مطهرات (پاک کننده ها)
اشاره
مسأله 149 ) دوازده چیز نجاست را پاک می کند و آن ها را مطهّرات می گویند:
آب؛ زمین؛ آفتاب؛ استحاله انقلاب؛ انتقال؛ اسلام؛ تبعیّت؛ برطرف شدن عین نجاست؛ استبرای حیوان نجاست خوار؛ غائب شدن مسلمان؛ خارج شدن خون متعارف از ذبیحه؛ احکام این ها در مسائل آینده گفته می شود.
1. آب
مسأله 150 ) آب با چهار شرط چیز نجس را پاک می کند:
اوّل: مطلق باشد، پس آب مضاف مانند گلاب و عرق بید، چیز نجس را پاک نمی کند.
دوم: پاک باشد.
سوم: وقتی چیز نجس را می شویند آب مضاف نشود و در شستنی که پس از آن شستن دیگر لازم نیست، باید بو یا رنگ یا مزه نجاست هم نگیرد، و در غیر آن شستن، تغییر ضرر ندارد، مثلاً چیزی را با آب کرّ یا قلیل بشوید، و دو دفعه شستن لازم باشد، در دفعه اوّل اگرچه تغییر کند، و در دفعه دوم با آبی تطهیر کند که تغییر نکند، پاک می شود.
چهارم: پس از آب کشیدن چیز نجس، عین نجاست در آن نباشد. پاک شدن نجس با آب قلیل یعنی آب کمتر از کرّ شرط های دیگری هم دارد که بعداً گفته می شود.
مسأله 151 ) ظرف نجس را با آب قلیل باید سه مرتبه شست. در کر و جاری یک مرتبه کافی است، ولی ظرفی را که سگ از آن آب یا چیز روان دیگری خورده، باید اوّل با خاک و با ریختن مقداری آب پاک خاک مالی کرد. بنابراحتیاط خاک باید پاک باشد، سپس آب بریزند که خاک زائل شود و بعد یک مرتبه در کرّ یا جاری یا دو مرتبه با آب قلیل شست. همچنین ظرفی را که سگ لیسیده یا آب دهانش در آن ریخته شود، بنابراحتیاط واجب باید پیش از شستن خاک مالی کرد.
مسأله 152 ) اگر دهانه ظرفی که سگ دهن زده، تنگ باشد، باید خاک را در آن بریزند و مقداری آب ریخته، با شدت حرکت دهند تا خاک به همه ظرف برسد و سپس به ترتیبی که ذکر شد، بشویند.
مسأله 153 ) ظرفی را که خوک بلیسد یا از آن چیز روانی بخورد، همچنین اگر موش صحرایی در آن مرده باشد، با آب قلیل باید هفت مرتبه شست. در کر و جاری یک مرتبه کافی است و لازم نیست آن را خاک مالی کنند، اگرچه احتیاط مستحب آن است که خاک مالی شود.
مسأله 154 ) اگر بخواهند ظرفی را که به شراب نجس شده، با آب قلیل آب بکشند، سه مرتبه کافی است بنابر احتیاط مستحب هفت مرتبه بشویند.
مسأله 155 ) کوزه ای که از گِل نجس ساخته شده و یا آب نجس در آن فرو رفته، اگر در آب کرّ یا جاری بگذارند، به هر جای آن که آب برسد، پاک می شود. اگر بخواهند باطن آن هم پاک شود، باید به قدری در آب کرّ یا جاری بماند که آب به تمام آن فرو رود اما نفوذ آب به داخل آن، مشکل است.
مسأله 156 ) ظرف نجس را با آب قلیل دو جور می شود آب کشید:
یکی آن که سه مرتبه پُر و خالی کنند، دیگر آن که سه دفعه قدری آب در آن بریزند و در هر دفعه آب را طوری بگردانند که به جاهای نجس ظرف برسد و بیرون بریزند.
مسأله 157 ) اگر ظرف بزرگی مثل پاتیل و خُمره نجس شود، چنانچه سه مرتبه آن را از آب پر و خالی کنند، پاک می شود. همچنین است اگر سه مرتبه از بالا به پایین یا از پایین به بالا آب در آن بریزند، به طوری که تمام اطراف آن را بگیرد و هر دفعه آبی که ته آن جمع می شود بیرون آورند. احتیاط واجب آن است در هر دفعه ظرفی که با آن آب ها را بیرون می آورند، آب بکشند.
مسأله 158 ) اگر مِسِ نجس و مانند آن را آب کنند و آب بکشند، ظاهرش پاک می شود.
مسأله 159 ) تنوری که با بول نجس شده است، اگر دو مرتبه از بالا آب در آن بریزند به طوری که تمام اطراف آن را بگیرد، پاک می شود. در غیر بول اگر پس از
برطرف شدن نجاست یک مرتبه به دستوری که گفته شد، آب در آن بریزند کافی است. بهتر است که گودالی ته آن بکَنند تا آبها در آن جمع شود و بیرون بیاورند، سپس گودال را با خاک پاک پر کنند.
مسأله 160 ) اگر چیز نجس را پس از برطرف کردن عین نجاست یک مرتبه در آب کرّ یا جاری فرو برند که آب به تمام جاهای نجس آن برسد، پاک می شود. در فرش و لباس و مانند این ها فشار لازم نیست.
مسأله 161 ) اگر بخواهند چیزی را که به بول نجس شده با آب قلیل آب بکشند، چنانچه یک مرتبه آب روی آن بریزند و از آن جدا شود، در صورتی که بول در آن نمانده باشد، یک مرتبه دیگر که آب روی آن بریزند پاک می شود، ولی در لباس و فرش و مانند این ها باید پس از هر دفعه فشار دهند تا غُساله آن بیرون آید (غُساله، آبی است که معمولاً در وقت شستن و پس از آن، از چیزی که شسته می شود، خود به خود یا به وسیله فشار می ریزد).
مسأله 162 ) اگر چیزی با بول پسر شیرخواری که غذاخور نشده و شیر خوک و زن کافر نخورده و نجس بیرونی به آلتش نرسیده نجس شود، چنانچه یک مرتبه آب روی آن بریزند که به تمام جاهای نجس برسد، پاک می شود. ولی احتیاط مستحب آن است که یک مرتبه دیگر هم آب روی آن بریزند. در لباس و فرش و مانند این ها فشار لازم نیست.
مسأله 163 ) اگر چیزی با غیر بول نجس شود، چنانچه پس از برطرف کردن نجاست یک مرتبه آب روی آن بریزند و از آن جدا شود، پاک می گردد. نیز اگر در دفعه اوّلی که آب روی آن می ریزند، نجاست آن برطرف شود و پس از برطرف شدن نجاست آب روی آن بیاید، پاک می شود. ولی در هر صورت لباس و مانند آن را باید فشار دهند تا غُساله بیرون آید.
مسأله 164 ) اگر حصیر نجس را که با نخ بافته شده در آب کرّ یا جاری فرو برند، پس از برطرف شدن عین نجاست پاک می شود. ولی اگر بخواهند آن را با آب قلیل آب بکشند، بنابراحتیاط واجب باید هر گونه که ممکن است اگرچه با لگد کردن باشد، فشار دهند که غُساله آن جدا شود.
مسأله 165 ) اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند این ها نجس شود، با فرو بردن در کرّ و جاری پاک می گردد. اگر باطن آن ها نجس شود، پاک شدن شان مشکل است، مگر این که اطمینان پیدا شود که آب کرّ و یا جاری به باطن آن ها رسیده است.
مسأله 166 ) اگر انسان شک کند که آب نجس به باطن صابون رسیده، باطن آن پاک است.
مسأله 167 ) اگر ظاهر برنج و گوشت یا چیزی مانند این ها نجس شده باشد، چنانچه آن را در ظرفی بگذارند و سه مرتبه آب روی آن بریزند و خالی کنند، پاک می شود و ظرف آن هم پاک می گردد. ولی اگر بخواهند لباس یا چیزی را که فشار لازم دارد در ظرفی بگذارند و آب بکشند، باید آن را فشار دهند و ظرف را کج کنند تا غُساله ای که جمع شده، بیرون بریزد.
مسأله 168 ) لباس نجسی را که با نیل و مانند آن رنگ شده، اگر در آب کرّ یا جاری فرو برند و آب پیش از آن که به واسطه رنگ پارچه مضاف شود، به تمام آن برسد، لباس پاک می شود، اگرچه موقع فشار دادن، آب مضاف یا رنگین از آن بیرون آید.
مسأله 169 ) اگر لباسی را در کر یا جاری آب بکشند و بعد مثلاً لجن آب را در آن ببینند، چنانچه احتمال ندهند که از رسیدن آب جلوگیری کرده، لباس پاک است.
مسأله 170 ) خُرده گِل یا صابونی که پس از آب کشیدن لباس و مانند آن، دیده شود، پاک است. ولی اگر آب نجس به باطن آن ها رسیده باشد، ظاهرشان پاک و باطن آن ها نجس است.
مسأله 171 ) هر چیز نجس، تا عین نجاست را از آن برطرف نکنند، پاک نمی شود. ولی اگر بو یا رنگ یا مزه نجاست در آن مانده باشد، اشکال ندارد. پس اگر خون را از لباس برطرف کنند و لباس را آب بکشند و رنگ خون در آن بماند، پاک می باشد. اما چنانچه به واسطه بو یا رنگ یا مزه یقین کنند یا احتمال دهند که ذرّه های نجاست در آن چیز مانده، نجس است.
مسأله 172 ) اگر نجاست بدن را در آب غیر قلیل برطرف کنند، بدن پاک می شود و بیرون آمدن و دوباره در آب رفتن لازم نیست.
مسأله 173 ) غذای نجسی که لای دندانها مانده، اگر آب در دهان بگردانند و به تمام غذای نجس برسد، پاک می شود. در جایی که تعدّد لازم است، باید متعدد آب بگردانند تا به تمام غذای نجس برسد.
مسأله 174 ) اگر موی سر و صورت را با آب قلیل آب بکشند، بنابراحتیاط باید آن را فشار دهند تا غُساله جدا شود.
مسأله 175 ) اگر جایی از بدن یا لباس را با آب قلیل آب بکشند، اطراف آن جا که متصل به آن قسمت از بدن یا لباس است و معمولاً موقع آب کشیدن آب به آن ها سرایت می کند، با پاک شدن جای نجس پاک می شود. به این معنی که آب کشیدن اطراف، جداگانه لازم نیست، بلکه اطراف و محل نجس با آب کشیدن با هم پاک می شوند، همچنین است اگر چیز پاکی را پهلوی چیز نجس بگذارند و روی هر دو آب بریزند. پس اگر برای آب کشیدن یک انگشت نجس، روی همه انگشت ها آب بریزند و آب نجس به همه آن ها برسد، پس از پاک شدن انگشت نجس، تمام انگشت ها پاک می شوند.
مسأله 176 ) گوشت و دُنبه ای که نجس شده، مثل چیزهای دیگر آب کشیده می شود. همچنین است اگر بدن یا لباس، چربی کمی داشته باشد که از رسیدن آب به آن ها جلوگیری نکند.
مسأله 177 ) اگر ظرف یا بدن نجس باشد و سپس به طوری چرب شود که از رسیدن آب به آن ها جلوگیری بکند، چنانچه بخواهند ظرف و بدن را آب بکشند، باید چربی را برطرف کنند تا آب به آن ها برسد.
مسأله 178 ) آب شیری که متصل به کرّ است، حکم کرّ را دارد.
مسأله 179 ) اگر چیزی را آب بکشد و یقین کند پاک شده و سپس شک کند که عین نجاست را از آن برطرف کرده یا نه، باید دوباره آن را آب بکشد و یقین کند که عین نجاست برطرف شده است.
مسأله 180 ) زمینی که آب روی آن جاری نمی شود، اگر نجس شود، با آب قلیل پاک نمی گردد. ولی زمینی که روی آن شِن یا ریگ باشد، چون آبی که روی آن می ریزند، جدا شده و در شن و ریگ فرو می رود، با آب قلیل پاک می شود. اما زیر ریگ ها نجس می ماند.
مسأله 181 ) زمین سنگ فرش و آجرفرش و زمین سختی که آب در آن فرو نمی رود، اگر نجس شود، با آب قلیل پاک می گردد. ولی باید به قدری آب روی آن بریزند که جاری شود. چنانچه آبی که روی آن ریخته اند، از سوراخی بیرون رود، همه زمین پاک می شود. اگر بیرون نرود، جایی که آب ها جمع می شود، نجس می ماند. برای پاک شدن آن جا باید گودالی بکَنند که آب در آن جمع شود، سپس آب را بیرون بیاورند و گودال را با خاک پاک پر کنند. آسان تر این است که آب غُساله را جمع کرده و دور بریزند.
مسأله 182 ) اگر ظاهر نمک سنگ و مانند آن نجس شود، با آب کم تر از کر هم -در صورتی که به محض برخورد با آن مضاف نشود - پاک می شود.
مسأله 183 ) اگر شکر آب شده نجس را قند بسازند و در آب کر یا جاری بگذارند، پاک نمی شود.
2. زمین
مسأله 184 ) زمین با سه شرط کف پا و ته کفش را که با راه رفتن نجس شده، پاک می کند:
اوّل: زمین پاک باشد.
دوم: خشک باشد.
سوم: اگر عین نجس مثل خون و بول، یا متنجّس مثل گِلی که نجس شده در کف پا و ته کفش باشد، به واسطه راه رفتن یا مالیدن پا به زمین برطرف شود. نیز زمین باید خاک یا سنگ یا آجرفرش و مانند این ها باشد. با راه رفتن روی فرش و حصیر و سبزه، کف پا و ته کفش نجس پاک نمی شود.
مسأله 185 ) پاک شدن کف پا و ته کفش نجس، به واسطه راه رفتن روی آسفالت و روی زمینی که با چوب فرش شده، مشکل است.
مسأله 186 ) برای پاک شدن کف پا و ته کفش بهتر است پانزده ذراع دست یا مانند آن راه بروند (ذراع دست حدود نیم متر است)، اگرچه به کمتر از این مقدار هم نجاست پاک شود.
مسأله 187 ) لازم نیست کف پا و ته کفش نجس تر باشد، بلکه اگر خشک هم باشد، با راه رفتن پاک می شود.
مسأله 188 ) علاوه بر کف پا یا ته کفش نجس، مقداری از اطراف آن هم که معمولاً به گِل آلوده می شود، با شرایط ذکر شده در مسأله «184» پاک می شود.
مسأله 189 ) کسی که با دست و زانو راه می رود، اگر کف دست یا زانوی او نجس شود، پاک شدن دست و زانوی او با راه رفتن مشکل است، همچنین است ته عصا و ته پای مصنوعی و نعل چهارپایان و چرخ اتومبیل و دُرشکه و مانند این ها.
مسأله 190 ) اگر پس از راه رفتن، بو یا رنگ یا ذرّه های کوچکی از نجاست که دیده نمی شود و معمولاً بدون آب برطرف نمی گردد، در کف پا یا ته کفش بماند، اشکال ندارد، اگرچه احتیاط مستحب آن است به قدری راه روند که آن ها هم برطرف شوند.
مسأله 191 ) داخل کفش و مقداری از کف پا که به زمین نمی رسد، به واسطه راه رفتن پاک نمی شود. پاک شدن کف جوراب به واسطه راه رفتن مشکل است.
3. آفتاب
مسأله 192 ) آفتاب، زمین و ساختمان و چیزهائی که مانند در و پنجره در ساختمان به کار برده شده و همچنین میخی را که به دیوار کوبیده اند، با پنج شرط پاک می کند:
اوّل: چیز نجس به طوری تر باشد که اگر چیز دیگری به آن برسد، تر شود. پس اگر خشک باشد باید به وسیله ای آن را تر کنند تا آفتاب خشک کند.
دوم: آن که اگر عین نجاست در آن باشد، پیش از تابیدن آفتاب آن را برطرف کنند.
سوم: چیزی از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند، پس اگر آفتاب از پشت پرده یا ابر یا شیشه و مانند این ها بتابد و چیز نجس را خشک کند، پاک نمی شود. ولی اگر ابر به قدری نازک باشد که از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند، اشکال ندارد.
چهارم: آفتاب به تنهایی چیز نجس را خشک کند، پس اگر مثلاً چیز نجس به واسطه باد و آفتاب خشک شود، پاک نمی گردد. ولی اگر باد به قدری کم باشد که نگویند به خشک شدن نجس کمک کرده، اشکال ندارد.
پنجم: آفتاب مقداری از بنا و ساختمان را که نجاست به آن فرو رفته، یک مرتبه خشک کند. پس اگر یک مرتبه بر زمین و ساختمان نجس بتابد و روی آن را خشک کند و دفعه دیگر زیر آن را خشک نماید، فقط روی آن پاک می شود و زیر آن نجس می ماند.
مسأله 193 ) آفتاب، حصیر نجس را بنابراحتیاط واجب پاک نمی کند، همچنین اگر یک طرف آن را خشک کند، پاک شدن طرف دیگر آن مشکل است، ولی پاک شدن درخت و گیاه به واسطه آفتاب تا وقتی که متصل به زمین است، اشکال ندارد.
مسأله 194 ) اگر آفتاب به زمین نجس بتابد، سپس انسان شک کند که زمین موقع تابیدن آفتاب تر بوده یا نه، یا تری آن به واسطه آفتاب خشک شده یا نه، زمین نجس است، همچنین است اگر شک کند که پیش از تابش آفتاب عین نجاست از آن برطرف شده یا نه، یا شک کند که چیزی مانع تابش آفتاب بوده یا نه.
مسأله 195 ) اگر آفتاب به یک طرف دیوار نجس بتابد، طرفی که آفتاب به آن نتابیده، پاک نمی شود.
4. استحاله
مسأله 196 ) اگر جنس چیز نجس طوری عوض شود که به صورت شیء پاکی درآید، پاک می شود مثل آن که چوب نجس بسوزد و خاکستر گردد یا سگ در نمک زار فرو رود و نمک شود. ولی اگر جنس آن عوض نشود -مثل آن که گندم نجس را آرد کنند یا نان بپزند- پاک نمی شود.
مسأله 197 ) کوزه گِلی و مانند آن که از گل نجس ساخته شده و ذغالی که از چوب نجس درست شده، نجس است.
مسأله 198 ) چیز نجسی که معلوم نیست استحاله شده، نجس است.
5. انقلاب
مسأله 199 ) اگر شراب به خودی خود یا به واسطه ریختن چیزی مثل سرکه و نمک در آن، سرکه شود پاک می گردد.
مسأله 200 ) شرابی که از انگور نجس و مانند آن درست کنند یا نجاست دیگری به آن برسد، با سرکه شدن پاک نمی شود.
مسأله 201 ) سرکه ای که از انگور و کشمش و خرمای نجس درست کنند، نجس است.
مسأله 202 ) اگر پوشال زیرِ انگور یا خرما داخل آن ها باشد و سرکه بریزند ضرر ندارد. ولی احتیاط آن است که تا خرما و کشمش و انگور سرکه نشده، خیار و بادنجان و مانند این ها در آن نریزند.
مسأله 203 ) آب انگوری که به آتش جوش آمده، تا مست کننده نباشد، پاک است. ولی خوردن آن حرام است. باید آن قدر بجوشد که دو قسمت آن کم شود و یک قسمت آن بماند -یعنی ثلثان شود- در این صورت خوردن آن حلال است. ولی اگر به خودی خود جوش بیاید، بنابراحتیاط نجس است و فقط به سرکه شدن پاک و حلال می شود.
مسأله 204 ) اگر دو قسمت آب انگور بدون جوش آمدن کم شود، چنانچه باقیمانده آن جوش بیاید پاک است و خوردنش حلال است. در صورتی که آب انگور صدق بکند، با جوشیدن حرام می شود.
مسأله 205 ) آب انگوری که معلوم نیست جوش آمده یا نه، حلال است. ولی اگر جوش بیاید تا انسان یقین نکند که دو قسمت آن کم شده، حلال نمی شود.
مسأله 206 ) اگر مثلاً در یک خوشه غوره یک دانه یا دو دانه انگور باشد، چنانچه به آبی که از آن خوشه گرفته می شود، آب غوره بگویند و اثری از شیرینی انگور در آن نباشد و بجوشد، خوردن آن حلال است.
مسأله 207 ) اگر یک دانه انگور در چیزی که به آتش می جوشد بیفتد و بجوشد و از بین نرود، واجب است که از خوردن آن دانه خودداری کنند.
مسأله 208 ) اگر بخواهند در چند دیگ شیره بپزند، بهتر است کفگیری را که در دیگ جوش آمده زده اند، در دیگی که جوش نیامده نزنند. اگر همه جوش آمده باشد، بهتر آن است کفگیر دیگی را که ثُلثان نشده، در دیگی که ثُلثان شده، نزنند.
مسأله 209 ) چیزی که معلوم نیست غوره است یا انگور، اگر جوش بیاید، حرام نمی شود.
6. انتقال
مسأله 210 ) اگر خون بدن انسان یا خون حیوانی که خون جهنده دارد، یعنی حیوانی که وقتی رگ آن را ببرند، خون از آن جستن می کند، به بدن حیوانی که خون جهنده ندارد برود و خون آن حیوان حساب شود پاک می گردد و این را انتقال گویند، پس خونی که زالو از انسان می مکد، چون خون زالو به آن گفته نمی شود و می گویند خون انسان است، نجس می باشد.
مسأله 211 ) اگر کسی پشه ای را که روی بدنش نشسته بکشد و نداند خونی که از پشه بیرون آمده، از او مکیده یا از خود پشه می باشد، پاک است، همچنین است اگر بداند از او مکیده ولی جزء بدن پشه حساب شود اما اگر فاصله بین مکیدن خون و کشتن پشه به قدری کم باشد که بگویند خون انسان است، یا معلوم نباشد که بگویند خون پشه است یا خون انسان، نجس می باشد.
7. اسلام
مسأله 212 ) اگر کافر شهادتین بگوید یعنی بگوید: «أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إلاَّ اللَّه وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّه»، مسلمان می شود. پس از مسلمان شدن، بدن و آب دهان و بینی و عرق او پاک است. ولی اگر موقع مسلمان شدن، عین نجاست بر بدن او بوده، باید برطرف کند و جای آن را آب بکشد. بلکه اگر پیش از مسلمان شدن عین نجاست برطرف شده باشد، احتیاط واجب آنست که جای آن را آب بکشد.
مسأله 213 ) اگر موقعی که کافر بوده، لباس او با رطوبت به بدنش رسیده باشد و لباس موقع مسلمان شدن در بدن او نباشد، نجس است، بلکه اگر در بدن او باشد، بنابراحتیاط واجب باید از آن دوری کند.
مسأله 214 ) اگر کافر شهادتین بگوید و انسان نداند قلباً مسلمان شده، پاک است، همچنین اگر بداند قلباً مسلمان نشده ولی چیزی که منافی با اظهار شهادتین باشد، از او سر نزده است.
8. تبعیّت
مسأله 215 ) تبعیّت آن است که چیز نجسی به واسطه پاکی چیز دیگر پاک شود.
مسأله 216 ) اگر شراب سرکه شود، ظرف آن هم تا جایی که شراب موقع جوش آمدن به آن جا رسیده، پاک می شود. پارچه و چیزی هم که معمولاً روی آن می گذارند، اگر با آن نجس شده پاک می گردد. ولی اگر پشت ظرف به آن شراب آلوده شود، احتیاط واجب آن است که پس از سرکه شدن شراب از آن دوری کنند.
مسأله 217 ) بچّه کافر به تبعیّت، در دو مورد پاک می شود:
الف) کافری که مسلمان شود، طفل او در پاکی تابع او است، همچنین اگر جدّ طفل یا مادر یا جدّه او مسلمان شوند.
ب) طفل کافری که به دست مسلمانی اسیر گردد و پدر یا یکی از اجدادش همراه او نباشد، در این دو مورد پاکی طفل مشروط به این است که طفل در صورت ممیز بودن اظهار کفر ننماید.
مسأله 218 ) تخته یا سنگی که روی آن میّت را غسل می دهند و پارچه ای که با آن عورت وی را می پوشانند و دست کسی که او را غسل می دهد، تمام این ها که با میّت شسته شده است، پس از تمام شدن غسل پاک می شود.
مسأله 219 ) کسی که چیزی را آب می کشد، پس از پاک شدن آن، دست او هم که با آن چیز شسته شده، پاک می شود.
مسأله 220 ) اگر لباس و مانند آن را با آب قلیل آب بکشند و به اندازه معمول فشار دهند، تا آبی که روی آن ریخته جدا شود، آبی که در آن می ماند پاک است.
مسأله 221 ) ظرف نجس را که با آب قلیل آب می کشند، پس از جدا شدن آبی که برای پاک شدن روی آن ریخته اند، آب کمی که در آن می ماند پاک است.
9. برطرف شدن عین نجاست
مسأله 222 ) اگر بدن حیوانات به عین نجس مثل خون یا متنجس مثل آب نجس، آلوده شود، چنانچه برطرف شوند، بدن حیوان پاک می شود، همچنین است باطن بدن انسان مثل داخل دهان و بینی، مثلاً اگر خون از لای دندان بیرون آید و در آب دهان از بین برود، آب کشیدن توی دهان لازم نیست. ولی اگر دندان مصنوعی در دهان نجس شود، باید آن را آب بکشد.
مسأله 223 ) اگر غذا لای دندان مانده باشد و داخل دهان خون بیاید، چنانچه انسان نداند که خون به غذا رسیده، غذا پاک است. اگر خون به آن برسد، نجس می شود.
مسأله 224 ) مقداری از لب ها و پلک چشم که موقع بستن، روی هم می آید، نیز جایی را که انسان نمی داند از ظاهر بدن است یا باطن، اگر نجس شود باید آب بکشد.
مسأله 225 ) اگر گرد و خاک نجس به لباس و فرش و مانند این ها بنشیند، چنانچه طوری آن ها را تکان دهند که گرد و خاک نجس از آن ها بریزد پاک می شود.
10. استبرای حیوان نجاستخوار
مسأله 226 ) بول و غائط و عرق حیوانی که به خوردن نجاست انسان عادت کرده، نجس است. اگر بخواهند پاک شود، باید آن را استبرا کنند، یعنی تا مدتی که پس از آن مدت، دیگر به آن نجاستخوار نگویند، نگذارند نجاست بخورد و غذای پاک به آن بدهند. بنابراحتیاط واجب باید شتر نجاستخوار را چهل روز، گاو را سی روز، گوسفند را ده روز، مرغابی را هفت یا پنج روز و مرغ خانگی را سه روز، از خوردن نجاست جلوگیری کنند و غذای پاک به آن ها بدهند. اگر پس از این مدت باز نجاستخوار به آن ها گفته شود، باید تا مدتی که پس از آن دیگر نجاستخوار به آن ها نگویند، آن ها را از خوردن نجاست جلوگیری نمایند.
11. غائب شدن مسلمان
مسأله 227 ) اگر بدن یا لباس مسلمان یا چیز دیگری که مانند ظرف و فرش در اختیار او است، نجس شود و مسلمان غائب گردد، با شش شرط پاک است:
اوّل: مسلمان چیزی که بدن یا لباسش را نجس کرده نجس بداند، پس اگر مثلاً لباسش به عرق جنب از حرام آلوده شود و آن را نجس نداند، پس از غائب شدن او نمی شود لباس را پاک دانست.
دوم: بداند بدن یا لباسش به چیز نجس رسیده است.
سوم: انسان ببیند آن چیز را در کاری که شرط آن پاکی است، استفاده می کند مثلاً ببیند با آن لباس نماز می خواند.
چهارم: آن مسلمان بداند شرط کاری را که با آن چیز انجام می دهد پاکی است، پس اگر مثلاً نداند که باید لباس نمازگزار پاک باشد، با لباسی که نجس شده نماز بخواند، نمی شود آن لباس را پاک دانست.
پنجم: انسان احتمال دهد آن مسلمان چیزی را که نجس شده آب کشیده است، پس اگر یقین داشته باشد که آب نکشیده، نباید آن چیز را پاک بداند و نیز اگر نجس و پاک در نظر آن مسلمان فرق نداشته باشد، پاک دانستن آن چیز مشکل است.
ششم: آن مسلمان بالغ باشد یا ممیز (یعنی طهارت و نجاست را تمیز دهد.)
مسأله 228 ) اگر خود انسان یقین کند که چیزی که نجس بوده، پاک شده است یا دو عادل به پاک شدن آن خبر دهند، آن چیز پاک است و همچنین است اگر کسی که چیز نجس در اختیار اوست بگوید آن چیز پاک شده، یا مسلمانی چیز نجس را آب کشیده باشد، اگرچه معلوم نباشد درست آب کشیده یا نه.
مسأله 229 ) کسی که وکیل شده است لباس انسان را آب بکشد، اگر بگوید آب کشیدم، لباس پاک است.
مسأله 230 ) اگر انسان حالی دارد که در آب کشیدن چیز نجس یقین پیدا نمی کند، باید به ترتیبی که افراد عادی عمل می کنند، رفتار نماید.
12. رفتن خون متعارف
مسأله 231 ) خونی که در داخل بدن (جوف) ذبیحه پس از کشتن آن به طریق شرعی باقی می ماند، چنانچه خون به مقدار متعارف خارج شده باشد، پاک است، چنان که در مسأله «98» گذشت و این حکم مختص به حیوان حلال گوشت است و در حیوان حرام گوشت جاری نیست، بلکه بنابر احتیاط استحبابی در اجزای حرام حیوان حلال گوشت نیز جاری نیست.