شرط نهم
جاي پيشاني نمازگزار از جاي زانوها و سر انگشتان پاي او بيش از چهار انگشت بسته پست تر يا بلندتر نباشد.
تفصيل اين مسأله در احكام سجده مي آيد.
[برخي ديگر از احكام]
مسأله 898 : بودن مرد و زن نامحرم در اتاق يا جايي كه كسي در آنجا نيست و كسي هم نمي تواند وارد شود؛ حرام است؛ در صورتي كه احتمال واقع شدن در معصيت باشد و در غير اين صورت بنا بر احتياط واجب نباشند و احتياط واجب آن است كه در آنجا نماز نخوانند و اگر يكي از آنها مشغول نماز باشد و ديگري كه با او نامحرم است وارد شود نماز او اشكال دارد.
مسأله 899 : احتياط واجب آن است كه در وسعت وقت در جايي كه تار و مانند آن استعمال مي كنند نماز نخوانند و اگر خواندن نماز در آنجا امضاء عملي باشد باطل است.
به هر حال گوش دادن به آنها حرام است.
مسأله 900 : خواندن نماز واجب در خانه كعبه و بام آن مكروه است؛ ولي بايد مقداري از فضاي كعبه را در تمام حالات نماز جلوي خود قرار دهد.
مسأله 901 : خواندن نماز مستحب در خانه كعبه و بام آن اشكال ندارد بلكه مستحب است در داخل خانه كعبه مقابل هرركني دو ركعت نماز بخواند.
جاهايي كه نماز خواندن در آنجا مستحب است
مسأله 902 : در شرع مقدس اسلام بسيار سفارش شده كه نماز را در مسجد بخوانند و بهتر از همه مسجدها مسجدالحرام است؛ در خبر است نماز در مسجدالحرام برابر با هزار هزار يك ميليون نماز است و بعد از آن مسجد پيغمبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم در خبر است نماز در مسجد النبي صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم برابر با ده هزار نماز است و بعد مسجد كوفه و مسجد بيت المقدس، در خبر است نماز در مسجد كوفه برابر با هزار نماز است و نيز در خبر است نماز در مسجد بيت المقدس برابر با هزار نماز است و بعد مسجد جامع هر شهر، در خبر است نماز در مسجد اعظم جامع برابر با صد نماز است.
بعد از آن مسجد محله، در خبر است نماز در مسجد قبيله برابر است با بيست و پنج نماز و بعد از مسجد محله مسجد بازار است در خبر است نماز در مسجد بازار برابر است با دوازده نماز.
مسأله 903 : براي زن ها نماز خواندن در خانه، بلكه در صندوق خانه و اتاق بهتر است؛ بلكه اگر زن بتواند كاملاً هم خود را از نامحرم بپوشاند معلوم نيست نماز خواندن در مسجد بهتر باشد.
مسأله 904 : نماز خواندن در حرم امامان عَلَيْهم ُالسَّلَام مستحب است؛ بلكه در خبر است نماز نزد حضرت علي عَلَيْهِ السَّلَام برابر با دويست هزار نماز است.
مسأله 905 : زياد رفتن به مسجد و رفتن به مسجدي كه نمازگزار ندارد؛ مستحب است و همسايه مسجد اگر عذري نداشته باشد مكروه است در غير آن مسجد نماز بخواند.
مسأله 906 : مستحب است انسان با كسي كه در مسجد حاضر نمي شود غذا نخورد و در كارها با او مشورت نكند و همسايه او نشود و از او زن نگيرد و به او زن ندهد.
جاهايي كه نماز خواندن در آنجا مكروه ست
مسأله 907 : نماز خواندن در چند جا مكروه است مراد از كراهت نماز در اين جاها آن است كه ثوابش كمتر از خواندن نماز در منزل است و از آن جمله است حمام، بعضي فرموده اند:
حتي رخت كن آن، زمين نمكزار، مقابل انسان، مقابل دري كه باز است، در جاده، خيابان و كوچه اگر براي كساني كه عبور مي كنند زحمت نباشد و چنانچه زحمت باشد حرام و بنا بر احتياط واجب نماز باطل است.
مقابل آتش و چراغ، در آشپزخانه و هر جا كه كوره آتش باشد؛ مقابل چاه و چاله اي كه محل بول باشد؛ روبروي عكس و مجسمه چيزي كه روح دارد؛ مگر اينكه روي آن پرده بكشد.
در اتاقي كه جنب در آن باشد؛ در جايي كه عكس باشد اگر چه روبروي نمازگزار نباشد؛ مقابل قبر، روي قبر، بين قبر و در قبرستان.
مسأله 908 : كسي كه در محل عبور مردم نماز مي خواند؛ گرچه بداند در حال نماز عبوري صورت نمي گيرد؛ يا كسي روبروي او است؛ مستحب است جلوي خود چيزي بگذارد و اگر چوب يا ريسمان، بلكه فرموده اند: اگر خطي هم بكشد كفايت مي كند.
احكام مسجد
مسأله 909 : نجس كردن زمين و سقف و بام و طرف داخل ديوار مسجد حرام است و هر كس بفهمد كه نجس شده است بايد فوراً نجاست آن را برطرف كند؛ بلكه طرف بيرون ديوار مسجد را هم نجس نكند؛ مگر اينكه از قراين يا تصريح واقف روشن شود كه طرف بيرون ديوار، مسجد نيست. در موردي اگر شك شود كه طرف بيرون ديوار عنوان مسجد را دارد؛ حكم مسجد را ندارد مگر اينكه نجس كردن باعث هتك مسجد شود در اين صورت جايز نيست و
اگر نجس شود نجاستش را برطرف نمايند.
مسأله 910 : اگر نتواند مسجد را تطهير نمايد؛ يا كمك لازم داشته باشد و پيدا نكند؛ تطهير مسجد بر او واجب نيست. ولي واجب است اگر بداند كه به گفته اش ترتيب اثر داده مي شود؛ به شخص يا اشخاصي كه مي توانند تطهير كنند اطلاع دهد؛ مخصوصاً در صورتي كه نجس بودن مسجد هتك و بي احترامي به مسجد باشد.
مسأله 911 : اگر جايي از مسجد نجس شود كه تطهير آن بدون كندن يا خراب كردن ممكن نيست؛ بايد آنجا را بكنند يا خراب نمايند؛ در صورتي كه خراب كردن جزيي باشد؛ يا باقي بودن نجاست مسجد باعث بي احترامي مسجد باشد و در غير اين دو صورت كندن يا خراب كردن مسجد بايد به نظر حاكم شرع باشد.
پر كردن جايي كه كنده اند و ساختن جايي كه خراب كرده اند؛ بر ديگران واجب نيست. ولي اگر كسي كه نجس كرده؛ بكند يا خراب كند؛ در صورت امكان واجب است پر كند و تعمير نمايد. ولي اگر چيزي مانند آجر مسجد نجس شود؛ در صورتي كه ممكن باشد بايد بعد از آب كشيدن به جاي اولش بگذارند.
مسأله 912 : اگر مسجدي را غصب كنند و به جاي آن خانه و مانند آن بسازند؛ يا به طوري خراب شود كه نماز خواندن در آن ممكن نباشد؛ باز هم نجس كردن آن حرام و تطهير آن واجب است و اگر مسجد در حكم تلفقرار گرفته مانند اينكه مسجد در مسير خيابان كشي قرار گرفته و خراب شده باشد؛ در اين صورت احتياط آن است كه آن را نجس نكنند و اگر نجس شده احتياط آن است كه آن را آب بكشند.
مسأله 913 : نجس كردن حرم امامان عَلَيْهم ُالسَّلَام در صورتي كه باعث بي احترامي بشود؛ حرام است؛ بلكه اگر باعث بي احترامي هم نشود بنا بر احتياط واجب نجس نكنند و اگر يكي از آنها نجس شود چنانچه نجس ماندن آن بي احترامي باشد؛ تطهير آن واجب است؛ بلكه احتياط آن است كه اگر بي احترامي هم نباشد آن را تطهير كنند.
مسأله 914 : اگر حصير مسجد نجس شود بايد آن را آب بكشند؛ اگر بشود داخل مسجد باشد.
ولي چنانچه نشود در مسجد آب بكشند؛ يا به واسطه آب كشيدن خراب مي شود و نجس بودن حصير بي احترامي مسجد است و بريدن جاي نجس بهتر است آن را ببرند و احتياط واجب آن است كه نجس كننده بايد اصلاح حصير نمايد.
مسأله 915 : بردن عين نجس مانند خون در مسجد اگر بي احترامي به مسجد باشد حرام است؛ بلكه احتياط آن است كه اگر بي احترامي هم نباشد عين نجاست را در مسجد نبرند؛ در صورتي كه نجاست از توابع شخصي كه به مسجد وارد مي شود نباشد و گرنه مانعي ندارد. مثل اينكه در بدن يا لباس كسي كه وارد مسجد مي شود خون دمل يا جراحت و مانند آن باشد.
مسأله 916 : اگر مسجد را براي روضه خواني چادر بزنند و فرش كنند و سياهي بكوبند و اسباب چايي در آن ببرند؛ در صورتي كه اين كارها و مانند آنها به مسجد ضرر نرساند و مانع نماز خواندن نشود؛ اشكال ندارد.
مسأله 917 : بنا بر احتياط واجب زينت كردن مسجد به طلا حرام است و بنا بر احتياط نبايد صورت چيزهايي كه مثل انسان و حيوان روح دارد در مسجد نقش كنند و نقاشي چيزهايي كه روح ندارد؛ مثل گل و بوته مكروه است.
شايسته است مسجد و پايگاه عبادت مسلمين از زينت هاي دنيايي به دور باشد.
هرچه ساده و بي آلايش باشد؛ تا يادآور مبدء آفرينش و آخرت باشد.
مسأله 918 : اگر مسجد خراب هم بشود نمي توانند آن را بفروشند؛ يا داخل ملك و جاده نمايند.
مسأله 919 : فروختن در و پنجره و چيزهاي ديگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود؛ بايد اينها را صرف تعمير همان مسجد كنند.
چنانچه به درد آن مسجد نخورد؛ بايد در مسجد ديگر مصرف شود و اگر به درد مسجدهاي ديگر هم نخورد چون وقفيت مسجد فك ملك است؛ قابل تملك نيست؛ مشكل است فروش اجزاء آن، با حاكم شرعي به نحوي مصالحه شود و پول آن را اگر ممكن است صرف تعمير همان مسجد و گرنه صرف تعمير مسجد ديگر نمايند.
مسأله 920 : ساختن مسجد و تعمير مسجدي كه نزديك به خرابي مي باشد؛ مستحب است و اگر مسجد طوري خراب شود كه تعمير آن ممكن نباشد؛ مي توانند آن را خراب كنند و دوباره بسازند؛ بلكه مي توانند مسجدي را كه خراب نشده براي احتياج مردم به جهت خواندن نماز در آن مسجد خراب كنند و بزرگتر بسازند.
مسأله 921 : تميز كردن مسجد و روشن كردن چراغ آن مستحب است و كسي كه مي خواهد مسجد برود مستحب است خود را خوشبو كند و لباس پاكيزه و ارزشمند خود را بپوشد و ته كفش خود را وارسي كند كه نجاستي به آن نباشد و موقع داخل شدن به مسجد اول پاي راست و موقع بيرون آمدن اول پاي چپ را بگذارد و همچنين مستحب است از همه زودتر به مسجد رود و از همه ديرتر از مسجد بيرون رود.
غير از اينها مستحبات ديگري هم در كتاب هاي مفصل گفته شده است.
مسأله 922 : وقتي انسان وارد به مسجد مي شود مستحب است دو ركعت نماز به قصد تحيت و احترام مسجد بخواند و اگر نماز واجب و مستحب ديگري هم بخواند كافي است.
مسأله 923 : خوابيدن در مسجد اگر انسان ناچار نباشد و صحبت كردن راجع به كارهاي دنيا و مشغول صحبت شدن و خواندن شعري كه نصيحت و مانند آن نباشد؛ مكروه است و نيز مكروه است آب دهان و بيني و اخلاط سينه را در مسجد بيندازد؛ در صورتي كه بي احترامي و هتك مسجد نباشد و الا جايز نيست و نيز مكروه است در مسجد گمشده اي را طلب كند و صداي خود را بلند كند؛ ولي بلند كردن صدا براي اذان و مانند آن مثل صلوات فرستادن و وعظ و تبليغ مانعي ندارد.
مسأله 924 : راه دادن ديوانه و بچه، در صورتي كه بچه مؤدّب به آداب شرع نباشد مكروه است و اگر بچه مؤدّب به آداب شرع باشد ظاهراً راه دادنش به مسجد كراهت نداشته باشد؛ بلكه رجحان دارد عادت دادن بچه مميز به رفتن به مسجد و كسي كه پياز و سير و مانند اينها خورده كه بوي دهانش مردم را اذيت مي كند مكروه است به مسجد برود و چه بسا از بعضي اخبار استفاده مي شود با دهاني كه بوي پياز و سير و مانند آنها مي دهد وارد مسجد نشود؛ گرچه كسي در مسجد نباشد.
غير از اينها مكروهات ديگري هم در كتاب هاي مفصل گفته شده است.
اذان و اقامه
مسأله 925 : براي مرد و زن مستحب است پيش از نمازهاي واجب يوميه اذان و اقامه بگويند و در گفتن اقامه تأكيد بيشتر شده شايسته است تا ممكن است ترك نشود. ولي پيش از نمازهاي واجب غيريوميه، در نماز عيدين، در صورتي كه به جماعت خوانده بشود؛ گفتن سه مرتبه: الصلاة مستحب است؛ ولي گفتن آن در نمازهاي واجب ديگر كه به جماعت خوانده مي شود به نيت رجاء گفته شود.
مسأله 926 : مستحب است در روز اولي كه بچه به دنيا مي آيد؛ بلكه تا پيش از آنكه بند نافش بيفتد؛ در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگويند.
مسأله 927 : اذان هيجده جمله است:
اَللهُ اَكبَرُ، چهار مرتبه.
اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ، حَي عَلَي الصَّلاةِ، حَي عَلَي الْفَلاحِ، حَي عَلي خَيْرِ الْعَمَلِ، اَللهُ اَكبَرُ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، هر يك دو مرتبه و اقامه هفده جمله است؛ يعني دو مرتبه اَللهُ اَكبَرُ، از اول اذان و يك مرتبه لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، از آخر آن كم مي شود و بعد از گفتن حَي عَلي خَيْرِ الْعَمَلِ، بايد دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ، اضافه نمود.
مسأله 928 : اَشْهَدُ اَنَّ عَليّاً وَلي اللهِ، جزء اذان و اقامه نيست؛ ولي گفتن آن بعد از اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ، اهميت دارد؛ از شعار شيعه به حساب آمده؛ تا مي شود ترك نشود و چه بسا گفتن آن به اين جهت واجب شود. شايسته است به صورتي گفته شود كه معلوم شود جزء فصول اذان و اقامه نيست.
ترجمه اذان و اقامه
اَللهُ اَكبَرُ، يعني:
خداي تعالي بزرگتر از آن است كه او را وصف كنند.
اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، يعني:
شهادت مي دهم كه غير خدايي كه يكتا و بي همتا است؛ خداي ديگري سزاوار پرستش نيست.
اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ، يعني:
شهادت مي دهم كه حضرت محمد بن عبدالله صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم پيغمبر و فرستاده خدا است.
اَشْهَدُ اَنَّ عَليّاً وَلي اللهِ، يعني:
شهادت مي دهم كه حضرت علي عَلَيْهِ السَّلَام ولي خدا بر همه خلق است.
حَي عَلَي الصَّلاةِ، يعني:
بشتاب براي نماز.
حَي عَلَي الْفَلاحِ، يعني:
بشتاب براي رستگاري.
حَي عَلي خَيْرِ الْعَمَلِ، يعني:
بشتاب براي بهترين كارها كه نماز است.
قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ، يعني:
به تحقيق نماز بر پا شد.
لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، يعني خدايي سزاوار پرستش نيست مگر خدايي كه يكتا و بي همتا است.
مسأله 929 : بين جمله هاي اذان و اقامه بايد خيلي فاصله نشود؛ فاصله بين جمله هاي اقامه كمتر از فاصله جمله هاي اذان باشد و اگر بين آنها بيشتر از معمول فاصله بيفتد بايد دوباره آن را از سر بگيرد.
مسأله 930 : اگر در اذان و اقامه صدا را در گلو بيندازد؛ چنانچه با غنا يعني به طور آوازخواني كه در مجالس لهو و بازيگري معمول است اذان و اقامه را بگويد حرام است و اگر غنا نشود كراهت ندارد بلكه چه بسا رجحان دارد.
مسأله 931 : در پنج نماز اذان ساقط مي شود:
اول:
نماز عصر روز جمعه، در صورتي كه نماز اول، نماز جمعه باشد.
دوم:
نماز عصر روز عرفه كه روز نهم ذيحجه است؛ براي كسي كه در عرفات باشد.
سوم:
نماز عشاء شب عيد قربان، براي كسي كه در مشعرالحرام باشد.
چهارم:
نماز عصر و عشاء زن مستحاضه، شايسته است زن مستحاضه كه در معرض خارج شدن خون است پس از غسل و وضو نماز را بدون اذان و اقامه بخواند.
پنجم:
نماز عصر و عشاء كسي كه نمي تواند از بيرون آمدن بول و غائط خود داري كند؛ بلكه شايسته است پس از غسل يا وضو بدون اذان و اقامه نماز بخواند.
گفتن اذان در اين پنج مورد مشروع نيست و در غير اين موارد در صورتي كه بخواهد جمع كند بين دو نماز و هيچ فاصله نشود؛ يا فاصله كمي باشد احتياط آن است كه براي نماز دوم اذان نگويد. ظاهر آن است كه به خواندن نافله با مقداري از تعقيب فاصله تحقق پيدا مي كند و اذان ساقط نيست.
مسأله 932 : اگر براي نماز جماعتي اذان و اقامه گفته باشند؛ كسي كه با آن جماعت نماز مي خواند نبايد براي نماز خود اذان و اقامه بگويد.
مسأله 933 : اگر براي خواندن نماز جماعت، يا براي نماز فرادي به مسجد رود و ببيند جماعت تمام شده؛ تا وقتي كه صف ها به هم نخورده و جمعيَّت متفرق نشده؛ مي تواند براي نماز خود اذان و اقامه نگويد.
مسأله 934 : در جايي كه عده اي مشغول نماز جماعتند يا نماز آنان تازه تمام شده و صف ها به هم نخورده است؛ اگر انسان بخواهد فرادي يا با جماعت ديگري كه برپا مي شود نماز بخواند با شش شرط اذان و اقامه از او ساقط مي شود:
اول:
آنكه نماز جماعت در مسجد باشد و اگر در مسجد نباشد ساقط شدن اذان و اقامه اشكال دارد در اين صورت مي تواند اذان و اقامه را به رجاء مطلوبيت بگويد.
دوم:
آنكه براي آن نماز، اذان و اقامه گفته باشند.
سوم:
آنكه نماز جماعت به نظر امام و مأمومين باطل نباشد؛ گرچه به نظر كسي كه وارد مي شود باطل باشد.
چهارم:
آنكه نماز او و نماز جماعت در يك مكان باشد.
پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند؛ مستحب است اذان و اقامه بگويد.
پنجم:
آنكه نماز او و نماز جماعت هر دو ادا باشد و در صورتي كه ادا نباشد به رجاء مطلوبيت اذان و اقامه بگويد.
ششم:
آنكه وقت نماز او و نماز جماعت مشترك باشد.
مثلا هر دو نماز ظهر، يا هر دو نماز عصر بخوانند؛ يا نمازي كه به جماعت خوانده مي شود نماز ظهر باشد و او نماز عصر بخواند؛ يا او نماز ظهر بخواند و نماز جماعت نماز عصر باشد.
ولي اگر وقت نماز او و نماز جماعت مشترك نباشد؛ به رجاء مطلوبيت اذان و اقامه بگويد.
مسأله 935 : اگر در شرط سوم از شرطهايي كه در مسأله قبل گفته شد شك كند يعني شك كند كه نماز جماعت صحيح بوده يا نه اذان و اقامه از او ساقط است؛ ولي اگر در يكي از پنج شرط ديگر شك كند مشكل است مستحب باشد كه اذان
و اقامه بگويد. ولي در آن موارد به رجاء مطلوبيت به جا آورد اشكال ندارد.
مسأله 936 : كسي كه اذان و اقامه ديگري را مي شنود به نيت رجاء مطلوبيت هر قسمتي را كه مي شنود بدون فاصله آهسته بگويد؛ ولي بهتر آن است كه از جمله حَي عَلَي الصَّلاةِ، تا حَي عَلي خَيْرِ الْعَمَلِ، به جاي هر يك از آنها لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلا بِاللهِ، بگويد و هنگامي كه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ، را شنيد شايسته است بگويد:
اَللّهُمَّ اَقِمْنا وَ اَدِمْنا وَ اجْعَلْني مِنْ خَيْرِ صالِحي اَهْلِها.
مسأله 937 : كسي كه اذان و اقامه ديگري را شنيد چه با او گفته باشد يا نه، در صورتي كه بين آن اذان و اقامه و نمازي كه مي خواهد بخواند زياد فاصله نشده باشد؛ مي تواند براي نماز خود اذان و اقامه نگويد.
مسأله 938 : اگر مرد اذان زن را با قصد لذت يعني به شنيدني كه حرام است بشنود؛ اذان از او ساقط نمي شود؛ بلكه اگر قصد لذت هم نداشته باشد؛ ساقط شدن اذان، به اذان زن مشكل است؛ مي تواند به رجاء مطلوبيت بگويد.
مسأله 939 : اذان و اقامه نماز جماعت را بايد مرد بگويد؛ ولي در جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگويد كافي است.
مسأله 940 : اقامه بايد بعد از اذان گفته شود و اگر قبل از اذان بگويند صحيح نيست.
مسأله 941 : اگر كلمات اذان و اقامه را بدون ترتيب بگويد؛ مثلاً حَي عَلَي الْفَلاحِ را پيش از حَي عَلَي الصَّلاةِ بگويد؛ بايد از جايي كه ترتيب به هم خورده دوباره بگويد.
مسأله 942 : بايد بين اذان و اقامه فاصله ندهد و اگر بين آنها به قدري فاصله دهد كه اذاني را كه گفته اذان اين اقامه حساب نشود؛ مستحب است دوباره براي آن نماز اذان و اقامه بگويد.
مسأله 943 : اذان و اقامه بايد به عربي صحيح گفته شود؛ پس اگر به عربي غلط بگويد؛ يا به جاي حرفي، حرف ديگر را عمداً بگويد؛ يا مثلاً ترجمه آنها را به فارسي بگويد؛ صحيح نيست. ولي اگر نتواند؛ مثلاً شين اشهد را سين بگويد؛ چنانچه از صحابي بزرگ بلال (رحمه الله) نقل شده؛ ظاهراً كفايت مي كند.
مسأله 944 : اذان و اقامه بايد بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود. اگر عمداً يا از روي فراموشي پيش از وقت بگويد باطل است.
مسأله 945 : اگر پيش از گفتن اقامه شك كند كه اذان گفته يا نه، بايد اذان را بگويد؛ ولي اگر مشغول اقامه شود و شك كند كه اذان گفته يا نه، گفتن اذان لازم نيست.
مسأله 946 : اگر در بين اذان و اقامه پيش از آنكه قسمتي را بگويد؛ شك كند كه قسمت پيش از آن را گفته يا نه، بايد قسمتي را كه در گفتن آن شك كرده بگويد. ولي اگر در حال گفتن قسمتي از اذان يا اقامه شك كند كه آنچه پيش از آن است گفته يا نه، گفتن آن لازم نيست.
مسأله 947 : مستحب است انسان در موقع اذان رو به قبله بايستد و با وضو يا غسل باشد و اما در اقامه بايد با طهارت باشد و احتياط ايجاب مي كند در حال ايستاده و رو به قبله باشد و در حال اذان گفتن انگشت سبابه راست را در گوش راست و انگشت سبابه چپ را در گوش چپ بگذارد.
مسأله 948 : احتياط ايجاب مي كند بدن انسان در موقع اقامه آرام باشد؛
و مستحب است آن را از اذان آهسته تر بگويد و جمله هاي آن را به هم نچسباند؛ ولي به اندازه اي كه در بين جمله هاي اذان فاصله مي دهد بين جمله هاي اقامه فاصله ندهد.
مسأله 949 : مستحب است بين اذان و اقامه يك قدم بردارد؛ يا قدري بنشيند؛ يا سجده كند؛ يا ذكر بگويد؛ يا دعا بخواند؛ يا قدري ساكت باشد؛ يا حرفي بزند؛ يا دو ركعت نماز بخواند. ولي حرف زدن بين اذان و اقامه صبح مكروه است و نماز خواندن بين اذان و اقامه مغرب را به اميد ثواب به جا آورد.
مسأله 950 : مستحب است كسي كه را كه براي گفتن اذان معين مي كنند عادل و وقت شناس و صدايش بلند باشد و اذان را در جاي بلند بگويد.
[واجبات و مستحبات نماز]
واجبات نماز