احكام ارث
[برخي احكام]
مسأله 2780 : كساني كه به واسطه خويشي ارث مي برند سه طبقه هستند:
طبقه اول:
پدر و مادر و اولاد ميت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد، هرچه پايين روند هر كدام آنان كه به ميت نزديك ترند ارث مي برند. مثلاً اگر نوه ميت هست نبيره او ارث نمي برد و تا يك نفر از اين طبقه هست طبقه دوم ارث نمي برند مگر اين كه كسي كه در اين طبقه وجود دارد شرعاً از ارث بردن ممنوع شده باشد در اين صورت طبقه دوم ارث مي برند.
طبقه دوم:
جد يعني پدربزرگ و پدر او هرچه بالا روند و جده يعني مادربزرگ و مادر او هرچه بالا روند؛ پدري باشند يا مادري و خواهر و برادر و با نبودن برادر و خواهر اولاد ايشان هر كدام از آنها كه به ميت نزديك ترند ارث مي برند و تا يك نفر از اين طبقه هست طبقه سوم ارث نمي برند.
طبقه سوم:
عمو، عمه، دايي و خاله هرچه بالا روند و اولاد آنها هرچه پايين آيند و تا يك نفر از عموها، عمه ها، دايي ها و خاله هاي ميت زنده باشند اولاد آنان ارث نمي برند ولي اگر ميت عموي پدري و پسر عموي پدري و مادري داشته باشد و غير از اينها وارثي نداشته باشد ارث به پسر عموي پدر و مادري مي رسد
و عموي پدري ارث نمي برد.
مسأله 2781 : هرگاه عمو، عمه، دايي و خاله خود ميت و اولاد آنان و اولاد اولاد آنان نباشند عمو، عمه، دايي و خاله پدر و مادر ميت ارث مي برند و هرگاه اينها نباشند اولادشان ارث مي برند و هرگاه اينها هم نباشند عمو، عمه، دايي و خاله پدربزرگ و مادربزرگ ميت ارث مي برند و چنانچه آنها هم نباشند اولادشان ارث مي برند.
مسأله 2782 : زن و شوهر به شرحي كه در مسائل آينده گفته مي شود از يكديگر ارث مي برند.
ارث طبقه اول
مسأله 2783 : هرگاه وارث ميت يك نفر از طبقه اول باشد مثلاً پدر، يا مادر، يا يك پسر، يا يك دختر باشد تمام مال ميت به او مي رسد و هرگاه چند پسر، يا چند دختر باشند تمام مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود و هرگاه يك پسر و يك دختر باشند مال را سه قسمت مي كنند دو قسمت را پسر و يك قسمت را دختر مي برد و اگر چند پسر و چند دختر باشند مال را طوري قسمت كنند كه هر پسري دو برابر دختر ببرد.
مسأله 2784 : هرگاه وارث ميت فقط پدر و مادر او باشند؛ مال سه قسمت مي شود دو قسمت آن را پدر و يك قسمت را مادر مي برد. ولي اگر ميت دو برادر، يا چهار خواهر، يا يك برادر و دو خواهر داشته باشد كه همه آنان هنگام مرگ ميت متولد شده باشند و مسلمان و آزاد و پدري باشند؛ يعني پدر آنان با پدر ميت يكي باشد خواه مادرشان هم با مادر ميت يكي باشد يا نه، اگر چه تا ميت پدر و مادر دارد اينها ارث نمي برند اما به واسطه بودن اينها مادر شش يك مال را مي برد و بقيه را به پدر مي دهند.
مسأله 2785 : هرگاه وارث ميت فقط پدر و مادر و يك دختر باشند؛ چنانچه ميت دو برادر، يا چهار خواهر، يا يك برادر و دو خواهر پدري با شرايطي كه در مسأله گذشته گفته شد نداشته باشد مال را پنج قسمت مي كنند پدر و مادر هر كدام يك قسمت و دختر سه قسمت آن را مي برد و اگر دو برادر، يا چهار خواهر، يا يك برادر و دو خواهر پدري با شرايطي كه در مسأله گذشته گفته شد داشته باشد مال را شش قسمت مي كنند پدر و مادر هر كدام يك قسمت و دختر سه قسمت مي برد و يك قسمت باقي مانده را چهار قسمت مي كنند يك قسمت را به پدر و سه قسمت را به دختر مي دهند؛ در نتيجه مال ميت را بيست و چهار قسمت كنند؛ پانزده قسمت آن را به دختر و پنج قسمت آن را به پدر و چهار قسمت آن را به مادر بدهند. ولي در مقدار تفاوت ميان يك
پنجم و يك ششم از سهم مادر احتياط ترك نشود.
مسأله 2786 : هرگاه وارث ميت فقط پدر و مادر و يك پسر باشند؛ مال را شش قسمت مي كنند پدر و مادر هر كدام يك قسمت و پسر چهار قسمت آن را مي برد و اگر چند پسر، يا چند دختر باشند آن چهار قسمت را به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند و اگر پسر و دختر باشند آن چهار قسمت را طوري تقسيم مي كنند كه هر پسري دو برابر يك دختر ببرد.
مسأله 2787 : هرگاه وارث ميت فقط پدر يا مادر و يك يا چند پسر باشند؛ مال را شش قسمت مي كنند يك قسمت آن را پدر يا مادر مي برد و اگر يك پسر باشد تمام پنج قسمت را مي برد و در صورتي كه چند پسر باشند پنج قسمت را به طور مساوي قسمت مي كنند.
مسأله 2788 : هرگاه وارث ميت فقط پدر يا مادر و پسر و دختر باشند؛ مال را شش قسمت مي كنند يك قسمت آن را پدر يا مادر مي برد و بقيه را طوري قسمت مي كنند كه هر پسري دو برابر يك دختر ببرد.
مسأله 2789 : هرگاه وارث ميت فقط پدر يا مادر و يك دختر باشند؛ مال را چهار قسمت مي كنند يك قسمت آن را پدر يا مادر و بقيه را دختر مي برد.
مسأله 2790 : هرگاه وارث ميت فقط پدر يا مادر و چند دختر باشند؛ مال را پنج قسمت مي كنند يك قسمت را پدر يا مادر مي برد و چهار قسمت را دخترها به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند.
مسأله 2791 : هرگاه ميت فرزند نداشته باشد نوه پسري او اگر چه دختر باشد؛ سهم پسر ميت را مي برد و نوه دختر او اگر چه پسر باشد سهم دختر ميت را مي برد؛ مثلاً اگر ميت يك پسر از دختر خود و يك دختر از پسرش داشته باشد مال را سه قسمت مي كنند يك قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر مي دهند.
ارث طبقه دوم
مسأله 2792 : طبقه دوم از كساني كه به واسطه خويشي ارث مي برند جد يعني پدربزرگ و جده يعني مادربزرگ و برادر و خواهر ميتند و اگر برادر و خواهر نداشته باشد اولادشان ارث مي برند.
مسأله 2793 : هرگاه وارث ميت فقط يك برادر يا يك خواهر باشد تمام مال به او مي رسد و هرگاه چند برادر يا چند خواهر پدر و مادري باشند مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود و هرگاه برادر و خواهر پدر و مادري با هم باشند هر برادر دو برابر خواهر مي برد؛ مثلاً اگر دو برادر و يك خواهر پدر و مادري دارد؛ مال را پنج قسمت مي كنند هر يك از برادرها دو قسمت و خواهر يك قسمت آن را مي برد.
مسأله 2794 : هرگاه ميت برادر و خواهر پدري و مادري دارد برادر و خواهر پدري كه از مادر با ميت جداست ارث نمي برند. ولي اگر برادر و خواهر پدر و مادري ندارد؛ چنانچه فقط يك برادر يا يك خواهر داشته باشد همه مال به او مي رسد و اگر چند برادر يا چند خواهر داشته باشد مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود و اگر هم برادر و هم خواهر پدري داشته باشد هر برادر دو برابر خواهر مي برد.
مسأله 2795 : هرگاه وارث ميت فقط يك خواهر يا يك برادر مادري باشد كه از پدر با ميت جداست تمام مال به او مي رسد و هرگاه چند برادر مادري، يا چند خواهر مادري، يا چند برادر و خواهر مادري باشند مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود.
مسأله 2796 : هرگاه وارث ميت برادر و خواهر پدر و مادري و برادر و خواهر پدري و يك برادر يا يك خواهر مادري باشند؛ برادر و خواهر پدري ارث نمي برند و مال را شش قسمت مي كنند يك قسمت آن را به برادر يا خواهر مادري و بقيه را به برادر و خواهر پدر و مادري مي دهند و هر برادري دو برابر خواهر مي برد.
مسأله 2797 : هرگاه ميت برادر و خواهر پدر و مادري و برادر و خواهر پدري و برادر و خواهر مادري داشته باشد؛ برادر و خواهر پدري ارث نمي برند و مال را سه قسمت مي كنند يك قسمت آن را برادر و خواهر مادري به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند و بقيه را به برادر و خواهر پدر و مادري مي دهند و هر برادر دو برابر خواهر مي برد.
مسأله 2798 : هرگاه وارث ميت فقط برادر و خواهر پدري و يك برادر مادري يا يك خواهر مادري باشند؛ مال را شش قسمت مي كنند يك قسمت آن را برادر يا خواهر مادري مي برد و بقيه را به برادر و خواهر پدري مي دهند و هر برادري دو برابر خواهر مي برد.
مسأله 2799 : هرگاه وارث ميت فقط برادر و خواهر و زن او باشند؛ زن ارث خود را به تفصيلي كه در مسائل آينده گفته مي شود مي برد و خواهر و برادر به طوري كه در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را مي برند و نيز اگر زني بميرد و وارث او فقط خواهر و برادر و شوهر او باشند؛ شوهر نصف مال را مي برد و خواهر و برادر به طوري كه در مسائل پيش گفته شد ارث خود را مي برند. ولي براي اين كه زن يا شوهر ارث مي برد از سهم برادر و خواهر مادري چيزي كم نمي شود و از سهم برادر و خواهر پدر و مادري، يا پدري كم مي شود؛ مثلاً اگر وارث ميت شوهر و برادر و خواهر مادري و برادر و خواهر پدر و مادري او باشند؛ نصف مال به شوهر مي رسد و يك قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادري مي دهند و آنچه مي ماند مال برادر و خواهر پدر و مادري است.
پس اگر تمام مال شش هزار تومان باشد سه هزار تومان را به شوهر، دو هزار تومان را به برادر و خواهر مادري و يك هزار تومان را به برادر و خواهر پدر و مادري مي دهند.
مسأله 2800 : هرگاه ميت خواهر و برادر نداشته باشد سهم ارث آنان را به اولادشان مي دهند و سهم برادرزاده و خواهرزاده مادري به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود و از سهمي كه به برادرزاده و خواهرزاده پدري يا پدري و مادري مي رسد هر پسر دو برابر دختر مي برد.
مسأله 2801 : هرگاه وارث ميت فقط يك پدربزرگ يا يك مادربزرگ باشد؛
چه پدري باشد يا مادري، همه مال به او مي رسد و با بودن آنان پدر پدربزرگ، يا پدر مادربزرگ ارث نمي برند.
مسأله 2802 : هرگاه وارث ميت فقط پدربزرگ و مادربزرگ پدري باشند؛ مال سه قسمت مي شود دو قسمت را پدربزرگ و يك قسمت را مادربزرگ مي برد و اگر پدربزرگ و مادربزرگ مادري باشند مال به طور مساوي بين آنها قسمت مي شود.
مسأله 2803 : هرگاه وارث ميت فقط يك پدربزرگ يا يك مادربزرگ پدري و يك پدربزرگ يا يك مادربزرگ مادري باشند؛ مال سه قسمت مي شود دو قسمت را پدربزرگ و مادربزرگ پدري و يك قسمت را پدربزرگ يا مادربزرگ مادري مي برد.
مسأله 2804 : هرگاه وارث ميت پدربزرگ و مادربزرگ پدري و پدربزرگ و مادربزرگ مادري باشند؛ مال سه قسمت مي شود يك قسمت آن را پدربزرگ و مادربزرگ مادري به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند و دو قسمت را به پدربزرگ و مادربزرگ پدري مي دهند و پدربزرگ دو برابر مادربزرگ مي برد.
مسأله 2805 : هرگاه وارث ميت فقط زن و پدربزرگ و مادربزرگ پدري و پدربزرگ و مادربزرگ مادري او باشند؛ زن به تفصيلي كه در مسائل آينده گفته مي شود ارث مي برد و يك قسمت از سه قسمت اصل مال را به پدربزرگ و مادربزرگ مادري مي دهند كه به طور مساوي بين خودشان قسمت كنند و بقيه را به پدربزرگ و مادربزرگ پدري مي دهند و پدربزرگ دو برابر مادربزرگ مي برد و هرگاه وارث ميت شوهر و پدربزرگ و مادربزرگ باشند شوهر نصف مال را مي برد و پدربزرگ و مادربزرگ به دستوري كه در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را مي برند.
ارث طبقه سوم
مسأله 2806 : طبقه سوم عمو، عمه، دايي، خاله و اولاد آنان است؛ در صورتي كه از طبقه اول و دوم كسي نباشد آنها ارث مي برند.
مسأله 2807 : هرگاه وارث ميت فقط يك عمو، يا يك عمه است؛ چه پدري و مادري باشند؛ يعني با پدر ميت از يك پدر و مادر باشد؛ يا پدري فقط، يامادري فقط باشد تمام مال به او مي رسد و هرگاه چند عمو، يا چند عمه باشند و همه پدر و مادري، يا پدري باشند مال به طور تساوي ميان آنان تقسيم مي شود و هرگاه عمو و عمه هر دو باشند و همه پدر و مادري، يا همه پدري باشند عمو دو برابر عمه مي برد؛ مثلاً اگر وارث ميت دو عمو و يك عمه باشند مال را پنج قسمت مي كنند يك قسمت را به عمه مي دهند و چهار قسمت را به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند.
مسأله 2808 : هرگاه وارث ميت فقط چند عموي مادري، يا چند عمه مادري باشند؛ مال به طور تساوي بين آنان قسمت مي شود. ولي اگر فقط چند عمو و عمه مادري داشته باشد؛ گرچه به مشهور نسبت داده شده كه به طور مساوي بين آنها تقسيم شود ولي خالي از اشكال نيست؛ محتمل است عمو دو برابر عمه ببرد لذا بنا بر احتياط واجب در مقدار زيادي با هم صلح كنند.
مسأله 2809 : هرگاه وارث ميت عمو و عمه باشند ولي بعضي پدري، بعضي مادري، بعضي پدر و مادري باشند؛ عمو و عمه پدري ارث نمي برند. به مشهور نسبت داده شده هرگاه يك عمو يا يك عمه مادري دارد مال را شش قسمت بكنند و اگر بيش از يكي دارد مال را سه قسمت كنند؛ در صورت اول يك ششم و در صورت دوم يك سوم مال را به عمو و عمه مادري بدهند و در صورتي كه عمو و عمه متعدد باشند به طور تساوي قسمت كنند و مابقي به عمو و عمه پدر و مادري داده شود و در صورتي كه متعدد باشند عمو دو برابر عمه مي برد؛ ولي ممكن است عمو و عمه مادري برابر عمو و عمه پدر و مادري ببرند؛ بنا بر اين در مقدار زيادي با هم صلح كنند.
مسأله 2810 : هرگاه وارث ميت فقط يك دايي يا يك خاله باشد؛ همه مال به او مي رسد و اگر هم دايي و هم خاله باشند و همه پدر و مادري، يا پدري، يا مادري باشند مال به طور تساوي بين آنان قسمت مي شود و احتياط واجب آن است كه در پدر و مادري، يا پدري در تقسيم با يكديگر صلح كنند.
مسأله 2811 : هرگاه وارث فقط دايي و خاله پدري و دايي و خاله مادري و دايي و خاله پدر و مادري باشند؛ دايي و خاله پدري ارث نمي برند و بايد مال را سه قسمت كنند يك قسمت آن را دايي و خاله مادري به طور تساوي بين خودشان قسمت كنند و بقيه را به دايي و خاله پدر و مادري بدهند و احتياط آن است كه در تقسيم آن با يكديگر صلح كنند.
مسأله 2812 : هرگاه وارث ميت يك دايي يا يك خاله و يك عمو و يا يك عمه باشند؛ مال را سه قسمت كنند يك قسمت را دايي يا خاله و بقيه را عمو يا عمه مي برند.
مسأله 2813 : هرگاه وارث ميت فقط دايي و خاله پدري و دايي و خاله مادري و دايي و خاله پدر و مادري باشند؛ دايي و خاله پدري ارث نمي برند و بايد مال را سه قسمت كنند يك قسمت آن را دايي و خاله مادري به طور تساوي بين خودشان قسمت نمايند و بقيه را به دايي و خاله پدر و مادري بدهند و احتياط آن است كه در تقسيم با يكديگر صلح كنند.
مسأله 2814 : هرگاه وارث ميت يك دايي يا يك خاله و عمو و عمه باشند؛ چنانچه عمو و عمه پدر و مادري يا پدري باشند مال را سه قسمت مي كنند يك قسمت را دايي يا خاله مي برد و از بقيه دو قسمت را به عمو و يك قسمت به عمه مي دهند؛ بنا بر اين اگر مال را نه قسمت كنند سه قسمت را به دايي يا خاله، چهار قسمت را به عمو و دو قسمت را به عمه بدهند.
مسأله 2815 : هرگاه وارث ميت يك دايي يا يك خاله و يك عمو يا يك عمه مادري و عمو و عمه پدر و مادري يا پدري باشند؛ مال را سه قسمت مي كنند يك قسمت آن را به دايي يا خاله مي دهند و دو قسمت باقي مانده را شش قسمت مي كنند يك قسمت را به عمو يا عمه مادري و بقيه را به عمو و عمه پدر و مادري، يا پدري مي دهند و عمو دو برابر عمه مي برد. بنا بر اين هرگاه مال را نه قسمت كنند سه قسمت را به دايي و خاله و يك قسمت را به عمو يا عمه مادري و پنج قسمت ديگر را به عمو و عمه پدر و مادري يا پدري بدهند.
مسأله 2816 : هرگاه وارث ميت يك دايي يا يك خاله و عمو و عمه مادري و عمو و عمه پدر و مادري يا پدري باشند؛ مال را سه قسمت مي كنند يك قسمت را دايي يا خاله مي برد و دو قسمت باقي مانده را سه سهم مي كنند يك سهم آن را به طور تساوي بين عمو و عمه مادري قسمت مي كنند و دو سهم ديگر را بين عمو و عمه پدر و مادري يا پدري قسمت مي نمايند و عمو دو برابر عمه مي برد و احتياط آن است كه در مقدار زيادي صلح كنند.
مسأله 2817 : هرگاه وارث ميت چند دايي و چند خاله باشند كه همه پدر و مادري يا پدري يا مادري باشند و عمو و عمه هم داشته باشد؛ مال را سه سهم كنند يك سهم آن را دايي ها و خاله ها به طور تساوي قسمت كنند و دو سهم را به دستوري كه در مسأله پيش گفته شد عمو و عمه بين خودشان قسمت كنند.
مسأله 2818 : هرگاه وارث ميت دايي يا خاله مادري و چند دايي و خاله پدر و مادري يا پدري و عمو و عمه باشند؛ مال سه سهم مي شود دو سهم آن به دستوري كه گفته شد عمو و عمه بين خودشان قسمت مي كنند و بقيه ورثه در تقسيم يك سهم باقي مانده بنا بر احتياط با هم صلح كنند.
مسأله 2819 : هرگاه ميت عمو، عمه، دايي و خاله نداشته باشد؛ مقداري كه به عمو و عمه مي رسد به اولاد آنان و مقداري كه به دايي و خاله مي رسد به اولاد آنان داده مي شود.
مسأله 2820 : هرگاه وارث ميت عمو، عمه، دايي و خاله پدر و عمو، عمه، دايي و خاله مادر او باشند؛ مال سه سهم مي شود يك سهم آن را عمو، عمه، دايي و خاله مادر ميت به طور تساوي بين خودشان قسمت كنند ولي احتياط آن است كه با هم صلح كنند و دو سهم ديگر آن را سه قسمت مي كنند يك قسمت را دايي و خاله پدر ميت به طور مساوي بين خودشان قسمت مي نمايند و دو قسمت ديگر آن را به عمو و عمه پدر ميت مي دهند و عمو دو برابر عمه مي برد.
ارث زن و شوهر
مسأله 2821 : هرگاه زن دائم بميرد و اولاد نداشته باشد؛ نصف تمام مال را چه منقول باشد يا غيرمنقول شوهر و بقيه را ورثه ديگر مي برند و هرگاه از آن شوهر يا از شوهر ديگر اولاد داشته باشد يك چهارم تمام مال را شوهر و بقيه را ورثه ديگر مي برند.
مسأله 2822 : هرگاه مردي بميرد و فرزند نداشته باشد؛ يك چهارم مال را همسر دائمي او مي برد و بقيه را ورثه ديگر مي برند و هرگاه از آن زن يا زن ديگر فرزند داشته باشد يك هشتم مال را زن و بقيه را ورثه ديگر مي برند.
مسأله 2823 : زن از تمام اموال منقول شوهرش ارث مي برد ولي از زمينِ خانه و باغ و زمين زراعتي ارث نمي برد؛ نه از خود زمين و نه از قيمت آن، ولي احتياط آن است كه در زمين غير خانه با ورثه صلح كند و نيز از هوايي خانه و درخت و زراعت و ساختماني كه در زمين باغ بنا شده ارث نمي برد ولي از قيمت آنها ارث مي برد. احتياط آن است كه در اينها هم با ورثه صلح كند.
مسأله 2824 : هرگاه زن بخواهد در چيزهايي كه از آنها ارث نمي برد مانند زمين خانه تصرف كند بايد از ورثه اجازه بگيرد و جايز نيست كه ورثه تا سهم زن را نداده اند در چيزهايي كه زن از قيمت آنها ارث مي برد مانند بنا و درخت بدون اجازه او تصرف كنند.
مسأله 2825 : هرگاه بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قيمت نمايند همان طور كه نزد كارشناسان متعارف است آنها را بدون در نظر گرفتن خصوصيت زميني كه در آن هستند حساب كنند چه اندازه قيمت دارد؛ سپس سهم زن را از قيمت آن بدهند.
مسأله 2826 : مَجراي آب قنات و مانند آن حكم زمين را دارد و سنگ و آجر و چيزهايي كه در آن به كار رفته در حكم ساختمان است.
مسأله 2827 : هرگاه ميت بيش از يك زن دائم داشته باشد چنانچه فرزند نداشته باشد چهار يك مال و اگر فرزند داشته باشد هشت يك مال به شرحي كه گفته شد به طور تساوي بين آنان قسمت مي شود اگر چه شوهر با هيچيك از آنان، يا بعضي از آنان نزديكي نكرده باشد.
ولي اگر در مرضي كه به آن مرض از دنيا رفته زني را عقد كرده و با او نزديكي نكرده باشد آن زن از او ارث نمي برد و حق مهر هم ندارد و اگر با او نزديكي كرده باشد زن از او ارث مي برد و مهر هم دارد.
مسأله 2828 : هرگاه زن در حال مرض شوهر كند و به همان مرض بميرد شوهرش از او ارث مي برد هر چند با او نزديكي نكرده باشد.
مسأله 2829 : هرگاه زن را به ترتيبي كه در احكام طلاق گفته شد طلاق رجعي بدهند و در بين عده بميرد شوهر از او ارث مي برد و نيز اگر شوهر در بين عده زن بميرد زن از او ارث مي برد. ولي چنانچه بعد از تمام شدن عده طلاق رجعي، يا در عده طلاق بائن يكي از آنان بميرد ديگري از او ارث نمي برد.
مسأله 2830 : هرگاه شوهر در حال بيماري، زنش را طلاق دهد و پيش از گذشتن دوازده ماه قمري بميرد زن با سه شرط از او ارث مي برد:
اول:
زن در آن مدت بعد از طلاق و گذشتن عده شوهر نكرده باشد.
دوم:
طلاق به درخواست و رضاي زن انجام نگرفته باشد وگرنه ارث نمي برد؛ خواه چيزي به شوهر داده باشد كه او را طلاق دهد يا نه.
سوم:
شوهر در آن بيماري كه زن را طلاق داده بميرد؛ پس اگر از بيماري خوب شود و به جهت ديگر بميرد زن از او ارث نمي برد.
مسأله 2831 : لباس و زينت آلات و مانند آنها كه مرد براي همسرش مي گيرد ظاهر آن است كه مال اوست مگر اين كه ثابت شود كه قصد تمليك نكرده و جنبه عاريتي داشته در اين صورت جزء مال شوهر است گرچه آنها را استعمال كرده باشد.
مسائل متفرقه ارث
مسأله 2832 : قرآن، انگشتري و شمشير ميت مرد و لباسي را كه پوشيده مال پسر بزرگتر است و به آنها اصطلاحاً حبوة مي گويند. هرگاه ميت غير از لباس از اينها بيشتر از يكي دارد مثلاً دو قرآن يا دو انگشتر دارد و در لباسي كه براي دوختن گرفته و دوخته ولي نپوشيده و در مورد كتاب ها، رحل، راحله و اسلحه ميت احتياط آن است كه پسر بزرگتر در تمام اينها با ورثه مصالحه كند.
مسأله 2833 : هرگاه پسر بزرگ ميت بيش از يكي باشد مثلاً از دو زن او در يك وقت دو پسر به دنيا آمده باشد چيزهايي را كه در مسأله گذشته ذكر شد به طور مساوي بين خودشان قسمت كنند.
مسأله 2834 : هرگاه ميت قرض داشته باشد چنانچه قرضش به اندازه مال او يا زيادتر باشد چيزهايي را كه مال پسر بزرگتر است و در دو مسأله پيشين گفته شد به قرض ميت بدهند و در صورتي كه قرضش كمتر از مال او باشد بايد آن چيزهايي كه به پسر بزرگتر مي رسد به نسبت به قرض او بدهند؛ مثلاً اگر همه دارايي ميت شصت هزار تومان است و مقدار بيست هزار تومان آن از چيزهاييست كه مال پسر بزرگتر است و سي هزار تومان هم قرض دارد پسر بزرگتر بايد به مقدار ده هزار تومان از چيزهايي كه به او مي رسد بابت قرض ميت بدهد.
مسأله 2835 : مسلمان از كافر ارث مي برد ولي كافر هر چند پدر يا پسر ميت باشد از او ارث نمي برد.
مسأله 2836 : هرگاه كسي يكي از خويشان خود را عمداً و به ناحق بكشد از او ارث نمي برد؛ ولي اگر از روي خطا باشد ارث مي برد مثل اين كه تيري براي شكار حيواني پرتاب كند اتفاقاً به يكي از خويشان او بخورد و او را بكشد.
ولي ارث بردن او از ديه اين قتل كه بعداً گفته مي شود؛ گرچه به مشهور نسبت داده شده ولي محل اشكال است.
مسأله 2837 : هرگاه بخواهند ارث را تقسيم كنند در صورتي كه ميت بچه اي در شكم همسرش داشته باشد؛ اگر زنده به دنيا بيايد ارث مي برد. در صورتي كه در طبقه او وارث ديگري همانند اولاد و پدر و مادر باشند اگر احتمال بيشتر از يك بچه نرود؛ سهم يك پسر را كنار مي گذارند و زيادي بين ورثه تقسيم مي شود. ولي اگر احتمال بدهند كه بيشتر از يكيست مثلاً احتمال دهند كه زن دو قلو حامله است به مقدار سهم دو يا سه پسر كنار بگذارند؛ چنانچه مثلاً يك پسر يا يك دختر به دنيا آمد زيادي را ورثه بين خودشان تقسيم مي كنند.
ولي اگر در طبقه او وارث ديگري نباشد طبقه بعدي نمي توانند در مال ميت تصرف كنند؛ هرگاه حمل زنده متولد شد تمام مال به او مي رسد و الا به طبقه بعدي مي رسد.