مواردي كه فقط قضاي روزه واجب است
مسأله 1343 : غير از مواردي كه در مسائل گذشته بيان شد در چند صورت ديگر هم فقط قضاي روزه بر انسان واجب است و كفاره واجب نيست:
1 در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصيلي كه در مسائل قبلي گفته شد تا اذان صبح از خواب دوم بيدار نشود ولي چنانكه گفته شد علاوه بر قضا، احتياط واجب نيز در دادن كفاره است.
2 كسي كه مي تواند از صبح شدن مطلع شود، بدون تحقيق، كاري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد و بعد معلوم شود كه صبح بوده است، ولي اگر چنين كسي تحقيق كرد و اطمينان پيدا كرد كه صبح نشده ولي بعد معلوم شد كه صبح شده بود، قضا بر او واجب نيست.
3 كسي كه قادر به تحقيق است، به قول كسي كه مي گويد:
صبح نشده، اعتماد كند اگر چه از حرف او اطمينان پيدا كند كه شب است و كاري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد و بعد معلوم شود صبح بوده است و همچنين است اگر دو نفر عادل شهادت دهند صبح نشده و انسان يقين به شب بودن نداشته باشد، حتي اگر از حرف آنها اطمينان پيدا كند.
4 اين كه كسي بگويد صبح شده و انسان گمان كند شوخي مي كند يا دروغ مي گويد و چيزي بخورد بعد معلوم شود صبح بوده است، در حالي كه خودش به تنهايي مي توانست تحقيق كند.
5 دو نفر عادل يا شخص موثقي بگويد كه مغرب شده است و انسان از گفته آنان اطمينان پيدا كند و افطار نمايد، اما بعداً
بفهمد مغرب نشده بود.
6 انسان به خاطر تاريكي افطار كند، بعد بفهمد مغرب نبوده است، ولي بنا بر احتياط واجب نيز دراين صورت بايد كفاره بدهد، ولي اگر به خاطرتاريكي اطمينان داشت مغرب شده و افطار كرد، بعد معلوم شد مغرب نبوده، كفاره ندارد، بلكه بنا بر اظهر قضا هم واجب نيست.
7 كسي كه غسل جنابت را فراموش كند و روزه بگيرد، يا اين كه تمام روز را خواب باشد و نيّت روزه نكرده باشد، يا روزه گرفتن را فراموش كند.
8 شخص نابينا يا زنداني بدون سؤال و تحقيق از صبح شدن، كاري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است.
مسأله 1344 : اگر كسي عمداً قي كند روزه اش باطل است و قضا دارد، ولي كفاره واجب نيست و در صورت اماله كردن با چيز روان، بنا بر احتياط واجب، كفاره لازم است.
مسأله 1345 : مضمضه كردن، يعني آب در دهان گردانيدن، براي روزه دار جايز است حتي اگر براي غير وضو، مثل خنك شدن باشد و بهتر است در غيروضو اين كار را انجام ندهد
و مستحب است بعد از مضمضه، سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد، ولي اگر براي غير وضوي واجب و غير مداوا مضمضه يا استنشاق كرد و بدون اختيار آب در حلق او فرو رفت، بنا بر احتياط واجب بايد قضاي اين روزه را بگيرد.
مسأله 1346 : اگر روزه دار براي درمان غير ضروري در بيني يا گوش دارو بريزد يا سرمه بكشد اگر نداند كه دارو به حلق مي رسد ولي اتفاقاً از اين مجاري به حلق رسيد و پائين رفت بنا بر احتياط واجب بايد قضاي روزه را بگيرد اما اگر بداند كه به حلق مي رسد، بنا بر اظهر روزه باطل و قضاي آن واجب است.
مسأله 1347 : مسواك كردن براي روزه دار، مانند مضمضه جايز و بلكه مستحب است، ولي اگر مسواك را از دهان بيرون آورد و دوباره در دهان وارد كند، نگذارد آب آن داخل حلق شود، ولي اگر آب مسواك به قدري كم باشد كه در آب دهان مستهلك مي شود، مانعي ندارد.
مسأله 1348 : اگر در ماه رمضان، بعد از تحقيق يقين كند كه صبح نشده و كاري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده، قضا لازم نيست.
مسأله 1349 : اگر انسان شك كند كه مغرب شده يا نه، نمي تواند افطار كند، ولي اگر شك كند كه صبح شده يا نه، پيش از تحقيق هم مي تواند كاري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد.