14_ زنی که با او لعان کرده است:
(مسئله 2895) اگر مرد با زن خود نزد حاکم شرع لعان کند ، آن زن بر آن مرد همیشه حرام می شود .
احکام متفرقه ازدواج
(مسئله 2896) اگر زن مسلمان پس از عقد مرتد (معنای مرتد در مسئله 3469 بیان شده است) شود دو صورت دارد:
اولاً: چنانچه پس از آن که شوهرش با او نزدیکی کرده مرتد شود یکی از دو حالت را دارد:
1_ اگر زن یائسه (به زنی که دیگر خون نمی بیند «یائسه» گویند) باشد ، عقد باطل می شود .
2_ اگر یائسه نباشد باید به دستوری که در احکام طلاق گفته می شود عدّه نگه دارد ؛ پس اگر در بین عدّه مسلمان شود عقد به قوت خود باقی است ؛ و اگر تا آخر عدّه مرتد بماند ، باطل است .
ثانیاً: چنانچه پیش از آن که با او نزدیکی کند مرتد شود _ چه یائسه باشد یا نباشد _ عقد باطل می شود .
(مسئله 2897) اگر مرد مسلمان پس از عقد مرتد شود یکی از دو صورت را دارد:
اولاً: چنانچه پدر یا مادرش یا هر دو هنگام انعقاد نطفه مسلمان بوده و خود او نیز پس از بالغ شدن اظهار اسلام کرده ولی بعد از عقد مرتد شده باشد ، زنش در هرحال بر او حرام می شود ؛ و زن باید به مقداری که در احکام طلاق گفته می شود عدّة وفات نگه دارد و بعد می تواند شوهر کند .
ثانیاً: چنانچه از پدر و مادر غیر مسلمان به دنیا آمده ولی خودش مسلمان شده بود دو حالت دارد:
1_ اگر پس از نزدیکی مسلمان شود ، چنانچه زن او یائسه باشد عقد باطل می شود . و چنانچه یائسه نباشد باید به مقداری که در احکام طلاق گفته می شود عدّه نگه دارد ؛ پس اگر پیش از تمام شدن عدّه ، شوهر او مسلمان شود عقد به قوت خود او باقی است ، هرچند بهتر است دوباره آن را بخوانند ؛ و اگر تا آخر عدّه مرتد بماند عقد باطل است .
2_ اگر پیش از نزدیکی مرتد شود _ چه زن او یائسه باشد یا نباشد _ عقد باطل می شود.
(مسئله 2898) کسی که از زنا به دنیا آمده اگر ازدواج کند و بچه ای از او به دنیا آید آن بچه حلال زاده است .
(مسئله 2899) اگر با زن بی شوهری که در عدّه نیست زنا کند می تواند با او ازدواج نماید ؛ ولی احتیاط واجب آن است که صبر کند تا آن زن حیض ببیند و پس از توبه او را عقد نماید . همچنین است بنا بر احتیاط اگر شخص دیگری بخواهد آن زن را عقد نماید .
(مسئله 2900) اگر کسی با زن بی شوهری که در عدّة کسی نیست زنا کند و بعد او را عقد نماید و پس از مدتی بچه ای از آنان به دنیا آید ، در صورتی که ندانند از نطفة حلال است یا حرام ، آن بچه حلال زاده است .
(مسئله 2901) هرگاه مرد در حال روزة ماه رمضان یا در حالی که همسرش حائض است با او نزدیکی نماید معصیت کرده ؛ ولی اگر بچه ای از آنان به دنیا آید حلال زاده است و از آنان ارث می برد . همچنین است اگر همسرش نفساء باشد و پیش از پاک شدن با او نزدیکی نماید یا مستحاضة متوسطه یا کثیره باشد _ که بنا بر احتیاط واجب پیش از غسل کردن زن نزدیکی با او جایز نیست _ همین حکم جاری می شود .
احکام شیر دادن (رضاع)
(مسئله 2902) اگر زن بچه ای را با شرایطی که در مسئله 2923 گفته می شود شیر دهد آن بچه به این افراد محرم می شود:
1_ خود زن ؛ و او را «مادر رضاعی» می گویند .
2_ شوهر زن که شیر متعلق به اوست ؛ و او را «پدر رضاعی» می گویند .
3_ پدر و مادر آن زن ، هر چه بالا روند ؛ اگر چه پدر و مادر رضاعی او باشند .
4_ بچه هایی که از آن زن به دنیا آمده اند یا به دنیا می آیند .
5_ بچه های اولاد آن زن ، هر چه پایین روند ؛ چه از اولاد او به دنیا آمده یا اولاد او آن بچه ها را شیر داده باشند .
6_ خواهر و برادر آن زن ، اگر چه رضاعی باشند ؛ یعنی به واسطة شیر خوردن با آن زن خواهر و برادر شده باشند ؛ به شرط این که شیر متعلق به یک مرد باشد .
7_ عمو و عمة آن زن ، اگر چه رضاعی باشند ، با شرط مذکور .
8 _ دایی و خالة آن زن ، اگر چه رضاعی باشند ، با شرط مذکور .
9_ اولاد شوهر آن زن که شیر متعلق به آن شوهر است ، هر چه پایین روند ؛ اگر چه اولاد رضاعی او باشند .
10_ پدر و مادر شوهر آن زن که شیر متعلق به آن شوهر است ، هر چه بالا روند .
11_ خواهر و برادر شوهری که شیر متعلق به اوست ؛ اگر چه خواهر و برادر رضاعی او باشند .
12_ عمو ، عمه ، دایی و خالة شوهری که شیر متعلق به اوست ، هرچه بالا روند ؛ اگر چه رضاعی باشند .
همچنین افراد دیگری نیز به واسطة شیردادن محرم می شوند که در مسائل آینده بیان می شود.
(مسئله 2903) اگر زن کودکی را با شرایطی که می آید شیر دهد ، پدر آن کودک نمی تواند با دخترهای آن زن و نیز با دخترهای شوهری که شیر متعلق به اوست ازدواج کند
بلکه احتیاط واجب آن است که دخترهای رضاعی او را هم برای خود عقد ننماید . ولی جایز است با دخترهای رضاعی آن زن ازدواج کند ؛ اگر چه احتیاط مستحب آن است که با آنان هم ازدواج نکند و نگاه محرمانه _ یعنی نگاهی که انسان می تواند به محرمهای خود کند _ نیز به آنان ننماید .
(مسئله 2904) اگر زنی بچة دختر خود را از شیر پدر آن دختر با شرایطی که می آید شیر دهد آن دختر که مادر بچه است بر شوهرش حرام می شود ؛ همچنین است اگر بچه ای را که شوهر دخترش از زن دیگر دارد شیر دهد . ولی اگر بچة پسر خود را شیر دهد زن پسرش که مادر آن طفل شیرخوار است بر شوهر خود حرام نمی شود .
(مسئله 2905) اگر زن پدرِ دختری کودک شیرخوار شوهر آن دختر را از شیر پدر آن دختر شیر دهد آن دختر به شوهرش حرام می شود ؛ خواه کودک از همان دختر یا از زن دیگر شوهر او باشد .
(مسئله 2906) پدر رضاعی کودک با خواهران نسبی کودک محرم نمی شوند ؛ هر چند احتیاط مستحب آن است که با آنان ازدواج ننماید . و نیز اولاد خویشان پدر رضاعی به خواهر و برادر آن کودک محرم نمی شوند .
(مسئله 2907) اگر زنی کودکی را شیر دهد به برادرهای آن کودک محرم نمی شود همچنین فرزندان و خویشان آن زن به برادر و خواهر آن کودک محرم نمی شوند .
(مسئله 2908) اگر انسان با زنی که دختری را شیر کامل داده ازدواج کند و نزدیکی نماید دیگر نمی تواند آن دختر را برای خود عقد کند ؛ همچنین اگر با دختری ازدواج کند _ هرچند نزدیکی نکرده باشد _ دیگر نمی تواند با زنی که آن دختر را شیر کامل داده ازدواج نماید .
(مسئله 2909) با دختری که مادر یا مادر بزرگ انسان او را شیر کامل داده نمی توان ازدواج کرد ؛ همچنین است دختری که زن پدر انسان از شیر پدر انسان آن دختر را شیر داده باشد . و چنانچه انسان دختر شیرخواری را برای خود عقد کند ، بعد مادر یا مادربزرگ یا زن پدر او از شیر همان پدر ، آن دختر را شیر دهد عقد باطل می شود .
(مسئله 2910) با دختری که خواهر یا زنِ برادر انسان از شیر برادرش او را شیر کامل داده نمی توان ازدواج کرد ؛ همچنین است اگر خواهر زاده یا برادرزاده یا نوة خواهر یا نوة برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد .
(مسئله 2911) اگر زن از شیر شوهر خود کودکی را شیر دهد و بعد از آن شوهر دیگری کند و از شیر دوم کودک دیگری را شیر دهد ، آن دو کودک به یکدیگر محرم نمی شوند ؛ اگر چه بهتر است با هم ازدواج نکنند و نگاه محرمانه به
یکدیگر ننمایند .
(مسئله 2912) اگر زن از شیر یک شوهر چندین کودک را شیر دهد همة آنان به یکدیگر و به شوهر و به زنی که آنان را شیر داده محرم می شوند ؛ همچنین اگر کسی چند زن داشته باشد و هرکدام آنان با شرایطی که می آید کودکی را شیر دهند همة آنها به یکدیگر و به آن مرد و به همة آن زنها محرم می شوند .
(مسئله 2913) اگر زنی از شیر یک شوهر پسر و دختری را به طور کامل شیر دهد ، خواهر و برادر آن دختر به خواهر و برادر آن پسر محرم نمی شوند ؛ هرچند احتیاط مستحب آن است که با یکدیگر ازدواج نکنند .
(مسئله 2914) اگر زن از شیر شوهر خود یکی از این افراد را شیر دهد ، شوهرش بر او حرام نمی شود ولی بهتر است احتیاط نمایند:
1_ برادر و خواهر خود 2_ عمو و عمه و دایی و خالة خود 3_ اولاد عمو و دایی خود 4_ برادرزادة خود 5 _ برادر یا خواهر شوهر خود 6_ خواهرزاده یا خواهرزادة شوهر خود 7_ عمو و عمه و دایی و خالة شوهر خود 8 _ نوة زن دیگر شوهر خود .
(مسئله 2915) زنی که برادر کسی را شیر داده به او محرم نمی شود ؛ اگر چه احتیاط مستحب آن است که با او ازدواج نکند .
(مسئله 2916) اگر زنی دختر عمه یا دخترخالة کسی را شیر دهد به او محرم نمی شود ولی احتیاط مستحب آن است که از ازدواج با او خودداری نماید .
(مسئله 2917) انسان نمی تواند بدون اجازة همسر خود با زنهایی که به واسطة شیر خوردن خواهرزاده یا برادرزادة همسرش شده اند ازدواج کند ؛ و نیز بنا بر احتیاط واجب نمی تواند با دختر ، خواهر ، مادر و مادربزرگ رضاعی پسری که خود انسان با او لواط کرده ازدواج نماید .
(مسئله 2918) اگر به واسطة شیر دادن حق شوهر از بین نرود ، زن می تواند بدون اجازة شوهر بچة فرد دیگری را شیر دهد ؛ ولی جایز نیست بچه ای را شیر دهد که به واسطة شیر دادن به او به شوهر خود حرام می شود .
(مسئله 2919) انسان نمی تواند با دو خواهر _ اگر چه رضاعی باشند _ ازدواج کند ؛ و چنانچه دو زن را عقد کند و بعد بفهمد خواهر بوده اند ، در صورتی که عقد آنان در یک وقت بوده بنا بر احتیاط واجب هر دو باطل است ؛ و اگر در یک وقت نبوده عقد اولی صحیح و عقد دومی باطل است .
(مسئله 2920) اگر کسی بخواهد زن برادرش به او محرم شود می تواند دختر شیرخواری را با شرایطی که در مسئله 2863 گفته شد برای خود عقد کند و با شرایطی که در مسئله 2923 بیان می شود زن برادرش آن دختر را شیر دهد ، که در این صورت عقد دختر باطل و برای او محرم و حرام همیشگی می گردد و زن
برادرش نیز به او محرم می شود .
(مسئله 2921) مستحب است زنان از شیردادن به هر کودکی پرهیز کنند ؛ زیرا ممکن است فراموش کرده و باعث ازدواج دو محرم با یکدیگر شوند .
(مسئله 2922) مستحب است کسانی که با شیرخوردن خویشاوند می شوند به یکدیگر احترام کنند ؛ ولی از یکدیگر ارث نمی برند و حقوق خویشاوندی که انسان با خویشان خود دارد برای آنان ثابت نیست .
شرایط شیر دادنی که علت مَحرم شدن است
(مسئله 2923) شیر دادنی که علت محرم شده است نُه شرط دارد:
1_ کودک ، شیر زن زنده را بخورد .
2_ شیر از زایمان باشد ، نه این که به واسطة مکیدن شیر در پستان پدیدار شود و کودک از آن استفاده نماید .
3_ شیر آن زن از ازدواج حلال باشد ؛ پس اگر شیر کودکی را که از زنا به دنیا آمده به کودکی دیگر بدهند ، به واسطة آن شیر کودک به کسی محرم نمی شود .
4_ کودک شیر را از پستان بمکد ، نه آن که در گلوی او بریزند یا بدوشند و به وسیلة دیگری به او بخورانند ؛ هر چند احتیاط خوب است .
5_ شیر خالص باشد ، نه آن که با چیز دیگر آمیخته شود ؛ مگر آن که آنچه با شیر مخلوط شده به گو نه ای کم باشد که در شیر مستهلک شود .
6_ شیر از یک شوهر باشد ؛ پس اگر زن شیردهی طلاق گرفته و بعد از آن شوهر دیگری اختیار کند و از او آبستن شود و تا موقع زاییدن شیری که از شوهر اول داشته باقی باشد و مقداری پیش از زاییدن از شیر شوهر اول و مقداری پس از زاییدن از شیر شوهر دوم به کودک بدهد آن کودک به کسی محرم نمی شود .
7_ کودک به علت بیماری شیر را برنگرداند ؛ و در صورتی که شیر را برگرداند بنا بر احتیاط واجب کسانی که به واسطة شیر خوردن به آن کودک محرم می شوند با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه نیز به او ننمایند .
8 _ کودک یا پانزده مرتبه یا یک شبانه روز به طور پیوسته و بدون آن که شیر زن دیگر یا غذای دیگر خورده باشد از آن زن شیر سیر بخورد و یا مقداری به او شیر دهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است ؛ بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند بنا بر احتیاط کسانی که به واسطة شیر خوردن به او محرم می شوند با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه نیز به او ننمایند .
9_ کودک شیر را پیش از تمام شدن سال دوم خورده باشد ؛ پس اگر تمام شیر یا بعضی از آن بعد از دوسال باشد اثری ندارد ؛ ولی چنانچه از موقع زاییدنِ زن شیرده بیشتر از دو سال گذشته و شیر او باقی باشد و کودکی را شیر دهد ، بنا بر احتیاط واجب کسانی که به واسطة شیر خوردن به او محرم می شوند با او ازدواج
نکنند و نگاه محرمانه نیز به او ننمایند .
(مسئله 2924) باید کودک در بین یک شبانه روز غذا یا شیر زنِ دیگر را نخورد ؛ ولی اگر کمی غذا بخورد که نگویند در آن بین غذا خورده اشکال ندارد . و نیز باید پانزده
مرتبه را از شیر یک زن بخورد و در بین پانزده مرتبه شیر زن دیگر را نخورد و در هر دفعه بدون فاصله شیر کامل بخورد ؛ ولی اگر در بین شیر خوردن نفس تازه کند یا کمی صبر کند به طوری که از ابتدای پستان به دهان گرفتن تا وقتی که سیر می شود یک دفعه حساب شود اشکال ندارد .
(مسئله 2925) اگر کسی دو زن داشته باشد و یکی از آنان کودکی را مثلاً هشت مرتبه و دیگری هفت مرتبه شیر دهد آن کودک به کسی محرم نمی شود .
(مسئله 2926) محرمیت با واسطة شیرخوارگی به دو راه ثابت می شود:
1_ خبر دادن عده ای که از گفتة آنان یقین یا اطمینان پیدا می شود .
2_ شهادت دو مرد عادل یا چهار زن عادل یا یک مرد و دو زن عادل ، در صورتی که شرایط شیر دادن را _ که گفته شد _ بدانند و خصوصیات آن را نیز بگویند ؛ ولی اگر معلوم باشد که شرایط را می دانند و در عقیده و نحوة شهادت با هم اختلاف ندارند و با مرد و زن هم در عقیده مخالفت ندارند لازم نیست شرایط را شرح دهند .
(مسئله 2927) اگر شک کنند کودک به مقداری که علت محرم شدن است شیر خورده یا نه ، یا گمان داشته باشند که به آن مقدار شیر خورده ، کودک به کسی محرم نمی شود ؛ هر چند بهتر است احتیاط کنند .
تلقیح
(مسئله 2928) «تلقیح» آن است که منی مرد را در رحم زن تزریق نمایند ؛ و این عمل در مواردی جایز و در مواردی حرام می باشد .
(مسئله 2929) اگر مرد منی خود را در رحم همسر خود وارد نماید _ با هر وسیله ای که باشد _ اشکال ندارد ؛ ولی باید از مقدمات حرام پرهیز نمایند . پس اگر مرد با رضایت همسر این کار را خودش انجام دهد و منی خود را به شکل حلالی به دست آورد و در رحم او تزریق نماید مانعی ندارد ، و نوزاد حلال زاده و وابسته به همان زن و مرد می باشد .
(مسئله 2930) اگر منی مرد را در رحم همسرش وارد نمایند _ هر چند مقدمات آن حرام باشد _ و از آن بچه ای متولد شود ، بدون اشکال کودک متعلق به آن زن و مرد است و همة احکام فرزند بر او جاری می شود ؛ یعنی هم محرم است و هم ارث می برد .
(مسئله 2931) جایز نیست منی مرد اجنبی را وارد رحم زن اجنبی نمایند؛ چه با اجازة زن باشد یا بدون اجازه ، و چه شوهر داشته باشد یا نداشته باشد ، چه با اجازة شوهر باشد یا بدون اجازه .
(مسئله 2932) اگر منی مردی را داخل رحم زن اجنبی نمایند و بر اثر آن
بچه ای به دنیا آید دو صورت دارد:
1_ اگر این کار با علم و عمد صورت گرفته باشد ، باید در تمام مسائل احتیاط شود . ولی اگر بچه دختر باشد نمی تواند با مرد صاحب منی و مردان دیگری که اگر به عقد صحیح بود محرم او می شدند ازدواج کند ؛ و اگر بچه پسر باشد نمی تواند با مادرش و نیز با زنان دیگری که اگر به عقد صحیح بود محرم او می شدند ازدواج نماید .
2_ اگر این عمل از روی شبهه انجام گرفته باشد _ مثلاً مرد گمان می کرده که زن خودش می باشد و زن نیز گمان می کرده منی شوهر خودش است و بعد از عمل معلوم شود چنین نبوده _ بچه شرعاً از مرد صاحب منی و آن زن است و تمام احکام فرزندی را دارا می باشد .
(مسئله 2933) اگر جنینی را در حالی که نطفه است یا به صورت علقه یا مضغه و یا بعد از دمیده شدن روح در آن به رحم زن دیگری منتقل کنند و در آن رحم رشد و پرورش یابد و متولد شود ، زن اولی در جمیع احکام مادر او می باشد ؛ و زن دومی در غیر احکام محرمیت و ازدواج مادر او محسوب نمی شود و در احکام محرمیت و ازدواج باید احتیاط شود . در هر صورت ولد مال صاحب ماء است چه در رحم انسان باشد و چه در رحم مصنوعی و اگر ولد امتزاج یافته از ماء زوجیتی باشد مربوط به هر دو تا می باشد .
تلقیح مصنوعی
(مسئله 2934) اگر تلقیح مصنوعی از شیرة گیاه و میوه و از حبوبات صورت گیرد ،
منشأ تکون انسان شود ، فقط به مادر ملحق می شود و فرزند او به حساب می آید .
(مسئله 2935) اگر نطفة رجل در رحم مصنوعی منشأ تکون انسان گردد فقط به رجل ملحق می شود و مادری برای او نیست .
(مسئله 2936) اگر از شیرة گیاه و دانة حبوبات در رحم مصنوعی رشد پیدا کند و انسان شود به هیچ کس ملحق نمی شود ، نه به پدری و نه به مادری .
(مسئله 2937) اگر از ماء رجل در رحم مصنوعی دختر و پسری رشد کند فقط با هم خواهر و برادر پدری می شوند بدون برادر و خواهر مادری و ازدواج با یکدیگر جایز نمی باشد و از هم ارث می برند .
(مسئله 2938) اگر از مواد مصنوعی در رحم زن پسر و دختر رشد کند با هم خواهر و برادر مادری می شوند بدون پدری و ازدواج با یکدیگر ممنوع و از همدیگر ارث می برند.
(مسئله 2939) اگر نطفة مصنوعی در رحم مصنوعی دختر و پسر شوند باهم هیچ گونه نسبت برادری و خواهری و محرمیت ندارند ، می توانند باهم ازدواج کنند و حرمت نکاح در میان آنها جاری نمی باشد ولو هر دو تا از دانة میوة واحد مثلاً از دانة سیب واحد به وجود آمده باشند و از یکدیگر ارث هم نمی برند .
سقط جنین
(مسئله 2940) سقط کردن جنین مطلقا _ چه روح در آن دمیده باشد یا نه و چه جنین از حلال باشد یا از زنا _ حرام است و دیه نیز دارد ؛ ولی اگر روح در جنین دمیده نشده باشد و به تشخیص پزشک حاذق و موثق زنده ماندن مادر متوقف بر سقط آن باشد ، یا این که بقای آن در رحم مستلزم نقص عضو یا درد غیر قابل تحمل برای مادر باشد و زنده نگاه داشتن در خارج رحم نیز میسر نباشد اشکال ندارد ؛ هر چند در این صورت باید دیة آن را بپردازد ، و دیة سقط جنین در احکام دیات گفته می شود .
(مسئله 2941) اگر حکومت صالح و شرعی احیانا مصلحت جامعه را در کنترل و تنظیم خانواده تشخیص دهد ، تشویق جامعه نسبت به آن با راهنمایی راههای حلال و منع از راههای حرام _ از قبیل سقط کردن جنین _ مانعی ندارد ؛ ولی الزام افراد به محدود نمودن نسل جایز نیست .
(مسئله 2942) عقیم کردن زن و مرد چنانچه به طور دائمی و کلی باشد محل اشکال است ، مگر در موارد ضرورت ، یعنی مواردی که معالجه و سلامت زن یا مرد منحصرا متوقف بر آن باشد یا بدانند بچه ای که ممکن است متولد شود عقب ماندة جسمی یا ذهنی خواهد بود .
(مسئله 2943) جلوگیریهای موقت به وسیلة قرص یا آمپول _ با تجویز پزشک متخصص _ و نیز با بیرون ریختن نطفه توسط مرد یا استفاده از وسایل جلوگیری اشکال ندارد . همچنین بستن لوله های مرد یا زن اگر به طور موقت باشد در حال ضرورت و ناچاری بدون اشکال است ؛ و در حال غیر ضرورت اگر عمل جراحی به وسیلة جنس مخالف صورت نگیرد و مستلزم نگاه کردن به عورت یا لمس آن توسط کسی که نگاه و لمس او حرام است نباشد اشکال ندارد .
(مسئله 2944) بیرون ریختن نطفه در حال نزدیکی توسط شوهر در مورد زن دائمی بدون رضایت او مکروه است ؛ و در مورد متعه اشکال ندارد . ولی زن _ دائمی باشد یا متعه _ حق ندارد بدون رضایت شوهر کاری کند که نطفة او بیرون بریزد ؛ مگر در موردی که بیرون نریختن نطفه موجب بچه دار شدن شود و زن نسبت به آن شرعا معذور باشد .
حقوق متقابل پدر و مادر و فرزند