داشته كه آب نبوده؛ به مجرد احتمال بودن آب جستجو لازم نيست.
مسأله 661 : اگر پيش از وقت نماز جستجو نمايد و آب پيدا نكند و تا وقت نماز همانجا بماند؛ اگر چه احتمال دهد كه آب پيدا مي شود؛ واجب نيست كه دوباره در جستجوي آب برود؛ مگر اينكه تغييري در اوضاع محل شده باشد؛ يا اينكه قبل از وقت در بعضي اطراف به لحاظ آنكه يقين داشته آب در آن طرف نبوده جستجو نكرده ولي پس از وقت احتمال عقلايي دهد كه آب در آن طرف باشد؛ در اين صورت دوباره جستجو كند.
مسأله 662 : اگر بعد از داخل شدن وقت نماز جستجو كند و آب پيدا نكند و تا وقت ديگر آنجا بماند؛ اگر چه احتمال دهد كه آب پيدا مي شود؛ حكم آن از آنچه كه در مسأله گذشته بيان شد؛ روشن است.
مسأله 663 : اگر وقت نماز تنگ باشد به اندازه اي كه نتواند به هيچ طرف جستجو كند؛ لازم نيست. وگرنه به مقداري كه مي تواند جستجو كند؛ بايد جستجو كند و اگر از دزد به جان يا مالي كه قابل اعتنا باشد مي ترسد؛ نبايد در جستجوي آب برود. ولي اگر مالي كه احتمال مي دهد از بين برود به حسب حالش قابل اعتنا نباشد؛ در اين صورت جستجو لازم است.
مسأله 664 : اگر در جستجوي آب نرود تا وقت نماز تنگ شود؛ در صورتي كه اگر جستجو مي كرد آب پيدا مي كرد؛ معصيت كرده و الا معصيت نكرده؛ مگر آنكه تجرّي را معصيت بدانيم. در هر دو صورت نمازش صحيح است.
گرچه احتياط آن است كه قضا نمايد مخصوصاً در صورتي كه يقين پيدا كند اگر جستجو مي كرده آب پيدا مي كرده.
مسأله 665 : كسي كه يقين دارد آب پيدا نمي كند چنانچه دنبال آب نرود و با تيمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد كه اگر جستجو مي كرد آب پيدا مي شد؛ اگر در وقت بفهمد؛ وضو بگيرد و نماز را اعاده كند و اگر بعد از وقت بفهمد قضا كند
مسأله 666 : اگر بعد از جستجو آب پيدا نكند و با تيمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد در جايي كه جستجو كرده آب بوده؛ اگر وقت باقيست احتياط واجب آن است كه وضو بگيرد و نمازش را اعاده كند و اگر بعد از وقت بفهمد قضا لازم نيست.
مسأله 667 : كسي كه يقين دارد وقت نماز تنگ است؛ اگر بدون جستجو با تيمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد كه براي جستجو وقت داشته و احتمال پيدا شدن آب را هم مي داده احتياط واجب آن است كه دوباره نمازش را بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد و اما اگر يقين داشته كه آب پيدا نمي شود اعاده و قضا لازم نيست ولي اگر يقين پيدا كند كه آب پيدا مي شده اعاده و قضا لازم است
مسأله 668 : اگر بعد از داخل شدن وقت نماز وضو داشته باشد و بداند؛ يا دو عادل خبر دهند كه اگر وضوي خود را باطل كند تهيه آب براي او ممكن نيست؛ اگر بتواند بدون ضرر و مشقت شديد وضوي خود را نگهدارد نبايد آن را باطل كند؛ بلكه اگر احتمال صحيح عقلايي دهد؛ احتياط واجب آن است كه وضو را باطل نكند؛ ولي در مسأله (350) گذشت مي تواند با عيال خود نزديكي كند.
مسأله 669 : اگر پيش از وقت نماز وضو داشته باشد و بداند؛ يا دو عادل خبر دهند كه اگر وضوي خود را باطل كند تهيه آب براي او ممكن نيست؛ چنانچه بتواند بدون ضرر و مشقت شديد وضوي خود را نگهدارد؛ احتياط واجب آن است كه آن را باطل نكند.
مسأله 670 : كسي كه فقط به مقدار وضو يا به مقدار غسل آب دارد و مي داند؛ يا دو نفر عادل خبر دهند كه اگر آن را بريزد آب پيدا نمي كند؛ چنانچه وقت نماز داخل شده باشد؛ ريختن آن حرام است.
احتياط واجب آن است كه پيش از وقت نماز آن را نريزد. اگر احتمال عقلايي بدهد كه پيدا نشود اين احتياط مراعات شود.
مسأله 671 : كسي كه مي داند؛ يا دو نفر عادل خبر دهند كه آب پيدا نمي كند؛ اگر بعد از داخل شدن وقت نماز وضوي خود را باطل كند؛ يا آبي كه دارد بريزد؛ معصيت كرده؛ ولي نمازش با تيمم صحيح است.
اگر چه احتياط مستحب آن است كه قضاي آن نماز را بخواند.