احكام مسجد
مسأله 909 : نجس كردن زمين و سقف و بام و طرف داخل ديوار مسجد حرام است و هر كس بفهمد كه نجس شده است بايد فوراً نجاست آن را برطرف كند؛ بلكه طرف بيرون ديوار مسجد را هم نجس نكند؛ مگر اينكه از قراين يا تصريح واقف روشن شود كه طرف بيرون ديوار، مسجد نيست. در موردي اگر شك شود كه طرف بيرون ديوار عنوان مسجد را دارد؛ حكم مسجد را ندارد مگر اينكه نجس كردن باعث هتك مسجد شود در اين صورت جايز نيست و
اگر نجس شود نجاستش را برطرف نمايند.
مسأله 910 : اگر نتواند مسجد را تطهير نمايد؛ يا كمك لازم داشته باشد و پيدا نكند؛ تطهير مسجد بر او واجب نيست. ولي واجب است اگر بداند كه به گفته اش ترتيب اثر داده مي شود؛ به شخص يا اشخاصي كه مي توانند تطهير كنند اطلاع دهد؛ مخصوصاً در صورتي كه نجس بودن مسجد هتك و بي احترامي به مسجد باشد.
مسأله 911 : اگر جايي از مسجد نجس شود كه تطهير آن بدون كندن يا خراب كردن ممكن نيست؛ بايد آنجا را بكنند يا خراب نمايند؛ در صورتي كه خراب كردن جزيي باشد؛ يا باقي بودن نجاست مسجد باعث بي احترامي مسجد باشد و در غير اين دو صورت كندن يا خراب كردن مسجد بايد به نظر حاكم شرع باشد.
پر كردن جايي كه كنده اند و ساختن جايي كه خراب كرده اند؛ بر ديگران واجب نيست. ولي اگر كسي كه نجس كرده؛ بكند يا خراب كند؛ در صورت امكان واجب است پر كند و تعمير نمايد. ولي اگر چيزي مانند آجر مسجد نجس شود؛ در صورتي كه ممكن باشد بايد بعد از آب كشيدن به جاي اولش بگذارند.
مسأله 912 : اگر مسجدي را غصب كنند و به جاي آن خانه و مانند آن بسازند؛ يا به طوري خراب شود كه نماز خواندن در آن ممكن نباشد؛ باز هم نجس كردن آن حرام و تطهير آن واجب است و اگر مسجد در حكم تلفقرار گرفته مانند اينكه مسجد در مسير خيابان كشي قرار گرفته و خراب شده باشد؛ در اين صورت احتياط آن است كه آن را نجس نكنند و اگر نجس شده احتياط آن است كه آن را آب بكشند.
مسأله 913 : نجس كردن حرم امامان عَلَيْهم ُالسَّلَام در صورتي كه باعث بي احترامي بشود؛ حرام است؛ بلكه اگر باعث بي احترامي هم نشود بنا بر احتياط واجب نجس نكنند و اگر يكي از آنها نجس شود چنانچه نجس ماندن آن بي احترامي باشد؛ تطهير آن واجب است؛ بلكه احتياط آن است كه اگر بي احترامي هم نباشد آن را تطهير كنند.
مسأله 914 : اگر حصير مسجد نجس شود بايد آن را آب بكشند؛ اگر بشود داخل مسجد باشد.
ولي چنانچه نشود در مسجد آب بكشند؛ يا به واسطه آب كشيدن خراب مي شود و نجس بودن حصير بي احترامي مسجد است و بريدن جاي نجس بهتر است آن را ببرند و احتياط واجب آن است كه نجس كننده بايد اصلاح حصير نمايد.
مسأله 915 : بردن عين نجس مانند خون در مسجد اگر بي احترامي به مسجد باشد حرام است؛ بلكه احتياط آن است كه اگر بي احترامي هم نباشد عين نجاست را در مسجد نبرند؛ در صورتي كه نجاست از توابع شخصي كه به مسجد وارد مي شود نباشد و گرنه مانعي ندارد. مثل اينكه در بدن يا لباس كسي كه وارد مسجد مي شود خون دمل يا جراحت و مانند آن باشد.
مسأله 916 : اگر مسجد را براي روضه خواني چادر بزنند و فرش كنند و سياهي بكوبند و اسباب چايي در آن ببرند؛ در صورتي كه اين كارها و مانند آنها به مسجد ضرر نرساند و مانع نماز خواندن نشود؛ اشكال ندارد.
مسأله 917 : بنا بر احتياط واجب زينت كردن مسجد به طلا حرام است و بنا بر احتياط نبايد صورت چيزهايي كه مثل انسان و حيوان روح دارد در مسجد نقش كنند و نقاشي چيزهايي كه روح ندارد؛ مثل گل و بوته مكروه است.
شايسته است مسجد و پايگاه عبادت مسلمين از زينت هاي دنيايي به دور باشد.
هرچه ساده و بي آلايش باشد؛ تا يادآور مبدء آفرينش و آخرت باشد.
مسأله 918 : اگر مسجد خراب هم بشود نمي توانند آن را بفروشند؛ يا داخل ملك و جاده نمايند.
مسأله 919 : فروختن در و پنجره و چيزهاي ديگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود؛ بايد اينها را صرف تعمير همان مسجد كنند.
چنانچه به درد آن مسجد نخورد؛ بايد در مسجد ديگر مصرف شود و اگر به درد مسجدهاي ديگر هم نخورد چون وقفيت مسجد فك ملك است؛ قابل تملك نيست؛ مشكل است فروش اجزاء آن، با حاكم شرعي به نحوي مصالحه شود و پول آن را اگر ممكن است صرف تعمير همان مسجد و گرنه صرف تعمير مسجد ديگر نمايند.
مسأله 920 : ساختن مسجد و تعمير مسجدي كه نزديك به خرابي مي باشد؛ مستحب است و اگر مسجد طوري خراب شود كه تعمير آن ممكن نباشد؛ مي توانند آن را خراب كنند و دوباره بسازند؛ بلكه مي توانند مسجدي را كه خراب نشده براي احتياج مردم به جهت خواندن نماز در آن مسجد خراب كنند و بزرگتر بسازند.
مسأله 921 : تميز كردن مسجد و روشن كردن چراغ آن مستحب است و كسي كه مي خواهد مسجد برود مستحب است خود را خوشبو كند و لباس پاكيزه و ارزشمند خود را بپوشد و ته كفش خود را وارسي كند كه نجاستي به آن نباشد و موقع داخل شدن به مسجد اول پاي راست و موقع بيرون آمدن اول پاي چپ را بگذارد و همچنين مستحب است از همه زودتر به مسجد رود و از همه ديرتر از مسجد بيرون رود.
غير از اينها مستحبات ديگري هم در كتاب هاي مفصل گفته شده است.
مسأله 922 : وقتي انسان وارد به مسجد مي شود مستحب است دو ركعت نماز به قصد تحيت و احترام مسجد بخواند و اگر نماز واجب و مستحب ديگري هم بخواند كافي است.
مسأله 923 : خوابيدن در مسجد اگر انسان ناچار نباشد و صحبت كردن راجع به كارهاي دنيا و مشغول صحبت شدن و خواندن شعري كه نصيحت و مانند آن نباشد؛ مكروه است و نيز مكروه است آب دهان و بيني و اخلاط سينه را در مسجد بيندازد؛ در صورتي كه بي احترامي و هتك مسجد نباشد و الا جايز نيست و نيز مكروه است در مسجد گمشده اي را طلب كند و صداي خود را بلند كند؛ ولي بلند كردن صدا براي اذان و مانند آن مثل صلوات فرستادن و وعظ و تبليغ مانعي ندارد.
مسأله 924 : راه دادن ديوانه و بچه، در صورتي كه بچه مؤدّب به آداب شرع نباشد مكروه است و اگر بچه مؤدّب به آداب شرع باشد ظاهراً راه دادنش به مسجد كراهت نداشته باشد؛ بلكه رجحان دارد عادت دادن بچه مميز به رفتن به مسجد و كسي كه پياز و سير و مانند اينها خورده كه بوي دهانش مردم را اذيت مي كند مكروه است به مسجد برود و چه بسا از بعضي اخبار استفاده مي شود با دهاني كه بوي پياز و سير و مانند آنها مي دهد وارد مسجد نشود؛ گرچه كسي در مسجد نباشد.
غير از اينها مكروهات ديگري هم در كتاب هاي مفصل گفته شده است.
اذان و اقامه
مسأله 925 : براي مرد و زن مستحب است پيش از نمازهاي واجب يوميه اذان و اقامه بگويند و در گفتن اقامه تأكيد بيشتر شده شايسته است تا ممكن است ترك نشود. ولي پيش از نمازهاي واجب غيريوميه، در نماز عيدين، در صورتي كه به جماعت خوانده بشود؛ گفتن سه مرتبه: الصلاة مستحب است؛ ولي گفتن آن در نمازهاي واجب ديگر كه به جماعت خوانده مي شود به نيت رجاء گفته شود.
مسأله 926 : مستحب است در روز اولي كه بچه به دنيا مي آيد؛ بلكه تا پيش از آنكه بند نافش بيفتد؛ در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگويند.
مسأله 927 : اذان هيجده جمله است:
اَللهُ اَكبَرُ، چهار مرتبه.
اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ، حَي عَلَي الصَّلاةِ، حَي عَلَي الْفَلاحِ، حَي عَلي خَيْرِ الْعَمَلِ، اَللهُ اَكبَرُ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، هر يك دو مرتبه و اقامه هفده جمله است؛ يعني دو مرتبه اَللهُ اَكبَرُ، از اول اذان و يك مرتبه لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، از آخر آن كم مي شود و بعد از گفتن حَي عَلي خَيْرِ الْعَمَلِ، بايد دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ، اضافه نمود.
مسأله 928 : اَشْهَدُ اَنَّ عَليّاً وَلي اللهِ، جزء اذان و اقامه نيست؛ ولي گفتن آن بعد از اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ، اهميت دارد؛ از شعار شيعه به حساب آمده؛ تا مي شود ترك نشود و چه بسا گفتن آن به اين جهت واجب شود. شايسته است به صورتي گفته شود كه معلوم شود جزء فصول اذان و اقامه نيست.