«اقسام آب ها»
اشاره
آب يا مطلق است يا مضاف آب مضاف آبيست كه آن را از چيزي بگيرند مثل آب هندوانه و گلاب، يا با چيزي مخلوط باشد، مثل آبي كه به قدري با گِل و مانند آن مخلوط شود كه ديگر به آن آب نگويند و غير اينها آب مطلق است و آن بر پنج قسم است:
1 آب كر.
2 آب قليل.
3 آب جاري.
4 آب باران.
5 آب چاه
آب كُر
مسأله 21 : آب كر بنا بر اقوي مقدار آبيست كه اگر در ظرفي كه درازا و پهنا و گودي آن هر يك سه وجب است بريزند، آن ظرف را پر كند و وزن آن از صد و بيست و هشت من تبريز بيست مثقال كمتر است و كافيست به حسب كيلو 740 / 376 كيلوگرم باشد و به حسب ليتر هم به همين مقدار مي باشد
مسأله 22 : اگر عين نجس مانند بول و خون يا چيزي كه نجس شده است مانند لباس نجس به آب كر برسد و آب بو يا رنگ يا مزه نجاست را بگيرد نجس مي شود و اگر تغيير نكند نجس نمي شود
مسأله 23 : اگر بوي آب كر به واسطه غير نجاست تغيير كند، نجس نمي شود و تا وقتي كه مضاف نشده، پاك كننده است.
مسأله 24 : اگر عين نجس مانند خون به آبي كه بيشتر از كر است برسد و بو يا رنگ يا مزه قسمتي از آن را تغيير دهد، چنانچه مقداري كه تغيير نكرده كمتر از كر باشد تمام آب نجس مي شود و اگر به اندازه كر يا بيشتر باشد، فقط مقداري كه بو يا رنگ يا مزه آن تغيير كرده نجس است.
مسأله 25 : آب فوّاره اگر متصل به كر باشد، آب نجس و هر متنجس را كه قابل تطهير با آب است پاك مي كند، ولي اگر قطره قطره روي آب نجس بريزد، آن را پاك نمي كند، مگر آن كه چيزي روي فواره بگيرند، تا آب آن قبل از قطره قطره شدن به آب نجس متصل شود و بهتر اين است كه آب فوّاره با آن آب نجس، مخلوط گردد.
مسأله 26 : اگر چيز نجس را زير شيري كه متصل به كر است بشويند، آبي كه از آن چيز مي ريزد اگر متصل به كر باشد و بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد و عين نجاست هم در آن نباشد، پاك است.
مسأله 27 : اگر مقداري از آب كر يخ ببندد و باقي آن به قدر كر نباشد، چنانچه نجاست به آن برسد نجس مي شود و هر قدر از يخ هم آب شود نجس است.
مسأله 28 : آبي كه به اندازه كر بوده، اگر انسان شك كند كه از كر كمتر شده يا نه، مثل آب كر است، يعني نجاست را پاك مي كند در صورتي كه تفاوت بين آبي كه الان هست و آنچه قبلا بوده كم باشد و اگر نجاستي هم به آن برسد نجس نمي شود. اما آبي كه كمتر از كر بوده و انسان شك دارد به مقدار كر رسيده يا نه، حكم آب كر را ندارد.
مسأله 29 : كر بودن آب به سه راه ثابت مي شود:
مسألة خود انسان يقين كند يا اطمينان داشته باشد بنا بر اظهر
2 دو مرد عادل خبر دهند.
3 كسي كه آب در اختيار اوست بگويد آب كُر است. مثلا صاحب منزل بگويد:
حوض منزل كُر است.
آب قليل
مسأله 30 : آب قليل، آبيست كه از زمين نجوشد و از كر كمتر باشد و آب باران در حال باريدن هم نباشد.
مسأله 31 : اگر آب قليل روي چيز نجس بريزد، يا چيز نجس به آن برسد نجس مي شود. ولي اگر از بالا با فشار بلكه با مطلق حركت از بالا به پايين روي چيز نجس بريزد، مقداري كه به آن چيز مي رسد نجس و هر چه بالاتر از آن است پاك مي باشد؛ و نيز اگر مثل فواره با فشار از پايين به بالا رود در صورتي كه نجاست به بالا برسد پايين نجس نمي شود و اگر نجاست به پايين برسد بالا نجس مي شود.
مسأله 32 : آب قليلي كه براي بر طرف كردن عين نجاست روي چيز نجس ريخته شود و از آن جدا گردد، نجس است و بنا بر احتياط واجب بايد از آب قليلي هم كه بعد از برطرف شدن عين نجاست، براي آب كشيدن چيز نجس روي آن مي ريزند و از آن جدا مي شود اجتناب كنند. ولي آبي كه با آن مخرج غائط را مي شويند با پنج شرط پاك است:
1 بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد.
2 نجاستي از خارج به آن نرسيده باشد.
3 نجاست ديگري مثل خون يا بول با غائط بيرون نيامده باشد.
4 ذره هاي غائط در آب پيدا نباشد.
5 بيشتر از مقدار معمول، نجاست به اطراف مخرج نرسيده باشد.
آب جاري
مسأله 33 : آب جاري، آبيست كه از زمين بجوشد و جريان داشته باشد، مانند آب چشمه و قنات.
مسأله 34 : آب جاري اگر چه كمتر از كر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتي بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نكرده، پاك است.
مسأله 35 : اگر نجاستي به آب جاري برسد، مقداري از آن، كه بو يا رنگ يا مزه اش به واسطه نجاست تغيير كرده، نجس است و طرفي كه متصل به چشمه است اگر چه كمتر از كر باشد پاك است و آبهاي ديگر نهر اگر باندازه كر باشد يا به واسطه آبي كه تغيير نكرده به آب طرف چشمه متصل باشد، پاك و گرنه نجس است.
مسأله 36 : آب چشمه اي كه جاري نيست ولي طوريست كه اگر از آن بردارند باز مي جوشد، حكم آب جاري را دارد، يعني اگر نجاست به آن برسد، تا وقتي بو يا رنگ يا مزه آن بواسطه نجاست تغيير نكرده، پاك است.
مسأله 37 : آبي كه كنار نهر ايستاده و متصل به آب جاري است، حكم آب جاري را دارد.
مسأله 38 : چشمه اي كه مثلا در زمستان مي جوشد و در تابستان از جوشش مي افتد، فقط وقتي كه مي جوشد حكم آب جاري را دارد.
مسأله 39 : آب حوض حمام اگر چه كمتر از كر باشد، چنانچه به خزينه اي كه آب آن باندازه كر است متصل باشد، مثل آب جاري است.
مسأله 40 : آب لوله هاي حمام كه از شيرها و دوشها مي ريزد و آب لوله هاي ساختمان، اگر متصل به كر باشد در حكم آب كر است.
مسأله 41 : آبي كه روي زمين جريان دارد ولي از زمين نمي جوشد، چنانچه كمتر از كر باشد و نجاست به آن برسد نجس مي شود. اما اگر از بالا با فشار به پايين بريزد چنانچه نجاست به پايين آن برسد بالاي آن نجس نمي شود.
آب باران
مسأله 42 : اگر به چيز نجسي كه عين نجاست در آن نيست يك مرتبه باران ببارد جايي كه باران به آن برسد پاك مي شود و در فرش و لباس و مانند اينها فشار لازم نيست ولي باريدن دو سه قطره فايده ندارد بلكه بايد بنا بر احوط طوري باشد كه بگويند باران مي آيد، وبه حدّ جريان برسد؛ و اگر زمين طوريست كه آب به آن جريان پيدا نمي كند، كافيست به حدي ببارد كه اگر زمين سخت بود بر آن جاري مي شد.
مسأله 43 : اگر باران، به عين نجس ببارد و به جاي ديگر ترشح كند، چنانچه عين نجاست همراه آن نباشد و بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد پاك است. پس اگر باران بر خون ببارد و ترشح كند، چنانچه ذره اي خون در آن باشد، يا آن كه بو يا رنگ يا مزه خون گرفته باشد، نجس مي باشد.
مسأله 44 : اگر بر روي بام عمارت عين نجاست باشد تا وقتي باران بر بام مي بارد، آبي كه به چيز نجس رسيده و از سقف يا ناودان مي ريزد در صورتي كه صفات عين نجس را نداشته باشد و مضاف نشده باشد پاك است و بعد از قطع شدن باران اگر معلوم باشد آبي كه مي ريزد به چيز نجس رسيده است، نجس مي باشد.
مسأله 45 : زمين نجسي كه باران بر آن ببارد پاك مي شود و اگر باران بر زمين جاري شود و در موقع آمدن باران به جاي نجسي كه زير سقف است برسد آن را نيز پاك مي كند، اگر مضاف يا متغير به نجاست نشده باشد.
مسأله 46 : خاك نجسي كه به واسطه باران گِل شود پاك است، اگر آب باران به همه خاك برسد و بنا بر احوط موقع مخلوط شدن با خاك، مضاف نشده باشد.
مسأله 47 : هرگاه آب باران در جايي جمع شود، اگر چه كمتر از كر باشد چنانچه موقعي كه باران مي آيد، چيز نجسي را در آن بشويند و آب، بو يا رنگ يا مزه نجاست نگيرد، آن چيز نجس پاك مي شود.
مسأله 48 : اگر بر فرش پاكي كه روي زمين نجس است باران ببارد و بر زمين نجس جاري شود، فرش نجس نمي شود و زمين هم پاك مي گردد، مگر اين كه آب مضاف يا متغيّر شود.
مسأله 49 : اگر آب باران بعد از آن كه از باريدن افتاد، در گودالي جمع شود و كمتر از كر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد نجس مي شود.
آب چاه
مسأله 50 : آب چاهي كه از زمين مي جوشد، اگر چه كمتر از كر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتي بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نكرده پاك است، ولي مستحب است پس از رسيدن بعضي از نجاست ها به چاه، به مقداري كه در كتاب هاي مفصل گفته شده از آن چاه آب بِكشند
مسأله 51 : اگر نجاستي در چاه بريزد و بو يا رنگ يا مزه آب آن را تغيير دهد، چنانچه تغيير آب چاه از بين برود، بنا بر احتياط واجب آن آب موقعي پاك مي شود كه به آبي كه از چاه مي جوشد متصل باشد.