«مبطلات نماز»
اشاره
دوازده چيز نماز را باطل مي كند و آنها را «مُبطِلات» مي گويند:
1 از بين رفتن يكي از شروط در اثناء نماز.
2 باطل شدن وضو يا غسل در اثناء نماز عمداً يا سهواً .
3 گذاشتن دستها روي هم عمداً با قصد اينكه جزء نماز است.
4 گفتن «آمين» عمداً بعد از حمد.
5 برگرداندن عمدي تمام بدن به پشت سر روي برگرداندن از قبله .
6 حرف زدن عمدي.
7 خنديدن عمدي قهقهه كردن .
8 براي امور دنيا با صداي بلند عمداً گريه كردن
9 كار زيادي كه صورت نماز را به هم بزند.
10 خوردن و آشاميدن در بين نماز.
11 شك در ركعت هاي نماز دو يا سه ركعتي.
12 كم و زياد كردن رُكن نماز عمداً يا سهواً .
و تفصيل موارد ذكر شده به ترتيب در مسائل بعدي ذكر مي شود.
اول:
آن كه در بين نماز يكي از شرط هاي آن از بين برود؛ مثلا در بين نماز بفهمد مكانش غصبي است.
دوم:
آن كه در بين نماز عمداً يا سهواً يا از روي ناچاري، چيزي كه وضو يا غسل را باطل مي كند پيش آيد، مثلا بول از او بيرون آيد؛ ولي كسي كه نمي تواند از بيرون آمدن بول و غائط خودداري كند، اگر در بين نماز بول يا غائط از او خارج شود چنانچه به دستوري كه در احكام وضو گفته شد، عمل نمايد نمازش باطل نمي شود؛ و نيز اگر در بين نماز از زن مستحاضه خون خارج شود، در صورتي كه به وظيفه مستحاضه عمل كرده باشد، نمازش صحيح است.
سوم:
[توضيح]
آن كه مثل بعضي از كساني كه شيعه نيستند دست ها را روي هم بگذارد و قصدش اين باشد كه اين كار جزء نماز است يا انجام دادن آن لازم است، در غير اين صورت اگر عمداً اين كار را بكند، از روي احتياط نمازش را بايد دوباره بخواند.
مسأله 927 : هرگاه براي ادب دست ها را روي هم بگذارد، بنا بر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند، ولي اگر از روي فراموشي يا ناچاري يا براي كار ديگر مثل خاراندن دست و مانند آن، دست ها را روي هم بگذارد بنا بر اظهر اشكال ندارد
چهارم:
بنا بر احتياط آن كه بعد از خواندن حمد، آمين بگويد و گفتن آن حرام است. ولي اگر اشتباهاً يا از روي تقيه بگويد، نمازش باطل نمي شود.
پنجم:
آن كه عمداً با تمام بدن به پشت سر يعني بيش از سمت راست و چپ توجه كند و اگر فقط با صورت به طرف راست يا چپ توجه كند نمازش باطل نمي شود و اگر عمداً با تمام بدن به راست يا چپ و يا فقط با صورت به پشت سر توجه نمايد بنا بر اظهر و احوط نمازش باطل است و اگر سهواً و يا از روي فراموشي باشد، مانعي ندارد در اولي و محل احتياط است در دومي
ششم:
[توضيح]
آن كه عمداً كلمه اي بگويد كه دو حرف يا بيشتر داشته، ولي بي معنا باشد و يا اين كه يك حرف يا بيشتر بوده ولي معنا داشته باشد.
مسأله 928 : سرفه كردن، آروغ زدن و آه كشيدن در نماز اشكال ندارد ولي گفتن آخ و آه و مانند اينها كه دو حرف است، اگر عمدي باشد نماز را باطل مي كند. ولي اگر بگويد:
«آه مِنْ ذُنُوبي» اشكال ندارد
مسأله 929 : اگر كلمه اي را به قصد ذكر بگويد، مثلا به قصد ذكر بگويد:
«اللهُ اكبر» و در موقع گفتن آن صدا را بلند كند كه چيزي را به ديگري بفهماند، اشكال ندارد؛ ولي اگر به قصد اين كه چيزي را به كسي بفهماند كلمه اي را، مناسب مقصودش بگويد، اگر چه قصد ذكر هم داشته باشد، نماز باطل مي شود.
مسأله 930 : قرآن يا دعا خواندن در نماز اشكال ندارد مگر چهار آيه اي كه سجده واجب دارند و در مسأله 898 گذشت يا اين كه دعا خواندن به طوري كه به نظم واجب در قرائت و يا ذكر واجب صدمه بزند و يا نفرين بر مؤمن باشد كه در اين صورت نماز باطل خواهد بود
مسأله 931 : دعا يا ذكر خداوند متعال به هر لغتي كه مخصوص نمازگزار باشد، در بين نماز، اگرچه به عربي نباشد، مانعي ندارد ولي خلاف احتياط است حتي در قنوت. ولي بنا بر احتياط واجب ذكرهاي مستحبي ركوع، سجود و تشهد را به غير عربي نخواند.
مسأله 932 : اگر چيزي از حمد و سوره و ذكرهاي نماز را عمداً يا احتياطاً چند مرتبه بگويد؛ اشكال ندارد. مگر اين كه به نظم واجب ديگر، مثل قرائت و يا ذكر واجب صدمه بزند.
مسأله 933 : در حال نماز انسان نبايد به ديگري سلام كند و اگر ديگري به او سلام كند بايد مثل سلام او جواب بدهد بنا بر اين اگر گفت:
سلام عليكم جواب بگويد:
سلام عليكم و اگر گفت:
السلام عليك بايد در جواب بگويد:
السلام عليك
مسأله 934 : انسان بايد جواب سلام را در نماز و غيرنماز فوراً بگويد و اگر عمداً يا از روي فراموشي جواب سلام را به قدري طول دهد كه اگر جواب بگويد جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نبايد جواب بدهد و در غير نماز ديگر جواب دادن واجب نيست
مسأله 935 : بايد جواب سلام را طوري بگويد كه سلام كننده بشنود، ولي اگر سلام كننده كر باشد، چنانچه انسان به طور معمول جواب او را بدهد كافي است
مسأله 936 : نمازگزار مي تواند به جاي رد سلام جواب سلام را به قصد دعاء بگويد
مسأله 937 : اگر زن يا مرد نامحرم يا بچه مميز يعني بچه اي كه خوب و بد را مي فهمد و به معناي سلام آگاه است به نمازگزار سلام كند نمازگزار بايد جواب او را بدهد
مسأله 938 : اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد معصيت كرده ولي نمازش صحيح است
مسأله 939 : اگر كسي به نمازگزار غلط سلام كند به طوري كه سلام حساب نشود جواب او واجب نيست مگر اينكه احتمال بدهد كه سلام كننده نمي تواند به طور صحيح سلام دهد كه در اين صورت ردّ سلام واجب است
مسأله 940 : جواب سلام كسي كه مسلمان نيست در نماز واجب نيست بلكه جايز هم نيست ولي در غير نماز ممكن است جواب به لفظ سلام فقط يا عليك فقط جايز باشد مگر اينكه مصلحتي در كار باشد كه در اين صورت با قصد قرآن خواندن سلامٌ عليك يا سلامٌ عليكم مي گويد كه در اين صورت جايز و گاهي خوب و گاهي واجب مي شود
مسأله 941 : اگر كسي به عدّه اي سلام كند جواب سلام او بر همه آنان واجب است ولي اگر يكي از آنان جواب دهد كافي است
مسأله 942 : سلام كردن مستحب است و خيلي سفارش شده است كه سواره به پياده و ايستاده به نشسته و كوچكتر به بزرگتر سلام كند
مسأله 943 : اگر به عده اي سلام كند و كسي كه بين آنها مشغول نماز است شك كند كه سلام كننده قصد سلام كردن به او را هم داشته يا نه نبايد جواب بدهد و همچنين است اگر بداند كه او را هم قصد كرده ولي ديگري جواب سلام را بدهد اما اگر بداند كه او را هم قصد كرده يا اين كه به وسيله اي بفهمد كه فقط او را قصد كرده است و ديگري جواب ندهد بايد جواب او را بگويد ولي اگر بچه مميزي هم جواب سلام را داد بنا بر اظهر از نمازگزار و ديگران
ساقط مي شود
مسأله 944 : اگر دو نفر با هم در يك زمان به يكديگر سلام كنند بر هر يك واجب است جواب سلام ديگري را بدهد ولي احتمال دارد كه بر هيچ كدام رد سلام واجب نباشد و اگر كسي به يكي از دو نفر بدون تعيين سلام كرد، جواب سلام بر هيچ كدام واجب نيست و در حال نماز جايز نيست
هفتم:
[توضيح]
از مبطلات نماز عمداً قهقهه كردن يعني خنديدن شديد است ولي اگر سهواً يا از روي فراموشي قهقهه كرد نمازش صحيح است و اگر كسي با صدا بخندد ولي به حدّ قهقهه نرسد در صورتي كه مقدمه خنديدن به اختيار و توجه او بوده است بنا بر اظهر نمازش باطل است و گرنه باطل بودن نماز مطابق احتياط است كه نماز را تمام كرده و بعد از روي احتياط دو مرتبه اعاده نمايد
مسأله 945 : اگر براي جلوگيري از صداي خنده حالش تغيير كند مثلا رنگش سرخ شود نمازش صحيح است
هشتم:
آن كه براي كار دنيا عمداً با صدا گريه كند ولي اگر براي كار دنيا بي صدا گريه كند اشكال ندارد و اگر از ترس خدا يا براي آخرت گريه كند آهسته باشد يا بلند اشكال ندارد بلكه از بهترين اعمال است
نهم:
[توضيح]
از مبطلات نماز كار زياديست كه نزد افراد متشرعه صورت نماز را به هم بزند مثل دست زدن و به هوا پريدن و مانند اينها كم باشد يا زياد عمداً باشد يا از روي فراموشي ولي كاري كه صورت نماز را به هم نزند مثل كشتن عقرب حفظ كردن مال ساكت كردن و بغل كردن و شير دادن بچه و اشاره كردن با دست اشكال ندارد
مسأله 946 : اگر در بين نماز به قدري ساكت بماند كه نگويند نماز مي خواند نمازش باطل است
دهم:
[توضيح]
از مبطلات نماز، خوردن و آشاميدن است كه اگر در نماز طوري بخورد يا بياشامد كه نگويند نماز مي خواند، نمازش باطل مي شود.
مسأله 947 : اگر عمداً در نماز چيز كمي بخورد به طوري كه موالات يعني پي درپي آوردن كارهاي نماز به هم نخورد و از صورت نمازگزار هم خارج نشود، بنا بر احتياط واجب، نمازش را بايد دو مرتبه بخواند ولي اگر سهواً باشد، بنا بر اظهر نماز صحيح است.
مسأله 948 : اگر در بين نماز، غذايي را كه لاي دندانها مانده فرو ببرد، نمازش باطل نمي شود؛ و همچنين اگر قند يا شكر و مانند اينها در دهان مانده باشد و در حال نماز كم كم آب شود و فرو رود بنا بر اظهر نماز اشكال پيدا نمي كند.
يازدهم:
از مبطلات نماز شك در ركعتهاي نماز دو ركعتي يا سه ركعتي، يا در دو ركعت اول نمازهاي چهار ركعتي است.
دوازدهم:
[توضيح]
آن است كه ركن نماز را عمداً يا سهواً كم يا زياد كند، يا چيزي از واجبات را كه ركن نيست عمداً كم يا زياد نمايد.
مسأله 949 : اگر بعد از نماز شك كند كه در بين نماز كاري كه نماز را باطل مي كند انجام داده يا نه، نمازش صحيح است.