احکام شرعی
آيت الله شيخ عباس محفوظي
آيت الله شيخ عباس محفوظي
آيت الله شيخ عباس محفوظي

رساله توضیح المسائل آيت الله شيخ عباس محفوظي

احكام تقليد اشاره احكام طهارت «اقسام آب ها» اشاره آب كُر آب قليل آب جاري آب باران آب چاه «احكام آب ها» «احكام تخلّي» استبراء آداب تخلي نجاسات [نجاسات] اشاره بول و غائط مَني مُردار خون سگ و خوك كافر شراب فُقّاع عرق جنب از حرام عرق شتر نجاستخوار «راه ثابت شدن نجاست» نجاست اشياء «احكام نجاسات» مطهِّرات اشاره آب زمين آفتاب انتقال اسلام تبعيّت برطرف شدن عين نجاست استبراء حيوان نجاستخوار غايب شدن مسلمان «پاك شدن اشياء نجس» «احكام ظرف ها» وضو وضوي ارتماسي دعاهاي وضو «شرايط وضو» اشاره شرط اول و دوم؛ آب وضو پاك و مطلق باشد. شرط سوم؛ وضو گرفتن مستلزم تصرف غاصبانه نباشد. شرط چهارم؛ ظرف آب وضو مباح باشد غصبي نباشد ، ولي مانند شرط سوم ممكن است كسي وضوي صحيح بگيرد به اين صورت كه موقع آب برداشتن قصد وضو نداشته باشد چنان كه در مسأله 271 گذشت شرط پنجم؛ ظرف آب وضو، طلا و نقره نباشد. شرط ششم؛ اعضاي وضو موقع شستن و مسح كردن پاك باشد مگر اينكه به وسيله وضو گرفتن و شستن صورت و يا دست ها، اعضاي وضو خود به خود پاك شود شرط هفتم؛ وقت براي وضو و نماز كافي باشد. شرط هشتم؛ به قصد قربت يعني براي انجام فرمان خداوند عالم وضو بگيرد و اگر براي خنك شدن يا به قصد ديگري وضو بگيرد باطل است ولي اگر به قصد قربت وضو بگيرد و قصد ديگري مثل خنك شدن تابع قصد وضو باشد، اشكال ندارد شرط نهم؛ وضو را به ترتيبي كه گفته مي شود به جا آورد، اشاره شرط دهم؛ موالات يعني كارهاي وضو را پشت سر هم انجام دهد. شرط يازدهم؛ مباشرت يعني شستن صورت و دست ها و مسح سر و پاها را خود انسان انجام دهد و اگر ديگري او را وضو دهد، يا در رساندن آب به صورت و دست ها و مسح سر و پاها به او كمك نمايد، وضو باطل است؛ و منظور كمك در اصل شستن و مسح كردن است، ولي اگر در مقدمات اينها كمك بگيرد مثل اين كه ديگري آب را به صورت او بريزد ولي شخص خودش صورت را بشويد، مانعي ندارد. شرط دوازدهم؛ استعمال آب براي او مانعي نداشته باشد چنانكه در مسائل تيمم خواهد آمد. شرط سيزدهم؛ در اعضاي وضو مانعي از رسيدن آب نباشد و گرنه وظيفه او وضوي جبيره اي يا تيمم خواهد بود. «احكام وضو» مبطلات وضو وضوي جبيره اشاره غسل [غسل هاي واجب ] اشاره «احكام جنابت» آنچه كه بر جنب حرام است آنچه كه بر جنب مكروه ست غسل جنابت غسل ترتيبي غسل ارتماسي «احكام غسل» «خون هاي سه گانه» 1 استحاضه اشاره [اقسام] استحاضه احكام استحاضه 2 حيض اشاره اقسام زن هاي حائض احكام حائض 3 نفاس اشاره «احكام اموات» غسل ميّت غسل مسّ ميت كفن ميّت حنوط نماز ميّت دستور نماز ميّت مستحبات نماز ميّت دفن ميّت مسائل متفرقه ميّت نبش قبر «غسل هاي مستحب» اشاره تيمّم [تيمم بدل از وضو و غسل ] اشاره 1 پيدا نكردن آب 2 مشقّت بيش از حد 3 ترس از ضرر 4 نياز به آب براي حفظ جان 5 نياز به آب براي تطهير 6 نداشتن آب مباح 7 نداشتن فرصت براي وضو يا غسل چيزهايي كه تيمّم بر آنها صحيح است دستور تيمّم احكام تيمّم احكام نماز اشاره «نمازهاي واجب» اشاره نمازهاي يوميّه اشاره وقت نماز ظهر و عصر وقت نماز مغرب و عشا وقت نماز صبح احكام اوقات نماز ترتيب نمازها «نمازهاي مستحب» وقت نافله هاي يوميه نماز غفيله «قبله» «پوشاندن بدن در نماز» «لباس نمازگزار» [شرايط لباس نمازگزار ] اشاره شرط اول: شرط دوم: شرط سوم: شرط چهارم: شرط پنجم: شرط ششم: موارد استثناء بدن و لباس نمازگزار مكروهات لباس نمازگزار «مكان نمازگزار» اشاره «احكام مسجد» مكان هايي كه نماز خواندن در آنها مستحب است «اذان و اقامه» «واجبات نماز» اشاره [اركان نماز] نيّت قيام ايستادن تكبيرة الاحرام قرائت ركوع سجود چيزهايي كه سجده بر آنها صحيح است سجده واجب قرآن تشهّد و سلام سلام نماز ترتيب موالات [مستحبات نماز] «قنوت» تعقيبات نماز «مبطلات نماز» اشاره اول: دوم: سوم: [توضيح] چهارم: پنجم: ششم: [توضيح] هفتم: [توضيح] هشتم: نهم: [توضيح] دهم: [توضيح] يازدهم: دوازدهم: [توضيح] مكروهات نماز «شكّيات نماز» اشاره شك هاي مُبطِل اشاره شك هايي كه نبايد به آنها اعتنا كرد شك هاي صحيح موارد شكستن نماز «نماز احتياط» «سجده سهو» اشاره دستور سجده سهو «نماز مسافر» اشاره شرط اول: اشاره شرط هفتم: شرط دوم: اشاره شرط سوم: اشاره شرط چهارم: اشاره شرط پنجم: اشاره شرط ششم: اشاره شرط هشتم: اشاره مسائل متفرقه نماز مسافر «نماز قضا» «نماز جماعت» اشاره شرايط امام جماعت احكام جماعت مكروهات نماز جماعت «نماز جمعه» «نماز آيات» دستور نماز آيات «نماز عيد فطر و قربان» اشاره «اجير گرفتن براي نماز» احكام روزه اشاره نيّت روزه «مبطلات روزه» اشاره خوردن و آشاميدن جماع استمناء دروغ بستن به خدا و پيغمبر (صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم) رساندن غُبار به حلق فرو بردن سر در آب باقي ماندن بر جنابت حيض و نفاس تا اذان صبح اِماله كردن قِي كردن «كفّاره روزه» مواردي كه فقط قضاي روزه واجب است احكام روزه قضا احكام روزه مسافر كساني كه روزه بر آنها واجب نيست روزه حرام روزه مستحب «راه ثابت شدن اول ماه» اشاره احكام خُمس [خمس بر چه چيزهايي واجب مي شود] اشاره منفعت كسب معدن گنج مال حلال مخلوط به حرام جواهري كه با غواصي به دست مي آيد غنيمت زميني كه كافر ذمّي از مسلمان بخرد «مصرف خمس» احكام زكات اشاره «شرايط وجوب زكات» زكات گندم، جو، خرما و كشمش نصاب طلا نصاب نقره زكات شتر گاو و گوسفند نصاب شتر نصاب گاو نصاب گوسفند «مصرف زكات» اشاره شرايط مستحقين زكات نيّت زكات مسائل متفرقه زكات «زكات فطره» مصرف زكات فطره مسائل متفرقه زكات فطره احكام حج [شرايط وجوب حج] اشاره امر به معروف و نهي از منكر اشاره خريد و فروش «اقسام معاملات» اشاره معاملات باطل اشاره معاملات مكروه معاملات مكروه خريد و فروش ميوه معامله سَلَف شرايط معامله سَلَف احكام معامله سَلَف فروش طلا به طلا و نقره به نقره «شرايط فروشنده و خريدار» اشاره «شرايط جنس و عوض آن» صيغه خريد و فروش «موارد فسخ معامله» اشاره احكام شركت مضاربه اشاره احكام صلح اشاره احكام اجاره شرايط مال مورد اجاره اشاره شرايط استفاده از مال مورد اجاره مسائل متفرقه اجاره احكام جعاله اشاره احكام مزارعه اشاره احكام مساقات اشاره احكام محجور اشاره احكام وكالت اشاره احكام قرض اشاره احكام رهن اشاره احكام وَديعه امانت اشاره احكام عاريه اشاره احكام ازدواج اشاره احكام عقد صيغه عقد دائم صيغه عقد غيردائم شرايط عقد موارد فسخ عقد احكام عقد دائم متعه يا صيغه «ازدواج هاي حرام» احكام نگاه كردن مسائل متفرقه ازدواج احكام شير دادن شرايط شير دادن آداب شير دادن مسائل متفرقه شير دادن احكام اولاد حضانت و نفقه احكام طلاق اشاره طلاق دادن زن در حال حيض صيغه طلاق عدّه طلاق عدّه وفات طلاق بائن و رجعي احكام رجوع كردن طلاق خُلع طلاق مُبارات مسائل متفرقه طلاق غصب اشاره «احكام مالي كه پيدا شده» ذبح و شكار [و صيد] دستور ذبح شرايط ذبح دستور كشتن شتر شكار با اسلحه شكار با سگ شكاري صيد ماهي صيد ملخ خوردنيها و آشاميدنيها آداب غذا خوردن احكام قسم نذر و عهد وقف اشاره وصيّت اشاره احكام ارث ارث طبقه اول ارث طبقه دوم ارث طبقه سوم ارث زن و شوهر مسائل متفرقه ارث احكام ديه [اقسام قتل] [احكام] احكام بانك ها اعتبارات بانكي؛ صادرات كالا اشاره صادرات كالا [احكام] واردات كالا مسائل متفرقه

[نجاسات]

[نجاسات]
اشاره
نجاسات ده چيز است:
1 بول.
2 غائط.
3 مَني.
4 مردار.
5 خون.
6 و 7: سگ و خوك.
8 كافر.
9 شراب.
10 فقّاع.
و مسائل مربوط به عرق جنب از حرام و عرق شتر نجاستخوار نيز در ادامه همين مسائل خواهد آمد.
بول و غائط
مسأله 88 : بول و غائط انسان و هر حيوان حرام گوشتي كه خون جهنده دارد يعني اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن مي كند نجس است و بنا بر احتياط از بول و غائط حيوان حرام گوشتي كه خون جهنده ندارد در صورتي كه عُسر و حرج لازم نمي آيد اجتناب نمايند ولي فضله حيوانات كوچك مثل پشه و مگس كه گوشت ندارند پاك است
مسأله 89 : فضله پرندگان حرام گوشت نجس است و فضله خفاش بنا بر احتياط نجس است.
مسأله 90 : بول و غائط حيوان نجاستخوار كه عادت به خوردنِ فقط نجاست انسان بدون اختلاط به چيز ديگري پيدا كرده تا زماني كه استبراء نشده است نجس است و نيز حيواني كه انسان آن را وَطْي كرده يعني با آن نزديكي نموده و گوسفندي كه گوشت آن از خوردن شير خوك روئيده شده است، ممكن است ملحق به نجاستخوار باشد.
مَني
مسأله 91 : مني حيواني كه خون جهنده دارد نجس است.
مُردار
مسأله 92 : مردار حيواني كه خون جهنده دارد، نجس است، چه خودش مرده باشد، يا به غير دستوري كه در شرع معين شده آن را كشته باشند و ماهي چون خون جهنده ندارد، اگر چه در آب بميرد پاك است.
مسأله 93 : چيزهايي از مردار مثل پشم، مو، كرك، استخوان و دندان كه روح ندارند، پاك مي باشند.
مسأله 94 : اگر از بدن انسان يا حيواني كه خون جهنده دارد، در حالي كه زنده است گوشت يا چيز ديگري را كه روح دارد جدا كنند، نجس است.
مسأله 95 : پوست هاي مختصر لب و جاهاي ديگر بدن كه موقع افتادنشان رسيده اگر چه آنها را بكَنند پاك است ولي بنا بر احتياط واجب بايد از پوستي كه موقع افتادنش نرسيده و آن را كنده اند اجتناب نمايند
مسأله 96 : تخم مرغي كه از شكم مرغ مرده بيرون مي آيد پاك است و بنا بر احتياط بايد پوست روي آن سفت شده باشد ولي ظاهر آن را بايد آب كشيد
مسأله 97 : اگر برّه و بزغاله پيش از آن كه علف خوار شوند بميرند، پنير مايه اي كه در شيردان آنها مي باشد پاك است، ولي ظاهر آن را بايد آب كشيد.
مسأله 98 : دواجات مايع عطر روغن واكس و صابوني كه از كشورهاي غيراسلامي مي آورند، اگر انسان يقين به نجاست آنها نداشته باشد پاك است
مسأله 99 : گوشت و پيه و چرمي كه در بازار مسلمانان فروخته مي شود پاك است و همچنين است اگر يكي از اينها در دست مسلمان باشد. ولي اگر بدانند آن مسلمان از كافر گرفته و رسيدگي نكرده كه از حيواني است كه به دستور شرع كشته شده يا نه، نجس مي باشد.
خون
مسأله 100 : خون انسان و هر حيواني كه خون جهنده دارد يعني حيواني كه اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن مي كند نجس است، پس خون حيواني كه مانند ماهي و پشه خون جهنده ندارد، پاك مي باشد.
مسأله 101 : اگر حيوان حلال گوشت را به دستوري كه در شرع معين شده بكشند و خون آن به مقدار معمول بيرون آيد خوني كه در بدنش مي ماند پاك است ولي اگر به علت نفس كشيدن يا به واسطه اين كه سر حيوان در جاي بلندي بوده خون به بدن حيوان برگردد آن خون نجس است و همچنين چيزي كه با آن خون ملاقات كند آن هم نجس است
مسأله 102 : از خوني كه در تخم مرغ مي باشد بنا بر احتياط بايد اجتناب كرد ولي اگر خون در زرده باشد سفيده پاك است و اگر در سفيده باشد زرده پاك است
مسأله 103 : خوني كه هنگام دوشيدن شير ديده مي شود نجس است و شير را نجس مي كند.
مسأله 104 : خوني كه از لاي دندان ها مي آيد، اگر به واسطه مخلوط شدن با آب دهان از بين برود پاك است.
مسأله 105 : خوني كه به واسطه كوبيده شدن، زير ناخن يا زير پوست مي ميرد، اگر طوري شود كه ديگر به آن خون نگويند پاك است و اگر به آن خون بگويند نجس است و در صورتي كه ناخن يا پوست سوراخ شود اگر مشقت ندارد بايد براي وضو و غسل خون را بيرون آورند و اگر مشقت دارد بايد اطراف آن را به طوري كه نجاست زياد نشود بشويند و پارچه يا چيزي مثل پارچه بر آن بگذارند و رويش دست تر بكشند همان طوري كه وضو يا غسل جبيره اي مي نمايند.
مسأله 106 : اگر انسان نداند كه زير پوست خون مرده يا گوشت به واسطه كوبيده شدن به آن حالت در آمده، پاك است.
مسأله 107 : اگر موقع جوشيدن غذا ذره اي خون در آن بيفتد، تمام غذا و ظرف آن نجس مي شود و جوشيدن و حرارت و آتش پاك كننده آن نيست
مسأله 108 : زردابه اي كه درحال بهبودي زخم در اطراف آن پيدا مي شود، اگر معلوم نباشد كه با خون مخلوط است و به آن خون زرد نيز نگويند، پاك است. اما اگر قبلا مي دانستيم خون بوده ولي حالا شك در خون بودن آن داشته باشيم، نجس است.
سگ و خوك
مسأله 109 : سگ و خوكي كه در خشكي زندگي مي كنند همه اجزاء حتي مو استخوان پنجه ناخن و رطوبت آنها نجس است ولي سگ و خوك دريايي پاك است
كافر
مسأله 110 : كسي كه منكر خدا يا براي خدا شريك قائل است يا پيامبري حضرت خاتم الانبياء محمّد بن عبداللّه (صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم) را قبول ندارد و همين طور كسي كه ايمان به خدا و پيامبر (صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم) نداشته باشد، كافر و نجس مي باشد همچنين كسي كه يكي از ضروريّات دين اسلام مثل نماز يا روزه را با علم به اينكه ضروري دين است انكار نمايد نجس مي باشد و اگر از روي تقصير نداند و انكار نمايد احتياطاً بايد از او اجتناب كرد
مسأله 111 : تمام بدن كافر، حتي مو، ناخن و رطوبتهاي او نجس است.
مسأله 112 : اگر پدر و مادر و جد و جده بچه نابالغ كافر باشند آن بچه هم نجس است و اگر يكي از اينها مسلمان باشد بچه نيز پاك است.
مسأله 113 : كسي كه معلوم نيست مسلمان است يا نه، پاك مي باشد ولي احكام ديگر مسلمانان را ندارد، مثلا نمي تواند زن مسلمان بگيرد و نبايد در قبرستان مسلمانان دفن شود.
مسأله 114 : اگر كسي اعم از مسلمان و غيرمسلمان به يكي از دوازده امام ( عليهم السلام ) دشنام دهد، يا با آنان دشمني نمايد، نجس است.
شراب
مسأله 115 : شراب و هرچيزي كه زيادِ آن انسان را مست مي كند چنانچه به خودي خود مايع باشد نجس و خوردن آن حرام است اگر چه كم باشد يا مست كنندگي آن خفيف باشد ولي اگر مثل بنگ و حشيش مايع نباشد اگر چه چيزي در آن بريزند كه مايع شود پاك است
مسأله 116 : اشيائي كه الكل دارند، الكل صنعتي، تزريقاتي و عطرهايي كه احياناً الكل دارند، پاك اند
مسأله 117 : اگر انگور و آب انگور به واسطه پختن يا غير آن، جوش بيايد بنا بر اقوي و احوط نجس و خوردنش حرام است و بايد از آن اجتناب نمود
مسأله 118 : خرما، مويز، كشمش و آب آنها اگر خود به خود يا با پختن جوش بيايند، پاك است و خوردن آنها جايز مي باشد.
فُقّاع
مسأله 119 : فُقّاع كه غالباً از جو گرفته مي شود و به آن آبجو مي گويند نجس و خوردن آن حرام است، ولي آبي كه به دستور طبيب از جو مي گيرند و به آن ماءالشعير مي گويند پاك مي باشد.
آموزش تصویری مرتبط با این حکم