تجوید فرقان صفحه 194

است از گفتن عبارت « أَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیمِ » و یا« أَعُوذُ بِاللّهِ السَّمیعِ الْعَلیمِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیمِ » است به این مفهوم که؛ از شر شیطان رانده شده به خدا پناه می برم. و گفته شده که سزاوار است [در نماز] «استعاذه» آهسته بیان شود.(1)

شیخ طوسی رحمه اللّه می فرماید: بدون خلاف «استعاذه» هنگام تلاوت مستحب است.(2) آیت اللّه معرفت رحمه اللّه می فرماید: امر به استعاذه هنگام تلاوت قرآن بنا به ظاهر، دلالت بر وجوب دارد، و حداقل مستحب مؤکّد است.(3)

شیخ طوسی رحمه اللّه عقیده بر آهسته خواندن «استعاذه» در تمام نمازها (جهریه / اخفائیه) دارد، و شهید اوّل رحمه اللّه در این باره می گوید: آهسته گفتن «استعاذه» مستحب است اگر چه در نماز جهریه باشد و اکثر این را گفته اند.(4)

4- احکام فقهی بسمله

اشاره

واژه «بسمله» که مصدر جعلی است و به قولی مخفّف(5) «بسم اللّه الرحمن الرحیم» است، در حوزه احکام خمسه تکلیفیّه جایگاه ویژه ای دارد به طوری که گستره نماز، قرآن، ادعیه و دیگر موارد از قبیل ذبح، طعام و... مورد توجّه شرع مقدّس بوده و در هر یک از آن ها دارای احکامی است.

1- 1. ر.ک : العروه الوثقی، ج 2، ص 530؛ رساله توضیح المسائل، امام خمینی رحمه اللّه، ص 116، مسأله 1017، رساله توضیح المسائل آیت اللّه العظمی بروجردی رحمه اللّه، ص 223، مسأله 1026؛ جامع عباسی، ص 48.
2- 2. التفسیر الاثری الجامع، 1/296؛ به نقل از «التبیان»، 1/425.
3- 3. همان.
4- 4. همان، ص 299.
5- 5. ر.ک : فصل چهارم، تجوید از نگاه آموزشی و کاربردی، مبحث «بسمله».