نماز غفيله
مسأله 649 : يكي از نمازهاي مستحبي نماز غفيله است كه بين نماز مغرب و عشا خوانده مي شود و وقت آن بنا بر احوط بعد از نماز مغرب است تا وقتي كه سرخي طرف مغرب از بين برود گرچه احتمال دارد بين نماز مغرب و عشا هر وقت كه بود بشود خواند و بنا بر اظهر مي توانند نماز غفيله را با نافله مغرب باهم در يك نماز نيّت كرده به جا آورند و در ركعت اول آن، بعد از حمد بايد يا بهتر است به جاي سوره اين آيه را بخوانند:
«وَ ذَالنّونِ اِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ اَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنادي فِي الظُّلُماتِ اَنْ لااِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَكَ اِنِّي كُنْتُ مِنَ الظّالِمِينَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ».
و در ركعت دوم بعد از حمد به جاي سوره اين آيه را بخوانند:
«وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لايَعْلَمُها اِلاّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ماتَسْقُطُ مِنْ وَرَقَة اِلاّ يَعْلَمُها وَ لاحَبَّة في ظُلُماتِ الاَْرْضِ وَ لارَطْب وَ لايابِس اِلاّ في كِتاب مُبِين».
و در قنوت آن بگويند:
«اَللّهُمَّ اِنّي أَسْئلُكَ بِمَفاتِحِ الْغَيْبِ الَّتي لايَعْلَمُها اِلاّ أنْتَ أنْ تُصَلِّيَ عَلي مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ اَنْ تَفْعَلَ بي . . سپس حاجت هاي خود را ذكر كنند و بعد بگويند:
اَللّهُمَّ أَنْتَ وَلِيُّ نِعْمَتي وَ الْقادِرُ عَلي طَلِبَتي تَعْلَمُ حاجَتي فَأَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلام
لَمّا قَضَيْتَها لي».
«قبله»
مسأله 650 : خانه كعبه كه در مكه معظمه مي باشد قبله است و بايد رو به روي آن نماز خواند و همين قدر كه گمان بكند رو به روي قبله است و گمان او عقلايي باشد كافيست اگر چه در صورت امكان، احتياط مستحب در تحصيل علم و يا اطمينان به قبله است و همچنين اگر بتواند گمان قويتري پيدا كند در صورتي كه مشكل نباشد احتياط مستحب در تحصيل آن است
مسأله 651 : نماز احتياط و سجده و تشهد فراموش شده را بايد رو به قبله
بجا آورد.
مسأله 652 : نماز مستحبي را مي شود در حال راه رفتن و سواري و در كشتي خواند و اگر انسان در اين دو حال نماز مستحبي بخواند لازم نيست رو به قبله باشد حتي در تكبيرة الاحرام بنا بر اظهر گرچه احتياط مستحب اين است كه موقع گفتن تكبيرة الاحرام و بلكه در بقيه نماز نيز رو به قبله باشد ولي در حال كار كردن در منزل علي الاحوط قبله بايد در نماز مستحبي مراعات شود
مسأله 653 : نماز واجب را هنگام ناچاري و وقتي كه ضرورتي از پياده شدن جلوگيري كند مي تواند در حال سواري بخواند ولي اگر كسي مي داند كه در آخر وقت مي تواند بدون اينكه دچار سختي شود نمازش را در حال استقرار به جا آورد بنا بر اظهر واجب است نماز را تأخير بيندازد.
مسأله 654 : كسي كه مي خواهد نماز بخواند، مي تواند به گفته دو شاهد عادل كه از روي نشانه هاي حسي شهادت مي دهند يا به قول كسي كه از روي قاعده علمي قبله را مي شناسد و مورد اطمينان است عمل كند و مي تواند به گماني كه از محراب مسجد مسلمانان يا قبرهاي آنان يا از راه هاي ديگر پيدا مي شود عمل نمايد حتي اگر از گفته فاسق يا كافري كه به واسطه قواعد علمي قبله را مي شناسد گمان به قبله پيدا كند كافي است.
مسأله 655 : كسي كه گمان به قبله دارد، اگر بتواند گمان قويتري پيدا كند مي تواند بنا بر اظهر به گمان خود عمل نمايد ولي اگر مشكل نباشد احتياط در تحصيل علم و يا گمان قويتر است مثلا اگر ميهمان از گفته صاحبخانه گمان به قبله پيدا كند ولي بتواند از راه ديگر گمان قويتري پيدا كند بنا بر احتياط گمان قويتر را تحصيل مي نمايد
مسأله 656 : اگر براي پيدا كردن قبله وسيله اي ندارد، يا با اينكه كوشش كرده، گمانش به طرفي نمي رود، چنانچه وقت نماز وسعت دارد بايد از روي احتياط چهار نماز به چهار طرف بخواند، اگر چه بعيد نيست فقط يك نماز به يكي از چهار طرف كه بخواند كافي باشد و سه نماز ديگر مستحب و از روي احتياط باشد؛ و اگر به اندازه چهار نماز وقت ندارد، بايد به اندازه اي كه وقت دارد نماز بخواند، مثلاً اگر فقط به اندازه يك نماز وقت دارد، بايد يك نماز به هر طرفي كه مي خواهد بخواند و در مواردي كه نماز متعدد مي خواند بايد نمازها را طوري بخواند كه يقين كند يكي ازآنها رو به قبله بوده، يا اگر از قبله كج بوده به طرف دست راست و دست چپ قبله نرسيده است.
مسأله 657 : اگر يقين يا گمان كند كه قبله در يكي از دو طرف است، بايد به هر دو طرف نماز بخواند.
مسأله 658 : كسي كه مي خواهد به چند طرف نماز بخواند، اگر بخواهد نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشا را بخواند مي تواند بنا بر اظهر نماز ظهر را به يك طرف بخواند بعد نماز عصر را به همان طرف بخواند و بعد همين طور به طرف هاي ديگر و لازم نيست ظهر را به چهار طرف بخواند و بعد شروع در نماز عصر كند
مسأله 659 : اگر در بين نماز فهميد كه از قبله منحرف است، پس اگر انحراف در بين طرف راست و چپ او بوده و قبله در جهت پشت قرار نگرفته باشد، به طرف قبله متوجه مي شود و بقيه نمازش را مي خواند و صحيح است؛ ولي اگر پشت به قبله بوده و يا كاملاً به طرف راست يا چپ بوده، نماز را قطع مي كند و دوباره رو به قبله نماز مي خواند.
مسأله 660 : كسي كه يقين به قبله ندارد اگر بخواهد غير از نماز كاري كند كه بايد رو به قبله انجام داد مثلا بخواهد سر حيواني را ببرد بايد به گمان عمل نمايد و اگر گمان ممكن نيست به هر طرف كه انجام دهد صحيح است
«پوشاندن بدن در نماز»
مسأله 661 : مرد بايد در حال نماز، اگر چه كسي او را نمي بيند عورتين خود را بپوشاند و بهتر است از ناف تا زانو را هم بپوشاند.
مسأله 662 : زن در موقع نماز، بايد تمام بدن حتي سر و موي خود را بپوشاند حتي اگر كسي او را نبيند. ولي پوشاندن صورت و دست ها تا مچ و پاها تا مچ پا لازم نيست، ولي احتياط در اين است كه صورت بيش از آنچه شستن آن در موقع وضو واجب است در حال نماز باز نباشد و همچنين كف پا و درون دست نيز باز نباشد. اما براي آن كه يقين كند كه مقدار واجب را پوشانده است بايد مقداري از اطراف صورت و قدري پايين تر از مچ را هم بپوشاند
مسأله 663 : موقعي كه انسان نماز احتياط مي خواند و يا قضاي سجده فراموش شده يا تشهد فراموش شده را بجا مي آورد، بايد خود را مثل موقع نماز بپوشاند.
مسأله 664 : اگر انسان عمداً در نماز عورتش را نپوشاند، نمازش باطل است.
مسأله 665 : اگر در بين نماز بفهمد كه عورتش پيداست، بايد آن را بپوشاند بدون اين كه پوشاندن عورت زياد طول بكشد ولي احتياط در آن است كه نماز را تمام كند و دوباره بخواند، ولي اگر بعد از نماز بفهمد كه در نماز عورت او پيدا بوده، نمازش صحيح است.
مسأله 666 : انسان مي تواند در نماز خود را به علف و برگ درختان بپوشاند ولي احتياط در آن است موقعي خود را با اينها بپوشاند كه چيز ديگري نداشته باشد.
مسأله 667 : اگر غير از گِل هيچ چيز ندارد كه در نماز خود را بپوشاند واجب نيست خود را با گِل بپوشاند ولي بنا بر احتياط براي اين كه ركوع و سجود به جا آورد خود را با گِل بپوشاند با عدم مشقّت
مسأله 668 : تهيّه ساتر براي نماز واجب است اگر چه به خريدن باشد و يا اجاره اي كه مضرّ به حالش نباشد؛ و اگر مضر به حالش باشد يا موجب خواري و تحمّل منّت باشد لازم نيست و احوط تأخير نماز است تا آخر وقت براي تهيّه ساتر مگر آن كه از تهيه آن تا آخر وقت مأيوس باشد
مسأله 669 : كسي كه مي خواهد نماز بخواند، اگر براي پوشاندن خود حتي برگ درخت و علف هم نداشته باشد و احتمال ندهد كه تا آخر وقت چيزي پيدا كند كه خود را با آن بپوشاند، در صورتي كه نامحرم او را مي بيند بايد نشسته نماز بخواند و عورت خود را با ران خود بپوشاند و اگر كسي او را نمي بيند، ايستاده نماز بخواند و جلوي خود را با دست بپوشاند و اگر در ركوع و سجود بيشتر عورت او ديده شود مي تواند ركوع و سجود را در حال قيام با اشاره انجام دهد و براي سجود سر را قدري پايين تر آورد.