«شرايط وجوب زكات»
مسأله 1465 : زكات در صورتي واجب مي شود كه مال به مقدار نصاب كه بعداً گفته مي شود برسد و مالك آن، بالغ، عاقل و آزاد باشد و بتواند در آن مال تصرف كند.
مسأله 1466 : بعد از آن كه انسان يازده ماه مالك گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره باشد با ديده شدن هلال ماه دوازدهم، بنا بر اظهر زكات بر او واجب مي شود، ولي بنا بر اظهر ماه دوازدهم را نبايد از سال دوم حساب كند و از اول ماه دوازدهم نمي تواند طوري در مال تصرف كند كه مال از بين برود و اگر چنين تصرف كند ضامن است.
مسأله 1467 : اگر مالك گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره در بين سال بالغ شود زكات براو واجب نيست.
مسأله 1468 : بنا بر اظهر و احوط زكات گندم و جو وقتي واجب مي شود كه دانه آنها سفت و محكم شود و زكات كشمش وقتي واجب مي شود كه به صورت غوره است و خرما هم موقعي كه شروع به زرد يا قرمز شدن كند زكات آن واجب مي شود. ولي وقت دادن زكات در گندم و جو، موقع خرمن شدن و جدا كردن كاه آنها و در خرما موقع چيدن و در كشمش هنگاميست كه خشك شده باشد.
مسأله 1469 : اگر موقع واجب شدن زكات گندم، جو، كشمش و خرما كه در مسأله پيش گفته شد صاحب آنها بالغ باشد بايد زكات آنها را بدهد.
مسأله 1470 : اگر صاحب گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره در تمام سال ديوانه باشد، زكات بر او واجب نيست و اگر در مقداري از سال هم ديوانه شود نيز زكات بر او واجب نيست.
مسأله 1471 : اگر صاحب گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره در مقداري از سال مست يا بيهوش شود، بنا بر احوط زكات از او ساقط نمي شود و همچنين است اگر موقع واجب شدن زكات گندم، جو، خرما و كشمش مست يا بيهوش باشد.
مسأله 1472 : مالي را كه از انسان غصب كرده اند و نمي تواند به هيچ وجه در آن تصرف كند زكات ندارد و نيز اگر زراعتي را از او غصب كنند و موقعي كه زكات آن واجب مي شود، در دست غصب كننده باشد، هنگامي كه به صاحبش برمي گردد زكات ندارد.
مسأله 1473 : اگر كسي طلا و نقره يا چيز ديگري را كه زكات آن واجب است قرض كند و يك سال نزد او بماند، بايد زكات آن را بدهد و بر كسي كه قرض داده چيزي واجب نيست، اگر چه در پرداخت قرض تأخير شده باشد و علت تأخير هم خود قرض دهنده باشد بنا بر اظهر، هرچند در صورت اخير، احتياط مستحب در پرداخت زكات است.
مسأله 1474 : اگر مالي را براي انسان وصيت كنند، در صورتي كه از مردن وصيت كننده و قبول وصيّت يك سال بگذرد و آن مال از چيزهايي باشد كه زكات آن واجب است، شخص قبول كننده بايد زكات آن را بدهد.
مسأله 1475 : اگر در بين سال، مالي كه زكات به آن تعلق مي گيرد، مثل گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره به علّت انتقال يا صدقه يا نذر به عين مال، از حد نصاب خارج شود زكات واجب نمي شود.
مسأله 1476 : اگر به علت رسيدن مال به حدّ نصاب، مستطيع شود و رسيدن سالِ زكات بعد از زمان حج باشد، حج واجب مي شود و اگر از روي معصيت حج بجا نياورد تا سال زكات فرا برسد، زكات واجب مي شود اگر چه به سبب تقصير در انجام حج و پرداخت زكات استطاعت او براي حج، در سالهاي آينده از بين برود و اگر فرا رسيدن سال زكات قبل از اولين ماه از ماه هاي سه گانه حج (شوال، ذيقعده و ذيحجه) باشد در اين صورت زكات واجب است و حج واجب نمي شود، مگر آن كه با بقيه مال مستطيع براي حج باشد.
مسأله 1477 : كسي كه زكات يا خمس يا واجبات ماليه ديگري كه به عين مال تعلق مي گيرد و هم كفّاره يا قرض و مانند آن كه به عين مال تعلق نمي گيرد بدهكار است، اگر بميرد و اموالش براي اداي همه آنها كافي نباشد، اداي زكات و خمس و واجبات مالي كه به عين مال تعلق مي گيرد، مقدم است.
مسأله 1478 : كسي كه حج و زكات بر عهده دارد، اگر بميرد و مالش براي هر دو كافي نباشد چنانچه مالي كه متعلق زكات است باقي باشد اداي زكات مقدم است و گرنه مالش بين حج و زكات تقسيم مي شود و اين در صورتيست كه سهم حج براي كمترين مراتب حج كافي باشد و اگر كافي نباشد احتمال دارد بين اداي زكات و انجام حج مخيّر باشند، اگر چه احتياط واجب در اختيار نمودن حج است، خصوصاً اگر با انجام حج مقداري مال براي زكات باقي بماند.
مسأله 1479 : غير از گندم، جو، خرما و كشمش، در چيزهايي كه از زمين مي رويد و با پيمانه يا وزن معامله مي شود و از چيزهايي نيست كه مثل سبزيجات زود فاسد شود، زكات مستحب است و نصاب اين گونه چيزها همان «سيصد مَن تبريز» است.
مسأله 1480 : اگر چند نفر در مالي شريك باشند، كسي كه سهمش به مقدار نصاب رسيده زكات بر او واجب است و همچنين اگر كسي در چند جا مالي داشته باشد در صورتي كه مجموع آنها به حدّ نصاب برسد، زكات بر او واجب مي شود.
مسأله 1481 : دادن زكات مال التجاره، يعني مالي كه انسان آن را سرمايه كسب قرار مي دهد با شرايطي مستحب است، كه از جمله اين شرايط، رسيدن آن به حد نصاب طلا يا نقره در تمام سال است، پس اگر مدتي از حد نصاب كمتر شود، زكات استحبابي ندارد.