اشاره
وكالت آن است كه انسان كاري را كه مي تواند در آن دخالت كند، به ديگري واگذار نمايد تا از طرف او انجام دهد مثلا كسي را وكيل كند كه خانه او را بفروشد يا زني را براي او عقد نمايد، پس شخص سفيهي كه مال خود را در كارهاي بيهوده مصرف مي كند، نمي تواند براي فروش مال خودش، كسي را
وكيل نمايد.
مسأله 1795 : در وكالت لازم نيست صيغه بخوانند و اگر انسان به ديگري بفهماند كه او را وكيل كرده و او هم بفهماند كه قبول نموده، مثلا مال خود را به كسي بدهد كه براي او بفروشد و او مال را بگيرد، وكالت صحيح است.
مسأله 1796 : مُوَكِّل، يعني كسي كه ديگري را وكيل مي كند و نيز كسي كه وكيل مي شود، بايد بالغ و عاقل باشند و از روي قصد و اختيار اقدام كنند.
مسأله 1797 : كاري را كه انسان نمي تواند انجام دهد، يا شرعاً نبايد انجام دهد نمي تواند براي انجام آن از طرف ديگري وكيل شود، مثلا كسي كه در احرام حج است چون نبايد صيغه عقد زناشويي را بخواند، نمي تواند براي خواندن صيغه از طرف ديگري وكيل شود.
مسأله 1798 : اگر انسان كسي را براي انجام تمام كارهاي خودش وكيل كند، صحيح است، ولي اگر براي يكي از كارهاي خود وكيل نمايد و آن كار را معين نكند، وكالت صحيح نيست.
مسأله 1799 : اگر وكيل را عزل كند، يعني از وكالت بركنار نمايد، بعد از آن كه خبر به او رسيد، نمي تواند آن كار را انجام دهد، ولي اگر قبل از رسيدن خبر، آن كار را انجام داده باشد، صحيح است.
مسأله 1800 : وكيل مي تواند از وكالت كناره گيري كند و اگر موكّل غايب هم باشد اشكال ندارد.
مسأله 1801 : وكيل نمي تواند براي انجام كاري كه به او واگذار شده، ديگري را وكيل نمايد، ولي اگر موكّل به او اجازه داده باشد كه وكيل بگيرد، به هر صورتي كه به او اجازه داده، مي تواند رفتار نمايد، پس اگر گفته باشد براي من وكيل بگير، بايد از طرف او وكيل بگيرد و نمي تواند كسي را از طرف خودش وكيل كند.
مسأله 1802 : اگر وكيل با اجازه موكّل، كسي را از طرف او وكيل كند، نمي تواند آن وكيل را عزل نمايد و اگر وكيل اول بميرد، يا موكّل او را عزل كند، وكالت دومي، باطل نمي شود.
مسأله 1803 : اگر وكيل با اجازه موكّل، كسي را از طرف خودش وكيل كند موكّل و وكيل اول مي توانند آن وكيل را عزل كنند و اگر وكيل اول بميرد يا عزل شود، وكالت دومي باطل مي شود و اگر موكّل اول بميرد يا ديوانه يا بيهوش شود، وكالت هر دو وكيل باطل مي شود و همچنين است در مسأله قبلي.
مسأله 1804 : اگر چند نفر را براي انجام كاري وكيل كند و به آنها اجازه دهد كه هر كدام به تنهايي در آن كار اقدام كنند، هر يك از آنان مي تواند آن كار را انجام دهد و چنانچه يكي از آنان بميرد، وكالت ديگران باطل نمي شود و همچنين است بنا بر اظهر، اگر تعيين نكرده باشد كه با هم يا به تنهايي اقدام كنند. ولي اگر گفته باشد كه با هم انجام دهند، نمي توانند به تنهايي اقدام نمايند و اگر با هم وكيل شده باشند در صورتي كه يكي از آنان بميرد، وكالت ديگران باطل مي شود.
مسأله 1805 : اگر وكيل يا موكّل بميرد، يا ديوانه هميشگي شود، وكالت باطل مي شود؛ و نيز اگر گاه گاهي ديوانه يا بيهوش شود بنا بر احتياط واجب، بايد بعد از زوال ديوانگي يا بيهوشي وكالت تجديد شود و نيز اگر چيزي كه براي تصرف در آن وكيل شده است از بين برود، مثلا گوسفندي كه براي فروش آن وكيل شده بميرد، وكالت باطل مي شود.
مسأله 1806 : اگر انسان كسي را براي كاري وكيل كند و چيزي به عنوان مزد براي او قرار بگذارد، بعد از انجام آن كار، چيزي را كه قرار گذاشته بايد به
او بدهد.
مسأله 1807 : اگر وكيل در نگهداري مالي كه در اختيار اوست كوتاهي نكند و غير از تصرفي كه به او اجازه داده اند، تصرف ديگري در آن ننمايد و اتفاقاً آن مال از بين برود، لازم نيست عوض آن را بدهد و اگر وكيل ادعا كند كه مال بدون تجاوز و كوتاهي تلف شده، چنانچه بيّنه برخلافش نباشد، ادّعايش قبول مي شود.
مسأله 1808 : اگر وكيل در نگهداري مالي كه در اختيار اوست كوتاهي كند، يا غير از تصرفي كه به او اجازه داده اند تصرف ديگري در آن بنمايد و آن مال از بين برود، ضامن است، پس اگر لباسي را كه گفته اند بفروش، بپوشد و آن لباس تلف شود، بايد عوض آن را بدهد.
مسأله 1809 : اگر وكيل غير از تصرفي كه به او اجازه داده اند، تصرف ديگري در مال بكند، مثلاً لباسي را كه گفته اند بفروش، بپوشد و بعداً تصرفي را كه به او اجازه داده اند بنمايد، آن تصرف صحيح است.
مسأله 1810 : اگر وكيل در چيزي كه به وكالت خريده عيبي ببيند، لازم است آن معامله را از جهت خيار عيب فسخ كند، چه موكِّل حاضر باشد يا غايب و اگر موكِّل او را از فسخ كردن معامله منع كند، وكيل نمي تواند فسخ كند.
مسأله 1811 : زن مي تواند براي طلاق دادن زن ديگر شوهرش يا طلاق زن مرد ديگر وكيل شود، بلكه مي تواند براي طلاق خودش از طرف شوهرش وكيل شود.
احكام قرض