گفتارامیرالمؤمنین علی علیه السلام صفحه 1295

ص 862

4- قد یصاب المستظهر 6631 .

الظواهر

1- صلاح الظّواهر عنوان صحّه الضّمائر 5808 .

2- لکلّ ظاهر باطن علی مثاله ، فمن طاب ظاهره طاب باطنه ، و ما خبث ظاهره خبث باطنه 7313 . 4- گاهی احتیاط کننده در کارها و دور اندیش رسیده می شود ( یعنی چنان نیست که همیشه به مقصود رسد ) .

ظاهرها 1- صلاح ظاهرها دلیل صحت ضمائر و پنهانی هاست ( یعنی عمل صحیح در ظاهر نشانه خوبی و درستی باطن و عقیده است ) .

2- برای هر ظاهری باطنی است مانند آن ، پس کسی که ظاهرش پاکیزه و نیکو باشد باطن او پاکیزه و نیکو خواهد بود ، و آنکه ظاهرش پلید و زشت باشد باطنش زشت و پلید خواهد بود ( این تتمه کلامی است که آن بزرگوار در فضل اهل بیت- علیهم السلام- بیان داشته چنانکه در خطبه 153 نهج البلاغه ذکر گردیده است و ظاهرا

معناهائی که امثال ابن أبی الحدید و دیگران کرده اند مناسب نباشد بلکه حضرت می خواهد در ضمن صفات رهبر که اهل بیت اند مطلبی را بیان کند که ظاهر اهل بیت چه از نظر اخلاق و رویّه و چه از نظر حسن ظاهر با دیگران قابل مقایسه نبوده ، و شما باید بدانید باطن هم در خلقت مانند ظاهر است چنانکه ما در ظاهر با دیگران فرق داریم ، و نمی توان دیگران را در صورت با ما مقایسه کرد همچنین در سیرت و باطن نیز ما با دیگران قابل مقایسه نیستیم ، آن گاه دفع توهم می فرماید به کلام پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم که مبادا بگوئید : دیگران هم عمل خوب دارند نماز و روزه و جبهه رفتن و . . . بجا می آورند ، زیرا که او فرموده : براستی که خداوند بنده ای را دوست دارد و عملش را

ص 863

فی خفه الظّهر