گفتارامیرالمؤمنین علی علیه السلام صفحه 641

38- بهترین خصلت ها پسندیده ترین آنهاست .

39- بهترین خصلت ها نرمی است .

40- بهترین خصلت ها سخن راست گفتن و افعال نیکوست .

ص 416

41- رأس الإیمان حسن الخلق ، و التّحلّی بالصّدق 5259 .

42- کان لی ( 1 ) فیما مضی أخ فی اللّه و کان یعظّمه فی عینی صغر الدّنیا فی عینه ( 2 ) و کان خارجا من ( عن ) سلطان بطنه ، فلا یشتهی ما لا یجد و لا یکثر إذا وجد ( 3 ) و کان أکثر دهره صامتا فإن قال بذّ القائلین و نقع غلیل السّائلین ( 4 ) و کان ضعیفا مستضعفا فإن جاء الجدّ فهو لیث عاد وصلّ واد ( 5 ) لا یدلی بحجّه حتّی یأتی قاضیا ( 6 ) و کان لا یلوم أحدا علی ما ( لا ) یجد العذر فی مثله حتّی یسمع اعتذاره ( 7 ) و کان لا یشکو وجعا إلّا عند برئه ( 8 ) 41- رأس ایمان نیکویی خلق و زیور یافتن به راستی است .

42- ( حضرت علی- علیه السلام- در این فرازها که در کلمات قصار نهج البلاغه 281 نیز به

همین نحو ذکر شده خوی خصلت های شخص بزرگی را بیان می فرماید که : 1- برای من در زمان گذشته برادری بود در راه خدا ( یعنی برادری ما دنیایی و برای غرضی نبود بلکه تنها برادری برای خدا بود احتمال می رود مراد ، پیغمبر صلّی اللّه علیه و اله و سلّم یا ابو ذر یا مقداد یا عثمان بن مظعون یا غیر آنها باشد ) و چنین بود که کوچکی دنیا در چشم او او را در چشم من بزرگ می نمود . 2- و از سلطنت شکم خود بیرون بود آنچه را نمی یافت خواهش نمی کرد و هرگاه می یافت بسیار نمی خورد 3- در اکثر روزگارش خاموش بود ، چون سخن می گفت بر گویندگان غلبه نموده و تشنگی سؤال کنندگان را فرو می نشاند ( یعنی جامع و کامل سخن می گفت در میان هم کیشان و یا بر اثر طاعت و بندگی به حسب ظاهر ) 4- ضعیف و مستضعف بود و هرگاه زمان کوشش پیش می آمد ( در جنگ و جهاد ) شیر غضبناک و از حد در گذرنده و مار سیلگاه یا مار میان دو کوه و دو تلّه ( کنایه از کشندگی آنست از جهت زهر و آب ندیده بودن آن ) خواهد بود ، 5- حجت و دلیلی را حاضر نمی نمود تا در نزد قاضی آید ( مبادا دشمن فکر چاره بر آید ) 6- چنین بود که احدی را سرزنش نمی نمود در باره آنچه در مثل آن عذری را می یافت ( که شاید عذری داشته ) تا وقتی که می شنید پوزش

ص 417

و کان یفعل ما یقول و لا یقول ما لا یفعل (