پدیده قرآنی صفحه 78

نجات دهیم ...

جوهر بحث که ما آن را حفظ نمودیم عبارت است از:

اهتمام برای تحقیق یک شیوه تحلیلی در مسیر پژوهش و بررسی «پدیده قرآنی»، شیوه‌ای که از بُعد عملی، هدفی مزدوج را محقّق می‌سازد:

و این دو مهم در واقع به عوامل گوناگونی برگشت می‌کنند که برخی از آنها مربوط به تحوّل فرهنگی است که در شکلی عمومی در جهان اسلام رخ نموده است، و بعضی از آنها مربوط به عنصر دیگری می‌باشند که ممکن است ما آن را در شکلی ویژه «تحوّل و دگرگونی نظرات خویش در مشکله اعجاز قرآن» نام نهیم ...

و اینک این «عوامل» را به ترتیب زیر بر می‌شمریم:

الف- عوامل تاریخی:

اشاره

شایسته توجّه شایان است که تحوّل فرهنگی در جهان اسلام مرحله بسیار خطیر و حسّاسی را می‌گذراند، زیرا «نهضت اسلامی» اندیشه‌ها و جهت‌گیریهای فنّی خویش را(به‌ویژه از طریق کشور مصر)، از «فرهنگ غربی» دریافت می‌دارد!

بدیهی است این اندیشه‌های تکنیکی «تنها برفنومن» های حیات فکری جدید(که جوانان مسلمان آنها را جزء به جزء اقتباس کرده) بسنده ننموده، بلکه به طریق پیچیده و مرموزی آنچه که در رابطه با «عقیده و فکر»، «نفس و روح»، و در یک کلام آنچه را که در ارتباط با «حیات معنوی» انسان مطرح می‌باشد، در برگرفته است.

و شگفت آور آن‌که مشاهده می‌کنیم بسیاری از جوانان مسلمان روشنفکر این عصر می‌خواهند «عناصر فرهنگی» مربوط به باورهای دینی، و احیاناً در ارتباط با انگیزه‌های روحی خویش را از خلال کتابها و نوشتارهای کارشناسان اروپایی بگیرند؟!

البتّه «بررسی‌های اسلامی» که امروز با خامه بزرگانی از خاورشناسان در اروپا ظهور نموده است، واقعیّتی است غیرقابل انکار، ولی جای این سئوال هست که: آیا ما «موقفی» را که این واقعیّت در حرکت اسلامی جدید سرزمینهای اسلامی، اشغال