تجوید فرقان صفحه 423

* «فتح» و «اماله»

دو لغت و لهجه رایج و مشهور در زبان فصحای عرب است که قرآن به لغت آنان نازل شده است. «فتح»، لغت (لهجه) اهل حجاز و «اماله»، لغت (لهجه) اهل نجد، اعم از قبایل تمیم، اسدی و قیس است.(1)

* فایده اماله، سهولت و آسانی تلفّظ است؛ زیرا زبان با فتح بالا می رود و با اماله پایین می آید، و بدیهی است که پایین آوردن زبان از بالا بردن آن آسان تر است.(2)

* اماله از اختصاصات قرائت «حمزه» و «کسایی» است.(3) و برخی هم برآنند که همه قرّا، جز ابن کثیر، کم و بیش به خاطر سهولت تلفّظ در قرائت خویش، اماله را به کار گرفته اند.(4)

کیفیّت تغلیظ و ترقیق لام

کیفیّت تغلیظ(5) و ترقیق لام

حرف «لام» از حروف مستفله است و بنابر اصل خود ترقیق و نازک اداء می شود. امّا در شرایطی به تبعیت از حروف مستعلیه قبل و بعد خود (در غیر لفظ جلاله) که در قرائت غیر عاصم مطرح است، تغلیظ می شود.

در قرائت عاصم تنها لام لفظ جلاله است که تغلیظ می شود و مورد بحث ما همین اهمیت قرائت است.

لام لفظ جلاله (قرائت عاصم)

1- 1. النشر، 2/30، به نقل از ابوعمرو الدّانی (ت 444 ه_.ق).
2- 2. همان، 2/35.
3- 3. همان.
4- 4. تجوید جامع، پورفرزیب، ص 122.
5- 5. برخی علمای تجوید برای «لام» به جای تفخیم، «تغلیظ» بکار برده اند، در این باره رجوع کنید به فصل دوم این کتاب ذیل عنوان «ترقیق (تفخیم / تغلیظ)».