گفتارامیرالمؤمنین علی علیه السلام صفحه 1387

9- هر که از مردم تنهائی گزیند به خدای سبحان انس گیرد .

10- سلامتی ( از گناه و رنج و گرفتاری دنیا و آخرت در استقلال و تابع نبودن ، و یا ) در تنهائی و کناره گرفتن از خلق است ( این مطلب روشن است ، زیرا گر چه از آیات و روایات و مذاق شرع کناره گیری از خلق و تنهائی نکوهیده شده ، زیرا چنین عملی ضد دستوراتی است که به مشورت ، و زیارت مؤمنین ، وصله و احسان ، و امر به معروف و نهی از منکر ، و صدقات ، و ترغیب به علم و دانش ، و ترویج ، و حقوق مؤمنین بر یکدیگر ، و معاشرت با مردم ، و رفع نیازمندیهای آنان ، و دفاع از اسلام و جهاد ، و سایر قوانین

و آیین نامه های اسلام داده شده ، اما در عین حال چون اکثر مردم خود را از معاصی و گناهان بالأخص گناهانی مانند دروغ ، و غیبت و تهمت و سوء ظن و حسد ، جلوگیری نکرده ، کنترلی ندارند ، از این جهت سلامتی انسان را در تنهائی بیان کرده اند ، و این عمل یک نوع ارشاد است نه یک قانون و دستور ، و لذا اگر کسی می تواند خود را کنترل کند ، باید تفرّد را کنار گذارده ، در میان اجتماع آید و به نیازمندیهای آن بپردازد ، و اگر عزلت را برگزیند با وجود نیاز اجتماع به او گناه بزرگی را مرتکب گشته چنانکه روایت شده : هر که صبح کند و به امور مسلمین اهمیّت ندهد مسلمان نیست و مانند آن فراوان دیده شده که در جای خود بحث خواهد گردید .

11- تنهائی راحت و آسایش عبادت کنندگان است ( چون وجود دیگران برای

ص 922

12- من انفرد کفی الأحزان 7992 .

13- مداومه الوحده أسلم من خلطه النّاس 9796 .

14- العزله حسن ( حصن ) التّقوی 1109 .

15- العزله أفضل شیم الأکیاس 1414 .

العزم