تجوید فرقان صفحه 359

مخرج دوازدهم: مخرج «ط، د، ت»

اشاره

از تماس سر زبان (طرف اللّسان)، با «نطع» یا سطح ناهموار پشت لثه دندان های ثنایای بالا (که منجر به حبس هوا می شود) و جدا و آزاد شدن دفعی انفجاری سر زبان، سه حرف مذکور ایجاد می شوند.

هنگام اداء دو حرف «ط» و «د» تارهای صوتی به ارتعاش در می آیند (= صدا)، ولی در حرف «ت» این حالت وجود ندارد (= هوا).

و دیگر این که هنگام اداء حرف «ط» علاوه بر آن چه ذکر شد، بن و ریشه زبان به سوی کام بالا متمایل شده و در نتیجه این حرف پر حجم و درشت ادا می شود، امّا در دو حرف «د» و «ت» ریشه زبان به سوی کف دهان متمایل است.

فارسی زبانان «ط» را به «ت» تلفّظ می کنند؛ مثلاً طاب را تاب می خوانند.

تلفظ «ط، د، ت» = برخورد سر زبان بانِطع (سطح ناهموارپشت لثه ثنایای بالا) + جدا شدن ناگهانی آن دو سطح از یکدیگر + آزاد شدن صدا یا هوای حبس شده.

به جهت دخیل بودن قسمت «نِطع» از سقف دهان در ادا حروف مذکور، به حروف «نطعی» نامیده شده اند.