ماه در فرات: نگرشی تحلیلی به زندگانی حضرت عباس علیه السلام صفحه 30

خورد و مفتضحانه از میدان نبرد گریخت.(1)

2. دانش و بینش

2. دانش و بینش

حضرت عباس علیه السلام در عرصه دانایی و معرفت، شخصیت برجسته ای است. درباره دانش او گفته شده است: «وَ قَدْ کانَ مِن فُقَهاءِ اَوْلادِ الائمه؛ عباس علیه السلام، فقیه فرزندان امامان علیهم السلام است».(2)

او وجودی سرشار از درک عمیق و پاکی است که از منشأ علم الهی حضرت علی علیه السلام سرچشمه گرفته و جریان یافته است.

در روایتی، یکی از پیشوایان معصوم، شخصیت علمی و جایگاه معرفتی اهل بیت را این گونه بیان می فرماید: «زُقّ العِلم زقّا؛ دانش را از سرچشمه نوشیده اند.»(3) در این سخن ارزشمند، همانندسازی لطیفی در واژه زُقَّ نهفته است. عرب، این فعل را درباره کبوتر به کار می برد. آن هنگام که غذا را خود برچیده و نرم می سازد تا به جوجه اش بخوراند. این همانندسازی در حدیث، گویای دانش اندوزی ایشان از آموزگار توانای دانش ها، و چشمه سار حقیقت و معرفت، حضرت علی علیه السلام است. عباس علیه السلام نیز توشه دانش خود را از والاگهرترین گنجنینه آن علی علیه السلام برچیده است.

این تعبیر زیبا در جایی دیگر نیز درباره این خاندان به کار می رود، ولی نه از زبان دوست، بلکه از زبان دشمن زبون! وقتی امام سجاد علیه السلام در بند اسارت، به سبب خواهش مردم از یزید برای دادن اجازه سخنرانی به ایشان،

1- بحارالانوار، ج 45، ص 36.
2- تنقیح المقال، ج 2، ص 128.
3- بحارالانوار، ج 45، ص 137؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 19، ص 393.