تجوید فرقان صفحه 150

مدّ لین

برخی علمای تجوید اشاره کرده اند به اینکه دو حرف «واو» و «یاء» ماقبل مفتوح چه ساکن باشند و یا متحرّک، خارج از حکم «الف» می باشند، بلکه شبیه حروف غیر مدّ بوده و خالی از کشش هستند.(1)

مرعشی (ت 1150 ه ق) از دو حرف «لین» یاد کرده و آن ها را از جهاتی همانند حروف مدّ دانسته و قابل کشش، و ایجاد مدّ در آن دو را (با وجود سبب) آسان به حساب آورده است...(2)

و در نهایت، حصول مدّ در دو حروف «واو» و «یاء» ساکن ماقبل مفتوح مشروط به آن است که بعد از آن دو، سکون عارض وقفی باشد، فرقی نمی کند به این که همزه ساکن باشد، مانند: شَیْ ءْ، سَوْءْ یا غیر همزه باشد، مانند: صَیْفْ، خَوْفْ.

و قرّاء در اندازه کشش این مدّ اختلاف نظر دارند که در کتب قراءات تفصیل آن آمده است.(3)

مقادیر مدّ

مهمترین وجه امتیاز حروف مدّ از سایر حروف در قابلیت کشش با حدّ کامل ظرفیت آن هاست.

دانی (ت 444 ه ق) کشش «مدّ طبیعی» را در حروف مدّی به اندازه اداء طبیعی هر یک از آن ها دانسته مثلاً گفته است: مدّ «الف» به اندازه خود «الف» کشیده شود، مدّ

1- 1. ر.ک : دانی (ت 444 ه ق): التحدید، ص 43 و؛ عطّار (ت 569 ه ق): التمهید، ص 148 ظ؛ ابن بلبان (ت 1083 ه ق): بغیه المستفید، ص 57 و.
2- 2. جهد المقل، ص 62 ظ - 63 و.
3- 3. ر.ک : مکّی (ت 437 ه ق): الکشف، 1/45؛ سمرقندی (ت 780 ه ق): روح المرید، ص 137؛ ابن جزری (ت 833 ه ق): النشر، 1/348-350؛ مرعشی (ت 1150 ه ق): جهد المقل، ص 37 ظ - 38 ظ.