- اشاره 1
- «مقدمه دکتر محمد عبدالله دراز» 12
- درباره مقدّمه استاد محمود محمّد شاکر» 20
- فصلی در اعجاز قرآن (از استاد محمود محمّد شاکر) 21
- میدان جنگ نظامی- میدان نبرد فرهنگی 25
- نبرد فرهنگی و عقل جدید: 27
- تحدّی به لفظ، اسلوب و نحوه بیان 33
- ویژگیهای اعجاز قرآن 41
- بلندترین قلّههای باشکوه شعر جاهلی 49
- اهل جاهلیّت: 55
- تفسیر به رأی 60
- اصلاح پایان امّت اسلامی، به اصلاح آغاز آن! 71
- اشاره 76
- مقدمه مؤلف 76
- اشاره 78
- الف- عوامل تاریخی: 78
- پوزیتویسم و مسئله تفسیر قرآن: 83
- اشاره 88
- ب- عوامل مربوط به «شیوه»: 88
- استنباط معیاری اصیل از قرآن، از دیدگاه «پدیده شناسی»: 98
- پدیده قرآنی 104
- اشاره 104
- مذهب مادّی 110
- مذهب غیبی 117
- اشاره 121
- نهضت پیامبری 121
- مبدأ نبوّت 125
- نبوت راستین و ادعای نبوت 128
- «ارمیاء» و پدیده ذاتی 137
- اصول اسلام «منابع» 144
- نقد مصادر شناخت یک مذهب 144
- ارتباط ذات «محمّدی» با پدیده قرآنی 154
- دوران جوانی (ازدواج و عزلت) 166
- اندیشه عرفانی گروه «حُنفاء» و عزلت پیامبر اسلام 9 169
- عصر بعثت 176
- عصر قرآنی 1- دوره مکّه 176
- مرگ ابوطالب و خدیجه 185
- به زودی بانگ جهاد بلند میشود 191
- چگونگی وحی 201
- باورهای شخصی حضرت محمّد (ص) 206
- جایگاه شخصیّت محمّد (ص) در پدیده وحی 220
- اندیشه محمّد (ص) 227
- پیام 234
- خصائص ظاهری وحی 237
- اشاره 237
- الف: نزول تدریجی وحی 238
- ب: وحدت کمّی قرآن 242
- نمونهای از وحدت تشریعی قرآن 244
- «نمونهای از وحدت تاریخی قرآن» 245
- شکل ادبی قرآن 247
- محتوای پیام 252
- «ارتباط میان قرآن و کتاب مقدّس» 254
- تاریخ وحدانّیت 263
- داستان یوسف در قرآن و کتاب مقدّس 265
- «نتایج مقایسه میان دو روایت» 313
- تحلیل و بررسی تئوری نخست 316
- بررسی انتقادی مسأله همگونیهای قرآن با کتاب مقدّس 316
- تئوری دوّم 320
- جدول آماری آیات قرآنی 332
- «مسائلی که عقل در آن راه ندارد»: «فواتح سُوَر» 332
- قرآن و شخصیّت پیامبر (ص) 335
- «هماهنگیهای موجود میان قرآن و حقایق علمی» 340
- مجازات قرآنی 352
- «ارزش اجتماعی مفاهیم و اندیشههای قرآنی» 355
- راهنمای اعلام:- کسان- کتابها- مکانها 359
زبان عربی در قرآن هم راه یافته است ثابت نمود. مثلًا مفهوم لغت «اسپری سنت»/
Esprisain
در انجیل، به نحو زیبایی در قرآن به «روح القدس» تغییر یافته است.
تمام غنای لغوی که توسّط قرآن عرضه گردیده، درتمام جزئیّات خود از چنین تحوّلی برخوردار میباشد. مثلًا اسم خاصّ فوتیفار/ «Puiphare» که نام شخصیّتی در تورات میباشد و قرآن آن را در قصّه «حضرت یوسف(ع)» بر «عزیز» مصر اطلاق نموده، این سؤال را در ذهن ایجاد میکند که آیا ممکن است میان این نام اسرائیلی و لقب قرآنی از نظر معنا، رابطهای وجود داشته باشد؟
در اینجا تفاسیر عبری برای کلمه «Puiphare» نوعی اشتقاق مصری سراغ میدهند که از ریشهPu /favori به معنای عزیز و ریشهphare به معنای «مشاور» یا «ناصح»، نشأت میگیرد.
«اسقف ویگورو (1)» در اینباره گفته است که ما این کلمه را مرکّب و مصری میدانیم که معنای آن «برگزیده خدای خورشید (2)» است. بنابر هر دو نظر مشاهده میشود که تغییر اشتقاقی قرآن سبب شده که لغت مکمّل اضافی حذف گردد تا بدین وسیله، این کلمه بتواند با روح توحید اسلامی تطابق بیشتری حاصل نماید. از این رو فقط به آوردن لفظ «عزیز» اکتفا نموده است (3). از جمله تغییرات قابل ذکر در این «واژه» اجتناب از سختی تلفّظ صوتی حرف اوّل یعنی «P» میباشد، که امکان حلّ این مشکل زبان شناسی برای فردی که به مطالعات مربوط به زبان مصری نا آشناست، حتّی اگر آگاهانه چنین قصدی داشته باشد، غریب مینماید.
محتوای پیام
گستره موضوعات قرآنی و گوناگونی آنها امری بس بینظیر است و بنا بر تعبیر خود قرآن: در این کتاب از هیچچیز فروگذار نشده است (4). قرآن سخن خود را از «ذرّه
1- پدر ویگورو در کتاب: «الکتاب المقدّس و الوثایق العلمیه»
2- عزیز الاله شمس.
3- بنظر می رسد که کلمه «عزیز» نخستین بار به وسیله تحقیقات «موسی بن میمون» دانشجوی مدرسه اسلامی اسپانیا، به دایره تفسیر عبری پا گذاشته است.
4- سوره انعام/ آیه 38؛ ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْءٍ.