شرح بر صد کلمه امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام صفحه 348

1- 73) سورۀ بقره(2)آیه 245

2- 74) این معنی استوار و درست نیست و مقصود بردباری ستوده و خوبی معاشرت و همنشینی است.

آرزوی خویش برود ناگاه به اجل خویش در افتد.

شارح گوید:عنان به کسر افسار است و به فتح(عین)برای ابر است،و عثور هر گاه با(ب)به کار رود به معنای سقوط است،و هر گاه با(علی)به کار رود به معنای اطلاع است.یعنی هر که به افسار آرزویش چنگ بزند و بر طبق خواهش آن حرکت کند به شبکۀ اجل دست در آویخته و سقوط می نماید و برای او رسیدن به آرزویش ممکن نمی شود.

94-اذا وصلت الیکم اطراف النعم فلا تنفروا اقصاها بقلّه الشّکر

امیر مؤمنان(علیه السلام)فرمود:چون کرانه های نعمت به شما برسد غایت و انتهای آن را با کم سپاسی مرمانید.

شارح گوید:یعنی هر گاه کرانه ای از نعمت به دستت افتد پس برای به دست آوردن کرانۀ دیگر با سپاسگزاری زیاد تلاش کن زیرا سپاسگزاری،نعمت پیشین را باقی و نعمت آینده را جلب می کند،به دلیل فرمودۀ خداوند:اگر سپاسگزاری کنید نعمت شما را افزون کنم (1).

اگر کسی اشکال کند که این آیه دلالت دارد بر این که سپاس نعمت موجب زیاد شدن نعمت بعد است و دلالت نمی کند بر این که شکر موجب باقی ماندن نعمت پیشین است؟ در جواب گوییم:این سخن مردود است چون زیاد شدن نعمت بعد مستلزم آن است که نعمت قبلی باقی باشد،بنا بر این دلالت کردن بر زیاد شدن نعمت مستلزم دلالت بر باقی ماندن نعمت قبلی است،دقت کن.

95-اذا قدرت علی عدوک فاجعل العفو شکر القدره علیه

امیر مؤمنان(علیه السلام)فرمود:چون بر دشمنت قدرت یافتی پس بخشیدن او را شکر قدرت یافتن بر او قرار بده.

شارح گوید که:قدرت یافتن بر شکست دشمن نعمتی است،و شکر بر نعمت واجب است،و چون عفو کردن از اموری است که شارع امر فرموده سپاس نعمت محسوب می شود،پس اگر خواستی بر این نعمت شکر کنی پس سزاوارتر آن است که با بخشیدن او شکر نعمت کنی،چون بخشیدن دشمن کاری است که ذاتا مطلوب است،و موجب بلند