شرط سيزدهم؛ در اعضاي وضو مانعي از رسيدن آب نباشد و گرنه وظيفه او وضوي جبيره اي يا تيمم خواهد بود.
مسأله 294 : اگر مي داند چيزي به اعضاي وضو چسبيده ولي شك دارد كه از رسيدن آب جلوگيري مي كند يا نه، بايد آن را برطرف كند يا آب را به زير آن برساند.
مسأله 295 : اگر زير ناخن چرك باشد، وضو اشكال ندارد ولي اگر ناخن را بگيرند بايد براي وضو آن چرك را برطرف كنند و نيز اگر ناخن بيشتر از معمول بلند باشد، بايد چرك زير مقداري را كه از معمول بلندتر است برطرف نمايند.
مسأله 296 : اگر در صورت و دست ها و جلوي سر و روي پاها به سبب سوختن يا چيز ديگر، برآمدگي پيدا شود، مثل بلند شدن پوست به سبب باد كردن محل آن، تا وقتي كه جزو بدن به حساب مي آيد شستن و مسح روي آن كافيست و چنانچه سوراخ شود رساندن آب به زير پوست لازم نيست، بلكه اگر پوستِ يك قسمت آن كنده شود، لازم نيست آب را به زير قسمتي كه كنده نشده برساند، ولي چنانچه پوستي كه كنده شده گاهي به بدن مي چسبد و گاهي بلند مي شود، مي تواند آن را قطع كند يا آب را به زير آن برساند يا آن كه در هر وقتي به وظيفه آن وقت عمل نمايد.
مسأله 297 : اگر انسان شك كند كه به اعضاي وضوي او چيزي چسبيده يا نه چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد، مثل آن كه بعد از گِل كاري شك كند گِل به دست او چسبيده يا نه، بايد وارسي كند يا به قدري دست بمالد كه اطمينان پيدا كند كه اگر بوده برطرف شده يا آب به زير آن رسيده است؛ و اگر از روي غفلت وضو گرفت و بعد معلوم شد كه مانعي بوده، وضويش باطل است؛ و اگر احتمال داد كه مانعي در كار نيست و به اميد عدم مانع وضو گرفت يا غافل شد و بعد معلوم شد مانعي در كار نبوده، صحيح بودن وضو خالي از
وجه نيست.
مسأله 298 : جايي را كه بايد شست و مسح كرد هر قدر چرك باشد، اگر چرك مانع از رسيدن آب به بدن نباشد اشكال ندارد و همچنين است اگر بعد از گچ كاري و مانند آن چيز سفيدي كه جلوگيري از رسيدن آب به پوست نمي نمايد بر دست بماند، ولي اگر شك كند كه با بودن آنها آب به بدن مي رسد يا نه، بايد آنها را برطرف كند.
مسأله 299 : كسي كه پوست بدن او چرب است اگر چربي آن جِرم ندارد كه مانع رسيدن آب به پوست باشد اشكال ندارد و اگر احراز كند كه محل وضو به طوري چرب است كه مانع رسيدن آب مي شود اول خشك كند بعد وضو بگيرد.
مسأله 300 : اگر پيش از وضو بداند كه در بعضي از اعضاي وضو مانعي از رسيدن آب هست و بعد از وضو شك كند كه در موقع وضو آب را به آن جا رسانده يا نه، در صورتي كه احتمال بدهد موقع وضو ملتفت و متوجه بوده و مانع را برطرف كرده است وضوي او صحيح است.
مسأله 301 : اگر در بعضي از اعضاي وضو مانعي باشد كه گاهي آب به خودي خود زير آن مي رسد و گاهي نمي رسد و انسان بعد از وضو شك كند كه آب زير آن رسيده يا نه، چنانچه بداند موقع وضو ملتفت رسيدن آب به زير آن نبوده، احتياط واجب آن است كه دوباره وضو بگيرد.
مسأله 302 : اگر بعد از وضو چيزي كه مانع از رسيدن آب است در اعضاي وضو ببيند و نداند موقع وضو بوده يا بعد پيدا شده، وضوي او صحيح است، ولي اگر بداند كه در وقت وضو ملتفت آن مانع نبوده، احتياط واجب آن است كه دوباره وضو بگيرد.
مسأله 303 : اگر بعد از وضو شك كند چيزي كه مانع رسيدن آب است در اعضاي وضو بوده يا نه وضو صحيح است.
«احكام وضو»
مسأله 304 : كسي كه در كارهاي وضو و شرايط آن مثل پاك بودن آب و غصبي نبودن آن خيلي شك مي كند بايد به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 305 : اگر شك كند كه وضوي او باطل شده يا نه، بنا مي گذارد كه وضوي او باقي است ولي اگر بعد از بول استبراء نكرده و وضو گرفته باشد و بعد از وضو رطوبتي از او بيرون آيد كه نداند بول است يا چيز ديگر وضوي او
باطل است.
مسأله 306 : كسي كه شك دارد وضو گرفته يا نه بايد وضو بگيرد.
مسأله 307 : اگر بعد از وضو يا در اثناء آن يقين كند كه بعضي جاها را نشسته يا مسح نكرده است چنانچه رطوبت جاهايي كه پيش از آن است خشك شده باشد بايد دوباره وضو بگيرد و اگر خشك نشده باشد، جايي را كه فراموش كرده و آنچه بعد از آن است بايد بشويد يا مسح كند و اگر در اثناء وضو در شستن يا مسح كردن جايي شك كند بايد به همين دستور عمل كند.
مسأله 308 : اگر بعد از نماز شك كند كه وضو گرفته يا نه، نماز او صحيح است، ولي بايد براي نمازهاي بعد وضو بگيرد.
مسأله 309 : اگر در بين نماز شك كند كه وضو گرفته يا نه، نماز او باطل است و بايد وضو بگيرد و نماز را بخواند، مگر اين كه به اميد صحيح بودن، نماز را بخواند بعد اگر فهميد كه وضو داشته نمازش بنا بر اظهر صحيح است و همچنين است اگر قبل از نماز شك كرد كه وضو دارد يا نه ولي گمان به وضو داشت.
مسأله 310 : اگر بعد از نماز شك كند، كه قبل از نماز وضوي او باطل شده يا بعد از نماز، نمازي كه خوانده صحيح است.
مسأله 311 : كسي كه مي داند وضو گرفته و حدثي هم از او سر زده مثلا بول كرده است اگر نداند كدام جلوتر بوده چنانچه پيش از نماز است بايد وضو بگيرد و اگر در اثناء نماز است بايد نماز را بشكند و وضو بگيرد و اگر بعد از نماز است نمازي كه خوانده صحيح است و براي نماز بعد بايد وضو بگيرد
مسأله 312 : اگر انسان مرضي دارد كه بول او قطره قطره مي ريزد يا نمي تواند از بيرون آمدن غائط خودداري كند، چنانچه يقين دارد كه از اول وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پيدا مي كند، بايد نماز را در وقتي كه مهلت پيدا مي كند بخواند؛ و اگر مهلت او به مقدار كارهاي واجب نماز است، بايد در وقتي كه مهلت دارد فقط كارهاي واجب نماز را به جا آورد و كارهاي مستحب آن مانند اذان و اقامه را ترك نمايد، اگر در مراقبتِ آن وقت عسر و حرج و مشكلي براي او پيش نيايد
مسأله 313 : اگر به مقدار وضو و نماز مهلت پيدا نمي كند و در بين نماز چند دفعه بول يا غائط از او خارج مي شود، اگر وضو گرفتن بعد از هر دفعه برايش سخت نيست و عُسر و حرج در كار نيست و كاري كه نمازش را باطل كند پيش نمي آيد، بايد ظرف آبي پهلوي خود بگذارد و هر وقت بول يا غائط از او خارج شد فوراً وضو بگيرد و بقيه نماز را بخواند و احتياط مستحب آن است كه همان نماز را دوباره با يك وضو بخواند و اگر در بين آن نماز وضوي او باطل شد
اعتنا نكند.
مسأله 314 : كسي كه بول يا غائط پي در پي از او خارج مي شود و وضو گرفتن بعد از هر دفعه براي او سخت است، اگر بتواند مقداري از نماز را با وضو بخواند، بايد براي هر نماز يك وضو بگيرد.
مسأله 315 : كسي كه بول يا غائط پي در پي از او خارج مي شود اگر نتواند هيچ مقدار از نماز را با وضو بخواند احتياط واجب آن است كه براي هر نماز يك وضو بگيرد و اگر با تيمم مي تواند مقداري از نماز را با تيمم بخواند تيمم
هم بنمايد.
مسأله 316 : اگر مرضي دارد كه نمي تواند از خارج شدن باد جلوگيري كند، بايد به وظيفه كساني كه نمي توانند از بيرون آمدن بول و غائط خودداري كنند
عمل نمايد.
مسأله 317 : كسي كه بول يا غائط پي در پي از او خارج مي شود، بايد براي هر نماز وضو بگيرد و فوراً مشغول نماز شود، ولي براي به جا آوردن سجده و تشهد فراموش شده و نماز احتياط كه بايد بعد از نماز انجام داد در صورتي كه آنها را بعد از نماز بجا بياورد، وضو گرفتن لازم نيست.
مسأله 318 : كسي كه بول او قطره قطره مي ريزد بايد براي نماز به وسيله كيسه اي كه در آن، پنبه يا چيز ديگريست كه از رسيدن بول به جاهاي ديگر جلوگيري مي كند، خود را حفظ نمايد و احتياط واجب آن است كه پيش از هر نماز مخرج بول و كيسه اي را كه نجس شده آب بكشد يا عوض كند و نيز كسي كه نمي تواند از بيرون آمدن غائط خودداري كند، چنانچه ممكن باشد به مقدار نماز از رسيدن غائط به جاهاي ديگر بايد جلوگيري نمايد و احتياط واجب آن است كه اگر مشقت ندارد براي هر نماز مخرج غائط را آب بكشد
مسأله 319 : كسي كه نمي تواند از بيرون آمدن بول و غائط خودداري كند در صورتي كه ممكن باشد و مشقت و زحمت و خوف ضرر نداشته باشد بايد به مقدار نماز از خارج شدن بول و غائط جلوگيري نمايد اگر چه خرج داشته باشد و خرج آن به او ضرر زيادي نزند، بلكه اگر مرض او به آساني يعني بدون عُسر شخصي معالجه شود، احتياط واجب آن است كه خود را معالجه نمايد.
مسأله 320 : كسي كه نمي تواند از بيرون آمدن بول و غائط خودداري كند، بعد از آن كه مرض او خوب شد، لازم نيست نمازهايي را كه در وقت مرض مطابق وظيفه اش خوانده قضا نمايد. ولي اگر در بين وقت نماز مرض او خوب شود، بايد بنا بر احتياط مستحب نمازي را كه در آن وقت خوانده دوباره بخواند.
وضوهاي واجب و مستحب
براي شش چيز وضو گرفتن واجب است:
1 براي نمازهاي واجب غير از نماز ميت.
2 براي سجده و تشهد فراموش شده، اگر بين آنها و نماز حدثي از او سر زده مثلا بول كرده باشد؛ و احتياط واجب آن است كه براي سجده سهو هم وضو بگيرد.
3 براي طواف واجب خانه كعبه.
4 اگر نذر يا عهد كرده يا قسم خورده باشد كه وضو بگيرد.
5 اگر نذر كرده باشد كه جايي از بدن خود را به خط قرآن برساند.
6 براي آب كشيدن قرآني كه نجس شده يا بيرون آوردن آن از مستراح و مانند آن، در صورتي كه مجبور باشد دست يا جاي ديگر بدن خود را به خط قرآن برساند، ولي چنانچه معطل شدن به مقدار وضو بي احترامي به قرآن باشد بايد بدون اينكه وضو بگيرد، قرآن
را از مستراح و مانند آن بيرون آورد، يا اگر نجس شده آب بكشد و در صورت پنجم و ششم بنا بر احتياط واجب اسم پيغمبر (صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم) و ائمه طاهرين ( عليهم السلام ) و حضرت زهرا ( عليها السلام ) هم مثل قرآن است.
مسأله 321 : مس نمودن خط قرآن، يعني رساندن جايي از بدن به خط قرآن براي كسي كه وضو ندارد حرام است، ولي تماس موي انسان با خط قرآن بنا بر اظهر مانعي ندارد، حتي اگر كوتاه باشد و اگر قرآن را به زبان فارسي يا به زبان ديگر ترجمه كنند مس آن اشكال ندارد.
مسأله 322 : جلوگيري بچه و ديوانه از مس خط قرآن واجب نيست، ولي اگر مس نمودن آنان بي احترامي به قرآن باشد، بايد از آنان جلوگيري كنند.
مسأله 323 : كسي كه وضو ندارد، حرام است اسم خداوند متعال را به هر زباني كه نوشته شده باشد مس نمايد و احتياط واجب آن است كه اسم پيغمبر (صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم) و امام ( عليه السلام ) و حضرت زهرا ( عليها السلام ) را هم مس ننمايد.
مسأله 324 : اگر پيش از وقت نماز به قصد اين كه با طهارت باشد وضو بگيرد يا غسل كند صحيح است.
مسأله 325 : كسي كه يقين دارد وقت داخل شده اگر نيت وضوي واجب كند و بعد از وضو بفهمد وقت داخل نشده، وضوي او صحيح است.
مسأله 326 : مستحب است انسان براي امور زير وضو بگيرد:
براي نماز ميت، زيارت اهل قبور، رفتن به مسجد و حرم ائمه ( عليهم السلام )، براي همراه داشتن قرآن و خواندن و نوشتن آن و نيز براي مس حاشيه قرآن و براي خوابيدن و نيز مستحب است كسي كه وضو دارد دوباره وضو بگيرد و اگر براي يكي از اين كارها وضو بگيرد هر كاري را كه بايد با وضو انجام داد مي تواند به جا آورد مثلا مي تواند با آن وضو نماز بخواند
مبطلات وضو
مسأله 327 : هفت چيز وضو را باطل مي كند:
1 بول و در حكم بول است رطوبتي كه انسان نداند بول است يا نه اگر قبل از استبراء كردن از او خارج شود
2 غائط.
3 باد معده و روده كه از مخرج غائط خارج مي شود و يا از غير مخرج اگر اين عنوان بر آن صدق نمايد
4 خوابي كه به واسطه آن چشم نبيند و گوش نشنود ولي اگر چشم نبيند و گوش بشنود وضو باطل نمي شود و همچنين است اگر گوش هم نشنود ولي نخوابيده باشد مثل اين كه به ادامه فكر سابق مشغول باشد
5 چيزهايي كه عقل را از بين مي برد:
مانند ديوانگي مستي و بيهوشي
6 استحاضه زنان كه بعداً گفته مي شود
7 جنابت و بنا بر احوط مس ميت اگر غسل براي آن كافي نبوده و نياز به وضو نيز داشته باشد
وضوي جبيره