شرح بر صد کلمه امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام صفحه 246

است.و بر بسیاری از امور نفسانی و امثال آن از قرینه هایی که احتمالا از شمارش خارج است.پس این امور یاد شده و مانندهای آن اگر چه در پنهان کردن آن کوشش شود ناگزیر به وسیلۀ دو عامل یاد شده آشکار و برملا می شود.

در این کلمۀ امام علیه السلام هشداری بر خردمند است که سزاوار نیست کارها را پنهان کند.مگر کارهایی را که اگر کسی بر آن مطلّع شود در عرف مردم زشت نباشد و از روبرو شدن با آن طبع مردم گریزان نشود.چون اگر کاری را مخفی کند که مردم زشت می دانند و در میانشان ناپسند است.اگر بر آن مطلّع شوند که یقینا به وسیله عوامل یاد شده مطلّع خواهند شد.از رسوایی در امان نخواهد بود و در مدت عمرش سرگرم مخفی داشتن کارهای زشت خواهد بود.مدّتی سرگرم پنهان کردن کار زشت است.یعنی مواظب است که رازش آشکار نشود و خود را سرگرم آن می سازد و می کوشد که مصالح کلی خود را حفظ کند.و پس از آشکار شدن عیبش به فکر چاره جویی است تا از ننگ آن رها گردد.و از روبرو شدن با آن رنج می برد و بر امری که موجب آشکار کردن آن شده تأسّف می خورد و بی تابی می کند که هیچ فایده ای ندارد.و تمام این امور منع شده است چون آدمی را سرگرم کاری می کند که نباید به آن توجّه نماید.امّا این که امام علیه السلام آشکار کردن راز نهان را به خدا نسبت می دهد،از قول ما که گفتیم خداوند همه چیز را افاضه می کند و علّت همۀ علّتهاست،آشکار می شود.و خداوند سرپرست حق است.

کلمۀ چهل و ششم

گفتار امام علیه السلام:اللّهمّ اغفر لنا دفرات الالحاظ،و سقطات الالفاظ،و هفوات اللسان،و سهوات الجنان

بار خدایا چشم زدنهای ما و اشتباهات گفتار و لغزشهای زبان و غفلت دلهای ما را، بیامرز.

شارح گوید:رمزات جمع رمزه و به معنای اشاره است.

الحاظ جمع لحظ و آن نگاه کردن سبک است.و منظور از سقطه القول،اشتباه در گفتار است.و جمع آن سقطات و سقاط می باشد.و هفوه به معنای لغزش.و سهو،غفلت و بی خبری است.و عبارت از روی گرداندن نفس از چیزی در حال سرگرم بودن به چیز دیگری است.