چيزهايي كه تيمم به آنها صحيح است
مسأله 692 : تيمم به خاك، ريگ، كلوخ و سنگ صحيح است؛ ولي احتياط مستحب، بلكه تا مي شود؛ اگر خاك ممكن باشد به چيز ديگر تيمم نكند و اگر خاك نباشد؛ با ريگ يا كلوخ و چنانچه ريگ و كلوخ نباشد؛ با سنگ تيمم نمايد.
مسأله 693 : تيمم بر سنگ گچ، سنگ آهك، سنگ مرمر سياه و ساير اقسام سنگ ها صحيح است؛ ولي تيمم به جواهر مثل سنگ عقيق و فيروزه و قير كه اسم زمين بر آنها گفته نمي شود؛ باطل مي باشد.
احتياط واجب آن است كه با بودن خاك يا چيز ديگري كه تيمم به آن صحيح است؛ به گچ پخته و آهك پخته، تيمم نكند و اگر آن چيزها نباشد احتياط لازم آن است كه به گچ پخته و آهك پخته تيمم كند و نماز بخواند و بعد اعاده يا قضا نمايد.
مسأله 694 : اگر خاك، ريگ، كلوخ و سنگ پيدا نشود؛ بايد به گرد و غباري كه روي فرش و مانند آن باشد تيمم كند و اگر لاي آنها باشد بايد اول كاري شود كه غبار روي آنها قرار گيرد سپس تيمم كند.
اگر غبار لاي آنها نباشد يا خارج نشود؛ تيمم روي فرش و مانند آن درست نيست. ظاهراً گرد و غباري در مرتبه بعديست كه كم باشد و اگر گرد و غبار زياد باشد در مرتبه خاك و سنگ است و چنانچه گرد پيدا نشود؛ بايد به گِل تيمم كرد؛ اگر نتواند گِل را خشك كند و الا واجب است گِل را خشك كند و بر آن تيمم كند در اين صورت در رديف خاك خواهد شد و اگر گِل هم پيدا نشود؛ اگر بتواند به سفال و آجر و خاكستر و مانند اينها تيمم كند و نماز بخواند سپس بنا بر احتياط واجب اعاده يا قضا نمايد و اگر هيچيك از اينها نبود احتياط واجب آن است كه نماز را بدون تيمم بخواند و بنا بر احتياط واجب نماز را
اعاده يا قضا نمايد.
مسأله 695 : چنانچه در مسأله گذشته اشاره شد؛ اگر بتواند با تكاندن فرش و مانند آن، خاك و گرد زيادي تهيه كند؛ تيمم كردن به فرش و مانند آن كه گرد كمي دارد باطل است و اگر بتواند گِل را خشك كند و از آن خاك تهيه نمايد؛ تيمم به گِل باطل است.
مسأله 696 : كسي كه آب ندارد؛ اگر برف يا يخ داشته باشد؛ چنانچه ممكن است بايد آن را آب كند و با آن وضو بگيرد يا غسل نمايد و اگر ممكن نيست يا اينكه اين كار برايش مشقت دارد و چيزي كه به آن تيمم صحيح است ندارد؛ احتياط واجب آن است كه برف و يخ را به اعضا بمالد به حدي كه اول مرتبه جريان حاصل شود و با رطوبت كف دست در وضو سر و پشت پاها را مسح كند و نماز بخواند و اگر اين هم ممكن نيست؛ يا مشقت شديد دارد؛ خوب است اعضاء وضو و غسل را نمناك كند و نماز بخواند و در دو صورت اخير نماز را كه خوانده اعاده يا قضا كند.
مسأله 697 : اگر با خاك و ريگ چيزي مانند كاه كه تيمم به آن باطل است مخلوط شود نمي تواند به آن تيمم كند؛ ولي اگر آن چيز به قدري كم باشد كه در خاك يا ريگ از بين رفته حساب شود؛ تيمم به آن خاك و ريگ صحيح است.
مسأله 698 : اگر چيزي ندارد كه بر آن تيمم كند؛ چنانچه ممكن است بايد به خريدن و مانند آن، تهيه نمايد.
مسأله 699 : تيمم به ديوار گِلي صحيح است و احتياط واجب آن است كه با بودن زمين يا خاك خشك، به زمين يا خاك نمناك تيمم نكند.
مسأله 700 : چيزي كه بر آن تيمم مي كند بايد پاك باشد و اگر چيز پاكي كه تيمم به آن صحيح است ندارد بنا بر احتياط واجب تيمم بر آن چيز نجس بكند و نماز بخواند و بعد آن را اعاده يا قضا نمايد.
مسأله 701 : اگر يقين داشته باشد كه تيمم به چيزي صحيح است و به آن تيمم نمايد؛ بعد بفهمد تيمم به آن باطل بوده؛ نمازهايي را كه با آن تيمم خوانده بايد دوباره بخواند.
مسأله 702 : چيزي كه بر آن تيمم مي كند و مكان آن چيز، بايد غصبي نباشد.
پس اگر بر خاك غصبي تيمم كند يا خاكي را كه مال اوست بي اجازه در ملك ديگري بگذارد و بر آن تيمم كند؛ تيمم او باطل مي باشد.
مسأله 703 : بنا بر احتياط تيمم در فضاي غصبي باطل است.
پس اگر در ملك خود دستها را به زمين بزند و بي اجازه داخل ملك ديگري شود و دستها را به پيشاني بكشد؛ تيمم او باطل است.
مسأله 704 : تيمم به چيز غصبي، يا در فضاي غصبي، يا بر چيزي كه در ملك غصبي است؛ در صورتي باطل است كه انسان بداند غصب است و عمداً تيمم كند و چنانچه نداند؛ يا فراموش كرده باشد؛ تيمم او صحيح است؛ ولي اگر چيزي را خودش غصب كرده و فراموش كند كه غصب كرده و بر آن تيمم كند؛ يا ملكي را غصب نمايد و فراموش كند كه غصب كرده و چيزي را كه بر آن تيمم مي كند در آن ملك باشد و يا در فضاي آن ملك تيمم نمايد؛ بنا بر احتياط واجب تيمم او باطل است مگر اينكه بعد از غصب كردن توبه كرده باشد پس از آن فراموش كرده باشد؛ در اين صورت تيمم او صحيح است.
مسأله 705 : كسي كه در جاي غصبي حبس است؛ اگر آب و خاك او غصبيست بايد با تيمم نماز بخواند؛ در صورتي كه تصرف زايدي حساب نشود؛ چنانچه غالباً چنين است؛ ولي اگر تصرف زايدي حساب شود بي تيمم نماز بخواند سپس نماز را اعاده يا قضا نمايد.
مسأله 706 : تا مي تواند بر چيزي كه گَردي داشته باشد كه به دست بماند تيمم كند و بعد از زدن دست بر آن بهتر است كف دستها را به هم بزند؛ ريختن گرد لازم نيست بلكه غالباً در تيمم بر غيرخاك چيزي ريخته نمي شود.
مسأله 707 : تيمم به زمين گرد و خاك جاده و زمين شوره زار كه نمك روي آن را نگرفته؛ مكروه است و اگر نمك روي آن را گرفته باشد باطل است.