پدیده قرآنی صفحه 340

«هماهنگی‌های موجود میان قرآن و حقایق علمی»

وقتی با مقاصد مختلف و با تکیه بر بینش‌های روشن‌فکری جدید، قرآن را می‌خوانیم و در آن غور می‌کنیم از نظم افکار عجیب و خمیره شگفت‌آور آن دچار حیرت می‌گردیم. دیر زمانی است که هر چه بیشتر در دنیای قرآن به سیر و سیاحت می‌پردازیم، توجّه ما به این نکته بیشتر جلب می‌گردد که این کتاب از جهت نظم و هندسه و طبیعت خاصّ خود دارای امتیازات ویژه‌ای است که البتّه هیچ‌گونه شباهتی با دایره المعارف‌های علمی و یا کتاب‌های آموزشی ندارد. عقاید ما همان‌گونه که در برابر انقلابات عظیم علمی و تاریخی و یا پیروزی‌های رعد آسای حقیقت، تاب نیاورده و از بین رفت، در این زمینه هم فرو ریخت و از هم پاشید.

ما در اینجا خود را ملزم به یک «اعتراف» می‌بینیم، اعتراف یک روشن‌فکر که ساده لوحانه با قرآن برخورد کرده و قصد دارد مانند کسی که کتابهای فنّی را مطالعه می‌کند اطّلاعات محدود و معیّنی از این کتاب کشف نماید.

اگر چه این اعتراف، علاوه بر آن‌که با معلومات جزیی بی‌فایده درباره موضوعی محدود، ثقیل می‌گردد، چه بسا نوعی گریز از موضوع مورد بحث ما تلقّی شود.

در اینجا چیزی نمی‌توانیم بگوییم جز یک کلمه و آن این‌که روشنفکر مورد بحث اکنون از عقاید ساده‌لوحانه خود دست برداشته و می‌خواهد با دقّت دیگری به جهان قرآن گام بگذارد، درست مانند برخی از قهرمانان افسانه‌های جن و پری که با آزاد کردن خود از غل و زنجیرها، می‌خواهند در عالم جادو و ناباوری‌ها قدم بگذارند.

گرچه سزاوار نیست قرآن را کتابی علمی قلمداد کنیم، ولی با این وجود در می‌یابیم که آیات آن حاوی این دو دید است: یعنی حقیقتی علمی در قرآن مطرح شده که از همین راه بر پیوند میان شخصیّت محمّد(ص) و پدیده قرآن، پرتو بیشتری افکنده است. لذا بررسی برخی از این آیات، از نقطه نظر تاریخی و روانی خالی از فایده نیست. باید از نقطه‌نظر روانی توجّه داشت که موضوع مورد تفکّر، در جوهر